22

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
MINISTERSTWO EDUKACJI
NARODOWEJ
Katarzyna Musiałkiewicz
Ewa Pastor
Ocenianie skuteczności i dokumentowanie działań
terapeutycznych 322[15].Z2.07
Poradnik dla ucznia
Wydawca
Instytut Technologii Eksploatacji – Państwowy Instytut Badawczy
Radom 2007

1
Recenzenci:
mgr Bożena Czerniawska
mgr Wiesława Staszczak
Opracowanie redakcyjne:
mgr Katarzyna Musiałkiewicz
mgr Ewa Pastor
Konsultacja:
mgr inż. Teresa Jaszczyk
Poradnik stanowi obudowę dydaktyczną programu jednostki modułowej 322[15].Z2.07
„Ocenianie skuteczności i dokumentowanie działań terapeutycznych”, zawartego
w modułowym programie nauczania dla zawodu terapeuta zajęciowy.
Wydawca
Instytut Technologii Eksploatacji – Państwowy Instytut Badawczy, Radom 2007

2
SPIS TREŚCI
1. Wprowadzenie 3
2. Wymagania wstępne 5
3. Cele kształcenia 6
4. Materiał nauczania 7
4.1. Uwarunkowania skuteczności działań terapeutycznych – efekty działań 7
4.1.1. Materiał nauczania 7
4.1.2. Pytania sprawdzające 8
4.1.3. Ćwiczenia 9
4.1.4. Sprawdzian postępów 9
4.2. Planowanie monitorowania i oceny skuteczności działań terapeutycznych
metody oceny 10
4.2.3. Ćwiczenia 11
4.3. Dokumentacja i jej znaczenie w procesie działań terapeutycznych 12
4.3.3. Ćwiczenia 21
5. Sprawdzian osiągnięć 23
6. Literatura 28

3
1. WPROWADZENIE
Poradnik będzie Ci pomocny w przyswajaniu wiedzy z zakresu oceniania skuteczności
i dokumentowania działań terapeutycznych.
W poradniku zamieszczono:
– wymagania wstępne – wykaz umiejętności, które powinieneś posiadać, by bez
problemów korzystać z poradnika,
– cele kształcenia czyli wykaz umiejętności, jakie wykształcisz pracując z poradnikiem,
– materiał nauczania czyli wiadomości teoretyczne niezbędne do osiągnięcia założonych
celów kształcenia i opanowania umiejętności zawartych w jednostce modułowej,
– zestaw pytań, abyś mógł sprawdzić, czy już opanowałeś określone treści,
– ćwiczenia, które pomogą Ci zweryfikować wiadomości teoretyczne oraz ukształtować
wiadomości praktyczne,
– sprawdzian postępów,
– sprawdzian osiągnięć, przykładowy zestaw zadań. Zaliczenie testu potwierdzi
opanowanie przez Ciebie materiału całej jednostki modułowej,
– literaturę uzupełniającą.

4
Schemat układu jednostek modułowych
322[15].Z2
Indywidualna i grupowa terapia zajęciowa
322[15].Z2.04
Opracowywanie diagnozy
terapeutycznej na podstawie
rozpoznania stanu pacjenta
322[15].Z2.01
Rozróżnianie rodzajów działalności
terapeutyczne
322[15].Z2.02
Organizowanie pracy w pracowni
terapii zajęciowej
322[15].Z2.03
Wykonywanie prac plastyczno-
-technicznych
322[15].Z2.06
Wykonywanie działań z zakresu
terapii indywidualnej i grupowej
322[15].Z2.07
Ocenianie skuteczności
i dokumentowanie działań
terapeutycznych
322[15].Z2.05
Opracowywanie projektu
i harmonogramu indywidualnych
i grupowych zajęć terapeutycznych

5
2. WYMAGANIA WSTĘPNE
Przystępując do realizacji programu jednostki modułowej powinieneś umieć:
– posługiwać się podstawowymi pojęciami z zakresu terapii zajęciowej,
– posługiwać się podstawową wiedzą z pedagogiki specjalnej,
– posługiwać się podstawową wiedzą z zakresu psychologii rozwoju człowieka,
– rozpoznawać potrzeby i problemy osoby niepełnosprawnej,
– dokonywać krótkiej autoprezentacji na zajęciach,
– korzystać z komputera i Internetu,
– korzystać z różnych źródeł informacji,
– sporządzać konspekty do zajęć,
– współpracować w grupie,
– pracować samodzielnie.

6
3. CELE KSZTAŁCENIA
W wyniku realizacji programu jednostki modułowej powinieneś umieć:
– przewidzieć efekty prowadzonej terapii zajęciowej,
– wskazać sposoby monitorowania efektów działań terapeutycznych,
– monitorować efekty pracy terapeutycznej,
– ocenić skuteczność działań terapeutycznych,
– udokumentować efekty terapii zajęciowej,
– odróżnić rodzaje dokumentacji,
– udokumentować działania terapeutyczne w zakresie terapii indywidualnej i grupowej,
– założyć dokumentację terapii zajęciowej,
– udokumentować diagnozę terapeutyczną,
– zanalizować obowiązującą dokumentację w zakresie potrzeb podopiecznego i placówki
– zanalizować materiał i dane zawarte w dokumentacji dla poprawy jakości pracy
z podopiecznym,
– zaktualizować obowiązującą dokumentację,
– wykorzystać obowiązującą dokumentację w pracy terapeuty zajęciowego,
– zastosować techniki komputerowe w dokumentowaniu działań terapeutycznych.

