Хадгаламж Зээлийн Хоршоо үүсгэн байгуулах, ажиллуулах нь

Хаяг: “Монголын бэлчээр ашиглагчдын
нэгдсэн холбоо” Улаанбаатар хот,
Баянзүрх дүүрэг, 1-р хороо,
“Монголын Хөдөө Аж Ахуйн
Үндэсний Холбоо”-ны байр, 115 тоот
Утас: 976-98113747, 99060647
И-мэйл: info@greenmongolia.mn
ХАДГАЛАМЖ
ЗЭЭЛИЙН
ХОРШОО ҮҮСГЭН
БАЙГУУЛАХ,
АЖИЛЛУУЛАХ НЬ
ЭРҮҮЛ БЭЛЧЭЭР
ЭРҮҮЛ ХҮНС
ЭРҮҮЛ МОНГОЛ ХҮН
ГАРЫН АВЛАГА

ХАДГАЛАМЖ ЗЭЭЛИЙН ХОРШОО ГЭЖ...
....гишүүдийнхээ эдийн засгийн болон нийгэм, соёлын нийтлэг хэрэгцээг
хангах зорилгоор гишүүддээ хадгаламж, зээлийн үйлчилгээг тусгай
зөвшөөрлийн үндсэн дээр үзүүлэх ардчилсан удирдлага, хамтын хяналт
бүхий ашгийн төлөө бус хуулийн этгээдийг;
/Монгол улсын ХАДГАЛАМЖ, ЗЭЭЛИЙН ХОРШООНЫ
ТУХАЙ хуулийн 3-р зүйлийн 3.1.1 заалт/
ХАДГАЛАМЖ
ЗЭЭЛИЙН ХОРШОО
Г А Р Ы Н А В Л А Г А

Хадгаламж Зээлийн Хоршоо үүсгэн байгуулж ажиллаж байгаа нийт
хоршоологчдоо зориулан бэлтгэн хүргүүлж байна.
Зохиогч эмхэтгэгч:
Магнаг овогтой Намжилдоржийн БААСАНХҮҮ
Хоршооны үндэсний зөвлөх багш, Судлаач
Холбоо барих хаяг:
И-Мэйл: baasankhuu2000@gmail.com
Утас: 99090382, 98090382
Хянан тохиолдуулсан:
Ширээт Ишжугнай овогтой Ганбаатарын ТЭЛМЭН –ШХА-ын
Ногоон алт-Малын эрүүл мэнд төслийн Санхүүгийн ажилтан
Холбоо барих хаяг:
И-Мэйл: telmen.ganbaatar@greengold.mn,
Утас: 9905 5522
БАЯРЛАЛАА

3
ЯАГААД ЗААВАЛ ХАДГАЛАМЖ ЗЭЭЛИЙН
ХОРШОО ГЭЖ...
Хүмүүс амьдралынхаа туршид үргэлж шинэ арга замыг хайж эрэлхийлж
амьдардаг. Хөдөөгийн иргэд, малчид ч ялгаагүй хүмүүсийн нэгэн адил
чинээлэг амьдралыг хүсч тэрний төлөө ажиллаж амьдрахыг хичээдэг.
Одоо энэ цаг үед “Би” гэхээсээ “Бид” гэдэг болж Өрсөлдөхөөсөө
Хамтран ажиллах гэдэг ойлголт хэдийнээ бий болоод дэлхийн олон
орны хүмүүс энэ арга замаар асуудлаа шийдэж чинээлэг амьдарч байна.
Чинээлэг гэдэг бол баян гэсэн ойлголт биш юм. Чинээлэг гэдэг бол хүн
өөрийнхөө хүссэнээр амьдрахыг л хэлнэ.
Хүмүүс бүгд л чинээлэг сайхан амьдрахыг хүсдэг. Бас зарим хэсэг нь
бүр илүү ихийг авах гэж илүү ихийг олох гэж зогсоо зайгүй тэмцэж яарч
байдаг.
Өрсөлдөж биш хамтарч чинээлэг ажиллаж амьдрах боломжийг
бүрдүүлэх арга замыг дэлхийн хүн төрөлхтөн 200 гаруй жил туршаад
ажиллаад амжилтанд хүрээд явж байна.
Хүн сайн амьдрах чинээлэг амьдрах хамгийн наад захын нөхцөл юу
вэ гэвэл хүн бүр хуримтлалтай болох үйл ажиллагаагаа үр ашигтай
төлөвлөж жаахан гэсэн хөрөнгөө оновчтой үр дүнтэй эргэлтэнд оруулах
явдал гэж харагдаж байна.
Энэ харагдаж байгаа боломж бол “Хадгаламж зээлийн хоршоо”
байгуулж ажиллах явдал. Иргэд бид өнөөдөр ихэнхдээ хадгаламж
зээлийн үйлчилгээгээ банкаар дамжуулан авч байна. Гэвч банк бол цөөн
тооны хувь нийлүүлэгчид буюу эздийн байгууллага ашгийг хамгийн
өндөр байлгахын тулд зөвхөн тэдний эрх ашгийн төлөө ажилладаг.
Харин хадгаламж зээлийн хоршоо бол олон тооны гишүүдийн эзэмшилд
байдаг. Хадгаламж зээлийн хоршоо бол зөвхөн гишүүдийнхээ эрх
ашгийн төлөө ажилладаг.
Банк үйл ажиллагаанаас олсон ашгаа зөвхөн цөөн тооны эзэд нь

4
ХАДГАЛАМЖ ЗЭЭЛИЙН ХОРШОО ҮҮСГЭН БАЙГУУЛАХ, АЖИЛЛУУЛАХ НЬ
авдаг бол ХАДГАЛАМЖ ЗЭЭЛИЙН ХОРШОО бол ашгаа гишүүддээ өгч,
гишүүдийнхээ эдийн засаг, нийгэм болон соёлынхоо нийтлэг эрхийн
төлөө ажилладаг.
Хүн хүссэн зүйлээ хэрэглэчих, ашигтай газар хөрөнгө оруулалт хийчих
хэмжээний мөнгөтэй байхыг санхүүгийн эрх чөлөөнд хүрэх буюу
санхүүгийн эрх чөлөөтэй амьдрах гэж хэлнэ.
Санхүүгийн эрх чөлөөнд хүрэх зам үргэлж амар хялбар байхгүй. Гэвч
‘үргэлж санхүүгийн бэрхшээлтэй, хараат байдалд амьдрах нь’ үүнээс
дээр гэж үү?
Хүмүүс хадгаламж, хуримтлал хоёрыг нэг л зүйл гэж боддог. ХАРИН
Хадгаламж гэдэг бол мөнгө гэнэт хэрэг болсон үед хэрэглэх мөнгө.
Гэнэтийн мөнгөний хэрэгцээ гарсан үед манайхан хадгаламжийнхаа
хугацааг эвдээд “Би мөнгө хадгалж чадахгүй нь” гэдэг.
Хуримтлал өсгөх зорилготой мөнгө ирээдүйн хөрөнгө оруулалтын мөнгө
юм. Хөрөнгө оруулалт гэхээр янз бүр байж болно. Өндөр насандаа
хэрэглэнэ, өвчин зовлонг гэтлэн давахад эрүүл аж амьдрахад гэх мэт...
Олж СУРАХААС хэмнэж СУРАХ чухал Гэхдээ ололгүй ЯАХАВ...
Орлогоосоо тодорхой хувийг хэмнэ. Хэмнэсэн мөнгөө хадгал. Орлогоо
байнга нэмэгдүүл. Нэмэгдүүлсэн орлого бүрийн тодорхой хувийг бас
хэмнэ.
Хуримтлал үүсгэх зарчим та тогтмол орлогын 15 хувийг хадгаламжиндаа
мөн нэмэгдэл орлогын 50-60 хувийг хадгаламжиндаа хуримтлуул
үлдсэнийг нь аз жаргалтайгаар баяр баясгалантай (үрж дуусга.)
Та хуримтлалтай л болж байж санхүүгийн эрх чөлөөнд хүрнэ.
ХАДГАЛАМЖ ЗЭЭЛИЙН ХОРШОО
Хуулиар зөвшөөрөгдсөн тусгай зөвшөөрлийн үндсэн дээр үйл ажиллагаа
явуулдаг Санхүүгийн 3 байгууллага байна. Үүнд: Арилжааны банк, Банк
бус санхүүгийн байгууллага, Хадгаламж зээлийн хоршоо

