2. Praktische zaken
• Niet te veel opschrijven → u krijgt de slides toegestuurd
• Oefeningen aan het einde → pen, papier, rekenmachine en
laptop/wifi
• Interactief college, dus onderbreek wanneer iets onduidelijk is
of je een vraag hebt
3. Wat is CO2?
• Molecule die bestaat uit 3 atomen:
• 1 koolstof-atoom
• 2 zuurstof-atomen
• Resultaat van de verbranding van fossiele brandstoffen
• Bv diesel: C13H28 + 20O2 → 13CO2 + 14H2O
• Bv aardgas, dat vooral uit methaan bestaat: CH4 + 2O2 → 2H20 + CO2
• Onschadelijk voor mens en dier, goed voor planten en bomen
(fotosynthese)
• Levensduur +/- 30 jaar
• CO² = CO x CO ≠ CO2
5. Hoe (correct) de CO2 uitstoot
van
transport en logistiek
berekenen?
6. Verschillende methodes
Well to Tank Tank to wheel
Voorbeeld: Diesel (B7 blend)
Well to tank: 0,787 kg CO2/l
Tank to wheel: 2,468 kg CO2/l
Well to wheel: 3,256 kg CO2/l
6
Well to wheel
LCA (Life Cycle Analysis)
7. Voorbeeld: “toys for boys”
7
Tank-to-wheel: 0 gr
Well-to-wheel: 0 – 25 kg
CO2/100km!
Tank-to-wheel: 26,4 kg
Well-to-wheel: 33,8 kg
CO2/100km!
25 kWh /100 km
1 kWh = 0 – 1,058 kg CO2
12 l / 100 km (benzine)
1 l fuel = 2,17 kg CO2 (TTW)
2,82 kg CO2 (WTW)
8. EN 16258
• Europese norm
• Methodologie
• Berekenen en toewijzen van
• energieverbruik
• greenhouse gases (GHG)
• Aan transportdiensten i.v.m.
• Passagiers
• Goederen
https://www.en-standard.eu/din-en-16258-
methodology-for-calculation-and-declaration-of-
energy-consumption-and-ghg-emissions-of-
transport-services-freight-and-passengers/
9. Scope 1,2 and 3 emissions according to
EN16258
9
https://www.ghgprotocol.org
10. CO2 uitstoot berekenen: welke data?
Brandstof- of energieverbruik gekend?
JA
Type brandstof Hoeveelheid
CO2 Emissiefactor
brandstof
NEEN
Type transport Afstand
Gewicht
vervoerde
goederen
CO2 Emissiefactor
transportprestatie
11. Voorbeelden
• Transportbedrijf
• Eigen vloot
• Beschikbare data:
• Type brandstof
• Verbruik
• Afstand
• Gewicht goederen (?)
• Opdrachtgever
• Transport uitbesteed
• Beschikbare data:
• Type transport
• Afstand (theoretisch)
• Gewicht goederen
• Onbekend:
• Verbruik
• Type brandstof (?)
• Effectief gereden
afstand
Oorsprong Bestemming
100km
15. Voorbeeld via verbruik
• Gemiddeld verbruik truck = 33 liter/100km
• Afgelegde afstand rit = 200 km
• Verbruik rit = 33 X 2 = 66 Liter
• Brandstoftype = diesel (B7)
• Emissiefactor diesel = 3,256 kg CO2/liter
→ CO2 emissie “rit” = 66l X 3,256 kg/l = 214,896 kg CO2 (wtw)
Oorsprong Bestemming
200km
16. Voorbeeld methodes
• Transportbedrijf
• Eigen vloot
• Beschikbare data:
• Type brandstof
• Verbruik
• Afstand
• Gewicht goederen (?)
Oorsprong Bestemming
100km
• Opdrachtgever
• Transport uitbesteed
• Beschikbare data:
• Type transport
• Afstand (theoretisch)
• Gewicht goederen
• Onbekend:
• Verbruik
• Type brandstof (?)