7
4. MATERIAŁ NAUCZANIA
4.1. Uwarunkowania skuteczności działań terapeutycznych
– efekty działań
4.1.1. Materiał nauczania
Skuteczność działań terapeutycznych to niezwykle istotne, kluczowe wręcz zagadnienie
w pracy terapeuty zajęciowego. Od tego zależy, czy jego praca ma sens. Wyznacznikiem
skuteczności działań terapeutycznych jest rozwój podopiecznego zarówno w sferze
poznawczej, jak też społecznej, emocjonalnej czy motorycznej. Sama skuteczność działań
zależy od wielu czynników; między innymi od samego podopiecznego, właściwie
postawionej diagnozy, od zespołu terapeutycznego, rodzaju podjętych działań, czy warunków
realizacji.
Początkowym etapem jest więc sama diagnoza podopiecznego, która obejmuje nie tylko
poziom jego funkcjonowania, ale również takie elementy jak jego potrzeby, problemy,
możliwości, zainteresowania, czy mocne strony. Dokładne, wnikliwe zanalizowanie sytuacji
podopiecznego również pod kątem jego dalszej przyszłości pozwoli postawić cele działań
terapeutycznych.
Cele powinny być dobrze określone i dostosowane do możliwości podopiecznego, ale też
placówki i całego zespołu terapeutycznego. Niewłaściwie określony poziom możliwości,
umiejętności czy zainteresowań podopiecznego może zaowocować niewłaściwie
postawionymi celami. Może się na przykład okazać, że cele są zbyt proste, gdyż podopieczny
posiada już ćwiczone umiejętności. W takiej sytuacji nie nabywa nowych umiejętności, czyli
nie rozwija się. Może się również okazać, że przedstawione cele są zbyt trudne dla
podopiecznego. Wówczas praca terapeutyczna również nie przynosi efektów, a skutkiem
ubocznym jest niechęć podopiecznego do podejmowania działań i obniżenie samooceny.
Skuteczność terapii zależy więc w ogromnej mierze od samego podopiecznego, czyli
jego możliwości, poziomu sprawności psychofizycznej, poziomu jego motywacji do pracy,
zainteresowań proponowaną formą działań, a co za tym idzie zaangażowania. Nie bez
znaczenia jest tu również stosunek do terapeuty prowadzącego zajęcia, do innych
uczestników zajęć, a także do własnej niepełnosprawności. Niebagatelną rolę może też
odgrywać dotychczasowe doświadczenie podopiecznego, jeżeli chodzi o udział w różnych
formach terapii, a także jego stosunek do pracy i wreszcie samoocena. Te wszystkie czynniki
mają wpływ na przebieg i efekty terapii.
Ważną rolę w tym procesie odgrywa również zespół terapeutyczny, w tym terapeuta
zajęciowy. Od jego wiedzy, umiejętności, postawy i kompetencji zawodowych, a także
pomysłowości i zaangażowania zależy to, czy podopieczny w ogóle będzie chciał
podejmować pracę terapeutyczną.
Należy tu zwrócić uwagę również na osobowość terapeuty – jego wrażliwość, zdolności
empatyczne, poczucie humoru czy zdolności do motywowania podopiecznego, poprzez
zarażanie go swoim entuzjazmem i radością. Pełna akceptacji postawa, podmiotowy stosunek
do podopiecznego, uczciwość i poszanowanie jego godności, ale również konsekwencja,
sumienność i systematyczność to cechy terapeuty, które mają ogromny wpływ na efekty
terapii. Ważne jest również stosowanie odpowiednich wzmocnień, aktywizowanie
podopiecznego, wspieranie go, ale nie wyręczanie w działaniach terapeutycznych. Jeżeli
między podopiecznym a terapeutą panują dobre, ciepłe relacje, jeżeli wzajemnie się lubią, to
wspólna praca staje się przyjemnością, a nie przykrym obowiązkiem.

8
Skuteczność terapii zależy również od samych zajęć; jeżeli są one atrakcyjne,
dostosowane do możliwości, potrzeb i zainteresowań podopiecznego, odbywają się
w przyjaznej, nie budzącej lęku atmosferze, to sprawiają podopiecznemu radość i motywują
go do działań. Dobre zajęcia powinny więc być celowe i rozwijać utracone bądź
niewykształcone funkcje; powinny być też dobrze zaplanowane, systematycznie stosowane
i monitorowane. Powinny też uwzględniać zasadę stopniowania trudności, by móc dawać
podopiecznemu satysfakcję z pokonywania kolejnych stopni trudności. Ważna jest więc nie
tylko częstość, ale i jakość oddziaływań.
Bariery w osiąganiu efektów terapeutycznych mogą tkwić w każdym z wyżej
wymienionych czynników, a więc zarówno w indywidualnych właściwościach
podopiecznego, jak również w czynnikach związanych z warunkami, jakimi dysponuje
placówka, czyli możliwościami organizacyjnymi i materialnymi, przygotowaniem
pracowników i wzajemnymi relacjami między podopiecznymi a zespołem terapeutycznym.
Jeżeli proponowane zajęcia są niedostosowane do wieku, zainteresowań, wykształcenia, stanu
psychicznego, samopoczucia czy osobowości podopiecznego, to staje się to barierą
w podejmowaniu aktywności.
Drugą barierą może być standard placówki (brak określonych pracowni, materiałów,
bariery architektoniczne) i niewłaściwa organizacja oraz brak nadzoru pracy terapeutów
(np. brak planowych, systematycznych oddziaływań, brak dokumentacji, brak monitorowania
efektów pracy). Czasem barierą w osiąganiu efektów terapii mogą być postawy personelu
względem podopiecznych np. brak akceptacji, przedmiotowe traktowanie czy wyręczanie.
Może się też zdarzyć, że terapeuta podejmuje się działań, do których nie posiada dostatecznej
wiedzy, przygotowania, doświadczenia czy umiejętności.
Efekty działań terapeutycznych powinny być zauważalne w poprawie funkcjonowania
podopiecznego.
W sferze poznawczej może to być np. poprawa koncentracji uwagi, pamięci, wzrost
zainteresowania wykonywanymi działaniami, poszerzenie słownika czynnego i biernego.
W sferze społecznej efektem prawidłowo prowadzonego procesu terapeutycznego może
być poprawa relacji z innymi uczestnikami procesu terapeutycznego i terapeutami, bądź
nawiązywanie i utrzymywanie kontaktów z innymi, jeżeli do tej pory podopieczny takiej
inicjatywy nie przejawiał. W sferze motorycznej poprawa może dotyczyć zarówno dużej, jak
i małej motoryki. Przejawem może być zwiększenie sprawności, poprawa precyzji ruchów,
ogólna poprawa kondycji, wzrost siły mięśni, poprawa w zakresie koordynacji wzrokowo
i słuchowo – ruchowej. Poprawę można obserwować w zwiększeniu zakresu czynności
samoobsługowych, a co za tym idzie w zwiększeniu samodzielności wykonywanych działań.
W sferze emocjonalnej wyrazem skuteczności działań terapeutycznych bywa poprawa
samopoczucia, wzrost samooceny i wiary we własne możliwości czy kontrolowanie emocji.
4.1.2. Pytania sprawdzające
Odpowiadając na pytania sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.
1. Od czego zależy skuteczność działań terapeutycznych?
2. Jakie efekty powinny przynosić działania terapeutyczne?
3. Jakie znasz efekty skutecznych działań terapeutycznych w sferze motorycznej?
4. Jakie znasz bariery w procesie terapeutycznym?