5
САНХҮҮГИЙН
БАЙГУУЛЛАГУУД
• Хадгаламж, зээлийн үйлчилгээ
• Санхүүгийн бусад 6 ажил үйлчилгээ
ХАДГАЛАМЖ
ЗЭЭЛИЙН ХОРШОО
АРИЛЖААНЫ
БАНК
Бүх төрлийн санхүүгийн үйлчилгээ
• Валют арилжаа
• Зээлийн үйл ажиллагаа
• Хөрөнгийн удирдлага
БАНК БУС
САНХҮҮГИЙН
БАЙГУУЛЛАГА
Өөрөөр хэлбэл төрийн хяналт доор зөвхөн гишүүдийнхээ нийтлэг эрх
ашгийн төлөө үйл ажиллагаа явуулна гэсэн үг юм. Арилжааны банкууд нь
Монгол банкны, Банк бус санхүүгийн байгууллага, Хадгаламж зээлийн
хоршоо нь Санхүүгийн зохицуулах хорооны зөвшөөрөл, хяналтын доор
үйл ажиллагаагаа явуулна.
Монгол улсын их хурлаар 2011 онд батлагдаж хүчин төгөлдөр мөрдөгдөж
байгаа Хадгаламж Зээлийн Хоршооны тухай хуулиар “хадгаламж,
зээлийн хоршоо” гэж гишүүдийнхээ эдийн засгийн болон нийгэм,
соёлын нийтлэг хэрэгцээг хангах зорилгоор гишүүддээ хадгаламж,
зээлийн үйлчилгээг тусгай зөвшөөрлийн үндсэн дээр үзүүлэх ардчилсан
удирдлага, хамтын хяналт бүхий ашгийн төлөө бус хуулийн этгээдийг
хэлнэ гэж тодорхойлсон.
Хадгаламж зээлийн хоршоо ямар үзэл санаа баримтладаг вэ
Хоршооллын хөдөлгөөний үүсгэн санаачлагчдын 11 үзэл санаа
баримтладаг. Үүнд:
1. Хүнийг дээдлэх үзэл Хүн хүний дайтай амьдрахын тулд хөрөнгө бус
хүн төвтэй тогтолцоог бий болгох ёстой. Энэ утгаараа капиталист
нийгэм хөрөнгө, мөнгийг шүтдэг бол хоршооллын хөдөлгөөнд
хүнийг дээдлэх үзэл нэн түрүүнд тавигддаг.
2. Эв нэгдэл Эдийн засгийн чадавхгүй иргэдийг хүний дайтай

6
амьдруулахын тулд тэднийг уриалан дуудаж, эвлэлдэн нэгдүүлэх
шаардлагатай юм. Эвлэлдэн нэгдэж, хамтран ажиллавал хүнийг
дээдлэх сэтгэлгээ бий болно гэж үзсэн.
3. Харилцан туслалцах Харилцан туслалцах гэдэг нь хувь хүний
хөгжил бусадтай харилцах харилцааны явцад хөгжиж байдаг гэсэн
үзэлд суурилдаг.
4. Бусдыг хайрлах үзэл Капитализмын хувиа хичээх, бие хүн төвтэй
үзлийн эсрэг бөгөөд хайр энэрэл, дэг журамд суурилах ба бусдын
төлөө өөрийгөө золиослох, бусдад аз жаргал бэлэглэж, хайр
халамжийг үзүүлэх зорилгоор хийж буй үйлдлийг хэлнэ.
5. Өөрийгөө хөгжүүлэх үзэл Хүн бүр өөрийнхөө хувь заяаг өөрчлөх
боломжтой бөгөөд үүний тулд хичээл зүтгэл шаарлагатай гэсэн
үзлээр өөрийгөө тасралгүй хөгжүүлэх ёстой юм.
6. Биеэ даах үзэл Хэн нэгний албадлагаар бус өөрийнхөө хүсэл
сонирхолоор хоршоонд элсэж, хоршоо нь ч мөн гадны тусламж
болон дарамж шахалтгүйгээр үйл ажиллагаагаа бие даан явуулах
тухай үзэл юм.
7. Эрх чөлөө Бие даах үзэлд суурилан хоршоо нь эрх чөлөөг эдлэх
боломжтой болно. Эрх чөлөөг зохицуулалт болон хариуцлагад
тулгуурлан хэрэгжүүлэх боломжтой байдаг.
8. Тэгш эрх Хоршоо нь хувь хүмүүсийн бүлэг хэдий ч хөрөнгө бус хүнд
төвлөрсөн бүтэц юм. Энэ нь хөрөнгөд төвлөрсөн хувийн бизнесээс
ялгагдах хамгийн том онцлогтой. Хоршооны гишүүд оролцох,
шийдвэр гаргах эрхтэй бөгөөд энэ нь гишүүн бүр тэгш эрхтэй
болохыг илтгэдэг.
9. Ардчилал Тэгш эрхийг хэрэгжүүлэхийн тулд ардчилалын тухай
ойлголтыг авч үздэг. Бүхий л шийдвэр болон үйл ажиллагаа нь
хэзээд ардчилсан хэлбэртэй байх ёстой бөгөөд ямар нэгэн онцгой
эрх эсвэл хувийн үзэл бодлоор ганцаараа шийдвэрлэх боломжгүй.
10. Ашгийн бус үйл ажиллагаа Хоршоо нь капитализмын ашгийн
төлөө үйл ажиллагааг хүлээн зөвшөөрдөггүй бөгөөд ашгийн төлөө
бус үйл ажиллагааг үзэл баримтлалаа болгодог.
11. Шударга байдал Ашгийн төлөө үйл ажиллагааны үед элбэг
тохиолддог шударга бус байдлыг таслан зогсоож, шударга байх
зарчмыг баримталдаг.

7
Хадгаламж зээлийн хоршоог ямар зорилготой байгуулдаг вэ
Хадгаламж зээлийн хоршоо бол хос зорилготой байгууллага юм. Хос
зорилго нь гишүүдийнхээ эдийн засаг, нийгэм, соёлын хэрэгцээг хангах
ба амьдралын чанарыг дээшлүүлэхэд оршино.
Хадгаламж зээлийн хоршооны хадгаламжийн үйлчилгээ бол гишүүн
бүрээ хадгаламжтай хуримтлалтай болгох харин зээлийн үйлчилгээ
нь гишүүдийн амьдралын чанарыг дээшлүүлэхэд чиглэсэн бодлого
баримтлан ажилладаг.
Хадгаламж зээлийн хоршоо үйл ажиллагаандаа ямар зарчим
баримтлан ажилладаг вэ
Олон Улсын Манчестрийн Их Хурлаас
гаргасан Хоршооллын хөдөлгөөний 21-р
зуунд баримтлах үндсэн 7 (Хадгаламж
зээлийн хоршооны хувьд 10 зарчим)
зарчмыг баталсан билээ. Энэхүү үйл
ажиллагааныхаа зарчмуудын гол утга санаа нь нийгэм дэх хувь
хүмүүсийн хамтын ажиллагааг өргөжүүлж, хүмүүсийг хөгжүүлж, хамтран
ажиллах замаар сайн сайхан нийгмийн баялгийг бүтээн байгуулахад
чиглэгдэнэ.
Зарчимуудаас гадна Дэлхийн хадгаламж зээлийн хоршоодын
холбоо (WOCCU) алсын хараа, Эрхэм зорилго, Итгэл үнэмшилээ
доорхи байдлаар тодорхойлон тунхагласан
Бидний АЛСЫН ХАРАА Дэлхий даяарх хадгаламж, зээлийн
хоршоодын нэгдлээр дамжуулан дэлхийн нийтийн санхүүгийн
үйлчилгээний хүртээмжийг нэмэгдүүлэх.
Бидний ЭРХЭМ ЗОРИЛГО Хадгаламж, зээлийн болон бусад
санхүүгийн хоршоогоор дамжуулан амьдралыг сайжруулах.
Бидний ИТГЭЛ ҮНЭМШИЛ Хүн бүр боломжийн /хямд/,
найдвартай, тогтвортой санхүүгийн үйлчилгээ авах боломжтой
байх ёстой.

8
ҮЙЛ АЖИЛЛАГААНЫ ЗАРЧМУУД
Хоршооны бүтэц-Cooperative Structure
Гишүүдийн өмчлөл -Member Owned
Гишүүний хяналт -Member Controlled
Ардчилсан удирдлага -Democratic Control
Гишүүдэд хүргэх үйлчилгээ -Service to Members
Санхүүгийн хүртээмж -Financial Inclusion
Санхүүгийн тогтортой байдал- Financial Sustainability
Гишүүдийн эдийн засгийн өндөр үр өгөөж -Maximizing Member
Economic Benefit
Нийгмийн хариуцлага-Social Responsibility
Санхүүгийн суурь мэдлэг -Financial Literacy
Салбарын нэгдэл -Network Cooperation
Хамтын хариуцлага -Community Responsibility
Дэлхийн хэмжээний алсын хараа -Global Vision
ХОРШООНЫ БҮТЭЦ
Гишүүдийн өмчлөл
Хадгаламж, зээлийн хоршоо болон бусад хоршооллын санхүүгийн
байгууллагууд нь үйлчлүүлэгчдийнхээ эзэмшилд байдаг. Бүх гишүүд
нь хоршооллын санхүүгийн байгууллагын эзэд нь юм. Хадгаламж,
зээлийн хоршоо нь хууль, тогтоомжийн хүрээнд гишүүддээ
үйлчилдэг, гишүүдийн хяналтанд байдаг бие даасан хувийн
хэвшлийн байгууллага юм.
Гишүүний хяналт
Хадгаламж, зээлийн хоршоо болон бусад хоршооллын санхүүгийн
байгууллагууд нь өөрсдийгөө төлөөлөн байгууллагыг удирдах
тэргүүлэгчдийн зөвлөлийг сонгодог, идэвхитэй оролцоотой
гишүүдийнхээ хяналтанд байдаг ардчилсан байгууллага юм.
Сонгогдсон төлөөлөгчид нь гишүүдийн өмнө хариуцлага хүлээнэ.