• Effectief gereden
afstand
17. Definitie transport prestatie (ton-km)
• Transportprestatie wordt uitgedrukt als het vervoerd gewicht
maal de afgelegde afstand = “ton-kilometer” (TKM)
• TKM = Vervoerd netto-gewicht goederen X afgelegde afstand
• Voorbeeld:
• 1 pallet van 1 ton over 50 km = 50 TKM
• Een truck met 20 ton goederen aan boord over 100 km = 2000 TKM
• Een schip met 1500 ton aan boord over 100 km = 150.000 TKM
21. Voorbeeld via transportprestatie
• Vervoer van 1 pallet van 1000kg over een afstand van 200km
• Transportprestatie = 1 ton X 200 km = 200 TKM
• Type transport = trekker-oplegger
• Emissiefactor type transport = 0,088 kg CO2/TKM (wtw)
→ CO2 emissie pallet = 200 TKM X 0,088 kg CO2/TKM = 17,6 kg CO2
23. Emissiefactoren – empty trip factor
Shipper A
Customer
Shipper A
100km
• Payload = 20 ton
• TKM = 20 ton x 100 km = 2000 TKM
• 30L x 3,26 kg CO2/L = 97,8 kg CO2
• 97,8 kg CO2 / 2000 TKM
= 0,049 kg CO2/TKM
Shipper A
Customer
Shipper A
100km
• Payload = 20 ton
• TKM = (20t x 100 km) + (0t X 100 km)= 2000 TKM
• (30L+25L) x 3,26 kg CO2/L = 179,3 kg CO2
• 179,3 kg CO2 / 2000 TKM
= 0,090 kg CO2/TKM
30L/100km
25L/100km
24. Emissiefactoren – payload
Shipper A
Customer
Shipper A
100km
• Payload = 20 ton
• TKM = 20 ton x 100 km = 2000 TKM
• 30L x 3,26 kg CO2/L = 97,8 kg CO2
• 97,8 kg CO2 / 2000 TKM
= 0,049 kg CO2/TKM
Shipper A
Customer
Shipper A
100km
• Payload = 5 ton
• TKM = 5t x 100 km = 500 TKM
• 30L x 3,26 kg CO2/L = 97,8 kg CO2
• 97,8 kg CO2 / 500 TKM
= 0,196 kg CO2/TKM
30L/100km
27. CO2 uitstoot gebouw
• Verbruik aardgas 250.000 kWh
• Verbruik elektriciteit (grijs): 30.000 kWh
CO2 emissie aardgas
= 250.000kWh X 0,202 kg CO2/kWh = 50.500 kg
CO2 emissie elektriciteit
= 30.000 kWh X 0,205 kg CO2/kWh = 6.150 kg
Totaal
= 56,65 Ton CO2
29. Toewijzing van CO2 emissies (transport)
• Probleemstelling:
• Vrachtwagen vertrekt met 25 paletten
• 15 voor klant A, afstand 35km vanaf vertrekpunt
• 10 voor klant B, afstand 25 km vanaf klant A
• Hoe emissies toewijzen aan klant A en B?
25 pallets
35 km
10 pallets
25 km
A: 15 pallets B: 10 pallets
30. Toewijzen van emissies: aanpak
• STAP 1: Bereken de totale uitstoot voor de volledige rit
• STAP 2: Bepaal een goede “CO2-drager” (verdeelsleutel)
• Afstand
• Payload
• Beiden = ton-kilometer
• Andere?
• STAP 3: Wijs CO2 toe aan elk onderdeel van de rit o.b.v. de
gekozen verdeelsleutel
• BELANGRIJK: Verdeelsleutel ligt vast eens gekozen, zoniet
zijn resultaten niet meer onderling vergelijkbaar.