9
4.1.3. Ćwiczenia
Ćwiczenie 1
Na podstawie dokumentacji prowadzonych działań terapeutycznych mieszkańca Domu
Pomocy Społecznej określ przyczyny niepowodzeń w procesie terapii.
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:
1) zapoznać się z dokumentacją mieszkańca Domu Pomocy Społecznej,
2) prześledzić proces terapii,
3) określić przyczyny niepowodzeń,
4) zaprezentować efekty swojej pracy na forum grupy.
Wyposażenie stanowiska pracy:
– dokumentacja mieszkańca Domu Pomocy Społecznej,
– kartka,
– długopis.
Ćwiczenie 2
Na podstawie dokumentacji uczestnika Środowiskowego Domu Samopomocy
zaproponuj działania terapeutyczne.
1) zapoznać się z dokumentacją uczestnika Środowiskowego Domu Samopomocy,
2) określić problemy, możliwości i potrzeby uczestnika,
3) Zaproponować działania terapeutyczne,
4) przedstawić efekty swojej pracy na forum grupy.
– dokumentacja uczestnika Środowiskowego Domu Samopomocy,
– kartka,
– długopis.
4.1.4. Sprawdzian postępów
Czy potrafisz:
Tak Nie
1) wskazać przyczyny niepowodzeń w procesie terapii? ⁬ ⁬
2) przewidzieć efekty prowadzonej terapii? ⁬ ⁬
3) wskazać czynniki leżące po stronie terapeuty będące przyczyną
niepowodzeń w procesie terapii? ⁬ ⁬

10
4.2. Planowanie monitorowania i oceny skuteczności działań
terapeutycznych – metody oceny
Dziedzina terapii zajęciowej jest bardzo szeroka, charakteryzuje się dużą liczbą
czynności, które mogą służyć jako środek leczenia lub rehabilitacji. Praca terapeuty
zajęciowego nie może opierać się na żywiołowej, improwizowanej działalności, stąd potrzeba
tworzenia np. indywidualnych planów terapii, w oparciu o szczegółową diagnozę
podopiecznego. Bez dobrej diagnozy nie można precyzować zadań dla poszczególnych
podopiecznych, nie można dokonać właściwego doboru metod i technik działań
terapeutycznych.
Terapeuta zajęciowy powinien monitorować swoje działania terapeutyczne, w celu
określenia, czy przynoszą one planowane efekty, czy należy dokonać modyfikacji planu.
Plany indywidualne i grupowe powinny być elastyczne, to znaczy w trakcie ich realizacji
należy, o ile zajdzie taka konieczność, dokonywać korekt zarówno samej diagnozy, jak
i ustalonego na jej podstawie planu działania. Terapeuta powinien kontrolować, jak przebiega
proces terapeutyczny. Skuteczność działań terapeutycznych można oceniać za pomocą
porównania pomiędzy stanem sprzed i po prowadzonej terapii.
W warsztatach terapii zajęciowej wykorzystuje się do tego indywidualny arkusz oceny
postępów w rehabilitacji, gdzie ocenie podlegają:
– ogólny stan zdrowia,
– czynności życia codziennego i ogólna zaradność,
– sprawność motoryczna,
– umiejętności zawodowe i dojrzałość zawodowa,
– sfera intelektualna,
– sfera społeczna,
– sfera emocjonalno motywacyjna i osobowość.
Wymienione tu obszary ocenia się w skali od 0 do 10 punktów.
Punktem wyjścia jest tu:
1) ocena stanu podopiecznego – określenie problemów i potrzeb, na postawie dokumentacji
podopiecznego,
2) indywidualny program terapii na określony czas (najczęściej półroczny),
3) karta okresowej oceny wyników rehabilitacji i terapii obejmuje sfery przewidziane do
analizy w indywidualnym programie terapii.
Jeżeli działania terapeutyczne nie przynoszą pożądanych efektów, powinna nastąpić zmiana
planów terapeutycznych poprzedzona oceną przyczyn niepowodzeń. Jeśli natomiast działania
terapeutyczne przynoszą planowane efekty, następuje kontynuacja założonych celów
i wyznaczenie nowych kierunków działań.
W przebiegu procesu terapii, terapeuta zajęciowy może również poddać ocenie obecny
poziom wykonywania danej czynności, a następnie podjąć działania zmierzające do
podniesienia poziomu jej wykonywania. Po określonym czasie, w którym terapeuta
podejmuje działania terapeutyczne w odniesieniu do danej sfery, terapeuta ponownie zleca
wykonanie czynności początkowej i ocenia poziom jej wykonania.
Monitorowanie skuteczności działań terapeutycznych musi być zaplanowane, przebiegać
w równych odstępach czasu. W zespole terapeutycznym powinna być wyznaczona osoba,
która będzie odpowiedzialna za realizację planów i ich ocenę.

11
Odpowiadając na pytania sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.
1. Jakie znasz sposoby monitorowania działań podopiecznego?
2. Jak można ocenić skuteczność działań terapeutycznych?
3. Jakie czynniki warunkują prawidłowy przebieg procesu monitorowania?
4.2.3. Ćwiczenia
Ćwiczenie 1
Porównując indywidualny program rehabilitacji z arkuszem oceny postępów oceń skuteczność
działań terapeutycznych w odniesieniu do uczestnika Warsztatów Terapii Zajęciowej.
1) zanalizować indywidualny program rehabilitacji,
2) zanalizować arkusz oceny postępów,
3) ocenić skuteczność prowadzonych działań terapeutycznych,
4) przedstawić spostrzeżenia na forum grupy.
– indywidualny program rehabilitacji,
– arkusz oceny postępów,
– kartka papieru,
– długopis.
Ćwiczenie 2
Opracuj plan monitorowania działań terapeutycznych dla podopiecznego Domu
Rehabilitacyjno-Opiekuńczego.
1) zapoznać się z dokumentacją podopiecznego,
2) określić sposoby monitorowania,
3) przedstawić wyniki na forum klasy.
– dokumentacja podopiecznego,
– kartka,
– długopis.
Czy potrafisz:
Tak Nie
1) ocenić skuteczność działań terapeutycznych? ⁬ ⁬
2) monitorować działania terapeutyczne? ⁬ ⁬
3) przeanalizować dokumentację podopiecznego pod kątem oceny
skuteczności działań terapeutycznych? ⁬ ⁬