9
Ардчилсан удирдпага
Хадгаламж, зээлийн хоршооны гишүүд нь санал өгөх тэгш эрхтэй (нэг
гишүүн, нэг санал) байдаг бөгөөд оруулсан хөрөнгө, хадгаламжийн
хэмжээ, бизнесийн цар хүрээнээс үл хамааран хоршооны хамаарах
асуудлаар шийдвэр гаргалтанд оролцоно. Нэг гишүүн нь нэг
санал өгөх зарчим нь хоршооны өргөн хүрээний гишүүнчлэлийн
шаардлагыг хангахад чиглэгддэг. Хадгаламж, зээлийн хоршоодын
холбоо болон бусад дэмжигч байгууллагын хувьд санал өгөх эрхийг
ардчилсан зарчимд нийцүүлэн пропорциональ буюу төлөөллийн
зарчмаар тогтоож болно.
ГИШҮҮДЭД ХҮРГЭХ ҮЙЛЧИЛГЭЭ
Санхүүгийн хүртээмж
Хадгаламж, зээлийн хоршооны гишүүнчлэл нь сайн дурын бөгөөд
хоршоонынийтлэгсонирхолднийцсэн, холбогдохүүрэгхариуцлагыг
хүлээн зөвшөөрөх хэн бүхэнд нээлттэй байна. Хадгаламж, зээлийн
хоршоо болон бусад хоршооллын санхүүгийн байгууллагууд нь арьс
өнгө, үндэс угсаа, нас, хүйс, шашин шүтлэг, улс төрийн харъяалал
зэргийн (гэхдээ үүгээр хязгаарлагдахгүй) аливаа хэлбэрээр гишүүдэд
ялгаварлан хандахгүй. Хадгаламж, зээлийн хоршоо нь бүгдэд, тэр
дундаа үйлчилгээ авч чадахгүй байгаа бүлэгт санхүүгийн үйлчилгээ
хүртэх боломжийг олгодог
Санхүүгийн тогтвортой байдал
Хангалттай, шаардлага хангахуйц нөөц болон дотоод хяналтын
тогтолцоог бий болгох замаар санхүүгийн чадавхитай болох нь
гишүүддээ тасралтгүй, урт хугацаанд тогтвортой үйлчилгээ үзүүлэх
үндэс юм. Хоршоо үйл ажиллагаанаас олж байгаа орлогоос
гишүүддээ боломжийн, хангалттай хэмжээний хадгаламжийн хүү
төлөөд, бүхий л үйл ажиллагааны зардал болон эрсдлийн зардлаа
даагаад, гишүүдийн хувь хөрөнгөд боломжийн ногдол хувийг
хуваарилсаны дараа нөөцийн түвшинг хангахуйц цэвэр орлого
үлдэх ёстой.

10
Гишүүдийн эдийн засгийн өндөр үр өгөөж
Хуримтлалыг дэмжих, хадгаламжийг бий болгох замаар зээл,
бусад үйлчилгээний эх үүсвэрийг бүрдүүлэхдээ хадгаламжийн
хүүг хангалттай хэмжээгээр тогтоох ёстой. Хоршооны санхүүгийн
тогтвортой байдлыг хангах нөхцлийг харгалзахын зэрэгцээ
үйлчилгээний нөхцөл болон үнэ тогтоолт нь нийт гишүүдийн эдийн
засаг, нийгмийн сайн сайхан байдлыг сайжруулахад чиглэгдсэн
байна.
НИЙГМИЙН ХАРИУЦЛАГА
Санхүүгийн суурь мэдлэг
Хадгаламж, зээлийн хоршоод нь гишүүд, ажилтнууддаа эдийн засаг,
нийгэм, ардчилалын талаар болон мэргэжпийн хөгжлийг нь дэмжих
чиглэлээр зохих мэдлэгийг олгодог. Санхүүгийн суурь мэдлэг олгох
сургалт нь гишүүдэд зээлийн хэрэглээ болон хэмнэлт, хуримтлал,
өр төлбөрийн талаар мөн санхүүгээ хэрхэн зөв төлөвлөж төсөвлөх
зэрэг мэдлэгийг олгоход чиглэгддэг. Гишүүдийг чадваржуулахад
чиглэгдсэн энэхүү мэдлэг, ур чадвар нь тэдэнд санхүүгийн нөөцөө
үр дүнтэй, хэрэгцээндээ нийцсэн байдлаар зөв зохистой удирдах,
үр ашигтай, ухаалаг шийдвэр гаргахад нь туслах болно. Хадгаламж,
зээлийн хоршоод нь мөн гишүүддээ тэдний эрх, үүргийн талаарх
мэдлэгийг олгоно.
Салбарын нэгдэл
Хадгаламж зээлийн хоршоод нь гишүүддээ хамгийн сайн үйлчилгээг
хүргэхийн тулд нөөц, туршлагаа нэгтгэн холбоо, бусад хоршоодтой
орон нутгийн, үндэсний, олон улсын түвшинд хамтран ажиллах нь
хоршооллын зарчмаа хадгалсан, эдийн засгийн үр өгөөж бүхий
давуу талыг бий болгодог.
Хамтын хариуцлага
Хоршооны ёс зүй нь өөртөө туслах, харилцан туслалцах, эдийн
засгийн эрх мэдэл гэсэн үзэл санаа юм. Эдийн засгийн эрх мэдлийн

11
алсын хараа нь хувь гишүүн болон тэдний хамт ажиллаж амьдарч
байгаа хамт олонд аль алинд нь хамаарна. Хадгаламж, зээлийн
хоршоод нь өөрийн болон гишүүдийн оршин буй орчныг илүү
шударга, эрүүл, цэцэглэн хөгжих өсөлтийг дэмжиж ажилладаг.
Дэлхийн хэмжээний алсын хараа
Энэхүү алсын хараа нь хоршооллын санхүүгийн байгууллагуудаар
дамжуулан дэлхий нийтийн хүн амын амьдралыг сайжруулж буй
дэлхийн хэмжээний нэгдлийг бий болгох, хамгаалах, дэмжих,
өргөжүүлэх явдал юм.
Энэхүү тайлбарыг Дэлхийн хадгаламж, зээлийн хоршоодын холбоо
(World Council of Credit Unions, WOCCU) –ноос гаргасан.
ХАДГАЛАМЖ, ЗЭЭЛИЙН ХОРШООНЫ
ХӨДӨЛГӨӨНИЙГ ДЭМЖИГЧ БАЙГУУЛЛАГУУД
МОНГОЛЫН ХАДГАЛАМЖ, ЗЭЭЛИЙН
ХОРШООДЫН ҮНДЭСНИЙ ХОЛБОО
ДЭЛХИЙН ХАДГАЛАМЖ,
ЗЭЭЛИЙН ХОРШООДЫН ХОЛБОО
(World Council of Credit Unions,
WOCCU)
ДЭЛХИЙН ХАДГАЛАМЖ,
ЗЭЭЛИЙН ХОРШООДЫН ХОЛБОО
(Association of Asian Confederation
of Credit Unions, ACCU)
МОНГОЛЫН ХАДГАЛАМЖ,
ЗЭЭЛИЙН ХОРШООДЫН
ҮНДЭСНИЙ ХОЛБОО
Монголын хадгаламж, зээлийн
хоршоодын үндэсний холбоо

12
БАЙГУУЛАХ АМАРХАН УУ
АМАРХАН
БАЙГУУЛАХ ДАРААЛАЛ
Ирээдүйн хоршооны гишүүд
нь үнэхээр хоршоо үүсгэн
байгуулахыг сонирхож
байна уу, үгүй юу гэдгийг
шийдэхийн тулд танилцах
уулзалтыг хийх нь чухал
Үүсгэн байгуулах хурлаас:
–
– Хоршоо байгуулах
–
– ХЗХ үүсгэн байгуулах
гэрээ байгуулах
–
– Дүрмээ хэлэлцэж батлах
–
– Дүрмийн дагуу
Тэргүүлэгчдийн зөвлөл,
Хяналтын зөвлөл
байгуулах
–
– Тэргүүлэгчдийн болон
хяналтын зөвлөлийн
дарга сонгох
Тусгай зөвшөөрөл хүсэхэд:
–
– СЗХ өргөдөл маягт,
Гэрчилгээний хуулбар
–
– Үүсгэн байгуулах хурлын
тогтоол, тэмдэглэл
–
– Үүсгэн байгуулагчдын
мэдээлэл
–
– Хувь нийлүүлсэн хөрөнгийн
баримт, дансны хуулга
–
– Дүрэм
–
– Эхлэлтийн баланс
–
– Сүүлийн 3 жилд санхүүгийн
үйл ажиллагаа явуулж
байгаад дампуурсан ААН-д
ажиллаж байгаагүй тухай
тодорхойлолт
–
– Гүйцэтгэх захирал, няботой
байгуулсан хөдөлмөрийн
гэрээ
–
– Журмууд
–
– Өргүй гэсэн тодорхойлолт
–
– Түрээсийн гэрээ ажлын
байрны зураг
–
– Дүрмийн төсөл
боловсруулна
–
– Хоршооны оноосон нэрийг
баталгаажуулах
–
– ХНХ-ийн хэмжээг тогтож 30-
100 хувь төвлөрүүлнэ
Тэргүүлэгчдийн зөвлөлийн
хурлаас:
–
– Хадгаламжийн
болон зээлийн үйл
ажиллагааны журам
–
– Мөнгө угаах болон
терроризмыг санхүү-
жүүлэхээс урьдчилан
сэргийлэх журам
–
– Зээлийн хорооны гишүүд
томилох
–
– Гүйцэтгэх захирал
томилох
Үүсгэн байгуулагчдын
танилцах уулзалт
1
үүсгэн байгуулагч
санаачлагчдын хоёр
дахь уулзалт ажлын
хэсэг байгуулах
Хуулийн этгээдээр
бүртгүүлж гэрчилгээ
тамга тэмдэг авах
Тэргүүлэгчдийн
зөвлөлийн хурал
хийх
Хадгаламж зээлийн хоршоо
үйл ажиллагаагаа эхлэх
Эрсдлээс хамгаалах
арга хэмжээ, үр дүнг
тооцсон БИЗНЕС
ТӨЛӨВЛӨГӨӨ
боловсруулах
Санхүүгийн зохицуулах
хорооноос Тусгай зөвшөөрөл
хүсэж зөвшөөрөл авах
Хоршоо
байгуулах
эсэхээ шийднэ
2
4
5
6
8
9
Үүсгэн байгуулах
хурал хийх
3
Хуулийн
хугацаа ажлын
10 хоног
Бүх гишүүд
хурал хийх
7 Хуулийн хугацаа
ажлын 30 хоног
Хуулийн
хугацаа ажлын
30 хоног
БИЗНЕС
ТӨЛӨВЛӨГӨӨ
БАТЛАХ

