TULA.pptx

1. TULA

2. Tula
• Ito ay isang anyo ng sining o o
panitikan na naglalayong magpahayag
ng damdamin sa malayang pagsusulat.

3. Uri ng Tula
1. Tradisyonal- isang grupo ng tula na
may sukat at may salitang malalim
ang kahulugan
2. Blankong berso- tulang mayroong
sukat ngunit walang tugma
3. Malayang taludturan- tulang walang
sukat at tugma.

4. Saknong
• Ito ay grupo ng mga salita na
naglalaman ng dalawa o higit pang
taludtod.
Talinhaga
• Ito ay paggamit ng mga
matatalinhagang salita, ito ay
nagpapaganda sa tula.

5. Hal.
Ang pera niya’y ay tinipid
Sa guro ay di sumisipsip
Markang mataas, nakamit
Tagumpay nga ang kapalit
Sukat- wawaluhin
Tugma- tugmaang katinig

6. Tulang Patnigan
• Ang tulang patnigan ay isang uri ng
tula na may pagtatalo. Ibig sabihin,
ito’y tulang sagutan na itinatanghal
ng mga nagtutunggaliang makata.
Pahusayan ito ng mga katuwiran at
tagisan ng mga talino at tulain.

7. Iba’t-ibang uri ng tulang patnigan:
1. Karagatan
• Ito ay isang paligsahan na nilalaro
sa mga luksong lamayan o pagtitipong
parangal sa isang yumao na ginagawa
noon bago dumating ang mga Espanyol
sa Pilipinas.

8. • Ang paksa nito’y tungkol sa alamat
ng singsing ng isang dalaga na
umano’y nahulug sa gitna ng
karagatan at sa binatang nakakuha
nito ay nakaalaang ipagkaloob ng
dalagang may-ari ng singsing ang
kanyang pag-ibig bilang gantimpala.

9. • Ang karagatan ay binubuo ng mga
saknong na apatang taludtod at may
sukat na lalabindalawa.
• Ito’y ginagamitan ng matatalinhagang
salita at malalim na palaisipan.

10. 2. Duplo
• Ito’y pagtatalo sa tula at pahusayan
sa pagbigkas. Ang matutuwid na
ginagamit dito’y karaniwang hango sa
sawikain, kawikaan at kasabihan at
iba’t ibang tadhana ng batas ng
bayan.

11. • Ang paratangan ay magpapalit-lipat,
hanggang sa makaubusan ng galing sa
pagtatalo sa tula ang mga kalahok.

12. 3. Balagtasan
• Ang dating duplo ay ginawang
Balagtasan sa karangalan ng Sisne ng
Panginay o si Francisco “Balagtas”
Baltazar.

13. • Nais ng mga kasapi na baguhin ang
panagalang Duplo at ito ay naging
Balagtasan na binago ni Jose N.
Sevilla.
• Ang kalimitang paksa nito ay
pagtatalo tungkol sa napapanahong
isyu o mahalagang paksa.

14. 4. Batutian
• Sa pagpanaw ni Jose Corazon de
Jesus, sumilang ang bagong anyo ng
tulang patnigan noong 1933. Tinawag
itong Batutian sa panukala ni G.
Fernando B. Monleon.

15. • Ang katawagang Batutian ay hinango
sa sagisag na Huseng Batute na
naging unang Hari ng Balagtasan.
• Ang pangunahing layunin nito ay
makapanlibang sa mga nakikinig o
bumabasa sa pamamagitan ng
nakakatawa ngunit malatotoong mga
kayabangan, panunudyo at palaisipan.

16. • Ang banghay nito ay gaya ng
sumusunod: unang tindig-
pagpapakilala at pagpapayabangan,
ikalawang tindig- pagtatalo,
ikatlong tindig- palaisipan at
tudyuhan at ang taludturan patnigan
pangwakas ay pawang urayan.

17. • Ito ay katulad parin ng Balagtasan,
ang Batutian ay nagbibigay-diin sa
matulaing kaanyuan at nagpapahayag
din ng mga aral.

