Mais conteúdo relacionado
Semelhante a शिक्षकका आठ सक्षमताहरु.docx (12)
Mais de Keshav Raj Ghimire (20)
शिक्षकका आठ सक्षमताहरु.docx
- 1. शिक्षकमा हुनु पने सक्षमताहरु(Competencies of Teachers)
शिक्षा मन्त्रालयले शिक्षकका लाशि आठवटा सक्षमता शिर्ाारण िरेको छ ।तात्काशलक िैशक्षक जििक्ति
शवकास क
े न्द्रले तयार पारेको शिक्षक सक्षमताको प्रारूप शिक्षामन्त्री अध्यक्ष रहेको िैशक्षक जििक्ति शवकास
पररषद् ले स्वीक
ृ त िरेको हो ।शिक्षामा िुणस्तर ल्याउिकालाशि शिक्षकमा हुिु पिे आठवटा सक्षमता शकटाि
िररएको छ। शिक्षकमा हुिैपिे ८ सक्षमता :
१)शवषयवस्तुको ज्ञाि
२)शिक्षण शसकाइका तौरतररकासम्बन्धी ज्ञाि
३)बालबाशलका शसकारुसम्बन्धी ज्ञाि
४)शसकाइ वातावरण र कक्षा व्यव्थाापिसम्बन्धी ज्ञाि
५)सञ्चार र सहकाया
६)शिरन्तर शसकाइ र पेसाित शवकास
७)कािुिी आर्ार तथाा पेसाित आचारसंशहता
८)सूचिा तथाा सञ्चार प्रशवशर्सम्बन्धी ज्ञाि रहेका छि् ।
शिक्षक सक्षमताको प्रारूप २०७२ अनुसार शिक्षकको सक्षमताहरु
सक्षमता १ : शिषय िस्तुको ज्ञान (Content Knowledge)
शवद्याथाीहरूको शसकाइ आवश्यकतालाई सम्बोर्ि ििा आफ
ू ले अध्यापि ििे शवषयमा िहि ज्ञाि भएको ।
सम्बक्तन्धत शवषय वस्तुमा िहि तथाा अद्यावशर्क ज्ञाि,
सम्बक्तन्धत शवषयको अवर्ारणा, शसद्धान्त तथाा आपसी सम्बन्धबारे जािकारी,
अध्यापि ििे शवषयको पाठ्यक्रमको बिौटलिायत समग्र पक्षको,
ज्ञाि तथाा अन्य शवषयसँिको अन्तरसम्बन्धको जािकारी,
शवषय वस्तुको ्थाािीय पररवेिसँिको सान्दशभाकता सम्बन्धी ज्ञाि ।
सक्षमता २ : शिक्षण शसकाइका तौर तररका सम्बन्धी ज्ञान (Pedagogical Knowledge)
शिक्षण शसकाइ प्रशक्रया सम्बन्धी िहि ज्ञाि भएको र सो ज्ञािलाई शिक्षण शसकाइमा उपयुि तवरले प्रयोि ििा
सक्षम ।
शिक्षण शसकाइका शवशभन्न तौर तररका तथाा िवीितम् शिक्षण प्रशवशर्मा अद्यावशर्क ज्ञाि,
पाठ्यक्रमका उद्देश्य तथाा सक्षमताहरू हाशसल िराउिे िरी िैक्षशणक योजिा र रणिीशत तय ििा,
शवषय वस्तुको प्रक
ृ शत, शवद्याथाीको स्तर तथाा वैयक्तिक शभन्नतालाई ख्याल िरी उपयुि शिक्षण शवशर्को छिोट
ििा,
सशक्रय शसकाइको लाशि उपयुि शिक्षण शवशर् तथाा सामग्रीको प्रयोि िरी शसकाइ सहजीकरण ििा,
उपयुि सार्िहरूको प्रयोि िरी शसकाइका शवशवर् पक्षको मूल्याङ्कि ििा, िशतजाको शवश्लेषण ििा तथाा सोको
उपयोि ििा,
शसकाइ सुशिशितताका लाशि शिरन्तर शवद्याथाी मूल्याङ्कि िरी आवश्यकताअिुसार उपचारात्मक शिक्षण ििा ।
सक्षमता ३ : बाल बाशलका/शसकारु सम्बन्धी ज्ञान (Knowledge About Children/Learners)
