Cầu khuẩn

1. Trao đổi trực tuyến tại:
http://www.mientayvn.com/Y_online.html

2. CẦU KHUẨN GÂY BỆNH
ThS.BS. Huỳnh Minh Tuấn
huynhtuan@yds.edu.vn

4. GRAM (+)
GRAM (–)
☺ Tụ cầu (staphylococci)
☺ Liên cầu (streptococci)
 Phế cầu
(Streptococcus pneumoniae)
☺ Lậu cầu
(Neisseria gonorrhoeae)
☺ Màng não cầu
(Neisseria meningitidis)

5. Giới thiệu chung
STAPHYLOCOCCI

6. Tính chất vi sinh học
HÌNH DẠNG
NUÔI CẤY
TĂNG TRƯỞNG

8. Độc tố và enzymes 7
ĐỘC TỐ
 Ngoại độc tố
 Leucocidin
 Exfoliative toxin
 Toxic shock syndrome toxin
 Độc tố ruột (Enterotoxin)

10. Toxic shock syndrome toxin

11. Độc tố và enzymes 10
ENZYMES
 Catalase
 Coagulase
 Hyaluronidase
 Staphylokinase
 Proteinase
 Lipase
 β-lactamase

12.  Catalase

13.  Hyaluronidase

14. The plate on the left shows a positive staphyloccus infection. The plate
on the right shows a positive streptococcus infection and with the halo
effect shows specifically a beta-hemolytic group A

15. CƠ CHẾ GÂY BỆNH
 Nhiễm trùng nguyên phát:
kết hợp tính xâm lấn và các chất ngoại bào,
ví dụ S.aureus (coagulase +)
 Nhiễm trùng cơ hội:
thường sau các thủ thuật ngoại khoa
 Ngộ độc thức ăn:
độc tố có sẵn trong thức ăn

16. BỆNH LÝ
 Viêm mủ cấp tính: mụn mủ, nhọt, abcess
ngoài da
 Hội chứng shock nhiễm khuẩn: khi lan
tỏa vào máu
 Abcess cơ quan, nội tạng: khu trú thứ
cấp từ tình trạng nhiễm trùng huyết
 Ngộ độc thức ăn: độc tố có sẵn trong
thức ăn

17. BiỂU HiỆN LÂM SÀNG

18. Impetigo

19. Boil

20. Abcess

21. Staphylococcal scalded skin syndrome

22. VI SINH LÂM SÀNG
 Bệnh phẩm:
 Nhuộm Gram:
 Nuôi cấy:
 Catalase test:
 Coagulase test:
 Phage typing:

23. ĐiỀU TRỊ
 Kháng sinh: kháng thuốc gia tăng
 MRSA: tụ cầu vàng kháng methiciline

25. DỊCH TỂ HỌC
Staphylococcus aureus
 người là ký chủ tự nhiên: trên da, vùng mũi
họng…
 lây truyền bằng tiếp xúc trực tiếp
Staphylococci coagulase -
 vi khuẩn thường trú thường gặp nhất trên da
người

26. Methicillin-resistant Staphylococcus aureus

27. Vancomycin-resistant Staphylococcus aureus

28. Giới thiệu chung
STREPTOCOCCI

29. Tính chất vi sinh học
HÌNH DẠNG

32. Tính chất vi sinh học
NUÔI CẤY

33. Tính chất vi sinh học
TÍNH CHẤT
TIÊU HUYẾT

34. Hemolyses of streptococci.
(from left) Alpha, beta and gamma

35. PHÂN LOẠI STREPTOCOCCI
 Dựa trên hiện tượng tiêu huyết: , β, , sớm nhất
 Lancefield: dựa trên kháng nguyên vách
 Sherman (1937): pyogenic, viridans, enterococcal,
& lactic
 còn tiếp tục nghiên cứu…

36. Độc tố và enzymes 35
ENZYMES & ĐỘC TỐ
 Streptokinase (fibrinolysin)
 Streptodornase
 Hyaluronidase
 Diphosphopyridine nucleotidase
 Proteinase
 Hemolysin (streptolysin O & S)
 Erythrogenic toxin

38. CƠ CHẾ GÂY BỆNH
 Khả năng xâm lấn: viêm họng, erysipelas,
impetigo, sốt hậu sản, nhiễm khuẩn huyết…, sốt
tinh hồng nhiệt (có sự tham gia của độc tố do vi
khuẩn tiết ra)
 Viêm nội tâm mạc: cấp tính hoặc bán cấp
 Hậu nhiễm streptococci: thấp, viêm vi cầu
thận cấp
 Khác:

39. Strep_sore throat

40. Cellulitis

41. Erysipelas

42. Scarlet fever

43. VI SINH LÂM SÀNG
 Bệnh phẩm:
 Nhuộm Gram:
 Nuôi cấy:
 Catalase test:
 Bacitracin test:
 CAMP test:
 6,5% NaCl broth
 Tan trong muối mật:
 Optochin test:
 Định type huyết thanh:
 Anti-ASO:

