1. YÖK ULUSAL AKADEMİK ARŞİV
PROJESİ EĞİTİM SEMİNERİ
ULUSAL VE ULUSLARARASI ÖRNEKLER
Yard. Doç. Dr. Güssün GÜNEŞ
Marmara Üniversitesi Kütüphane ve Dokümantasyon Daire
Başkanı
Marmara Üniversitesi Bilgi ve Belge Yönetimi Bölümü
3, Mart 2014 Yükseköğretim Kurulu Başkanlığı BİLKENT ANKARA

2. NEDEN AÇIK ERİŞİM ?
 Açık Erişim araştırma literatürü teknik raporlar,
tezler ve çalışma raporları yanında dergi
makalelerinin, konferans bildirilerinin ücretsiz,
çevrimiçi kopyalarından meydana gelir. Açık
materyallerin kullanımında genel olarak lisans
sınırlaması yoktur. Bu nedenle araştırma, öğretim ve
paylaşım için ücretsiz kullanılabilmesini
sağlamaktadır.
3, Mart 2014 Yükseköğretim Kurulu Başkanlığı BİLKENT ANKARA

3. KURUMSAL ARŞİV SİSTEMİ NEDİR?
 Kurumsal arşiv sistemi, bir üniversitenin üyelerine
ait dergi makaleleri, konferans bildirileri, ders
materyalleri, tez gibi entelektüel çıktılar ile
yayınlamak istedikleri dijital özel koleksiyonlarını
uluslararası standartlarda saklayan ve açık erişim
olarak yayımlayan sistemlerdir.
3, Mart 2014 Yükseköğretim Kurulu Başkanlığı BİLKENT ANKARA

4. AÇIK ARŞİV STANDARTLARI
4
 Üst Veri (Metadata): Bir bilgi kaynağını
tanımlayan veri kümesidir. Başka bir ifadeyle, sayısal
bilgilerin ve bilgi kaynaklarının bulunması,
kimliklendirilmesi, kullanımı ve yönetimi ile ilgili
yapılandırılmış bilgidir. (Z39.50, ISO 639-3 gibi)
3, Mart 2014 Yükseköğretim Kurulu Başkanlığı BİLKENT ANKARA

5. AÇIK ARŞİV STANDARTLARI
5
 Dublin Core (DC): Dokümanlara ait üst verilerin
belirli bir standart içerisinde tanımlanması,
kaydedilmesi, farklı uygulamalar ile kolay iletişim
kurabilmesi ve yapısal değişikliklerin bir bütün
olarak kendi içerisinde tutulabilmesini sağlayan bir
alt yapı modelidir.
3, Mart 2014 Yükseköğretim Kurulu Başkanlığı BİLKENT ANKARA

6. AÇIK ARŞİV STANDARTLARI
6
 Açık Arşiv Girişimleri Üst Veri Harmanlama Protokolü (Open
Archives Intitiative Protocol for Metadata Harvesting / OAIPMH): Açık arşivlerdeki içeriğin etkili yayımını kolaylaştırmak
amacıyla, karşılıklı işlerlik standartlarını geliştiren ve destekleyen bir
protokoldür. OAI-PMH, e-baskı arşivleri arasında karşılıklı işlerlik için
potansiyel yaratır ve bu arşivlerin üst verilerini taranabilir bir veri
tabanında harmanlamayı, yani bir araya toplamayı mümkün kılar.
Harmanlanan üst veri Dublin Core biçimindedir ve yazar, başlık, konu,
özet, tarih gibi bilgileri içerir.
3, Mart 2014 Yükseköğretim Kurulu Başkanlığı BİLKENT ANKARA

7. Dünyada Kurumsal Arşivler ve Kullanılan
Yazılımlar
DSpace
EPrints
BEPress
ETD‐ds
OPUS
Fedora
Open Rep.
Diğer
: 1,126
: 433
: 152
: 42
: 26
: 37
: 14
: 1,011
Toplam Arşiv Sayısı : 2.841
DSpace Kullanım Oranı : %40