- 2. बाल बाशलकाहरूको शवशवर् शसकाइ आवश्यकता पशहचाि िरी सो अिुरूप शिक्षण ििा सक्षम ।
बाल बाशलकाहरूको िारीररक, मािशसक, सामाशजक र संवेिात्मक शवकासको ज्ञाि तथाा त्यसको शिक्षणसँिको
सम्बन्ध बारेमा जािकारी राखी उपयोि ििा,
बाल बाशलकामा भएको पूवा ज्ञािको उशचत आँकलि िरी ियाँ शसकाइसँि सम्बन्ध ्थााशपत ििा,
शसकारुको भाशषक तथाा सामाशजक, साँस्क
ृ शतक मूल्य मान्यता र शवशवर्ताको पशहचाि िरी सोको सम्माि ििा,
प्रत्येक बाल बाशलकाले शसक्ने अशर्कार राख्छि् र शसक्न सक्छि् भन्ने क
ु राको आत्मसात िदै उच्च शसकाइको
अपेक्षा ििा,
बाल बाशलकामा रहेको शविेष शसकाइ आवश्यकता तथाा शवशिष्ट क्षमताबारे जािकारी राखी उपयुि शकशसमले
सम्बोर्ि ििा ।
सक्षमता ४ : शसकाइ िातािरण तथा कक्षा व्यिस्थापन (Learning Environment and Classroom
Management)
बालमैत्री शसकाइ वातावरणको शसजािा िदै प्रभावकारी शिक्षण शसकाइका लाशि कक्षा व्यव्थाापि ििा सक्षम ।
शसकाइका शिशमत्त सुरशक्षत, सहयोिात्मक र चुिौतीपूणा वातावरण शसजािा िरी सशक्रय सहभाशिता हाशसल ििा,
शवद्यालयको समग्र शवकासलाई ध्याि शददै स्रोत र सार्िको उपयुि व्यव्थाापि िरी बालमैत्री शसकाइ
वातावरणको शसजािा ििा,
सबै शसकारुले रचिात्मक शसकाइ अवसर पाउिे िरी आवश्यकताअिुसार समूहहरू पररचालि ििा,
सकारात्मक अिुिासिमाफ
ा त् शसकारुहरूशबच सहयोि तथाा आपसी समझदारी कायम िरी आदिा व्यवहारलाई
प्रोत्साशहत ििा,
शसकारुलाई खोज तथाा शसजािा उन्मुख िराउिका लाशि पुस्तकालय र सूचिा प्रशवशर्को प्रयोि लिायत अन्य
उपयुि सार्ि र अवसर उपलब्ध िराउि,
शवषम पररक्त्थाशतमा समेत क
ु िलतापूवाक उपयुि वातावरण शसजािा िरी शसकाइलाई शिरन्तरता शदि ।
सक्षमता ५ : सञ्चार तथा सहकायय (Communication and Collaboration)
शवद्याथाी, अशभभावक तथाा शिक्षकहरूशबच प्रभावकारी सञ्चार र सहकाया ििा सक्षम ।
खोज, सहकाया तथाा अन्तशकयाका शिशमत्त प्रभावकारी सञ्चार ििा,
शसकारुलाई शसकाइप्रशत उत्साशहत बिाउि, शवषय वस्तु स्पष्ट पािा, शिदेिि अिुरूपको कायामा सहभािी िराउि
तथाा िैक्षशणक परामिा शदि प्रभावकारी रूपमा सञ्चार ििा,
पेसाित शवकास र शवद्याथाी शसकाइ प्रवर्ािका लाशि सहकमीहरूशबच अिुभव, पृष्ठपोषणको आदाि प्रदाि, आपसी
सहयोि र सहकाया ििा,
शसकारुको शिक्षण शसकाइमा सहभाशिता र िैशक्षक
उपलक्तब्ध लिायतका शवषयको अशभलेखि तथाा सहयोिका लाशि अशभभावकसँि छलफल परामिा ििा ।
सक्षमता ६ : शनरन्तर शसकाइ र पेसागत शिकास (Continuous Learning and Professional