12
4.3. Dokumentacja i jej znaczenie w procesie działań
terapeutycznych
Terapeutę zajęciowego obowiązuje prowadzenie dokumentacji. Prowadzone działania
terapeutyczne terapeuta zajęciowy powinien dokumentować z kilku powodów:
a) monitoruje swój program terapeutyczny - jeśli uzna to za konieczne wprowadza do niego
zmiany,
b) w celu przedstawienia przełożonemu efektów swojej pracy z podopiecznym,
c) dla rozwoju zawodowego oraz przeciwdziałania wypaleniu zawodowemu.
Terapeuta zajęciowy może dokumentować swoją pracę poprzez:
1. Plany terapii:
– dzienne,
– tygodniowe,
– miesięczne,
– półroczne,
– roczne.
Dobry plan powinien:
– wskazywać właściwe środki dla celu, któremu służy,
– być wykonalny,
– być wewnętrznie zgodny,
– być operatywny i przejrzysty.
Ponadto plan powinien posiadać takie cechy jak plastyczność, racjonalność i koncepcyjność,
ponieważ plany mogą być modyfikowane w zależności od postępów danego uczestnika.
Plan powinien obejmować:
– rejestr zadań szczegółowych wynikających z założeń programu,
– dobór treści pracy, metod i form służących realizacji zadań szczegółowych,
– określenie czasu, miejsca, środków niezbędnych dla realizacji planu.
2. Harmonogramy indywidualnych i grupowych działań terapeutycznych.
3. Konspekty i scenariusze zajęć.
4. Arkusze diagnozy terapeutycznej.
5. Raporty.
6. Historie choroby.
7. Dokumentacje obowiązujące w danej placówce.
Techniki stosowane w danej dziedzinie terapii zależą w dużej mierze od terapeuty i jego
inwencji twórczej. Stworzenie właściwej atmosfery pracy, poczucia akceptacji, prowadzenie
zajęć dostosowanych do potrzeb i możliwości psychofizycznych uczestników, sprawia, że
podopieczni chętnie uczestniczą w proponowanych im zajęciach. Terapia zajęciowa daje
każdemu uczestnikowi szansę wyrażenia siebie w dostępnej i indywidualnej formie,
określonej jego wewnętrznymi i zewnętrznymi predyspozycjami. Aby podopieczny widział
celowość uczestniczenia w działaniach terapeutycznych, terapeuta powinien dokumentować
działania podopiecznego
Dokumentowanie działań podopiecznego może odbywać się poprzez:
1) aukcje,
2) wernisaże,
3) wystawy,
4) kiermasze.
5) albumy,

13
6) kroniki,
7) filmy,
8) zdjęcia,
9) sprawozdania.
Przykładowa dokumentacja uczestnika Warsztatów Terapii Zajęciowej
Karta informacyjna uczestnika warsztatu terapii zajęciowej
1. Nazwisko i imię ……………………………………………………………………………
2. Data urodzenia …………………………………… Nr ewidencyjny …………………...…
3. Stopień niepełnosprawności…………………………….kod niepełnosprawności………...
4. Wskazania do WTZ …………………………………………………………………….…
Miejsce zamieszkania ………………………………………….……………………………….
6. Nazwiska imiona i adres (telefon) opiekunów
7. Grupa KIZ ………………………………………………………(trwała/okresowa)………
8. Wyniki badań lekarskich
Rozpoznanie ……………………………………….……………………………..………...
Ogólny rozwój fizyczny ………………………………………………………..……….….
Wady i zniekształcenia postawy ……………….………………………………….….........
Stan słuchu …………………………………………………………………………….…...
Stan wzroku ………………………………………………………………………….….…
9. Wyniki badań psychologicznych …………………………………………………………..
Poziom rozwoju umysłowego …………………………………………………...……........
Lateralizacja ………………………………………………………………………………..
Sprawność manualna ……………………………………………………………….….…..
Percepcja wzrokowa ………………………………………………………………..……...
Percepcja słuchowa ………………………………………………………….. ………..…..
Poziom dojrzałości społecznej (wg Skali Dojrzałości E. Dolla i wywiadu)………………..
…………………………………………………………………………………………………………………………………….
Rozwój mowy ………………………………………………………………………..…….
Ocena pamięci, koncentracji uwagi, tempa pracy/ Reakcja na doping, przezwyciężanie
trudności ………………………………………………………………………...………………
Rozumienie podstawowych pojęć matematycznych …………………………………..…..
…………………………………………………………………………………………………………………………………….
Posiadane umiejętności z języka polskiego ………………………………………………..
…………………………………………………………………………………………………………………………………….
10. Poziom funkcjonowania intelektualnego.
11. Wyniki badań z zakresu umiejętności plastycznych
12. Zdolności muzyczne
……..……….…………………………………………………………………………...………………………………………...
13. Wyniki testu na sprawność fizyczną ……………………………………………………….
14. Dotychczasowe formy rehabilitacji …………………………………...…………………...
Efekty ………………………………………………………………………………………
15. Stanowisko terapii zajęciowej /rodzaje wykonywanych czynności ……………………….
16. Inne informacje o uczestniku ………………………………………………...…………….
17. Zalecenia lekarza, psychologa dla uczestnika ………………………………………..……
……………………………………………………………………………………………………………………………………
Decyzje zespołu rehabilitacyjnego ………………………………………….…………….
……………………………………………………………………………………………………………………………………
Data i podpisy członków zespołu rehabilitacyjnego ………………………………………
Data i podpis uczestnika warsztatu (wyrażenie zgody na uczestnictwo w warsztatach
terapii zajęciowej)……………………………………………………………………………….

14
Indywidualny program rehabilitacji
Nazwisko i imię ……………………………………………Data urodzenia ………….……….
Adres ………………………………………………… ……………………………...................
Stopień niepełnosprawności……………………………………………………………….…….
Schorzenie podstawowe ………………………………………………………………………...
Schorzenia (zaburzenia) ………………………………………………………………………...
Schorzenia współistniejące ……………………………………………………………………..
Wykształcenie …………………………………………………………………………………..
I. Przewidywany program terapii w okresie adaptacji:
1. Rehabilitacja lecznicza
a) techniczne oprzyrządowanie stanowisk …………………..………………………………..
b) zaopatrzenie ortopedyczne ……………………………………..…………………………..
c) oddziaływania fizjoterapeutyczne …………………………….……………………………
d) opieka lekarsko-pielęgnacyjna ………………………………….………………………….
e) nadzór pielęgnacyjno-higieniczny ………………………….……………………………...
f) badania okresowe ……………………………………………….………………………….
g) inne ……………………………………………………………..…………………………..
2. Rehabilitacja psychospołeczna
a) oddziaływania integrujące …………………………………………………………………
b) kształtowanie zasad postępowania i zachowania w warsztatach ………….……………….
…………………………………………………………………………………………………...
c) inne oddziaływania w zależności od potrzeb psychospołecznych, predyspozycji i zainteresowań
…………………………………………………………………………………..........................
…………………………………………………………………………………………………...
d) formy kontaktu i współpraca z rodzicami …………………………………………………...
e) uczestnictwo w treningu ekonomicznym…………………………………………………......
3. Terapia zajęciowa
a) usprawnianie ruchowe …………………………………………………….……………….
b) usprawnianie poszczególnych funkcji psychicznych ………………..……………………..
c) rozwijanie zaradności osobistej i przystosowującej do życia ……………….……………..
…………………………………………………………………………………………………..
4. Przewidywany okres terapii …………………………………………..……………………
5. Organizacyjne dostosowania do sprawności psychofizycznych uczestników warsztatu
………………………………………………………………………………………...…………
……………………………………………………………………………………...……………
……………………………………………………………………………………………..……
6. Podsumowanie okresu adaptacji (posiadane umiejętności i opanowane czynności)
…………………………………………………………...………………………………………
………………………………………………………..….………………………………………
…………………………………………………………………………………………………..