13
Аливаа зүйлийг санаачлах, байгуулах, үйл ажиллагаа эхлэх бол амархан
байдаг. Харин ажиллуулах, хөгжил дэвшилд хүрэх тогтворжиход олон
олон сорилт ирдэг. Байгууллагуудын л нэгэн адил хамтын ажиллагааны
үе шат буюу дараах төлөвшлийн процессыг даван туулж л байж хөгжиж
дэвжиж хамтран ажиллаж үр шимийг хүртэж хойч үеийнхэндээ сайхан
ажиллаж амьдрах суурийг зөв тавьж өгч чадна.
• Санаачилгын үе-байгуулагдахаас өмнө идэвхижлийн үе
• Үүсгэн байгуулалтын үе
• Үйл ажиллагааны эхлэлийн үе
• ЗӨРЧИЛДӨӨНИЙ ҮЕ
• Тогтворжилт, төлөвшлийн үе
• Хөгжлийн үе
НЭГ: ҮҮСГЭН БАЙГУУЛЖ ХУУЛИЙН ЭТГЭЭД БОЛОХ
Хадгаламж, зээлийн хоршооны тухай хуулийн дагуу үүсгэн байгуулагч
20-оос доошгүй хүмүүс нэгдэж хуульд нийцүүлсэн “Хадгаламж, зээлийн
хоршоо”-ны дүрмийн төслийг боловсруулаад, хадгаламж, зээлийн
хоршоо үүсгэн байгуулагчид хоршоо байгуулахад оруулахаар тохирсон
нийт хувь хөрөнгийн 30-аас дээш хувийг бэлнээр төвлөрүүлээд л үүсгэн
байгуулах анхны хурлаа хийгээд холбогдох материалыг бүрдүүлж харьяа
“Оюуны өмч улсын бүртгэлийн газар”-д хуулийн этгээдийн улсын
бүртгэлд бүртгүүлнэ.
Хуулийн этгээдийг бүртгүүлэхэд
бүрдүүлэх баримт бичиг ба дараалал
БҮРДҮҮЛЭХ МАТЕРИАЛ ЗӨВЛӨМЖ
1
Хуулийн этгээдийн нэрийн
баталгаажуулалт
/500 төгрөг Улсын
бүртгэлийн газрын
холбогдох дансанд тушаана/
Үүсгэн байгуулагч эсвэл итгэмжлэгдсэн
хүн иргэний үнэмлэхтэй /хуулбар байж
болно/ ирж, Улсын бүртгэгчээс нэрийн
баталгаажуулалтын хуудас авна. Банкинд
мөнгө тушаасан баримттай ирэх эсвэл
дурын банкны VISA картыг нэр олгох
цонхонд уншуулж төлөх боломжтой.

14
2
Улсын тэмдэгтийн хураамж
төлсөн баримт /44000
төгрөг Улсын бүртгэлийн
газрын холбогдох дансанд
тушаана/
Эдгээр дансанд хураамж тушаасан
баримтаа авч ирэх, эсхүл бүртгэл хийлгэх
үедээ дурын банкны VISA карт уншуулан
төлөх боломжтой.
3
УБ-03 маягтыг бөглөх
/1хувь/
burtgel.gov.mn/service/ хаягаас татаж
авах эсвэл улсын бүртгэгчээс авч бөглөх
боломжтой.
4
Хоршооны хувь хөрөнгийг
нотолсон баримт /1хувь/
Үүсгэн байгуулагч гишүүд (20-оос дээш
тооны) банкинд данс нээлгэж, хоршоонд
нийлүүлсэн хөрөнгийг байршуулсан
баримтаа авч ирэх. (ХЗХ-ны тухай
хуулийн 5.2.3.хадгаламж, зээлийн
хоршоо үүсгэн байгуулагч хоршоо
байгуулахад оруулахаар тохирсон нийт
хувь хөрөнгийн 30-аас дээш хувийг
бэлнээр төвлөрүүлсэн байх)
5
Үүсгэн байгуулагч бүх
гишүүдийн хурлын тогтоол,
тэмдэглэл
/1 хувь/

Үүсгэн байгуулах хуралд бүх гишүүд
оролцож, дараах асуудлыг хэлэлцэж,
олонхийн саналаар шийдвэрлэж тогтоол
гарган, гарын үсэг зурна.
• хоршоог үүсгэн байгуулах эсэх;
• хоршооны дүрмийн төсөл;
хоршооны тэргүүлэгчдийн болон
хяналтын зөвлөлийн гишүүдийг сонгох.
Хурлын явцад тэмдэглэл хөтлөх
бөгөөд хурал удирдсан дарга,
бүх гишүүд гарын үсэг зурна.
Тэмдэглэлд дор дурдсан зүйлийг тусгасан
байна:
• хуралдсан он, сар, өдөр, газар;
• үүсгэн байгуулагчдын овог, нэр;
• хурлаар хэлэлцсэн асуудал,
гарсан санал, дэмжсэн саналын
хувь, гарсан шийдвэр.

15
6
Тэргүүлэгчдийн зөвлөлийн
гишүүдийн хурлын тогтоол,
тэмдэглэл /1,1 хувь/
Тогтоол, тэмдэглэлд тэргүүлэгчдийн
зөвлөлийн гишүүдээс Зөвлөлийн дарга
/хоршооны дарга/ сонгож гишүүд гарын
үсэг зурсан байна.
7 Дүрэм /2 хувь/
Дүрэм нь түүний үйл ажиллагааг
зохицуулах үндсэн баримт бичиг бөгөөд
“Хадгаламж, зээлийн хоршооны тухай”
хуулийн 9.1.1-9.1.21-т заасан зүйлсийг
заавал тусгана.
8
Иргэний үнэмлэхийн
хуулбар /1 хувь/
Үүсгэн байгуулагч гишүүдийн иргэний
үнэмлэхийн хуулбар /нотариатаар
гэрчлүүлэх шаардлагагүй/
9
Хуулийн этгээд байрших
хаягийн нотлох баримт. /1
хувь/
Үл хөдлөх хөрөнгийн гэрчилгээ эсхүл
түрээсийн гэрээний хуулбар. Аль нэг
үүсгэн байгуулагчийн гэрийн хаягаар
бүртгүүлэх бол иргэний үнэмлэхийн
хуулбар.
ХОЁР: ХАДГАЛАМЖ, ЗЭЭЛИЙН ҮЙЛ АЖИЛЛАГАА ЯВУУЛАХ ТУСГАЙ
ЗӨВШӨӨРӨЛ АВАХ
Хадгаламж зээлийн хоршоо байгуулан ажиллуулах бизнес төлөвлөгөөгөө
боловсруулан холбогдох баримт бичгийг бүрдүүлэн Санхүүгийн
Зохицуулах хороо /цаашид ХОРОО гэх/ ноос ХАДГАЛАМЖ-ЗЭЭЛИЙН
үйл ажиллагаа явуулах тусгай зөвшөөрөл авна.
Хорооны 2018 оны 6 сарын 29–ны өдрийн 245 тоот тогтоолоор
батлагдсан “Хадгаламж, зээлийн хоршооны үйл ажиллагаа эрхлэхэд
тавигдах нөхцөл, шаардлага” (цаашид нөхцөл шаардлага гэх) -ын
дагуу холбогдох бичиг баримтыг шаардлагын дагуу бүрдүүлнэ.
Тухайн Хадгаламж зээлийн хоршооны Тэргүүлэгчдийн зөвлөл нь тухайн
хадгаламж, зээлийн хоршоог хуулийн этгээдийн улсын бүртгэлийн
байгууллагад бүртгүүлснээс хойш ажлын 30 өдөрт хадгаламж, зээлийн
үйл ажиллагаа эрхлэх нөхцөл, шаардлагыг хангасан болохыг нотлох
дараах баримт бичгийг бүрдүүлж Санхүүгийн Зохицуулах Хороонд
ирүүлнэ.