Development)
आफ
ू मा भएको ज्ञाि, शसप एवम् अिुभवको शवश्लेषण िरी शिरन्तर शसकाइ र पेसाित शवकासको लाशि प्रशतबद्ध
।
- 3. पेसाित शवकासका अवसरहरूको खोजी िरी शिरन्तर शसकाइमा संलग्न रहि,
आफ
ू ले सम्पन्न िरेका कामहरूको स्वप्रशतशबम्बि (Reflection) िरी शिरन्तर सुर्ारको प्रशक्रयामा संलग्न रहि,
आफ्िो शवषय क्षेत्रमा भएका अध्ययि अिुसन्धािबारे जािकारी राख्ने तथाा शिक्षण शसकाइ सुर्ारका शिशमत्त
कायामूलक अिुसन्धाि ििा,
आपसी सहयोि र सहकायामाफ
ा त आफ्िा अभ्यास र व्यवहारमा िवप्रवताि तथाा शसजाििीलताको शवकास िदै
पेसाित उन्नयिमा योिदाि शदि,
सक्षमता ७ : कानुनी आधार तथा पेसागत आचार सशहता (Legal Bases and Professional
Conduct)
प्रचशलत ऐि शियम तथाा सामाशजक मूल्य मान्यता अिुक
ू ल आदिा पेसाित आचरण प्रदिाि िदै आफ्िो शजम्मेवारी
तथाा उत्तरदाशयत्त्व वहि ििा सक्षम ।
आफ्िो पेसाप्रशत सम्माि र शिष्ठाभाव राख्ने तथाा उच्चतम् िैशतक व्यवहार प्रदिाि िदै सावाजशिक शवश्वास आजाि
ििा
प्रचशलत ऐि, शियमावली, शिदेशिकाहरूअिुरूपको आदिा आचरण प्रदिाि िदै आफ्िो काया तथाा व्यवहारको
शजम्मेवारी शलि
पेसाित आचार संशहता र पदीय मयाादा अिुक
ू ल सबै बाल
बाशलकाप्रशत तट्था र सम्मािजिक व्यवहार प्रदिाि ििा तथाा उहाँहरूको सवोत्तम् शहतका लाशि प्रशतबद्ध रहि,
सामाशजक मूल्य मान्यता र ्थाािीय संस्क
ृ शतप्रशत सम्माि तथाा शभन्न शवचार र आ्थााप्रशत सशहष्णु व्यवहार प्रदिाि
ििा,
शिक्षा सम्बन्धी शवश्वव्यापी मान्यताहरू (मािव अशर्कार, बाल अशर्कार, मौशलक हकका रूपमा शिक्षा, सबैका
लाशि शिक्षा आशद) प्रशत सचेत रहँदै सोअिुक
ू ल व्यवहार प्रदिाि ििा ।
सक्षमता ८ : सूचना तथा सञ्चार प्रशिशध (Information and Communication Technology)
प्रभावकारी शिक्षण शसकाइका लाशि सूचिा तथाा सञ्चार प्रशवशर्को प्रयोि ििा सक्षम
शसकाइलाई सहजीकरण ििा सूचिा तथाा सञ्चार प्रशवशर्को एकीक
ृ त शसकाइ रणिीशतहरूको छिौट तथाा उपयोि
ििा,
शसकारुका आवश्यकता अिुक
ू ल शिशजटल सामग्री शवकास ििा तथाा उपलब्ध सामग्रीको अिुक
ू लि िरी उपयोि
ििा,
सूचिा प्रशवशर्का सार्िमाफ
ा त शसकारुहरूको स्वशसकाइ प्रवर्ाि ििा आपसी सञ्चार र सहकायालाई प्रभावकारी
बिाउि,
शसकाइको मूल्याङ्कि र पृष्ठपोषण प्रदाि ििा सूचिा तथाा सञ्चार प्रशवशर्को उपयोि ििा,
शिक्षामा सूचिा तथाा सञ्चार प्रशवशर् सम्बन्धी िीशत र शिशजटल संस्क
ृ शतमा भएको शवकासबारे पररशचत हुँदै सो
अिुक
ू ल पेसाित व्यवहार पदािि ििा ।