Presentatie(deel 2) Visie stelseldiensten leveranciersbijeenkomst 17 november

1. 1
De stelseldiensten als basis voor een samenhangend stelsel van
(overheids)gegevens
dd. 2-11-2017
status: concept
1. Solide basis
Het Stelsel van Basisregistraties is een belangrijke basis geworden voor de
informatiehuishouding van de overheid. Essentiële gegevens zijn beschikbaar en dat
stimuleert (overheids)breed hergebruik. Alhoewel een solide basis is gelegd, zijn we nog
volop bezig een samenhangend werkend stelsel te realiseren. Die samenhang is een
noodzakelijke voorwaarde voor verdere verbreding en verdieping van het stelsel.
De doelstelling is dat basisregistraties een onderling samenhangend geheel van
overheidsgegevens vormen, zodat slimme uitwisseling kan plaatsvinden tussen sectoren
en domeinen. Door het programma iNUP zijn destijds overheidsbrede generieke
Stelseldiensten (Digikoppeling, Digilevering, Digimelding en de Stelselcatalogus) opgezet
om de samenhang en informatie-uitwisseling in het stelsel te bevorderen. Voor afnemers
leidt dit tot eenduidige informatievoorziening; meer transparantie over gegevens en
minder aparte koppelingen voor ontsluiting. Maar ook houders van basisregistraties zijn
gebaat bij generieke voorzieningen. Zij houden meer zicht op de gegevens waar zij
verantwoordelijk voor zijn in de keten.
2. De volgende stap: vermaatschappelijking van het stelsel
Het SGO-3 in mei 2014 geeft aan dat het niet eenvoudig is om inzicht te krijgen in de
baten van het Stelsel van Basisregistraties, inclusief de Stelseldiensten. De baten zijn
namelijk verspreid over diverse overheidsinstellingen. Toch concludeerde zij op basis van
inschattingen van PriceWaterhouseCoopers en PBLQ in haar rapport dat de besparingen
kunnen oplopen tot honderden miljoenen euro’s1
. Gegevens moeten goed vindbaar,
bruikbaar en toegankelijk zijn voor zowel de overheid als de samenleving. Er wordt nu al
veel gebruik gemaakt van het Stelsel van Basisregistraties. Echter, het maatschappelijk
potentieel kan nog groter worden door het stelsel te verbreden en makkelijker deelbaar
te maken.
Op beleidsmatig niveau wordt meer nadruk gelegd op de bredere publieke meerwaarde
die de generieke digitale infrastructuur kan hebben in het primaire
dienstverleningsproces2
. Voor het Stelsel van Basisregistraties wordt deze bredere
benadering al ingezet onder het overheidsbrede programma Gegevenslandschap3
. Met
het programma worden de eerste stappen gezet naar een volgende fase: een
samenhangend gegevenslandschap om zo de ‘vermaatschappelijking’ van het stelsel
verder te stimuleren. De samenleving is erbij gebaat wanneer burgers en bedrijven meer
gebruik kunnen maken van overheidsgegevens. Dan kan in principe elke nieuwe partij
diensten ontwikkelen en/of uitbouwen.
Platform
De gewenste verbreding en innovatie kan in de praktijk tot stand komen door een
strategie te hanteren waarbij we het decentrale netwerk van basisregistraties verder
uitbouwen tot een ‘ecosysteem/platform’. Een platform fungeert in feite als een open
stelsel dat elke dag kan veranderen, maar blijft wel met elkaar verbonden om zo de
kwaliteit, toegankelijkheid en transparantie te borgen. In de praktijk wordt al
geëxperimenteerd met deze manier van werken, zo blijkt ook uit het rapport ‘Maak
waar!’ van studiegroep Informatiesamenleving en Overheid. Daarin worden voorbeelden
1 SGO-3, Dienstbaar en transparant, de basisregistraties van de Nederlandse overheid, mei 2014.
2 Rapport studiegroep informatiesamenleving. P.50.
3 Regieraad gegevens regelmatig bezig met programma gegevenslandschap. Verkeert in de beginfase.
Verschillende standaardisatieprojecten opgepakt afgelopen jaar. Stimuleren van transparantie en
toegankelijkheid van het stelsel als doelstelling.

2. 2
van dergelijke open stelsels benoemd, waar vraag en aanbod bij elkaar wordt gebracht.
Dit model lijkt ook geschikt voor de verdere ontsluiting van het Stelsel van
Overheidsgegevens, omdat dit in essentie al georganiseerd is als een decentraal netwerk,
waarbij meerdere organisaties gegevens beschikbaar stellen.
