Mais conteúdo relacionado
Semelhante a นาฬิกาชีวิต (20)
นาฬิกาชีวิต
- 1. ถอดความจากการนําเสนอในที่ประชุมเวทีวิชาการ เรื่อง "เด็กไทยในวงการวิทยาศาสตร์ระดับโลก: โอกาสและความสําเร็จ" จัดโดยโครงการ
คลังปัญญาเพื่ออภิวัฒน์ประเทศไทยในยุคบูรพาภิวัตน์ วิทยาลัยรัฐกิจ มหาวิทยาลัยรังสิต เมื่อวันอังคารที่ 14 กรกฎาคม 2558 เวลา 15.00 – 18.00 น. ณ
ห้องประชุม ชั้น 4 อาคารพร้อมพันธุ์ 1 ลาดพร้าว กรุงเทพมหานครฯ ภายใต้การสนับสนุนของสํานักงานกองทุนสนับสนุนการสร้างเสริมสุขภาพ (สสส.) และ
มูลนิธิสถาบันสร้างสรรค์ปัญญาสาธารณะ (สปส.)
โครงการคลังปัญญาเพื่อการอภิวัตน์ประเทศไทยในยุคบูรพาภิวัตน์ สถาบันคลังปัญญาด้านยุทธศาสตร์ชาติ
วิทยาลัยรัฐกิจ มหาวิทยาลัยรังสิต
วิทยาลัยรัฐกิจ มหาวิทยาลัยรังสิต
นายอิศรา เหลาธรรมทัศน
ผูชวยวิจัยสาขาวิชา CIRCADIAN
BIOLOGY,UNIVERSITY OF TEXAS
เมื่อกล่าวถึงการเรียนวิทยาศาสตร์ อาจเป็นเรื่องที่ยากสําหรับเด็กไทยหลายคน แต่ในอีก
แง่มุมหนึ่งก็มีเด็กไทยจํานวนไม่น้อยที่เรียนรู้วิทยาศาสตร์อย่างสนุกและสร้างสรรค์จนประสบ
ความสําเร็จในการเรียนและการประกอบอาชีพได้ อิศรา เหล่าธรรมทัศน์ เป็นตัวอย่างของ
นักเรียนไทยที่ไปศึกษาต่อด้านวิทยาศาสตร์ในต่างประเทศและมีโอกาสได้ร่วมงานกับ
นักวิทยาศาสตร์ระดับโลก ซึ่งประสบการณ์ด้านการเรียนและการทํางานของอิศราเป็นประโยชน์
อย่างยิ่งต่อการนํามาทบทวนระบบการเรียนการสอนวิทยาศาสตร์ในประเทศไทยให้พัฒนาไป
ในทางที่ดีขึ้น อีกทั้งองค์ความรู้ที่ได้จากการวิจัยอิศราก็ยังมีประโยชน์ต่อการพัฒนาด้าน
วิทยาศาสตร์สาธารณสุขในประเทศไทยด้วยเช่นกัน
1
นาฬิกาชีวิต
- 2. อิศรา เหล่าธรรมทัศน์ เป็นนักศึกษาไทยอีกหนึ่งคนที่ได้ไปศึกษาต่อด้านวิทยาศาสตร์ในประเทศ
สหรัฐอเมริกา ตลอดทั้งยังมีโอกาสได้ร่วมงานด้านการทําวิจัยกับ Prof. Carla Green ซึ่งเป็นนักวิจัยด้าน
วิทยาศาสตร์ที่มีชื่อเสียงในระดับโลกอีกด้วยและปัจจุบันกําลังศึกษาต่อในระดับปริญญาเอกในสาขา
ประสาทวิทยา (Neuroscience) ที่มหาวิทยาลัยเท็กซัส (University of Texas) โดยมีความสนใจศึกษา
และทําวิจัยในหัวข้อนาฬิกาชีวิต (Circadian Biology)
ผลงานการศึกษาวิจัยเรื่องนาฬิกาชีวิต (Circadian Biology)
ผลงานวิจัยของคุณอิศราเป็นการศึกษาว่าด้วยเรื่องนาฬิกาชีวิตซึ่งมีลักษณะเป็นระบบในสิ่งมีชีวิต