16
ТУСГАЙ ЗӨВШӨӨРӨЛ ОЛГОХОД ТАВИГДАХ
ШААРДЛАГА, БҮРДҮҮЛЭХ БАРИМТ БИЧИГ
Хадгаламж, зээлийн хоршооны үйл ажиллагаа эрхлэхэд тавигдах
нөхцөл, шаардлага:
Хадгаламж, зээлийн үйл ажиллагаа эрхлэх тусгай зөвшөөрөл
хүссэн ХЗХ нь дараах нөхцөл, шаардлагыг хангасан байна:
1. Хадгаламж, зээлийн хоршооны тухай хуульд заасны дагуу үүсгэн
байгуулагдсан байх;
2. Хадгаламж зээлийн хоршооны тухай хуулийн 15 дугаар зүйлийн
15.3.19 дүгээр зүйлийн 19.1, 19.2. 19.3-т заасан нөхцөл шаардлагыг
хангасан байх;
3. Аж ахуйн үйл ажиллагааны тусгай зөвшөөрлийн тухай хуулийн 11
дүгээр зүйлийн 11.1.6-д заасан нөхцөл, шаардлагад нийцсэн байх;
4. ХЗХ-ны үүсгэн байгуулагч гишүүдийн оруулж буй хувь хөрөнгө нь
тухайн иргэн аж ахуйн нэгжийн хууль ёсны үйл ажиллагаанаас бий
болсон орлого байх.
Тусгай зөвшөөрөл хүссэн ХЗХ нь дараах баримт бичгийг бүрдүүлж.
Хороонд ирүүлнэ:
1. Тусгай зөвшөөрөл хүссэн албан бичиг;
2. Энэхүү нөхцөл, шаардлагын 1 дүгээр хавсралтын дагуу гаргасан
тусгай зөвшөөрөл хүссэн өргөдөл;
3. Хуулийн этгээдийн улсын бүртгэлийн гэрчилгээний нотариатаар
гэрчлүүлсэн хуулбар;
4. ХЗХ-г үүсгэн байгуулагчдын хурлын тэмдэглэл, шийдвэр үүсгэн
байгуулагчдын ирцийн бүртгэлийг хуралд оролцсон гишүүдийн
гарын үсгээр баталгаажуулсан байх;
5. ХЗХ-ны үүсгэн байгуулагчдын хооронд байгуулсан гэрээ /үүсгэн
байгуулагчдын гарын үсгээр баталгаажуулсан байх/;
6. ХЗХ-ны дүрэм;

17
7. Бүх гишүүдийн хурлаар баталсан тэргүүлэгчдийн болон хяналтын
зөвлөл зээлийн хорооны ажиллах журам журмыг баталсан хурлын
тэмдэглэл, шийдвэр:
8. Тэргүүлэгчдийн зөвлөлийн хурлаар баталсан хадгаламжийн
болон зээлийн үйл ажиллагааны журам, журмыг багалсан хурлын
тэмдэглэл, шийдвэр;
9. Гишүүдийн хувь нийлүүлсэн мөнгөн хөрөнгийг банкин дахь тухайн
ХЗХ-ны дансанд байршуулсныг нотлох дансны хуулга /гишүүн бүр
хувь нийлүүлсэн хөрөнгийг ХЗХ-ны дансанд тушаасан байх/;
10. Бүх гишүүдийн хурлаар баталсан энэхүү нөхцөл, шаардлагын 9
дүгээр хавсралтад заасан зөвлөмжийн дагуу боловсруулсан 3-аас
доошгүй жилийн бизнес төлөвлөгөө;
11. Үүсгэн байгуулагч гишүүдийн иргэний үнэмлэхний нотариатаар
гэрчлүүлсэн хуулбар;
12. Энэхүү нөхцөл шаардлагын 5 дугаар хавсралтын дагуу гаргасан
тэргүүлэгчдийн зөвлөлийн дарга, гишүүн, хяналтын зөвлөлийн
дарга, гишүүн, зээлийн хорооны дарга, гишүүн, гүйцэтгэх захирал,
нягтлан бодогчийн анкет;
13. Энэхүү нөхцөл, шаардлагын 6 дугаар хавсралтын дагуу бэлтгэсэн
санхүүгийн эхлэлтийн тайлан тэнцэл;
14. Тэргүүлэгчдийн зөвлөлийн дарга, гишүүн, хяналтын зөвлөлийн
дарга, гишүүн, зээлийн хорооны дарга, гишүүн гүйцэтгэх захирлын
мэргэжил, мэргэшил, ур чадварыг тодорхойлох мэргэжлийн диплом,
үнэмлэхийн нотариатаар гэрчлүүлсэн хуулбар шаардлагатай
тохиолдолд орон нутгийн хөгжил, хоршооны талаар мэдлэг,
туршлагатайг нотлох тодорхойлолт;
15. Гүйцэтгэх захирлыг томилсон тэргүүлэгчдийн зөвлөлийн хурлын
тэмдэглэл, шийдвэр;
16. Тэргүүлэгчдийн зөвлөлийн гүйцэтгэх захиралтай байгуулсан гэрээ;
17. Нягтлан бодогчийг томилсон гүйцэтгэх захирлын тушаал;

18
18. Мөнгө угаах болон терроризмыг санхүүжүүлэхтэй тэмцэх тухай
хуулийн 14.1.2-т заасны дагуу хяналт тавих ажилтныг томилсон
гүйцэтгэх захирлын тушаал;
19. Бүх гишүүдийн хурлаар баталсан Мөнгө угаах болон терроризмыг
санхүүжүүлэхтэй тэмцэх талаар дотооддоо мөрдөх журам;
20. ХЗХ-ны үүсгэн байгуулагч гишүүдийн оруулж буй хувь хөрөнгө нь
Мөнгө угаах болон терроризмыг санхүүжүүлэхтэй тэмцэх тухай
хуульд заасан шаардлагыг хангасан хууль ёсны үйл ажиллагаанаас
бий болсон орлого болохыг нотлох баримт тайлбар тодруулга;
21. Үйл ажиллагаа явуулах ажлын байр нь түрээсийнх бол түрээсийн
гэрээ, өөрийн өмчлөлийнх бол үл хөдлөх хөрөнгийн гэрчилгээний
хуулбар;
22. Аж ахуйн үйл ажиллагааны тусгай зөвшөөрлийн тухай хуулийн
11 дүгээр зүйлийн 11.1.6-д заасны дагуу үйл ажиллагаа явуулах
барилга байгууламжийн гаднах орчны аюулгүй байдлыг хангах.
дүрс бичлэгийн техник, хэрэгсэл суурилуулсан талаар цагдаагийн
байгууллагын дүгнэлт

19
Санхүүгийн зохицуулах хорооны 2018 оны 6 дугаар сарын 29-ний өдрийн
245 дугаар тогтоолоор батлагдсан “Хадгаламж, зээлийн хоршооны үйл ажиллагаа
эрхлэхэд тавигдах нөхцөл. шаардлага’’- ын 9 дүгээр хавсралт
ХАДГАЛАМЖ, ЗЭЭЛИЙН ХОРШООНЫ
БИЗНЕС ТӨЛӨВЛӨГӨӨ БОЛОВСРУУЛАХ
ЗӨВЛӨМЖ
1. Бизнес төлөвлөгөө гэдэг нь ХЗХ-ны хэтийн зорилго, зорилтыг
тодорхойлж хадгаламж, зээл, санхүүгийн бусад үйл ажиллагааг
эрхлэхэд удирдлага зохион байгуулалтын бүтэц ямар байх,
үйлчилгээний шуурхай, найдвартай ажиллагаа, тэргүүлэгчдийн
зөвлөл, хяналтын зөвлөл, зээлийн хороо, гүйцэтгэх захирал,
гүйцэтгэх албан тушаалтнуудын ур чадвар, санхүү, төлбөрийн
чадварын үзүүлэлт, үр ашгийг жил тутам сайжруулах чиглэлээр авч
хэрэгжүүлэх арга хэмжээг тодорхой цаг хугацаатайгаар төлөвлөн
судалгаа, шинжилгээнд тулгуурлан боловсруулсан бодлогын баримт
бичиг юм.
2. ХЗХ-ны бизнес төлөвлөгөөг өөрийн үйл ажиллагааны онцлогтой
уялдуулан боловсруулах бөгөөд дараах агуулгатай байна:
2.1. Гүйцэтгэлийн хураангуй
2.2. Гадаад, дотоод орчны шинжилгээ (SWОТ шинжилгээ)
2.3. ХЗХ-ны үйл ажиллагаа эрхлэх зорилго, баримтлах бодлого,
хэтийн төлөв байдал;
2.4. Үйл ажиллагааны төлөвлөгөө (хадгаламж, зээл, санхүүгийн
бусад үйлчилгээ, гишүүнчлэл);
2.5. Менежментийн төлөвлөгөө;
2.6. Санхүүгийн төлөвлөлт;
2.7. Учирч болзошгүй эрсдэл, түүнийг удирдах арга хэмжээ;
2.8. Хавсралт
3. Бизнес төлөвлөгөөг ХЗХ-ны үйл ажиллагаа эрхлэн явуулж эхэлснээс
хойш 3 жилийн хугацаанд хэрэгжүүлэхээр төлөвлөн боловсруулна.