15
Indywidualny arkusz oceny postępów w rehabilitacji
Nazwisko i imię ………………………………………………………………………………...
Stopień niepełnosprawności…………………………………………………………………….
Stopień upośledzenia umysłowego……………………………………………………………...
Wiek ………………………………. Data ……………………………………………………..
Lp. Kryteria oceny
I
Kwartał
II
Kwartał
III
Kwartał
IV
Kwartał
I Ogólny stan zdrowia
1 Frekwencja na zajęciach
2 Pobyty w szpitalach
3 Ilość wizyt w szpitalach
4 Skargi i dolegliwości
5 Ogólna kondycja fizyczna
II Higiena osobista
1 Podstawowe nawyki higieniczne
2 Czystość ciała
3 Czystość odzieży
4 Czystość włosów
III
Czynności życia codziennego i ogólna
zaradność
1 Samoobsługa w ubieraniu się
2 Samoobsługa w myciu się
3 Samoobsługa podczas jedzenia
4 Samoobsługa przy zaspakajaniu potrzeb
fizjologicznych
5 Przygotowanie prostych posiłków
6 Dokonywanie zakupów
7 Poruszanie się po najbliższej okolicy
8 Poruszanie się po miejscu zamieszkania
9 Utrzymywanie porządku w swoim otoczeniu
10 Dokładność
IV Sprawność motoryczna
1 Ogólna aktywność ruchowa
2 Sprawność w zakresie motoryki dużej
3 Sprawność w zakresie motoryki
małej
4 Zainteresowanie kulturą fizyczną, sportem
i rekreacją ruchową
5 Poprawa w zakresie narządów dotkniętych
niepełnosprawnością
V
Umiejętności zawodowe i dojrzałość
zawodowa
1 Wykonywanie prostych czynności
pomocniczych
2 Wykonywanie prostych czynności
zawodowych
3 Wykonywanie czynności zawodowych
specjalistycznych
4 Dokładność
5 Pracowitość
6 Samodzielność
7 Twórczość
8 Wytrwałość

16
9 Tempo pracy
10 Dyscyplina pracy i przestrzeganie regulaminu
WTZ
VI Sfera intelektualna
1 Pamięć
2 Koncentracja uwagi
3 Spostrzegawczość
4 Koordynacja wzrokowo-ruchowa
5 Myślenie
6 Mowa
7 Pisanie
8 Czytanie
9 Liczenie
10 Odczytywanie godzin na zegarze
11 Umiejętność określenia daty
12 Zasób wiedzy podstawowej
13 Zasób wiedzy ogólnej
14 Zainteresowania poznawcze i kulturalne
VII Sfera społeczna
1 Harmonijne współżycie w grupie
2 Umiejętność dzielenia się i niesienia pomocy
3 Tworzenie więzi i przyjaźni
4 Umiejętność podporządkowania się
przełożonym
5 Umiejętność ponoszenia odpowiedzialności
za mienie,
osobę i zadanie
6 Umiejętność zachowania się w miejscach
publicznych
7 Umiejętność dysponowania pieniędzmi
i planowania wydatków
8 Stosunek do obowiązków
VIII
Sfera emocjonalno-motywacyjna
i osobowość
1 Równowaga emocjonalna
2 Odporność na frustracje
3 Wytrwałość, cierpliwość w wykonywaniu
działań
4 Panowanie nad emocjami
5 Adekwatność emocji do sytuacji-syntonia
z otoczeniem
6 Adekwatność podczas zajęć (motywacja do
pracy)
7 Zaangażowanie w kontaktach społecznych
8 Poczucie własnej wartości
9 Realna ocena siebie
10 Stosunek do autorytetów
11 Sfera etyczno-moralna
12 Sfera seksualna

17
Skala ocen:
0 pkt. – ocena negatywna 6 pkt. - dobry plus
1 pkt. – dostateczny minus 7 pkt. – bardzo dobry minus
2 pkt. – dostateczny 8 pkt. – bardzo dobry
3 pkt – dostateczny plus 9 pkt. – bardzo dobry plus
4 pkt. – dobry minus 10 pkt. – ocena wzorowa
5 pkt. − dobry
Półroczne sprawozdanie z postępów w rehabilitacji
WTZ
………………………………………………………………………………………………
Uczestnik
………………………………………………………………………………………………
Pracownia
………………………………………………………………………………………………
Instruktor
………………………………………………………………………………………………
I. Zespół programowo-rehabilitacyjny w składzie:
………………………………………………………………………………………………
II. Uczestnik
1. Nazwisko i imię
………………………………………………………………………………………………
2. Stopień niepełnosprawności……………………………………..kod……….……………..
3. Poziom funkcjonowania intelektualnego…………………………….……………………..
……………………………………………………………………….…….………………..
4. Okres pobytu w WTZ
………………………………………………………………………………………………
5. Wiek ………………………………………………………...……………………………...
6. Adres
………………………………………………………………………………………………
7. Pracownia
………………………………………………………………………………………………
III. Ocena uczestnika WTZ
Liczba punktów
w każdej części
Słabo Dostatecznie Średnio Dobrze
Bardzo
dobrze
Postawa zawodowa 16−24 25−40 41−55 56−71 72−80
Tempo pracy 5−7 8−12 13−17 18−22 23−25
Umiejętności 12−18 19−30 31−42 43−54 55−60
Motoryka 5−7 8−12 13−17 18−22 23−25
Akceptacja
współpracowników
11−16 17−27 28−38 39−49 50−55
Stosunek do opiekuna
pracy 5−7 8−12 13−17 18−22 23−25
Wrażenie ogólne 11−16 17−27 28−38 39−49 50−55