8. NEDEN DSPACE ?
 Dspace açık kaynak kodlu kurumsal arşiv sistemi ve
kurum bünyesinde üretilen bilgi kaynaklarının açık
erişime sunulması amacıyla kullanılan bir yazılımdır.
 Temel amaç Dspace kurumsal arşiv sistemi uzun
süreli depolama, koruma, dizinleme ve erişime
odaklanarak hizmet vermektir.
3, Mart 2014 Yükseköğretim Kurulu Başkanlığı BİLKENT ANKARA

9. DSPACE KİMDİR?
 İlk olarak Kasım 2002'de piyasaya sürülen DSpace, MIT
Üniversitesi ve HP işbirliğiyle geliştirmiştir. Dünyada
1126’dan fazla kurum tarafından kullanılmaktadır.
2004'teki ilk kullanıcı grubu toplantısının ardından,
Dspace kullanan kurumlardan bir grup, Apache Vakfı'nın
toplumsal kalkınma modelini benimseyerek yazılımı
geliştirmek üzere Dspace Federasyonu'nu kurmuştur.
2007'de ise, HP ve MIT'in işbirliği ile kullanıcılara
liderlik ve destek sağlamak üzere Dspace Vakfı'nı
kurmuştur. 2009'da, ilgili projelerde işbirliği yapan
Dspace Vakfı ile Fedora Commons DuraSpace adında kar
amacı gütmeyen bir organizasyonun kurulmasıyla
sonuçlanmıştır.
3, Mart 2014 Yükseköğretim Kurulu Başkanlığı BİLKENT ANKARA

10. ULUSLARARASI ÜNİVERSİTE
SIRALAMALARI
3, Mart 2014 Yükseköğretim Kurulu Başkanlığı BİLKENT ANKARA

11. CALTECH-COLLECTION OF OPEN ARCHIVES
3, Mart 2014 Yükseköğretim Kurulu Başkanlığı BİLKENT ANKARA

12. HARVARD-DASH(DIGITAL ARCHIVES TO SCHOLARSHIP
AT HARVARD)
3, Mart 2014 Yükseköğretim Kurulu Başkanlığı BİLKENT ANKARA

13. MIT-DSPACE
3, Mart 2014 Yükseköğretim Kurulu Başkanlığı BİLKENT ANKARA

14. OXFORD -ORA( OXFORD UNIVERSITY
RESEARCH ARCHIVE)
3, Mart 2014 Yükseköğretim Kurulu Başkanlığı BİLKENT ANKARA

15. PRINCETON-DATASPACE(DSPACE)
3, Mart 2014 Yükseköğretim Kurulu Başkanlığı BİLKENT ANKARA

16. CAMBRIDGE-DSPACE
3, Mart 2014 Yükseköğretim Kurulu Başkanlığı BİLKENT ANKARA

17. TÜRKİYE GENEL DURUM
17
İNCELENEN KURUMLAR
120
107
100
80
63
60
40
20
14
0
Devlet Üniversiteleri
Devlet Kurumu
3, Mart 2014 Yükseköğretim Kurulu Başkanlığı BİLKENT ANKARA
Özel Üniversiteler

18. KURUMSAL ARŞİVİ OLAN KURUMLAR
18
Kurumsal Arşiv Yazılım Olan Kurumlar
180
154
160
140
120
100
80
60
40
30
20
2
1
1
Ojs
E-prints
Pkp
0
Dspace
Mitos
3, Mart 2014 Yükseköğretim Kurulu Başkanlığı BİLKENT ANKARA
Yok
2
Yordam
10

19. KURUMSAL ARŞİVİ OLAN KURUMLAR
19
Devlet Üniversiteleri
0%
3%
15%
Open archives
Site Açılmamış
3%
2%
2% 0%
Mitos
Dspace
1%
Yordam
Ojs
E-prints
Pkp
74%
3, Mart 2014 Yükseköğretim Kurulu Başkanlığı BİLKENT ANKARA
Yok