โดยเฉพาะมนุษย์ที่มีจังหวะเวลาในหนึ่งวัน โดยการวิเคราะห์นาฬิกาชีวิตประกอบไปด้วย 3 เกณฑ์หลัก คือ
1. จังหวะเวลาชีวิตภายในร่างกายของมนุษย์แต่ละคนมีระยะเวลาประมาณ 24 ชั่วโมง
2. จังหวะเวลาชีวิตได้รับอิทธิพลหรือมีความเกี่ยวข้องกับเวลาตามธรรมชาติ
3. ระบบเวลาในร่างกายมนุษย์สามารถทนต่อการเปลี่ยนแปลงของอุณหภูมิได้
ทั้งนี้ กระบวนการทดสอบในประเด็นดังกล่าวทําได้โดยกําหนดให้หนูทดลองอยู่ในห้องมืดที่มีการเปิด-ปิด
ไฟทุกๆ 12 ชั่วโมลักษณะเดียวกันกับเวลากลางวันและกลางคืน พบว่าหนูจะออกมาวิ่งช่วงที่ปิดไฟในเวลาเดิม
ซํ้าๆ ทุกวัน แต่เมื่อทดลองเปลี่ยนมาปิดไฟไว้ตลอดทั้งวันทั้งคืน ปรากฏว่าหนูมีจังหวะการวิ่งในเวลาที่ต่างไป
จากเดิมเรื่อยๆ ผลการทดลองดังกล่าวสะท้อนให้เห็นว่านาฬิกาภายในร่างกายของสิ่งมีชีวิตมีความเชื่อมโยงกับ
เวลาตามธรรมชาติและสภาพแวดล้อม
การศึกษาเรื่องนาฬิกาชีวิตมีประโยชน์อย่างมากต่อการพัฒนาให้เกิดภาวะสุขภาพที่ดีของมนุษย์
โดยเฉพาะเรื่องการพักผ่อน ซึ่งทําให้ทราบว่าการนอนในช่วงเวลาที่ต่างกันมีผลต่อร่างกายที่แตกต่างกัน โดย
ร่างกายจะสมดุลเมื่อมนุษย์ใช้เวลาในการพักผ่อนสอดคล้องกับเวลาตามนาฬิกาธรรมชาติ
ความสําคัญของนาฬิกาชีวิตที่มีต่อมนุษย์
สาเหตุสําคัญที่สุดที่ทําให้มนุษย์ต้องมีนาฬิกาชีวิตก็เพื่อคาดการณ์ว่าในอนาคตอันใกล้จะเกิด
เหตุการณ์ใดขึ้นเพื่อที่จะได้วางแผนการกระทํา (Anticipate) ได้อย่างเหมาะสม เช่น ก่อนจะตื่นนอน ร่างกาย
มนุษย์ก็มีการเตรียมตัวและปรับสมดุลต่างๆ เพื่อให้พร้อมต่อการใช้ชีวิตในวันใหม่ เป็นต้น ซึ่งข้อค้นพบจากการ
ทดลองทําให้เชื่อได้ว่านาฬิกาชีวิตของมนุษย์อยู่ในจุด Suprachiasmatic nucleus (SCN) ที่อยู่บริเวณด้านบน
เส้นประสาทตาโดยเซลล์ของ SCN มีจํานวนมากถึง 20,000 ตัว และยังมีบทบาทสําคัญต่อการแสดงพฤติกรรม
ของมนุษย์ในแต่ละวัน หรืออาจกล่าวได้ว่าข้อมูลที่ได้จากการศึกษาเรื่องนาฬิกาชีวิตทําให้ทราบถึงความสัมพันธ์
ระหว่างปฏิกิริยาในร่างกายมนุษย์กับช่วงเวลาของนาฬิกาธรรมชาติเฉลี่ยใน 1 วัน ซึ่งเป็นประโยชน์อย่างมาก
ต่อการพัฒนาองค์ความรู้ด้านสุขภาวะและสาธารณสุข(ดังรูปที่1)
2โครงการคลังปัญญาเพื่อการอภิวัตน์ประเทศไทยในยุคบูรพาภิวัตน์ สถาบันคลังปัญญาด้านยุทธศาสตร์ชาติ
