Autoagresja

1. MECHANIZMY
AUTOAGRESJI
Katarzyna Długosz

2. AUTOIMMUNIZACJA/
AUTOAGRESJA
IMMUNOLOGICZNA
Ogół reakcji immunologicznych skierowanych
przeciwko własnym antygenom organizmu.
Choroby z autoagresji:
1. Narządowo swoiste – odpowiedź
immunologiczna skierowana przeciwko
wybranemu narządowi/ typowi komórek ->
miejscowe uszkodzenie tkanek.
2. Uogólnione – zmiany w wielu narządach

4. KIEDY DOCHODZI DO
AUTOAGRESJI?
Mechanizmy tolerancji autoimmunologicznej:
Tolerancja centralna
a. Wywołana przez antygen eliminacja
autoreaktywnych limfocytów T i B w czasie ich
dojrzewania w centralnych narządach limfatycznych
b. Niektóre autoreaktywne limfocyty B nie ulegają
eliminacji -> przechodzą proces rearanżacji genu dla
receptorów antygenowych -> nowe receptory
nieautoreaktywne (EDYCJA RECEPTORÓW)
c. Nie wszystkie antygeny własne są prezentowane w
grasicy/szpiku -> limfocyty posiadające receptory dla
nieobecnych antygenów mogą wydostać się na
zewnątrz -> uszkodzenia narządów/tkanek (DO
CZASU OGRANICZENIA/ELIMINACJI W
NARZĄDACH OBWODOWYCH)

5. KIEDY DOCHODZI DO
AUTOAGRESJI?
Mechanizmy tolerancji autoimmunologicznej:
Tolerancja obwodowa
a. Anergia
b. Zahamowanie przez T reg
c. Eliminacja (przez apoptozę)

6. PATOGENEZA
AUTOAGRESJI
a. Predyspozycje genetyczne ->
niewydolność autotolerancji limfocytów ->
autoreaktywne limfocyty
b. Czynniki środowiskowe/ zapalenie/
uszkodzenie tkanek/ zakażenia ->
aktywacja tkankowych APC ->aktywacja
autoreaktywnych limfocytów
Uszkodzenie tkanek ->
CHOROBA
Z AUTOAGRESJI

7. CZYNNIKI GENETYCZNE
A AUTOAGRESJA
IMMUNOLOGICZNA
• Większość chorób autoimmunologicznych ma
złożone podłoże genetyczne
• Choroby z autoagresji – częściej w rodzinie,
częściej u bliźniaków mono- niż dizygotycznych
• Wiele chorób z autoagresji – związane
z HLA (szczególnie klasy II)

8. CZYNNIKI ENDOGENNE
A AUTOAGRESJA IMMUNOLOGICZNA
• Innym czynnikiem endogennym jest nadprodukcja
pewnych cytokin, np. wiadomo, że makrofagi
u myszy podatnych na rozwój cukrzycy typu I
wytwarzają znacznie więcej IL-12.
• Niekiedy wpływ ma także poziom hormonów
płciowych. Dowodem na to jest fakt, że wśród
chorych na reumatoidalne zapalenie stawów kobiety
stanowią aż 60-75%. Pacjentki ciężarne zauważają
przy tym znaczną poprawę w ostatnim trymestrze
oraz pogorszenie się stanu zdrowia tuż po porodzie.

9. CZYNNIKI GENETYCZNE
A AUTOAGRESJA IMMUNOLOGICZNA

10. CZYNNIKI ŚRODOWISKOWE/ ZAPALENIE/
USZKODZENIE TKANEK/ ZAKAŻENIA
• Zakażenia wywołane przez drobnoustroje -> martwica tkanek, zapalenie -> zwiększona ekspresja
cząsteczek kostymulujących na komórkach APC w tkankach -> promocja przełamania anergii
limfocytów T – aktywacja limf. T
• Wirusy ( i inne drobnoustroje) - > reakcja krzyżowa z antygenami własnymi - > odpowiedź
immunologiczna na własne antygeny (MIMIKRA MOLEKULARNA)
• Np. Choroba reumatyczna serca – p/ciała przeciwpaciorkowcowe reagują krzyżowo z antygenami serca
• Promieniowanie UV -> śmierć komórki -> ekspozycja antygenów jądrowych -> patologiczna
odpowiedź immunologiczna
• Np. Toczeń
• Uszkodzenie tkanek/ narządów -> eksponowanie epitopów własnych antygenów (które wcześniej
były ukryte) -> aktywacja autoreakctywnych limfocytów T (SZERZENIE EPITOPÓW)

11. UDZIAŁ CZYNNIKÓW
ZEWNĘTRZNYCH
W ROZWOJU
REAKCJI
AUTOIMMUNOLOGICZ
NEJ:

13. PODZIAŁ CHORÓB Z AUTOAGRESJI WG
MECHANIZMÓW EFEKTOROWYCH:
1) choroby z dominującą odpowiedzią komórkową, w przypadku których w niszczeniu
organów i tkanek biorą udział limfocyty T cytotoksyczne, makrofagi i komórki NK.
• Należą tutaj m.in. Choroba Hashimoto, Cukrzyca typu I, Stwardnienie rozsiane.
2) choroby z dominującą odpowiedzią humoralną, w których niszczycielską rolę pełnią
przede wszystkim przeciwciała i kompleksy przeciwciał z antygenami.
• Przykłady: Pęcherzyca zwykła, Miastenia, Choroba Gravesa-Basedowa, Toczeń układowy
rumieniowaty.
NALEŻY JEDNAK PAMIĘTAĆ, ŻE, POMIMO NAZWY, WE WSZYSTKICH
SCHORZENIACH WSPÓŁPRACUJĄ ZE SOBĄ ZARÓWNO SKŁADOWA
KOMÓRKOWA JAK I HUMORALNA.

14. ŹRÓDŁA:
• Bryniarski K.: Immunologia. Edra Urban & Partner, Wrocław 2017
• Gołąb J., Jakóbisiak M., Lasek W.: Immunologia. Wydawnictwo Naukowe PWN.
Warszawa 2002
• Patologia Robbinsa – Kumar V., Abbas A.K., Aster J.C., red. wyd. pol. Olszewski
W.T., Edra Urban & Partner, Wrocław 2019

15. DZIĘKUJĘ ZA UWAGĘ