20. KURUMSAL ARŞİVİ OLAN KURUMLAR
20
Özel Üniversiteler
0%
3%
17%
Open archives
Site Açılmamış
Mitos
Dspace
9%
Yordam
0%
0%
1%
0%
70%
3, Mart 2014 Yükseköğretim Kurulu Başkanlığı BİLKENT ANKARA
Ojs
E-prints
Pkp
Yok

21. ULUSLARARASI İNDEKSLENME
21
İNDEKSLENME
OpenDoar
Google Akademik
Open Archives
Özyeğin Üniversitesi, İYTE, Doğuş Üniversitesi
Özyeğin Üniversitesi, İYTE, Doğuş Üniversitesi
Özyeğin Üniversitesi, Doğuş Üniversitesi
Roar
Hacettepe Bilgi ve Belge Yönetimi Arşivi, İYTE, ODTÜ
OpenAIREs
İYTE,, Süleyman Demirel Üniversitesi, Doğus Üniversitesi
3, Mart 2014 Yükseköğretim Kurulu Başkanlığı BİLKENT ANKARA

22. TÜRKİYE’DEKİ ÜNİVERSİTELERDE AÇIK
ERİŞİM YAZILIMLAR
DSPACE KULLANAN DEVLET ÜNİVERSİTELERİ
HACETTEPE ÜNİVERSİTESİ
MARMARA ÜNİVERSİTESİ
KASTAMONU ÜNİVERSİTESİ
İZMİR YÜKSEK TEKNOLOJİ ENSTİTÜSÜ
3, Mart 2014 Yükseköğretim Kurulu Başkanlığı BİLKENT ANKARA

23. TÜRKİYE’DEKİ ÜNİVERSİTELERDE AÇIK
ERİŞİM YAZILIMLAR
DSPACE KULLANAN ÖZEL ÜNİVERSİTELER
DOĞU AKDENİZ ÜNİVERSİTESİ
DOĞUŞ ÜNİVERSİTESİ
FATİH SULTAN MEHMET VAKIF ÜNİVERSİTESİ
İSTANBUL BİLGİ ÜNİVERSİTESİ
İSTANBUL ŞEHİR ÜNİVERSİTESİ
ÖZYEĞİN ÜNİVERSİTESİ
3, Mart 2014 Yükseköğretim Kurulu Başkanlığı BİLKENT ANKARA

24. TÜRKİYE’DEKİ ÜNİVERSİTELERDE AÇIK
ERİŞİM YAZILIMLAR
DSPACE KULLANAN ÖZEL ÜNİVERSİTELER
DOĞU AKDENİZ ÜNİVERSİTESİ
DOĞUŞ ÜNİVERSİTESİ
FATİH SULTAN MEHMET VAKIF ÜNİVERSİTESİ
İSTANBUL BİLGİ ÜNİVERSİTESİ
İSTANBUL ŞEHİR ÜNİVERSİTESİ
ÖZYEĞİN ÜNİVERSİTESİ
3, Mart 2014 Yükseköğretim Kurulu Başkanlığı BİLKENT ANKARA

25. TÜRKİYE’DEKİ ÜNİVERSİTELERDE AÇIK
ERİŞİM YAZILIMLAR
25
3, Mart 2014 Yükseköğretim Kurulu Başkanlığı BİLKENT ANKARA

26. TÜRKİYE’DEKİ ÜNİVERSİTELERDE AÇIK
ERİŞİM YAZILIMLAR
26
3, Mart 2014 Yükseköğretim Kurulu Başkanlığı BİLKENT ANKARA

27. TÜRKİYE’DEKİ ÜNİVERSİTELERDE AÇIK
ERİŞİM YAZILIMLAR
27
3, Mart 2014 Yükseköğretim Kurulu Başkanlığı BİLKENT ANKARA

28. TÜRKİYE’DEKİ ÜNİVERSİTELERDE AÇIK
ERİŞİM YAZILIMLAR
MİTOS KULLANAN ÖZEL ÜNİVERSİTELER
ATILIM ÜNİVERSİTESİ
İSTANBUL AYDIN ÜNİVERSİTESİ
BAHÇEŞEHİR ÜNİVERSİTESİ
İSTANBUL BİLGİ ÜNİVERSİTESİ
BEYKENT ÜNİVERSİTESİ
İSTANBUL TİCARET ÜNİVERSİTESİ
GİRNE AMERİKAN ÜNİVERSİTESİ
İZMİR EKONOMİ ÜNİVERSİTESİ
HALİÇ ÜNİVERSİTESİ
TOBB EKONOMİ VE TEKNOLOJİ
ÜNİVERSİTESİ
IŞIK ÜNİVERSİTESİ
YAŞAR ÜNİVERSİTESİ