18
IV. Lista obserwacji
A. Postawa zawodowa 5 4 3 2 1 Postawa zawodowa
1.Praca sprawia mu przyjemność Praca nie sprawia mu przyjemności
2. Kończy to co zaczyna Szybko porzuca to co zaczął
3. Potrafi pracować dalej mimo
niepowodzenia
Rezygnuje po niepowodzeniach
4. Łatwo go motywować Trudno go motywować
5. Obchodzi się troskliwie
z materiałami i narzędziami
Nie dba o materiał
6.Trudno przerwać jego skupienie Łatwo przerwać jego skupienie
7. Jest zawsze punktualny Nigdy nie jest punktualny
8. Podczas pracy nie przeszkadza
innym
Często przeszkadza innym podczas
pracy
9. W pracy jest dokładny i staranny
W pracy jest niedokładny
i niestaranny
10. Pracuje regularnie w sposób
ciągły
Pracuje nieregularnie
11.Wykazuje poczucie
odpowiedzialności
Wykazuje brak odpowiedzialności
12. Jest odporny na zmęczenie Nie jest odporny na zmęczenia
13. Kontynuuje pracę, gdy
instruktor odejdzie
Przerywa pracę natychmiast po
odejściu instruktora
14. Może pracować długi czas bez
przerwy
Może pracować tylko przez krótki
okres czasu
15. Rzadko przerywa wcześniej
pracę
Z reguły przerywa pracę wcześniej
16. Przestrzega przepisów
bezpieczeństwa
Nie przestrzega przepisów
bezpieczeństwa
Podsumowanie A: 5 4 3 2 1
B. Tempo pracy Tempo pracy
17. Jest szybki w wykonywaniu
czynności
Jest powolny w wykonywaniu
czynności
18. Tempo pracy równomierne Tempo pracy nierównomierne
19. Niepowodzenia nie powodują
zmniejszenia tempa pracy
Niepowodzenia powodują
zmniejszenie tempa pracy
20. Nie ulega presji Ponaglenie wywołuje stres
21. Tempo pracy rośnie Tempo pracy zmniejsza się
Podsumowanie B
C. Umiejętności 5 4 3 2 1 Umiejętności
22. Kontroluje własną pracę. Nigdy nie kontroluje własnej pracy
23. Zastanawia się nad tym co robi,
pracuje rozważnie
Nigdy nie zastanawia się nad pracą,
robi to, na co ma ochotę
24. Potrafi pracować samodzielnie Nie potrafi pracować samodzielnie
25. Uważnie słucha instrukcji
Nie potrafi słuchać wyjaśnień
i instrukcji
26. Rozumie wyjaśnienia
i instrukcje
Nie rozumie wyjaśnień i instrukcji

19
27. Zapamiętuje wyjaśnienia
i instrukcje
Nie zapamiętuje wyjaśnień i instrukcji
28. W razie wystąpienia problemów
sam
szuka rozwiązania
Nie potrafi poszukać rozwiązania
w przypadku wystąpienia
problemów
29. Pracuje w skupieniu Nie skupia się w pracy
30. Ma realistyczny obraz własnych
możliwości
Brak mu realistycznego obrazu
własnych możliwości
31. Nie boi się maszyn sprzętu
i urządzeń
Boi się maszyn, sprzętu i urządzeń
32. Wybiera zmienne techniki Wybiera jedna technikę
33. Lubi dużo urozmaiceń Najchętniej pracuje rutynowo
Podsumowanie C:
D. Motoryka 5 4 3 2 1 Motoryka
34. Ma pewną rękę Nie ma pewnej ręki
35. Przy pracy wymagającej
dokładności pozostaje rozluźniony
fizycznie
Przy pracy wymagającej
dokładności jest bardo spięty
36. Rzadko wydarzają mu się
niewielkie wypadki
Często wydarzają mu się
niewielkie wypadki
37. Jest zręczny i ma dobrą
koordynację ruchów
Jest niezręczny i ma słabą
koordynację ruchów
38. Konieczność przemieszczania
się nie stwarza mu przeszkód
Konieczność przemieszczania
sprawia mu przeszkody
Podsumowanie D:
E. Akceptacja współpracowników 5 4 3 2 1 Akceptacja współpracowników
39. Potrafi dobrze współpracować z
kolegami
Nie potrafi współpracować z
kolegami
40. Jest kontaktowy Jest zawsze sam
41. Jest pomocny Nigdy nie pomaga
42. Stara się nawiązywać kontakty
Nie stara się nawiązywać
kontaktów
43. Nigdy nie angażuje się w
konflikty
Zawsze angażuje się w konflikty
44. Stymuluje innych pozytywnie Stymuluje innych negatywnie
45. Nigdy nie stymuluje
negatywnego zachowania
Stymuluje negatywne zachowania
46. Pozytywnie odbiera
konstruktywną krytykę
Negatywnie odbiera konstruktywna
krytykę
47. Rzadko krytykuje
współpracowników
48. Broni samego siebie
49. Z własnej inicjatywy prosi o
pomoc współpracowników
Podsumowanie E:
F. Stosunek do opiekuna pracy 5 4 3 2 1 Stosunek do opiekuna pracy
50. Akceptuje powitanie go przez
opiekuna
Nie potrafi zaakceptować
poprawiania go przez opiekuna

20
51.Akceptuje polecenia opiekuna
dotyczące pracy
Z trudem akceptuje polecenia
opiekuna
52. Wymaga niewiele dodatkowej
uwagi
Wymaga dużo dodatkowej uwagi
53. Nie wpada łatwo w złość Szybko wpada w złość
54. Nie wstydzi się poprosić
opiekuna o pomoc
Trudno mu poprosić opiekuna
o pomoc
Podsumowanie F:
G. Wrażenia ogólne 5 4 3 2 1 Wrażenia ogólne
55. Zadbany wygląd Niedbały wygląd
56. Pozytywne nastawienie do pracy
i opiekuna
Negatywne nastawienie do pracy
i opiekuna
57. Łatwo wywrzeć na niego
pozytywny wpływ
Trudno wywrzeć na niego
pozytywny wpływ
58. Trudno wywrzeć na niego
negatywny wpływ
Łatwo wywrzeć na niego
negatywny wpływ
59. Stymuluje innych pracowników Nie stymuluje innych pracowników
60. Jest kontaktowy Jest zamknięty w sobie
61. Sprawia wrażenie spokojnego Sprawia wrażenie nerwowego
62. Jest wesoły i pogodny
Prawie zawsze jest w ponurym
nastroju
63. Zgłasza, gdy coś gorzej mu
wychodzi
Rzadko zgłasza, gdy coś mu
wychodzi gorzej lub źle
64. Potrafi oddzielić pracę od spraw
prywatnych
Z trudem oddziela pracę od spraw
prywatnych
65. Jest zainteresowany pozostałą
działalnością WTZ
Wykazuje niewielkie
zainteresowanie pozostałą
działalnością pracy w WTZ
Podsumowanie G:
Ocena półroczna pracy uczestnika WTZ
Liczba punktów w każdej części Słabo Dostatecznie Średnio Dobrze Bardzo dobrze
A. Postawa zawodowa
B. Tempo pracy
C. Umiejętności
D. Motoryka
E. Akceptacja współpracowników
F. Stosunek do opiekuna pracy
G. Wrażenie ogólne