31. Rekenvoorbeeld toewijzen
25 pallets
35 km
10 pallets
25 km
A: 15 pallets B: 10 pallets
• Gewicht pallet = 1 ton Verbruik truck = 30L/100km
• STAP 1: bereken totale CO2 emissie:
60km x 30L/100km x 3,26 kg/L = 58,68 kg CO2
• STAP 2: bepaal verdeelsleutel = TKM
• 2a: totale TKM = (15T X 35km) + (10T X 60km) = 525 + 600 = 1.125 TKM
• 2b: aandeel elke klant :
• Klant A: (525/1125) X 58,68 = 46,7% x 58,68 kg CO2 = 27,40 kg CO2
• Klant B: (600/1125) X 58,68 = 53,3% x 58,68 kg CO2 = 31,28 kg CO2
32. Rechtstreekse afstand
Scenario 1 Scenario 2
35 km
25 km
25 km
50 km
30 km
35 km
Rechtstreekse afstand
• Klant A: 35 km
• Klant B: 50 km
• Totaal: 85 km
Gereden afstand
• Klant A: 35 km
• Klant B: 25 km
• Totaal: 60 km
Gereden afstand
• Klant A: 35 km
• Klant B: 25 km
• Totaal: 60 km
Rechtstreekse afstand
• Klant A: 35 km
• Klant B: 30 km
• Totaal: 65 km
33. Andere verdeelsleutel (rechtstreekse afstand,
scenario 1)
25 pallets
35 km
10 pallets
25 km
A: 15 pallets B: 10 pallets
• Gewicht pallet = 1 ton Verbruik truck = 30L/100km
• STAP 1: bereken totale CO2 emissie:
60km x 30L/100km x 3,26 kg/L) = 58,68 kg CO2
• STAP 2: bepaal verdeelsleutel = rechtstreekse afstand (RA)
• 2a: totale RA = 35km + 50km = 85 km
• 2b: aandeel elke klant :
• Klant A: (35/85) = 41% X 58,68 = 24,06 kg CO2
• Klant B: (50/85) = 59% X 58,68 = 34,62 kg CO2
34. Andere verdeelsleutel (rechtstreekse afstand,
scenario 2)
25 pallets
35 km
10 pallets
25 km
A: 15 pallets B: 10 pallets
• Gewicht pallet = 1 ton Verbruik truck = 30L/100km
• STAP 1: bereken totale CO2 emissie:
60km x 30L/100km x 3,26 kg/L) = 58,68 kg CO2
• STAP 2: bepaal verdeelsleutel = rechtstreekse afstand (RA)
• 2a: totale RA = 35km + 30km = 65 km
• 2b: aandeel elke klant :
• Klant A: (35/65) = 54% X 58,68 = 31,69 kg CO2
• Klant B: (30/65) = 46% X 58,68 = 26,99 kg CO2
35. Synthese: impact verdeelsleutel
Verdeelsleutel Klant A Klant B
Ton-km 27,4 31,28
RA – scenario 1 24,06 34,62
RA – scenario 2 31,69 26,99
Wat indien CO2 taks wordt ingevoerd...?
→ CSRD (Corporate Sustainability Reporting Directive) en ESRS
(European Sustainability Reporting Standards)
36. Toewijzing van CO2 emissies (logistiek)
• Probleemstelling
• Een magazijn bevat goederen van meerdere klanten. De hoeveelheid
goederen is bovendien niet constant maar varieert over het jaar
• Hoe CO2 emissies toewijzen aan de individuele klanten?
• Bepalen van een goede CO2-drager
• Aantal palletten in magazijn (jaargemiddelde)
• Aantal palletplaatsen (capaciteit)
• Aantal orders
• Aantal orderlijnen
• Aantal palletten in / out / in+out
• “Goede” verdeelsleutel weerspiegelt de oorzaak van
CO2 emissies
37. Toewijzing CO2 in logistiek - voorbeeld
• Verbruiksgegevens magazijn (2020):
• Aardgas: 200.000 kWh
• Elektriciteit (groen): 50.000 kWh
• Data magazijn (2020):
• Maximaal aantal palletplaatsen (euro): 5000
• Gemiddeld aantal palletten / jaar: 4000 (80%)
• Data customer service (2020)
• Klant A
• Inbound: 10.000 pal
• Outbound: 9.000 pal / 1000 orders / 2500 orderlijnen
• Voorraad: 3000 pal (gemiddeld)
• Klant B
• Inbound: 2.000 pal
• Outbound: 3.000 pal / 100 orders / 200 orderlijnen
• Voorraad: 1000 pal (gemiddeld)
Stap 1:
bepaal CO2 uitstoot