29. TÜRKİYE’DEKİ ÜNİVERSİTELERDE AÇIK
ERİŞİM YAZILIMLAR
29
Mitos Kurumsal Arşiv Sistemi Aktiflik
Durumu
21
25
20
9
15
10
5
0
Veri girişi yapılmamış
3, Mart 2014 Yükseköğretim Kurulu Başkanlığı BİLKENT ANKARA
Veri girişi yapılmış

30. TÜRKİYE’DEKİ ÜNİVERSİTELERDE AÇIK
ERİŞİM YAZILIMLAR
30
3, Mart 2014 Yükseköğretim Kurulu Başkanlığı BİLKENT ANKARA

31. TÜRKİYE’DEKİ ÜNİVERSİTELERDE AÇIK
ERİŞİM YAZILIMLAR
MİTOS KULLANAN DEVLET ÜNİVERSİTELERİ
ADNAN MENDERES ÜNİVERSİTESİ
K.MARAŞ SÜTÇÜ İMAM ÜNİVERSİTESİ
AKDENİZ ÜNİVERSİTESİ
KARADENİZ TEKNİK ÜNİVERSİTESİ
AKSARAY ÜNİVERSİTESİ
KİLİS 7 ARALIK ÜNİVERSİTESİ
ANKARA ÜNİVERSİTESİ
MARDİN ARTUKLU ÜNİVERSİTESİ
ATATÜRK ÜNİVERSİTESİ
MERSİN ÜNİVERSİTESİ
ÇUKUROVA ÜNİVERSİTESİ
NAMIK KEMAL ÜNİVERSİTESİ
DOKUZ EYLÜL ÜNİVERSİTESİ
NEVŞEHİR HACI BEKTAŞ VELİ
ÜNİVERSİTESİ
GAZİANTEP ÜNİVERSİTESİ
HARRAN ÜNİVERSİTESİ
3, Mart 2014 Yükseköğretim Kurulu Başkanlığı BİLKENT ANKARA

32. TÜRKİYE’DEKİ ÜNİVERSİTELERDE AÇIK
ERİŞİM YAZILIMLAR
32
3, Mart 2014 Yükseköğretim Kurulu Başkanlığı BİLKENT ANKARA

33. TÜRKİYE’DEKİ ÜNİVERSİTELERDE AÇIK
ERİŞİM YAZILIMLAR
33
3, Mart 2014 Yükseköğretim Kurulu Başkanlığı BİLKENT ANKARA

34. TÜRKİYE’DEKİ ÜNİVERSİTELERDE AÇIK
ERİŞİM YAZILIMLAR
34
3, Mart 2014 Yükseköğretim Kurulu Başkanlığı BİLKENT ANKARA

35. TÜRKİYE’DEKİ ÜNİVERSİTELERDE AÇIK
ERİŞİM YAZILIMLAR
35
3, Mart 2014 Yükseköğretim Kurulu Başkanlığı BİLKENT ANKARA

36. TÜRKİYE’DEKİ ÜNİVERSİTELERDE AÇIK
ERİŞİM YAZILIMLAR
36
DAİRE BAŞKANLIĞI/BİRİM
05.03.2014

37. TÜRKİYE’DEKİ ÜNİVERSİTELERDE AÇIK
ERİŞİM YAZILIMLAR
37
3, Mart 2014 Yükseköğretim Kurulu Başkanlığı BİLKENT ANKARA

38. TEŞEKKÜR EDERİZ…
3, Mart 2014 Yükseköğretim Kurulu Başkanlığı BİLKENT ANKARA
05.03.2014
38