18. • Ang banghay nito ay gaya ng
sumusunod: unang tindig-
pagpapakilala at pagpapayabangan,
ikalawang tindig- pagtatalo,
ikatlong tindig- palaisipan at
tudyuhan at ang taludturan patnigan
pangwakas ay pawang urayan.

19. MGA ELEMENTO NG TULA
1. Sukat
Isa sa mga mahahalagang elemento
ng tula ang sukat o ang bilang ng
mga pantig sa bawat taludtod ng
saknong. Karaniwang gamitin ang
labindalawa, labing-anim, at ang
labingwalong pantig.

20. Halimbawa:
da / tap / wa’t / ang / pi / si’y ti / ba / yan / mo / a / nak
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12
at / ba / ka / la / gu / tin ng ha / nging / ma / la / kas
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12

21. Ang halimbawang mababasa sa itaas ay
mula sa tulang “Ang Guryon” na may
sukat na lalabindalawahing pantig.
Kapag binasa ang bawat taludtod ay
nagkaka-roon ng saglit na tigil sa
gitna o sa ikaanim na pantig. Ang
saglit na tigil na ito ay tinatawag na
sesura.

22. 2. Tugma
- Isa sa pinakamahalagang elemento
o sangkap ng tula ay ang
pagkakaroon ng pare-parehong
tunog sa dulo ng mga panghuling
salita ng taludtod. Tinatawag
itong tugma.

23. Ang panghuling pantig sa dulo ng
taludtod, pagkatapos ng ikaanim na
pantig o katinig at binibigkas nang
mabilis, malumanay, may impit sa
lalamunan.

24. 3. Talinghaga (Paggamit ng Tayutay o
Idyoma
Ito ay sadyang paglayo sa paggamit ng
mga pangkaraniwang salita upang maging
kaakit-akit at mabisa ang pagpapahayag.
Ang mga sumusunod ay mga halimbawa ng
mga pangungusap na nagtataglay ng
matalinhagang pahayag o salita.

25. Halimbawa:
a) Ang Pilipinas ay perlas sa
kagandahan.
b) Bumaha ng dugo nan gang bayan ay
lumaya.
c) Ang baya’y umiiyak dahil ito’y may
tanikala.

26. 4. Larawang-diwa (Imagery)
Ito ay mga salitang binabanggit sa tula
na nag-iiwan ng malinaw at tiyak na
larawan sa isipan ng mambabasa.

27. Halimbawa:
Kung ang baying ito’y mapapasa-
panganib
At siya ay dapat na ipagtangkilik,
Ang anak, asawa, magulang, kapatid,
Isang tawag niya’y tatalikdang pilit

28. 5. Simbolismo (Symbolism)
Ito ang mga salita sa tula na may
kahulugan sa mapanuring isipan ng
mambabasa.

29. Halimbawa:
puno–buhay
tinik–pagsubok/hirap
ilaw–pag-asa
Bathala–panginoon

30. 6. Kariktan
Ayon kay Julian Cruz Balmaceda,
maaaring bigkasin ang isang hanay-
hanay ng mga talatang tugma-tugma ang
mga dulo at sukat-sukat ang mga bilang
ng pantig ngunit di pa rin matatawag na
tula kung hindi nagtataglay ng
kariktan.

31. May mga tulang walang sukat at tugmang
sinusunod subalit matatawag pa ring tula
sapagkat pilimpili ang mga salita,
kataga, parirala, imahen o larawang-
diwa, tayutay o talinhaga, at mensaheng
taglay na siyang lalong nagpapatingkad
sa katangian nito bilang tula at
pumupukaw sa mayamang imahinasyon ng
bumabasa.

32. Apat na Uri ng Tula

33. Tulang Pasalaysay
• Isang uri ng tula na nagsasalaysay
gamit ang mga elemento ng tula at
mayroong balangkas na pangyayari.
• Mga halimbawa ng tulang pasalaysay:
Epiko, Awit at Korido.