Innovatie stimuleren
Verschillende ICT-leveranciers leveren nu producten als het gaat om interactie en
gegevensuitwisseling. In de praktijk leidt dit tot veel directe koppelingen (niet schaalbaar
voor verbreding van het stelsel) en mogelijk ook vendor-lockins in verband met
totaalpakketten die worden aangeboden. Door via een open platform centraal metadata
en intelligentie over het stelsel van overheidsgegevens te ontsluiten, ontstaat meer
transparantie en mogelijkheden voor organisaties en bedrijven om te ontwikkelen.
3. Roadmap voor Stelseldiensten
2017
Basis op orde
Behoefte
verkennen
2018
Afspraken maken & standaarden
moderniseren
Usability onderzoek
Migratiestrategie
Gegevenscatalogus completeren
Opzet marktplaats
2019
Producten worden
flexibele diensten
Diensten naar één
platform
Marktplaats 1.0
Roadmap Stelseldiensten 2017-2021
Stelseldiensten – Diensten voor en door het Stelsel14
2020/2021
Interactieplatform
Marktplaats 2.0
(Particulier) vraag en aanbod Marktplaats stimuleren
Aansluiten vereenvoudigen
(Sector)registraties en afnemers ondersteunen
Aan het werk met klanten
De roadmap Stelseldiensten is gebaseerd op de ontwikkeling naar een federatief
platform. Dit ecosysteem ontwikkelen we samen met partners en klanten. Partijen blijven
zelfstandig hun diensten verlenen, maar verbinden met elkaar op de noodzakelijke
punten om het stelsel transparant en schaalbaar te houden bij de beoogde groei. De rol
van Logius is om de centrale afstemming te ondersteunen op het niveau van afspraken
maken, standaarden vast te leggen en waar nodig centrale voorzieningen aan te bieden.
Om het netwerk te laten werken en de maatschappelijke business case te stimuleren,
moeten we minimaal op metaniveau elkaar weten te vinden en afspraken kunnen maken.
De basisregistratiehouders en andere partijen kunnen dan zelf de benodigde
voorzieningen (laten) ontwikkelen. Dit vraagt een intensieve samenwerking met partners
en klanten. Iedereen die overheidsgegevens aanbiedt of gebruikt, wordt uitgenodigd om
mee te denken en te werken. Via een marktplaats kunnen organisaties gebruik maken
van de functionaliteiten die via het platform beschikbaar zijn. Dat kunnen afsprakensets
zijn voor breed maatschappelijk gebruik van (overheids)gegevens, standaarden die zijn
vastgelegd of centrale voorzieningen die breed inzetbaar zijn omdat deze
domeinoverstijgend zijn.
De huidige dienstverlening van de Stelseldiensten geeft een basis om de groei van het
Stelsel van Overheidsgegevens te stimuleren en ondersteunen. De producten

3. 3
(Digikoppeling, Digilevering, Digimelding en de Stelselcatalogus) kunnen worden
doorontwikkeld naar breed inzetbare functionaliteiten van melden, bevragen en leveren.
De Stelseldiensten kunnen zelfs met een paar kleine wijzigingen al direct bijdragen aan
de ontwikkeling van het stelsel naar een open platform van overheidsgegevens. Wat
gaan we hiervoor doen:
 Scope verbreding stimuleren door aansluiting van sectorale registraties en private
partijen. Er zijn ook andere gegevens en (sectorale) registraties buiten het stelsel
van basisregistraties, zowel in het publieke als het private domein. Die gegevens
hebben afnemers ook nodig voor hun dienstverlening, maar dat aspect wordt nu
nog niet meegenomen. Kleine praktijkvoorbeelden:
o Ook sectorale overheidsregistraties toevoegen aan de Stelselcatalogus.
Bijvoorbeeld de polisadministratie van UWV is toegevoegd in juni 2017.
o OIN-beleid is vernieuwd en geïmplementeerd in juni 2017, een update
waarbij nu ook bedrijven en samenwerkingsverbanden een OIN kunnen
aanvragen.
o Ketenregistraties ontsluiten via het Gegevens Knooppunt Groningen.