20
3.1. Бизнес төлөвлөгөөний нүүр хуудсанд дараах зүйлсийг
тусган харуулна:
• ХЗХ-ны нэр, хаяг;
• Боловсруулсан огноо;
• Баталсан шийдвэрийн огноо, дугаар;
• Боловсруулсан хүний нэр, хаяг;
• Боловсруулсан хүний тэмдэглэл;
• ХЗХ-ны удирдлагын нэр, хаяг.
3.2. Гүйцэтгэлийн хураангуй
Энэ хэсэгт бизнес төлөвлөгөөний зорилго, ХЗХ-ны
үйл ажиллагааны зорилго, зорилт, хэтийн төлөв, үйл
ажиллагааг хөгжүүлэх тухай амжилтын гол түлхүүр хүчин
зүйл, төлөвлөгөөний ач холбогдол, үйл ажиллагааны
товч танилцуулга, учирч болох эрсдэл болон санхүүгийн
үзүүлэлтүүдэд тулгуурлан бизнес төлөвлөгөөний талаар
товч мэдээлэл өгөх зорилгоор бичнэ.
3.3. Гадаад, дотоод орчны шинжилгээ
Гадаад орчны шинжилгээ:
• Эдийн засгийн орчин: татвар, инфляци, бодлогын хүү,
зээлийн хүү, мөнгөний ханш, орон нутгийн үйлдвэрлэл,
хэрэглээ г.м үзүүлэлтүүд;
• Хууль эрх зүйн орчин: салбарын үйл ажиллагаатай
холбогдох хуулиуд, тэдгээрийн өөрчлөлт, түүний
нөлөө, дэмжлэг зэрэг үзүүлэлтүүд;
• Нийгэм, хүн ам зүйн орчин: тухайн орон нутгийн
нийгэм, хүн ам зүйн төлөв байдал, онцлог, соёлын
өвөрмөц зан үйл, иргэдийн боловсролын түвшин зэрэг
үзүүлэлтүүд:
• Олон улсын чиг хандлага: ХЗХ-ны салбарын олон
улсын чиг хандлага зэргийг шинжилнэ.
• Дотоодорчныудирдлагазохионбайгуулалт,хүнийнөөц.
санхүү, бүтээгдэхүүн. Үйлчилгээ зэрэг үзүүлэлтүүдийн
давуу болон сул талыг шинжилнэ. ХЗХ-ны SWOT
шинжилгээг (гадаад орчны-боломж, аюул, дотоод

21
орчны-давуу тал, сул тал) гүйцэтгэн, шинжилгээний
дүнд үндэслэн ямар стратеги баримтлах, ямар арга
хэмжээ авч ажиллах талаар тайлбарлан тусгана.
3.4. Менежментийн төлөвлөгөө
Бизнес төлөвлөгөөний энэ бүлэгт ХЗХ-ны удирдлага, зохион
байгуулалт, хүний нөөцийн хэрэгцээ шаардлагын төлөвлөлтийг
тусгана.
Удирдахбаг:ХЗХ-нытэргүүлэгчидньхоршоогудирдахчадвар,мэргэжил
дадлага туршлага, эрх мэдэл, ажил үүргийг оновчтой хуваарилсан эсэх
зэргийг харуулах хэрэгтэй. Тэргүүлэгчдийн зөвлөл, хяналтын зөвлөл
болон гүйцэтгэх албан тушаалтнууд (гүйцэтгэх захирал г.м.), бусад
удирдах ажилтны (салбаруудын удирдлага г.м.) дадлага, туршлага,
тухайн салбарт ажилласан байдал, үүрэг хариуцлага зэрэг тухайн ажил
үүргийг гүйцэтгэхэд шаардагдах мэдээлэл бүхий намтрыг хавсаргах
шаардлагатай. Түүнчлэн сонгуульт албан тушаалтнуудын эрх үүрэг,
хариуцлагыг тогтоож, хэн нь хэндээ захирагдах, хэн эцсийн шийдвэр
гаргахыг зааж, байгууллагын дүрмээр баталгаажуулж, төлөвлөгөөнд
хавсаргана.
Зохион байгуулалтын бүтэц: ХЗХ-ны удирдлага зохион байгуулалтын
бүтцийг шат дамжлага багатай, хамгийн үр ашигтай байхаар тогтоох
нь чухал. Цөөн хүнтэй хамт олны зохион байгуулалтын бүтцийн үр
ашигтай байх үндэс нь нэг удирдлагатай байх, ажил үүргийг оновчтой
хуваарилах, удирдагч мэдээллээр сайн хангагддаг байх, ажиллагсдын
ажлын үр дүнг чухалчилдаг байх, хяналт ил тод байх явдал болно. Энэ
зарчмыг баримтлан зохион байгуулалтын бүтцээ тогтоож, орон тоо,
цалин, урамшууллыг тооцон бизнес төлөвлөгөөндөө тусгана.
Хүний нөөц: Энэ хэсэгт шаардлагатай мэргэжлийн хүний нөөцийн тоо,
түүнчлэн мэргэжил эзэмшүүлэх эсвэл мэргэжил дээшлүүлэх сургалтын
асуудлуудыг төлөвлөнө.
Нийт ажиллагсад болон шаардлагатай мэргэжлийн хүний нөөцийн
хэрэгцээ, уг ажлыг гүйцэтгэх ажиллагсдын тоо, түүнчлэн нийт
ажиллагсдын сар, жилийн цалин, урамшууллын хэмжээ, цалингийн
шимтгэлийг тооцоолж төлөвлөнө.

22
3.5 Санхүүгийн төлөвлөлт
• Нийт орлогын тооцоо:
• Үйл ажиллагааны урсгал зардлын тооцоо:
• Алдагдалгүй ажиллагааны тооцоо:
• Мөнгөн урсгалын тооцоо гэх мэт.
Санхүүгийн тооцооллыг хийж, гол өсөлт хөгжлийн талаарх төсөөллийг /
хувь. тоогоор/ тайлбарлан бичиж, дэлгэрэнгүй хүснэгтүүдийг хавсралтаар
ирүүлнэ.
НИЙТ ОРЛОГЫН ТООЦОО
1/ Зээлийн хүүгийн төлөвлөгөө
Энэхүү хүснэгтэд зээлийн бүтээгдэхүүнийг төрөл тус бүрээр ангилан
ирээдүйн 3 жилийн зээлийн хүүгийн мэдээллийг төлөвлөнө. Тусгай
зөвшөөрөл сунгах асуудлаар хандаж буй хадгаламж, зээлийн хоршоод
тухайн жилийн гүйцэтгэлийг холбогдох нүдэнд тусгана.
Зээлийн хүүгийн төлөвлөгөө /хувиар/
№ Зээлийн төрол
Сарын хүү /%/
Тухайн жилийн
гүйцэтгэл
20.. он 20.. он 20.. он
1 Хэрэглээний зээл
2
Төсөл хөтөлбөрийн
зээл
3 Бизнесийн зээл
4 Шуурхай зээл
5
Хадгаламж
барьцаалсан зээл
6 Бусад
Тухайн ХЗХ-ны жил бүрийн зээлийн хүүгийн бодлогод хэрхэн тооцсон талаар
тайлбарлан бичнэ.

23
2/ Хүүгийн орлогын төлөвлөгөө
Зээлийн бүтээгдэхүүнээс олох орлогын тооцоог доорх хүснэгтээр харуулж
үндсэн үйл ажиллагааны орлогын төлөвлөгөөг гаргана.
Хүүгийн орлогын төлөвлөгөө /төгрөгөөр/
Орлогын үзүүлэлтүүд
хүлээгдэж буй
гүйцэтгэл
20.. он 20.. он 20.. он
ХҮҮГИЙН ОРЛОГО
Зээлийн хүүгийн орлого
Зээлийн нэмэгдүүлсэн
хүүгийн орлого
Үнэт цаасны хүүгийн
орлого
Банк. санхүүгийн
байгууллагаас авсан
Санхүүгийн түрээсийн
Хүүгийн орлого хүснэгтэд нийт орлогын дүнг төгрөгөөр илэрхийлэн зээлийн
хүүгийн бодлоготой уялдуулан тооцож хүүгийн орлого нүдэнд бичих ба тусгай
зөвшөөрөл сунгах асуудлаар хандаж буй ХЗХ-д тухайн жилийн хүлээгдэж буй
гүйцэтгэлийг бичнэ.
3/ Үйл ажиллагааны бус орлого
Үйл ажиллагааны бус орлого /төгрөгөөр/
Орлогын үзүүлэлтүүд
гүйцэтгэл
20.. он 20.. он 20.. он
ҮЙЛ АЖИЛЛАГААНЫ
БУС ОРЛОГО
Үндсэн хөрөнгө
борлуулсны олз

24
Үнэт цаасны
арилжааны орлого
Үнэт цаасны
үнэлгээний
тэгшитгэлийн орлого
Торгуулийн орлого
Бусад орлого
Үйл ажиллагааны бус орлогын нийлбэр дүнг тухайн нүдэнд төгрөгөөр
илэрхийлэн тусгах ба тусгай зөвшөөрөл сунгах асуудлаар хандаж буй ХЗХ-д
тухайн жилийн хүлээгдэж буй гүйцэтгэлийг бичнэ.
Үйл ажиллагааны урсгал зардлын тооцоо
1/ Эх үүсвэрийн хүүгийн төлөвлөгөө
Хадгаламжийн бүтээгдэхүүн, бусдаас авсан зээлийн тооцоог энэ бүлэгт
харуулна. Ирэх 3 жилийн эх үүсвэрийн хүүгийн мэдээллийг оруулахдаа
тусгай зөвшөөрөл сунгах асуудлаар хандаж буй ХЗХ-д тухайн жилийн
гүйцэтгэлийг төгрөгөөр илэрхийлэн тусгана.
Эх үүсвэрийн хүүгийн төлөвлөгөө /хувиар/
№ Эх үүсвэрийн төрөл
Сарын хүү /%/
гүйцэтгэл
20.. он 20.. он 20.. он
1
Хугацаагүй
хадгаламжийн хүү
2
Хугацаатай
хадгаламжийн хүү
1 сар
3-6 сар
....гэх мэт төрөл тус
бүрээр
3
Төсөл хөтөлбөрийн
зээлийн хүү