วิทยาลัยรัฐกิจ มหาวิทยาลัยรังสิต
2
มุมมองและประสบการณการคนควาวิจัยเรื่องนาฬิกาชีวิต (Circadian Biology):
โดย นาย อิศรา เหลาธรรมทัศน
- 3. รูปที่ 1 นาฬิกาชีวิต
ช่วงเวลา ปฏิกิริยาในร่างกายมนุษย์
6.45 น. เป็นช่วงเวลาที่ความดันโลหิตพุ่งสูงที่สุด จึงเป็นเหตุให้มีคนจํานวนมากที่เสียชีวิตใน
ช่วงเวลาดังกล่าวเนื่องจากเกิดภาวะหัวใจล้มเหลวจากความดันโลหิตที่เพิ่มสูงอย่างรวดเร็ว
10.00 น. เป็นช่วงเวลาที่ร่างกายตื่นตัวมากที่สุด
14.30 น. เป็นช่วงเวลาที่อวัยวะต่างๆ ในร่างกายสามารถทํางานประสานกันได้ดีที่สุด
15.30 น. เป็นช่วงเวลาที่ร่างกายสามารถตอบสนองต่อปัจจัยภายนอกได้รวดเร็วที่สุด
17.00 น. เป็นช่วงเวลาที่การทํางานของระบบหัวใจและหลอดเลือดมีประสิทธิภาพ รวมถึงกล้ามเนื้อมี
ความแข็งแรง จึงเป็นช่วงเวลาที่เหมาะต่อการออกกําลังกาย
21.00 น. เป็นช่วงเวลาที่สารเมลาโทนิน (Melatonin) ซึ่งเป็นสารเหนี่ยวนําให้เกิดการนอนหลับเริ่ม
ทํางาน
22.30 น. เป็นช่วงเวลาที่กลไกการย่อยอาหารเริ่มหยุดทํางาน จึงไม่ควรรับประทานอาหารเข้าไป
เพิ่มเติม
2.00 น. เป็นช่วงเวลาที่นอนหลับลึกที่สุด
โครงการคลังปัญญาเพื่อการอภิวัตน์ประเทศไทยในยุคบูรพาภิวัตน์ สถาบันคลังปัญญาด้านยุทธศาสตร์ชาติ
วิทยาลัยรัฐกิจ มหาวิทยาลัยรังสิต
3
- 4. ทั้งนี้ปัจจุบันมนุษย์มีวิถีการใช้ชีวิตที่เปลี่ยนไปและหลากหลายมากขึ้น เช่น การนอนดึกหรือการ
ประกอบอาชีพที่ต้องทํางานในเวลากลางคืน จึงอาจส่งผลให้ความสัมพันธ์ระหว่างปฏิกิริยาในร่างกาย
มนุษย์กับช่วงเวลาเปลี่ยนแปลงไปและอาจคลาดเคลื่อนไปจากค่าเฉลี่ยวงจรความสัมพันธ์ดังกล่าว
ดังนั้น มนุษย์จะมีสุขภาพร่างกายแข็งแรงได้ ส่วนหนึ่งคือต้องเริ่มจากการปรับนาฬิกาชีวิตภายใน
ร่างกายของตนเองให้สอดคล้องและใกล้เคียงกับนาฬิกาตามธรรมชาติซึ่งปัจจุบันนักวิจัยใน
สหรัฐอเมริกาและประเทศอื่นๆ ได้ให้ความสําคัญกับการศึกษาเรื่องนี้อย่างจริงจังเพื่อนําไปสู่การพัฒนา
องค์ความรู้ด้านวิทยาศาสตร์สาธารณสุขต่อไปในอนาคต แต่ทว่าการศึกษาเรื่องนาฬิกาชีวิตในประเทศ
ไทยที่ผ่านมายังอยู่ในวงจํากัดและส่วนใหญ่จะศึกษาด้วยวิธีการสังเกตมากกว่าการทําวิจัยเพื่อหา
ข้อสรุปอย่างเป็นระบบ จึงทําศาสตร์ด้านนาฬิกาชีวิตในประเทศไทยยังไม่เป็นที่รู้จักและได้รับการ