44. ĐiỀU TRỊ
 Kháng sinh
 Kháng sinh đồ

45. DỊCH TỂ HỌC
Streptococci nhóm A
 người là ký chủ tự nhiên: vùng mũi họng…
 lứa tuổi học đường

46. Giới thiệu chung
PNEUMOCOCCI

47. Tính chất vi sinh học
HÌNH DẠNG

50. Tính chất vi sinh học
NUÔI CẤY

51. YẾU TỐ ĐỘC LỰC

52. CƠ CHẾ GÂY BỆNH
 Khả năng xâm lấn: viêm phổi
BỆNH LÝ
BiỂU HiỆN LÂM SÀNG

54. VI SINH LÂM SÀNG
 Bệnh phẩm:
 Nhuộm Gram:
 Nuôi cấy:
 Tan trong muối mật:
 Optochin test:
 Quellung test:

55. ĐiỀU TRỊ
 Kháng sinh
 Kháng sinh đồ

56. DỊCH TỂ HỌC
Streptococcus pneumoniae
 nguyên nhân thường gặp nhất gây viêm phổi và
tử vong do viêm phổi
 trẻ nhỏ (<2 tuổi) và người già (>65 tuổi)
 yếu tố nguy cơ: bệnh tim phổi mạn tính, hút thuốc
lá, cắt lách…

57. Giới thiệu chung
NEISSERIA

58. Tính chất vi sinh học
HÌNH DẠNG

59. Tính chất vi sinh học
NUÔI CẤY

60. Giới thiệu chung
NEISSERIA GONORRHOEAE
 Neisser phân lập năm 1879

61. Left: Neisseria gonorrhoeae Gram stain of pure
culture; Right: Neisseria gonorrhoeae Gram stain of
a pustular exudate

62. Cơ chế gây bệnh
CƠ CHẾ GÂY BỆNH
Khả năng xâm lấn
 Niêm mạc niệu dục
mắt, hậu môn, cổ họng
 Máu
 cơ quan khác
Viêm mủ cấp tính
Nhiễm lậu cầu lan tỏa
Viêm khớp, nội tâm
mạc, màng não

63. Cơ chế gây bệnh
BỆNH CẢNH LÂM SÀNG
♂ Viêm niệu đạo cấp tính hẹp niệu đạo
♀ Viêm cổ tử cung nội mạc tử cung vòi
trứng hiếm muộn, vô sinh
(bệnh cảnh thường âm thầm)
☺ Viêm kết mạc, giác mạc mù

64. VI SINH LÂM SÀNG
 Bệnh phẩm:
 Nhuộm Gram:
 Nuôi cấy:
 Các thử nghiệm định danh:
 Các thử nghiệm huyết thanh học:

65. ĐiỀU TRỊ
 Kháng sinh

66. DỊCH TỂ HỌC

67. Giới thiệu chung
NEISSERIA MENINGITIDIS
 Viêm não tủy-màng não
(cerebrospinal meningitidis)
 Vi khuẩn được mô tả từ 1884
 Weischselbaum phân lập lần đầu
vào năm 1887

68. CÁC NHÓM GÂY BỆNH
 có ít nhất 13 nhóm huyết thanh: A, B, C, D,
X, Y, Z, W-135, 29E, H, I, K, và L
 phân biệt nhóm huyết thanh dựa vào thành
phần polysaccharide của nang vi khuẩn
 kháng nguyên hiện diện trong máu và dịch
não tủy của bệnh nhân đang ở giai đoạn cấp
tính
 bệnh và dịch thường liên quan đến vài
nhóm huyết thanh nhất định

69. Cơ chế gây bệnh
CƠ CHẾ GÂY BỆNH
Khả năng xâm lấn
 Vùng mũi-hầu
 Máu
 Não-tủy
Viêm họng
Nhiễm khuẩn huyết
Viêm não-màng não

70. Cơ chế gây bệnh
Tử ban trong nhiễm não mô cầu

71. The characteristic skin rash (purpura) of
meningococcal septicemia,caused by Neisseria
meningitidis

72. Cơ chế gây bệnh
 Máu
 Cơ quan khác Khớp
Xoang
Nội tâm mạc
Phổi
Giác mạc
Niệu dục…

73. VI SINH LÂM SÀNG
 Bệnh phẩm:
 Nhuộm Gram:
 Nuôi cấy:
 Các thử nghiệm sinh hóa:
 Phản ứng ngưng kết trên lam:
 Huyết thanh học:

74. MiỄN DỊCH HỌC
 Vaccin: một số type huyết thanh

75. ĐiỀU TRỊ
 Cấp cứu nội khoa
 Kháng sinh

76. DỊCH TỂ HỌC
 Người là ký chủ tự nhiên duy nhất