magazijn
Stap 2:
kies verdeelsleutel
en motiveer keuze
Stap 3:
Wijs CO2 toe aan
beide klanten
38. Toewijzing CO2 in logistiek - oefening
• Verbruiksgegevens magazijn (2020):
• Aardgas: 200.000 kWh
• Elektriciteit (groen): 50.000 kWh
• Data magazijn (2020):
• Maximaal aantal palletplaatsen (euro): 5000
• Gemiddeld aantal palletten / jaar: 4000 (80%)
• Data customer service (2020)
• Klant A
• Inbound: 10.000 pal
• Outbound: 9.000 pal / 1000 orders / 2500 orderlijnen
• Voorraad: 3000 pal (gemiddeld)
• Klant B
• Inbound: 2.000 pal
• Outbound: 3.000 pal / 100 orders / 200 orderlijnen
• Voorraad: 1000 pal (gemiddeld)
Stap 1: totale CO2 = 46.250 kg
•Gas: 200.000 X 0,202 = 40.400 kg
•Elek: 50.000 X 0,024 = 1.200 kg
Stap 2: keuze verdeelsleutel
= aantal orders outbound
Stap 3: toewijzing CO2
A: 1000/1100= 91% = 37.856 kg
B: 100/1100= 9% = 3.744 kg
39. Emissie van handling equipment
• Handling equipment
• Kraan
• Heftruck
• Reach stacker
• Straddle carrier
• Rollenbaan
• Verbruik per uur
• Productiviteit per uur
• Voorbeeld Reach stacker:
• Verbruik 60L diesel / uur
• Laden/lossen 40 containermoves/uur
• Totale emissie = 60L X 3,26 kg/L = 195,6 kg CO2
• CO2-efficiëntie = 195,6 kg / 40 containers = 4,89 kg CO2/containermove
41. Emissiefactoren
• Voor de oefeningen gebruiken we volgende emissiefactoren
• Transport: https://www.co2emissiefactoren.nl/lijst-emissiefactoren/
• Elektriciteit, Aardgas, …
• Grijs 0,205 kg/kWh
• Groen 0,024 kg/kWh
• Aardgas: 0,202 kg/kWh
https://www.co2emissiefactoren.be/factoren
42. Oefening 1
• Hoeveel bedraagt de totale CO2 emissie van dit traject ?
100 km
54 TEU
900 Ton
Bepaal de
methode
Stap
1
Kies
emissiefactor
Stap
2
Bereken CO2
uitstoot
Stap
3
43. Oefening 1 - oplossing
100 km
96 TEU
900 Ton aan boord
Bepaal de
methode
Stap
1
Kies
emissiefactor
Stap
2
Bereken CO2
uitstoot
Stap
3
• Stap 1: Verbruik niet gekend, dus o.b.v. Transportprestatie
• Stap 2: CO2 emissie binnenvaart, klein schip = 0,052 kg CO2/TKM
• Stap 3:
• Transportprestatie = 100 km X 900 ton = 90.000 TKM
• CO2 uitstoot = 90.000 TKM X 0,052 kg CO2/TKM = 4.680 kg CO2
44. Oefening 2: volledige supply chain
50 L/u
25
ctrs/u
20 pal
20 T
50 km
5000
TEU
8000
km
150
Kw/u
25
ctrs/u
Shuttle
10 km
25 kg LNG
50 L/u
25 c/u
Elek
120 km
• Bereken de totale CO2 emissie van één container over deze supply chain
• Bereken de CO2 efficiëntie van deze volledige keten (CO2 per tonkm)
45. Oplossing
• Truck van fabriek tot zeeterminal
• Verbruik niet gekend → emissiefactoren
• 20T x 50km = 1000 TKM
• Emissiefactor trekker+oplegger, zwaar = 0,088 kg/TKM
• Emissie = 1000 X 0,088 = 88 kg
• Handling op zeeterminal vertrek
• 50L/u diesel X 3,256 kg/L = 162,8 kg/u
• 25 containermoves/uur
• Emissie per container = 162,8/25 = 6,512 kg
46. Oplossing
• Zeetransport
• 20T x 8000km = 160.000 Tkm
• Emissiefactor = 0,012 kg/Tkm
• Emissie = 1.920 kg
• Handling op zeeterminal aankomst
• 150 Kw/u = 150 X 0,205 kg = 30,75 kg/u
• 25 containermoves/u
• Emissie per containermove = 30,75/25 = 1,23 kg
47. Oplossing
• Intermodaal vervoer per trein
• 20T x 120 km = 2.400 TKM
• Emissiefactor trein elektrisch = 0,015 kg/Tkm
• Emissie = 36 kg
• Handling op intermodale terminal