25
4
Банк, санхүүгийн
зээлийн хүү
6
.... гэх мэт бусад эх
үүсвэр тус бүрээр
Тухайн ХЗХ-ны жил бүрийн хадгаламжийн хүүгийн бодлого, хэрхэн тооцож
гаргасан судалгаа, тооцоог тайлбарын хамт бичих бөгөөд бусдаас татан
төвлөрүүлсэн банк, санхүүгийн байгууллага болон төсөл, хөтөлбөрийн зээлийн
гэрээнд заагдсан хүүг тусгана. Хугацаатай хадгаламжийн хүүг тухайн ХЗХ-ны
хадгаламжийн журамд заасан хугацаат хүүгийн төрлөөр тооцож бичнэ. Тусгай
зөвшөөрлийн хугацааг сунгах асуудлаар хандаж буй ХЗХ нь тухайн жилийн
гүйцэтгэлийг заавал оруулна.
2/ Хувь нийлүүлсэн хөрөнгө
Хувь нийлүүлсэн хөрөнгийн төлөвлөгөө /төгрөгөөр/
Үзүүлэлт Тухайн жилийн
хүлээгдэж буй гүйцэтгэл
20.. он 20.. он 20.. он
ХУВЬ
НИЙЛҮҮЛСЭН
ХӨРӨНГӨ
Хувь нийлүүлсэн хөрөнгийг хэрхэн яаж нэмэгдүүлэхийг тухайн ХЗХ-ны бодлого
тодорхойлно. ХЗХ нь гишүүдийн тоог нэмэгдүүлэх, эсхүл нэг гишүүнд ногдох
хувь нийлүүлсэн хөрөнгийн хэмжээг нэмэгдүүлэх аль нь боловч хувь нийлүүлсэн
хөрөнгийн хэмжээг ирээдүйн 3 жилд хэрхэн өөрчлөх талаарх тухайн хоршооны
бодлогыг дээрх хүснэгтийн дагуу харуулна.
3/ Хүүгийн зардлын тооцоо
Хүүгийн зардлын төлөвлөгөө /төгрөгөөр/
Зардлын үзүүлэлтүүд
гүйцэтгэл
20.. он 20.. он 20.. он
ХҮҮГИЙН ЗАРДАЛ
Хадгаламжийн хүүгийн
зардал

26
байгууллагад төлсөн
хүүгийн зардал
хүүгийн зардал
Бусад хүүгийн зардал
Хүүгийн зардлыг тооцохдоо эх үүсвэрийн хүүгийн бодлоготой уялдуулан тооцож
нийлбэр дүнг хүүгийн зардал мөрөнд тавих ба тусгай зөвшөөрлийн хугацааг
сунгах асуудлаар хандаж буй ХЗХ нь тухайн жилийн хүлээгдэж буй гүйцэтгэлийг
заавал бичнэ.
4/ Үйл ажиллагааны зардлын төлөвлөгөө
Үйл ажиллагааны зардлын төлөвлөгөөг гарч болох зардлын ангилал
тус бүрээр тооцож зайлшгүй гарах зардлуудыг орлогын тооцоотой
уялдуулан гаргана.
Үйл ажиллагааны зардлын төлөвлөгөө /төгрөгөөр/
гүйцэтгэл
20.. он 20.. он 20.. он
ЗАРДАЛ
Боловсон хүчний зардал
Ажилтнуудын цалингийн
зардал
Нийгмийн даатгал, эрүүл
мэндийн даатгалын
шимтгэлийн зардал
Ажиллагсдын сургалтын
зардал
Гэрээт ажиллагсдын
цалингийн зардал
Ажилтнуудад олгосон
нөхөн олговрын зардал

27
Ажилтнуудад олгосон
нэмэгдэл, хөнгөлөлтийн
зардал
Боловсон хүчний бусад
зардал
Бусад төрлийн зардал
Зээл болон бусад авлагыг
барагдуулахтай
холбоотой зардал
Үндэсний холбооны
гишүүний зардал
Тогтворжилтын
үйлчилгээний шимтгэл
Аудит, мэргэжлийн зөвлөх
үйлчилгээний зардал
Франчайзийн хураамж
Даатгалын зардал
Улсын тэмдэгтийн
хураамж
Хадгаламжийн даатгалын
зардал
Зохицуулалтын
үйлчилгээний хөлс
Элэгдэл хорогдлын зардал
Түрээсийн зардал
Ашиглалтын зардал
(цахилгаан. халаалт. цэвэр.
бохир ус)
Үндсэн хөрөнгийн засвар.
борлуулалтын зардал
Бичиг хэргийн зардал
Харуул, аюулгүй байдлын
зардал
Шуудан холбооны зардал

28
Зочин төлөөлөгчийн
зардал
Шатахуун, тээврийн зардал
Захиалгат хэвлэлийн
зардал
Ариун цэврийн зардал
Газрын төлбөр үл хөдлөх
хөрөнгийн татвар
Гишүүдийн сургалт
судалгааны зардал
Албан томилолтын зардал
Хурал зохион байгуулах
зардал
Өмчлөх бусад хөрөнгийн
урсгал зардал
Үйл ажиллагааны бусад
зардал
Үйл ажиллагааны зардал гэсэн нүдэнд зардлын ангиллын нийлбэр дүнг
төгрөгөөр илэрхийлэн тусгах бөгөөд тусгай зөвшөөрлийн хугацааг сунгах
асуудлаар хандаж буй ХЗХ нь тухайн жилийн хүлээгдэж буй гүйцэтгэлийг
бичнэ. Дээрх хүснэгтэд заагдсан зардлуудаас төлөвлөгдөөгүй зардал
байвал тухайн мөрөнд “тэг “ гэсэн тэмдэглэгээ хийнэ.
5/ Үйл ажиллагааны бус зардал
Үйл ажиллагааны бус зардалд зайлшгүй төлөвлөгдөх зардлуудыг оруулах
бөгөөд тусгай зөвшөөрлийн хугацааг сунгах асуудлаар хандаж буй ХЗХ
нь тухайн жилд гарсан, гарч болзошгүй гэсэн зардлуудыг хүлээгдэж буй
гүйцэтгэлд заавал тусгана.

29
Үйл ажиллагааны бус зардал /төгрөгөөр/
гүйцэтгэл
20.. он 20.. он 20.. он
БУС ЗАРДАЛ
Торгуулийн зардал
борлуулсны гарз
Үнэт цаасны арилжааны
алдагдал
Үнэт цаасны үнэлгээний
тэгшитгэлийн зардал
Өмчлөх бусад хөрөнгө
борлуулсны гарз
Өмчлөх бусад хөрөнгийг
данснаас хассаны гарз
Хуримтлагдсан үнэ
цэнийн бууралтын гарз
Хөрөнгийн дахин
үнэлгээний гарз
Үйл ажиллагааны бус
бусад зардал
Үйл ажиллагааны бус зардал гэсэн нүдэнд зардлын ангиллын нийлбэр дүнг
төгрөгөөр илэрхийлэн тусгах бөгөөд тусгай зөвшөөрөл сунгах асуудлаар хандаж
буй ХЗХ-д тухайн жилийн хүлээгдэж буй гүйцэтгэлийг бичнэ. Дээрх хүснэгтэд
заагдсан зардлуудаас төлөвлөгдөөгүй зардал байвал тухайн мөрөнд “тэг ”
гэсэн тэмдэглэгээ хийнэ.

30
АШИГ, АЛДАГДЛЫН ТООЦОО
1/ Үйл ажиллагааны үр дүнгийн төлөвлөгөө
ХЗХ нь ашигт ажиллагааны түвшинг ирэх 3 жилийн байдлаар төлөвлөж
үйл ажиллагааны үр дүнгийн төлөвлөгөөг боловсруулах бөгөөд хүлээгдэж
буй гүйцэтгэлийг тусгай зөвшөөрлийн хугацааг сунгах асуудлаар хандаж
буй ХЗХ тооцож өөрчлөлтийг харуулж тайлбарыг бичнэ.
Үйл ажиллагааны үр дүнгийн төлөвлөгөө /төгрөгөөр/
Үзүүлэлтүүд
гүйцэтгэл
20.. он 20.. он 20.. он
ХҮҮГИЙН ОРЛОГО
ХҮҮГИЙН ЗАРДАЛ
БОЛЗОШГҮЙ ЭРСДЭЛИЙН
САНГИЙН ЗАРДАЛ
Зээлийн эрсдэлийн зардал
Өмчлөх бусад хөрөнгийн
үнэлгээний хасагдуулгын
зардал
(Болзошгүй эрсдэлийн
сангийн нөхөлт)
Болзошгүй эрсдэлийн
сангуудийн дараахь цэвэр
орлого
БУСАД ОРЛОГО
ЗАРДАЛ
ҮЙЛ АЖИЛЛАГААНЫ БУС
ОРЛОГО
ҮЙЛ АЖИЛЛАГААНЫ БУС
ЗАРДАЛ