21
Inne uwagi
Liczba punktów w każdej części Słabo Dostatecznie Średnio Dobrze Bardzo dobrze
A. Postawa zawodowa 16−24 25−40 41−55 56−71 72−80
B. Tempo pracy 5−7 8−12 13−17 18−22 23−25
C. Umiejętności 12−18 19−30 31−42 43−54 55−60
D. Motoryka 5−7 8−12 13−17 18−22 23−25
E. Akceptacja współpracowników 11−16 17−27 28−38 39−49 50−55
F. Stosunek do opiekuna pracy 5−7 8−12 13−17 18−22 23−25
G. Wrażenie ogólne 11−16 17−27 28−38 39−49 50−55
Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.
1. Jakie znasz rodzaje dokumentacji prowadzonej przez terapeutę w placówce?
2. Jak można dokumentować działania podopiecznego w placówce?
3. Jaki wpływ ma prawidłowo prowadzona dokumentacja na efekty terapii?
4.3.3. Ćwiczenia
Ćwiczenie 1
Zanalizuj dane zawarte w dokumentacji mieszkańca Domu Pomocy Społecznej
i zaproponuj harmonogram indywidualnych działań terapeutycznych.
1) zanalizować dokumentację podopiecznego,
2) określić sposób konstruowania harmonogramu,
3) przedstawić harmonogram na forum grupy,
4) dokonać oceny poprawności wykonanego ćwiczenia porównując z innymi uczniami.
– dokumentacja mieszkańca Domu Pomocy Społecznej,
– komputer,
– drukarka.
Ćwiczenie 2
Załóż dokumentację terapeutyczną dla nowoprzybyłego uczestnika Środowiskowego
Domu Samopomocy.
1) określić wzory dokumentacji obowiązujących w Środowiskowym Domu Samopomocy,
2) zebrać informacje o uczestniku z różnych źródeł,

22
3) określić poziom funkcjonowania oraz problemy i potrzeby uczestnika,
4) zaplanować cele działań terapeutycznych,
5) zaprezentować wyniki swojej pracy na forum grupy.
– komputer z dostępem do Internetu,
– drukarka.
Czy potrafisz:
Tak Nie
1) odróżnić rodzaje dokumentacji obowiązującej w placówce? ⁬ ⁬
2) założyć dokumentację podopiecznemu? ⁬ ⁬
3) udokumentować działania terapeuty w placówce? ⁬ ⁬
4) udokumentować działania podopiecznego? ⁬ ⁬

23
5. SPRAWDZIAN OSIĄGNIĘĆ
INSTRUKCJA DLA UCZNIA
1. Przeczytaj uważnie instrukcję.
2. Podpisz imieniem i nazwiskiem kartę odpowiedzi.
3. Zapoznaj się z zestawem zadań testowych.
4. Test zawiera 20 zadań. Do każdego pytania dołączone są 4 możliwości odpowiedzi.
Tylko jedna jest prawidłowa.
5. Udzielaj odpowiedzi na załączonej karcie odpowiedzi, stawiając w odpowiedniej rubryce
znak X. W przypadku pomyłki należy błędną odpowiedź zaznaczyć kółkiem, a następnie
ponownie zakreślić odpowiedź prawidłową.
6. Pracuj samodzielnie, bo tylko wtedy będziesz miał satysfakcję z wykonanego zadania.
7. Jeśli udzielenie odpowiedzi będzie Ci sprawiało trudność, wtedy odłóż rozwiązanie
zadania na później i wróć do niego, gdy zostanie Ci wolny czas.
8. Na rozwiązanie testu masz 45 minut.
Powodzenia!

24
ZESTAW ZADAŃ TESTOWYCH
1. Wyznacznikiem skuteczności działań terapeutycznych jest
a) rozwój podopiecznego.
b) zadowolenie terapeuty.
c) wzrost płac w obrębie placówki.
d) spadek aktywności podopiecznego.
2. Cele działań terapeutycznych w odniesieniu do podopiecznego powinny być
a) bardzo ambitne, ogólne, dalekosiężne.
b) dobrze określone, dostosowane do możliwości podopiecznego oraz placówki.
c) krótkotrwałe, dostosowane przede wszystkim do umiejętności terapeuty zajęciowego.
d) ogólne, zbliżone do aktualnych możliwości podopiecznego.
3. Niewłaściwa diagnoza terapeutyczna może prowadzić do
a) niewłaściwego, przedmiotowego stosunku terapeuty do podopiecznego.
b) zaniechania działań przez zespół terapeutyczny.
c) niewłaściwie postawionych celów terapii.
d) wzrostu samooceny podopiecznego.
4. Jeżeli postawione cele terapii są zbyt proste i obejmują czynności, które podopieczny już
nabył, to
a) następuje spadek jego samooceny i podopieczny nie chce już uczestniczyć w zajęciach.
b) następuje wzrost jego samooceny, ale podopieczny nie rozwija się.
c) terapeuta zniechęca się postawą podopiecznego.
d) inni podopieczni wykonują czynności za naszego podopiecznego.
5. Podopieczny WTZ odmawia uczestnictwa w zajęciach twierdząc, że nie da sobie rady
i nic nie potrafi zrobić. Przyczyną takiego zachowania może być
a) nieumiejętność wykonania zadania..
b) postawienie mu adekwatnych do możliwości wymagań.
c) nie postawienie mu żadnych wymagań.
d) postawienie mu zbyt wysokich wymagań
6. W sytuacji, gdy podopieczny nie potrafi wykonać danego zadania terapeuta powinien
a) wykonać to zadanie za niego.
b) pozostawić go, aby podopieczny sam sobie poradził.
c) wesprzeć go w wykonywaniu zadania, powtórzyć instrukcję, zaprezentować sposób
wykonania, podzielić przebieg pracy na etapy, ale nie wykonywać polecenia za
niego.
d) zmienić zadanie na inne.
7. Terapeuta zajęciowy powinien być
a) pobłażliwy, wyręczający, wylewny.
b) surowy, powściągliwy, wymagający.
c) łatwo ulegający emocjom, nadwrażliwy.
d) konsekwentny, empatyczny, otwarty, życzliwy.