• Emissie = 6,4 kg
48. Oplossing
• Truck tot magazijn (o.b.v. Verbruik)
• Emissiefactor LNG = 3,651 kg CO2/kg
• Verbruik = 25kg LNG/100 km
• Afstand 10 km
• Emissie = 25 X 3,651 X 10/100 = 9,13 kg X 2 (empty retour!) = 18,26 kg
• Truck tot magazijn (o.b.v. Transportprestatie)
• Emissiefactor containervervoer zwaar = 0,121 kg CO2/TKM
• Transportprestatie = 10 km X 20T = 200 TKM
• Emissie = 200 X 0,121 = 24,2 kg
49. Oplossing oefening 2 (synthese)
Supply chain proces CO2 emissie Transportprestatie
Fabriek naar deepsea terminal 88 kg 1000 TKM
Handling zeeterminal vertrek 6,512 kg -
Zeetransport 1920 kg 160.000 TKM
Handling zeeterminal aankomst 1,23 kg -
Intermodaal per trein 36 kg 2.400 TKM
Handling treinterminal 6,4 kg -
Truck tot eindbestemming 9,13 kg 200 TKM
Lege container retour treinterminal 9,13 kg -
TOTAAL 2.076,402 kg CO2 163.600 TKM
CO2 efficiëncy supply chain = 2.076,402 kg CO2 / 163.600 TKM = 0,0127 kg CO2/TKM
50. Oefening 3
• Verbruik
• Elektriciteit 25.000 kWh via net, 10.000 kWh via eigen zonnepanelen
• Aardgas 70.000 kWh
• Operaties
• capaciteit 5.000 palletplaatsen
• Aanvoer/jaar 500 containers
• Output/jaar 10.000 pallets
• Bereken de CO2 uitstoot van één outbound pallet
51. Oplossing oefening 3
• Berekening totale emissie magazijn
• Elektriciteit
• 25.000 kWh effectief afgenomen van het net = 25.000 kWh x 0,205 kg CO2/kWh
• Productie zonnepanelen = 10.000 kWh x 0 kg/kWh
• Emissie = 5.125 kg + 0 kg = 5.125 kg CO2
• Aardgas
• 70.000 kWh
• Emissiefactor 0,202 kg/kWh
• Emissie = 14.140 kg
• Totaal = 19.265 kg
• Toewijzing aan 1 pallet outbound:
• Totale outbound 10.000 pallets
• Emissie / outbound pallet = 19.265 kg/10.000 = 1,9 kg CO2
52. Oefening 4: emissie containerbarge
• CO2emissiefactoren.nl geeft voor een containerbarge van 96
TEU 52gr CO2/tonkm. Bereken de effectieve CO2 uitstoot van
zo’n barge op basis van volgende reële gegevens (in kg CO2
en g CO2/tonkm):
• Afgelegde afstand vaartraject: 150km (heen en terug)
• Vaartijd: 15u
• Gemiddeld verbruik: 80l/u
• Lading heen:
• 30 X 40-ft leeg
• 20 X 20-ft beladen, gemiddeld 10T
• Lading terug
• 40 X 40-ft beladen, gemiddeld 15T
53. Oefening 4: oplossing
• Stap 1: absoluut verbruik en uitstoot
• 15u X 80l/u = 1200 l diesel
• 1200l X 3,256 kg CO2/l = 3.907,2 kg CO2
• Stap 2: bereken transportprestatie
• Heen: 20 X 10T X 75 km = 15.000 ton-km
• Terug: 40 X 15T X 75 km = 45.000 ton-km
• Totaal = 60.000 ton-km
• Stap 3: bereken efficiëntie (= emissiefactor)
• 3907,2 kg CO2 / 60.000 ton-km = 0,065 kg CO2/ton-km
54. Oefening 4: doordenker
• Waarom ligt de emissie per ton-km in ons voorbeeld hoger dan
op de website? Welke factoren kunnen hierin meespelen?
55. Oefening 5: Doordenker
• Waarom geeft emissiefactoren.nl voor een zware trekker-
oplegger geladen met bulk/pallets 88 gram CO2 per tonkm op
terwijl een trekker-chassis geladen met een zware container
121 gram CO2 per tonkm uitstoot?
56. Oplossing doordenker
• Empty trip factor is bij containervervoer
veel hoger (bijna 50%) dan bij ander
transport, waar transportbedrijven zeer
sterk inzetten op reductie van lege
kilometers (omdat ze daar niet voor
betaald worden in tegenstelling tot bij
containervervoer)