 Flexibilisering van generieke diensten. De kern van het stelsel bestaat uit
uitwisseling van gegevens en informatie tussen organisaties (zogenaamde
interactiepatronen). Als gebeurtenissen plaatsvinden worden er onderling
berichten verstuurd. De Stelseldiensten ondersteunen verschillende patronen
(melden, bevragen en leveren). Nu voldoen de generieke functionaliteiten van de
Stelseldiensten vaak net niet aan de functionele wensen die een partij heeft voor
de dienstverlening, waardoor men dan toch niet aansluit of zelf gaat bouwen. Het
is dan ook van belang om de Stelseldiensten flexibeler, meer modulair op te
bouwen, zodat partijen de voor hun relevante componenten kunnen inzetten. In
potentie bestaat de modulaire opbouw uit een drietal lagen: data, intelligentie en
interactie.
 Standaardiseren en vereenvoudigen van aansluiten. Er bestaan aansluitdrempels
aan beide kanten van het stelsel, zowel bij afnemers als bij houders van
basisregistraties. Zeker voor kleinere partijen is de aansluiting relatief complex en
kostbaar. Het lijkt wenselijk om het aansluiten verder te standaardiseren en
vereenvoudigen volgens de laatste technologische ontwikkelingen in connectiviteit
en waar mogelijk collectieve knooppunten te realiseren waar overheden
eenvoudig op kunnen aansluiten:
o Afspraken over connectiviteit.
o Verminderen van de administratieve last bij aansluiten.
o Generieke aansluiting ontwikkelen voor het bevragen, melden en leveren
van gegevens.
o Knooppunt voor collectieve aansluiting op Stelseldiensten realiseren.
Samenwerken met bestaande knooppunten ligt dan voor de hand. Die
benadering doet recht aan het idee van een ecosysteem.

4. 4
 Transparantie over gegevens. Metagegevens beschikbaar stellen als
richtingaanwijzer in het stelsel. Weten waar een partij benodigde gegevens kan
ophalen, transparantie bieden in het informatiemodel. De Stelselcatalogus wordt
omgevormd tot een instrument dat metagegevens registreert en daar in de
toekomst intelligentie aan toevoegt voor de gebruiker. In combinatie met
landelijke datasets en open data kunnen intelligente processen deze gegevens
gebruiken. Bijvoorbeeld informatie over de omgeving kan in een
vergunningproces gebruikt worden voor ondersteuning en advisering van de
aanvrager. De intelligentie- en interactielaag van de toekomstige
stelselarchitectuur biedt hiervoor de benodigde geavanceerde functionaliteiten
(o.a. dynamic casemanagement, zelflerende functies, artificial intelligence en best
next action).
4. Resumé
Samengevat ontwikkelt Logius de Stelseldiensten volgens onderstaande
uitgangspunten:
 We streven ernaar klanten één laagdrempelige, betrouwbare omgeving voor
uitwisseling van overheidsgegevens te bieden. Onze klant kan ook kiezen voor het
gebruik van een of enkele modules, al naar gelang de behoefte. Dit ontsluiten we
via een federatief platform.
 Klanten kunnen de functionaliteiten eenvoudig vinden via een marktplaats en
inzetten vanuit het federatieve platform. Deze omgevingen zullen gebaseerd zijn
op de laatste technologische ontwikkelingen in de markt.
 De Stelseldiensten geven inzicht in de kwaliteit van gegevens en dragen bij aan
de integrale kwaliteit. Op termijn kunnen afnemers integrale en samenhangende
datasets bevragen, er over melden of deze laten leveren. Deze datasets zijn
context-gevoelig. Afnemers en aanbieders kunnen vertrouwen op de kwaliteit van
de gegevensuitwisseling voor hun bedrijfsprocessen. Er wordt alleen uitgewisseld
wat echt nodig is. Die uitwisseling is afgestemd op de informatiebehoefte van de
afnemers en sluit naadloos aan op de bedrijfsprocessen van de afnemers.
 Het platform en de marktplaats bieden transparantie. Daartoe stelt Logius
metagegevens en intelligentie beschikbaar over het stelsel van
overheidsgegevens, als richtingaanwijzer in het stelsel. Afnemers kunnen toegang
krijgen tot data zodat analyses voor de eigen bedrijfsprocessen uitgevoerd
kunnen worden.
 De Stelseldiensten worden breed inzetbaar voor gegevens, publiek en privaat.
Afnemers zijn voornamelijk (overheids)organisaties al dan niet via zogenaamde
knooppunten. Op voorhand wordt het gebruik van melden, bevragen of leveren
door burgers niet uitgesloten.
 De governance zal recht doen aan de federatieve principes van de toekomstige
Stelseldiensten. Co-creatie en innovatie zijn hierbij kernbegrippen die verdere
uitwerking krijgen.