34. Tulang Liriko
• Tulad ng isang soneto o isang oda,
na ipinapahayag ang mga saloobin at
damdamin ng makata.
• Ang kataga ng tulang liriko ay
karaniwang tinutukoy sa bilang mga
salita sa isnag kanta.

35. • Mga halimbawa ng tulang liriko:
Awit, Soneto, Oda, Elihiya, Dalit at
Pasyon.

36. Tulang Patnigan
• Uri ng tula kung saan nagkakaroon ng
labanan ang magkabilang panig sa
pamamagitan ng pagtula.
• Mga halimbawa ng tulang patnigan:
Duplo, Balagtasan, Bututian at
karagatan.

37. Tulang Dula
• Ito ay masining na kathang isinulat
karaniwang itinatanghal sa teatro.
Ito rin ay patulang binibigkas na
kung minsan ay sinasabayan ng ritmo
o melodiya ng isang awitin.

38. • Ang pagkawili ng mga manunuod ay nas
a pagsulong at kahihinatnan ng
tunggalian. Nahahati sa ilang yugto
na maraming tagpo.
1. Iisa yugtong dula-dulaan.
2. Dadalawahing yugtong dula.
3. Tatluhing yugtong dula.

39. Mga Elemento ng Tulang Pantanghalan
1. Simula- mamamalas dito ang tagpuan,
tauhan at sulyap sa suliran.
2. Gitna- matatagpuan ang saglit na
kasiglahan, ang tunggalian at
kasukdulan.
3. Wakas- matatagpuan naman dito ang
kakalasan at kalutasan.

40. • May limang uri ng tulang dula o
tulang pantanghalan.
1. Komedya- layunin nito ay gawing
kawili-wili ang panonood sa
pamamagitan ng mga gingawa ng
pangunahing tauhan. Ang wakas nito ay
masaya.

41. • Ang kaguluhan sa bandang simula ay
naaayos. Ang pagkakasundosundo ng mga
tauhan ang nakapagpapasaya sa mga
nanonood. Isang halimbawa ng komedya
na isinulat ni Juan Crisostomo Soto (o
Crissot), na tinaguriang “Ama ng
Panitikang Kapampangan” ay ang
komedyang Kiki-Riki, isang komedyang
nakasulat sa Kapampangan at may isang
yugto.

42. 2. Melodrama– ginagamit ang tulang ito
sa mga dulang musikal. Isang halimbawa
nito ang Sarimanok na isinulat ni
Steven Prince “Patrick” C. Fernandez.

43. 3. Trahedya– nauuwi ang dulang ito sa
malagim o malungkot na wakas. Isang
halimbawa ng trahedya ay Ang Trahedya
sa Balay ni Kadil na isinulat ni Don
Pagusara.

44. 4. Parsa– ang parsa ay nakapagpapasiya
sa mga nanonood dahil sa mga dugtong-
dugtong na mga pangyayaring
nakatatawa.
5. Saynete– ang dulang ito ay tungkol
sa mga lugar o pag-uugali ng mga tao.

45. Mga Dapat Tandaan sa Pagsulat ng Tula
• Maging palamasid sa kapaligiran.
Hindi natin maiikubli na ang buhay
ang siyang pinagkukunan ng gagamitin
natin sa pagkatha.

46. Mga Dapat Tandaan sa Pagsulat ng Tula
• Maging palabasa ng mga kuwento,
maging ang magaganda, masasaya,
nakakabagot at nakakapagpaliwanag ng
isip. Sapagkat nagpapalawak ito ng
kaisipan ganun din sa kaalaman.

47. Mga Dapat Tandaan sa Pagsulat ng Tula
• Tandaan na ang kanlungan ng mga
katha ay ang karanasan. Maaring ito
ay tuwirang nangyayari sa isang
taong gumagawa ng tula, nasaksihan
sa ibang tao o kaya ay nabasa na
nagkaroon ng emosyon at pag-iisip.