ยอมรับอย่างแพร่หลายมากนัก
บทส่งท้าย
ความสําเร็จรวมถึงประสบการณ์ในการเรียนและการคลุกคลีอยู่ในแวดวงวิทยาศาสตร์ระดับโลก
ของทั้งอิศรา เหล่าธรรมทัศน์เป็นสิ่งที่สะท้อนให้เห็นว่าเด็กไทยก็สามารถพัฒนาตนเองจนเก่งและเชี่ยวชาญ
ในด้านวิทยาศาสตร์ได้หากได้รับการปลูกฝังระบบการเรียนรู้อย่างเหมาะสม ซึ่งหากมองย้อนกลับมาที่
ประเทศไทยจะพบว่าระบบการศึกษายังไม่ได้รับการปรับเปลี่ยนให้เอื้อต่อการเรียนรู้ของเด็กอย่างแท้จริง
อีกทั้งการเรียนยังคงยึดผู้สอนเป็นศูนย์กลาง จึงทําให้ยังมีเด็กไทยจํานวนมากที่ไม่สามารถเรียน
วิทยาศาสตร์ได้ดีและยังรู้สึกว่าเป็นวิชาที่ยาก ดังนั้น การปฏิรูปเชิงนโยบายให้ระบบการเรียนรู้วิทยาศาสตร์
เป็นกระบวนการที่สนุกและสร้างสรรค์จึงเป็นสิ่งที่หน่วยงานที่เกี่ยวข้องควรหันมาให้ความสําคัญเพื่อ
ส่งเสริมให้เด็กไทยพัฒนาสู่การเป็นบุคลากรด้านวิทยาศาสตร์ที่มีศักยภาพ
4
โครงการคลังปัญญาเพื่อการอภิวัตน์ประเทศไทยในยุคบูรพาภิวัตน์ สถาบันคลังปัญญาด้านยุทธศาสตร์ชาติ
วิทยาลัยรัฐกิจ มหาวิทยาลัยรังสิต
- 5.
5
ผู้อํานวยการสถาบันคลังปัญญาฯ : ศ.ดร.เอนก เหล่าธรรมทัศน์
บรรณาธิการ: น.ส.ยุวดี คาดการณ์ไกล
ถอดความและเรียบเรียง: น.ส.จุฑามาศ พูลสวัสดิ์
ผู้ประสานงาน: น.ส. อนันญลักษณ์ อุทัยพิพัฒนากุล
ปีที่พิมพ์: ตุลาคม 2558
สํานักพิมพ์: มูลนิธิสร้างสรรค์ปัญญาสาธารณะ
เพิ่มเติมได้ที่ www.rsu-brain.com
ที่อยู่ติดต่อ
วิทยาลัยรัฐกิจ มหาวิทยาลัยรังสิต 52/347 พหลโยธิน 87 ตําบลหลักหก อําเภอเมือง จังหวัดปทุมธานี 12000
โทรศัพท์ 02-997-2200 ต่อ 1283 โทรสาร 02-997-2200 ต่อ 1216
สถาบันคลังปัญญาด้านยุทธศาสตร์ชาติ อาคารพร้อมพันธุ์ 1 ชั้น 4 637/1 ถนนลาดพร้าว เขตจตุจักร กทม. 10900
โทรศัพท์ 02-930-0026 โทรสาร 02-930-0064
โครงการคลังปัญญาเพื่อการอภิวัตน์ประเทศไทยในยุคบูรพาภิวัตน์ สถาบันคลังปัญญาด้านยุทธศาสตร์ชาติ
วิทยาลัยรัฐกิจ มหาวิทยาลัยรังสิต
ผู้ข้าร่วมประชุมแลกเปลี่ยน:
ศ.ดร.เอนก เหล่าธรรมทัศน์ , ศ.พญ.จิราพร เหล่าธรรมทัศน์ , คุณอินทิรา เหล่าธรรม
ทัศน์ , คุณอิศรา เหล่าธรรมทัศน์, รศ.ดร.จํานง สรพิพัฒน์, อ.ทนงศักดิ์วิกุล,
คุณวรวรรณ อาภารัตน์,คุณ สุทธิดา วงศ์เธียรชัย, คุณ นิธิชัย คาดการณ์ไกล
คุณ ธนพล พงศ์สุวโรจน์
5