25
8. W procesie aktywizowania podopiecznych do pracy najlepiej jest
a) stosować dużo wzmocnień pozytywnych.
b) stosować dużo wzmocnień negatywnych.
c) nie stosować żadnych wzmocnień
d) stosować wzmocnienia pozytywne i negatywne, ale z przewagą negatywnych
9. Dobre zajęcia powinny być
a) bardzo łatwe, by wzmacniać samoocenę podopiecznego.
b) bardzo trudne, by rozwijać podopiecznego.
c) celowe, rozwijać utracone funkcje, dostosowane do możliwości, potrzeb
i zainteresowań podopiecznego
d) przede wszystkim długie, by zająć podopiecznemu czas.
10. Plan powinien
a) być zgodny z predyspozycjami terapeuty.
b) być niezmienny, kostyczny.
c) być plastyczny, uwzględniać dynamikę procesu terapii.
d) uwzględniać oczekiwania rodziców.
11. Prawidłowo skonstruowany plan powinien
a) wskazywać właściwe środki dla celu, któremu służy.
b) określać predyspozycje terapeuty.
c) określać negatywne cechy osobowości podopiecznego.
d) przewidywać doposażenie placówki w nowoczesny sprzęt terapeutyczny.
12. Dokumentowanie działań terapeutycznych służy
a) określeniu zainteresowań podopiecznego.
b) monitorowaniu działań terapeutycznych.
c) określeniu predyspozycji i kreatywności terapeuty.
d) pisaniu sprawozdań z pracy terapeuty.
13. Plan w swojej strukturze powinien obejmować
a) prognozę rozwoju zainteresowań podopiecznego.
b) rozwój zawodowy terapeuty.
c) dobór treści pracy, metod i form służących realizacji zadań szczegółowych.
d) wyposażenie placówki, w której jest realizowany.
14. Dokumentowanie pracy terapeuty zajęciowego odbywa się m.in. poprzez
a) aukcje.
b) plany, konspekty i scenariusze zajęć.
c) rozmowę z przełożonym dotyczącą prowadzonych działań terapeutycznych.
d) wernisaże i wystawy.
15. Dokumentowanie działań podopiecznego odbywa się m.in. poprzez
a) scenariusze, konspekty zajęć.
b) harmonogramy indywidualnych zajęć terapeutycznych.
c) harmonogramy grupowych zajęć terapeutycznych.
d) aukcje, wernisaże, wystawy.

26
16. Okresowej oceny efektów rehabilitacji w warsztatach terapii zajęciowej dokonuje
a) kierownik warsztatu.
b) rada programowa.
c) terapeuta.
d) lekarz medycyny pracy.
17. Rehabilitacja uczestników Warsztatów Terapii Zajęciowej odbywa się zgodnie
z regulaminem Warsztatów Terapii Zajęciowej.
a) indywidualnym planem terapii.
b) kartą personalną uczestnika Warsztatów Terapii Zajęciowej.
c) historią choroby.
18. Do zadań Rady Programowej Warsztatów Terapii Zajęciowej należy
a) ocena stanu zdrowia uczestnika.
b) wytyczenie kierunków rozwoju Warsztatów Terapii Zajęciowej.
c) opracowanie indywidualnego programu terapii.
d) ocena jakości pracy terapeutów.
19. Do oceny skuteczności działań terapeutycznych uczestnika warsztatów terapii zajęciowej
wykorzystasz
a) spostrzeżenia i uwagi rodziców.
b) indywidualny arkusz postępów w rehabilitacji.
c) historię choroby.
d) spostrzeżenia i uwagi kierownika.
20. Aby opracować indywidualny program terapii uczestnika Środowiskowego Domu
Samopomocy należy
a) przeprowadzić wywiad z rodzicami.
b) zapoznać się z karta personalną uczestnika i historią choroby.
c) ocenić poziom samoobsługi.
d) zapoznać się z zainteresowaniami i predyspozycjami podopiecznego.

27
KARTA ODPOWIEDZI
Imię i nazwisko..........................................................................................
Ocenianie skuteczności i dokumentowanie działań terapeutycznych
Zakreśl poprawną odpowiedź.
Nr
zadania
Odpowiedź Punkty
1 a b c d
2 a b c d
3 a b c d
4 a b c d
5 a b c d
6 a b c d
7 a b c d
8 a b c d
9 a b c d
10 a b c d
11 a b c d
12 a b c d
13 a b c d
14 a b c d
15 a b c d
16 a b c d
17 a b c d
18 a b c d
19 a b c d
20 a b c d
Razem:

28
6. LITERATURA
1. Brauner A., Brauner F.: Postępowanie wychowawcze w upośledzeniu umysłowym.
WSiP, Warszawa 1995
2. Burno-Nowakowa H., Polkowska I.: Zajęcia pozalekcyjne z dziećmi upośledzonymi
umysłowo. WSIP, Warszawa 1998
3. Garvinin Ch., Seabury B.: Działania interpersonalne w pracy socjalnej. BPS, Katowice
1998
4. Konieczyńska Z., Stańczak T.: Terapia zajęciowa w psychiatrii. CMDNŚSzM, Warszawa
1989
5. Kot T.: Zajęcia pozalekcyjne i terapia zajęciowa z osobami o obniżonej sprawności
umysłowej. Wydawnictwo APS, Warszawa 2002
6. Kozaczuk L.: Terapia zajęciowa w domach pomocy społecznej. BPS, Katowice 1999
7. Milanowska K.: Techniki terapii zajęciowej. PZWL, Warszawa 1987
8. Milanowska K.: Terapia zajęciowa. PZWL, Warszawa 1986
9. Nocuń A., Szmagalski J.: Podstawowe umiejętności w pracy socjalnej i ich kształcenie.
BPS, Katowice 1998
10. Ploch L.: Jak organizować czas wolny dzieci i młodzieży upośledzonych umysłowo.
WSiP, Warszawa 1992
11. Rozporządzenie Ministra Gospodarki, Pracy i Polityki Społecznej w sprawie Warsztatów
Terapii Zajęciowej z dnia 25 marca 2004 roku z późniejszymi zmianami
12. Szulc W.: Sztuka i terapia. CMDNŚSzM, Warszawa 1993
13. Ustawa o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych
z dnia 27 sierpnia 1997 roku z późniejszymi zmianami

22

Recomendados

Recomendados

Mais conteúdo relacionado

Mais procurados

Mais procurados (20)

Semelhante a 22

Semelhante a 22 (20)

Mais de Kamil Fik

Mais de Kamil Fik (10)

22