31
ТАТВАРЫН ӨМНӨХ ЦЭВЭР
ОРЛОГО
Татварын зардал
ТАТВАРЫН ДАРААХ ЦЭВЭР
ОРЛОГО
НИЙТ ОРЛОГО
НИЙТ ЗАРЛАГА
ЦЭВЭР ОРЛОГО
Санхүүгийн хураангуй тайлан
ХЗХ нь дээр төлөвлөсөн зээл, хадгаламж, хувь нийлүүлсэн хөрөнгө, банк
санхүүгийн байгууллагаас авсан зээл, үндсэн хөрөнгө, хуримтлуулж
тооцсон хүүгийн авлага, татвар, нийгмийн даатгалын өглөг, байгуулсан
болон байгуулах эрсдэлийн болон бусад сангуудад хуваарилсан хөрөнгө
зэрэг тооцоонд үндэслэн нийт актив хөрөнгийг хэрхэн нэмэгдүүлэх
талаар дараах хүснэгтийн дагуу ирээдүйн 3 жилийн үзүүлэлтүүдээр
санхүүгийн хураангуй тайланг бэлтгэн ирүүлнэ.
Санхүүгийн хураангуй тайлан /төгрөгөөр/
Үзүүлэлтүүд
гүйцэтгэл
20.. он 20.. он 20.. он
ЭРГЭЛТИЙН ХӨРӨНГӨ
Мөнгөн хөрөнгө
Бэлэн мөнгө
Банкинд байршуулсан
харилцах
Банкинд байршуулсан
хадгаламж
БОГИНО ХУГАЦААТ
ХӨРӨНГӨ ОРУУЛАЛТ
Арилжааны үнэт цаас
ЗЭЭЛ (ЦЭВРЭЭР)

32
Нийт зээл
Хэвийн зээл
Хугацаа хэтэрсэн зээл
Чанаргүй зээл
Хэвийн бус зээл
Эргэлзээтэй зээл
Муу зээл
Зээлийн эрсдэлийн сан
АВЛАГА (ЦЭВРЭЭР)
Байгууллага, хүмүүсээс
авах авлага
Хуримтлуулж тооцсон
хүүгийн авлага
БУСАД ЭРГЭЛТИЙН
ХӨРӨНГӨ
Татварын авлага
Урьдчилж төлсөн
зардал, тооцоо
Дараа тайлангийн
тооцоо
Дутагдал, шамшигдал
Хангамжийн зүйлс
Салбар хоорондын
авлага
ӨМЧЛӨХ БУСАД ҮЛ
ХӨДЛӨХ ХӨРӨНГӨ
(ЦЭВРЭЭР)
Өмчлөх бусад хөрөнгө
(Өмчлөх бусад
хөрөнгийн үнэлгээний
хасагдуулга)
ЭРГЭЛТИЙН БУС
ХӨРӨНГӨ

33
ҮНДСЭН ХӨРӨНГӨ
(ЦЭВРЭЭР)
(Хуримтлагдсан элэгдэл)
БИЕТ БУС ХӨРӨНГӨ
Биет бус хөрөнгө
(Биет бус хөрөнгийн
элэгдэл)
ХӨРӨНГӨ ОРУУЛАЛТ
БА БУСАД ЭРГЭЛТИЙН
БУС ХӨРӨНГӨ
Хөрөнгө оруулалт ба
бусад эргэлтийн
бус хөрөнгө
ХӨРӨНГИЙН ДҮН
ӨР ТӨЛБӨР
ХАДГАЛАМЖ
Хугацаагүй
Хугацаатай
БОГИНО ХУГАЦААТ
ЗЭЭЛ
Банкнаас авсан зээл
Санхүүгийн
зээл
Төсөл, хөтөлбөрөөс
авсан зээл
Тогтворжилтын сангийн
санхүүгийн туслалцаа
БУСАД БОГИНО
ХУГАЦААТ ӨР ТӨЛБӨР
Цалингийн өглөг
Татвар, НДШ, ЭМДШ-
ийн өглөг

34
Ногдол ашгийн өглөг
өглөг
хэрэгжээгүй орлого
Урьдчилж орсон орлого
Хуримтлуулж тооцсон
хүүгийн өглөг
Салбар хоорондын
өглөг
Бусад богино хугацаат
өглөг
УРТ ХУГАЦААТ ӨР
ТӨЛБӨР
Банкнаас авсан зээл
Санхүүгийн
зээл
Төсөл, хөтөлбөрөөс
авсан зээл
Тогтворжилтын сангийн
санхүүгийн туслалцаа
Хойшлогдсон татварын
өр төлбөр
ӨӨРИЙН ХӨРӨНГӨ
ГИШҮҮДИЙН
ОРУУЛСАН ХУВЬ
ХӨРӨНГӨ
Гишүүний оруулсан хувь
хөрөнгө
Идэвхгүй гишүүний
оруулсан хувь хөрөнгө
ДАХИН ҮНЭЛГЭЭНИЙ
НЭМЭГДЭЛ

35
Дахин үнэлгээний
нэмэгдэл
ХОРШООЛОГЧДЫН өмч
Нөөцийн сан
Хандив, тусламж
Хадгаламж,
хамгаалалтын сан
Нийгмийн хөгжлийн
сан
Тогтворжилтын сан
Бусад сангууд
Хуримтлагдсан орлого /
алдагдал/
Тайлангийн үеийн
цэвэр орлого
Өмнөх үеийн цэвэр
орлого
НИЙТ ӨР ТӨЛБӨР БА
ӨӨРИЙН ХӨРӨНГИЙН
ДҮН
МӨНГӨН ГҮЙЛГЭЭНИЙ ТАЙЛАН
Санхүүгийн хураангуй тайлан, үйл ажиллагааны үр дүнгийн тайлан
зэргийг үндэслэн мөнгөн урсгалын тайланг бэлтгэн доорх хүснэгтээр
харуулна.
Мөнгөн гүйлгээний тайлан /төгрөгөөр/
№ Үзүүлэлтүүд
гүйцэтгэл
20.. он 20.. он 20.. он
1 Үндсэн үйл ажиллагааны
мөнгөн гүйлгээ
1.1 Үндсэн үйл ажиллагааны
мөнгөн орлого

36
1.1.1 Хүүгийн орлого
1.1.2 Зээлийн төлбөрт хүлээн
авсан мөнгө
1.1.3 Гишүүдээс хүлээн авсан
хадгаламж
1.1.4
Даатгалын нөхөн
олговроос хүлээн авсан
мөнгө
1.1.5 Буцаан авсан албан
татварын мөнгөн орлого
1.1.6 Бусад
1.2 Үндсэн үйл ажиллагааны
мөнгөн зарлага
1.2.1 Олгосон зээл
1.2.2 Буцаан олгосон
хадгаламж
1.2.3 Хүүгийн төлбөр
1.2.4 Ажиллагсдад олгосон
мөнгө
1.2.5
Нийгмийн даатгалын
байгууллагад төлсөн
мөнгө
1.2.6
Хангамжийн зүйл
худалдан авахад төлсөн
мөнгө
1.2.7 Ашиглалтын зардалд
төлсөн мөнгө
1.2.8
Түлш, шатахуун, тээврийн
хөлс, сэлбэг хэрэгсэлд
1.2.9 Татварын байгууллагад
1.2.10 Даатгалын төлбөрт
1.2.11 Бусад
1.3
Үндсэн үйл ажиллагааны
цэвэр мөнгөн гүйлгээний
дүн
2
Хөрөнгө оруулалтын үйл
ажиллагааны мөнгөн
гүйлгээ

37
2.1
борлуулснаас хүлээн
авсан мөнгө
2.2 Үндсэн хөрөнгө олж
эзэмшихэд төлсөн мөнгө
2.3
Бусад хөрөнгө
оруулалтын үйл
гүйлгээ
2.4 Бусад
2.5
Хөрөнгө оруулалтын үйл
ажиллагааны цэвэр
мөнгөн гүйлгээ
3
Санхүүгийн үйл
гүйлгээ
3.1
байгууллага, төсөл,
хөтөлбөрийн зээл
3.2 Санхүүгийн түрээсийн
төлбөрт төлсөн мөнгө
3.3 Зээлийн төлбөрт төлсөн
мөнгө
3.4 Төрөл бүрийн хандив
3.5
Урт хугацаат өрийн
тайлангийн хугацааны
төлөлт
3.6 Мөнгөөр төлсөн ногдол
ашиг
3.7 Бусад
3.8
Санхүүгийн үйл
ажиллагааны цэвэр
мөнгөн гүйлгээний дүн
4 Бүх цэвэр мөнгөн гүйлгээ
5.1 Мөнгө, түүнтэй адилтгах
хөрөнгийн эхний үлдэгдэл
5.2
Мөнгө, түүнтэй адилтгах
хөрөнгийн эцсийн
үлдэгдэл

38
Зохистой харьцааны шалгуур үзүүлэлт
ХЗХньХорооноостогтоосонзохистойхарьцаанышалгуурүзүүлэлтүүдийг
тооцож, ирээдүйн 3 жилд хэрхэн хангаж ажиллах талаар төлөвлөж
байгааг харуулсан тооцоог гаргаж ирүүлнэ.
3.6 Учирч болзошгүй эрсдэл, түүнийг удирдах арга хэмжээ
Эрсдэлийн төрлүүд: ХЗХ-ны үйл ажиллагаа эрхлэхэд үндсэн 5 төрлийн
эрсдэлийг тооцоолно. Үүнд:
• Санхүүгийн болон хадгаламж, зээл;
• Хууль, эрх зүйн зохицуулалтын өөрчлөлт;
• Хүний хүчин зүйлс, засаглал, удирдлага;
• Техник, тоног төхөөрөмж, санхүүгийн бүртгэлийн програм;
• Давагдашгүй хүчин зүйл, байгалийн гамшиг.
Эрсдэлийг багасгах боломжууд
Эдгээр дурдсан эрсдэлээс чухам ямар нь танай үйл ажиллагаанд
тохиолдож болох магадлал илүү вэ? Түүнийг хамгийн бага түвшинд
байлгахын тулд та ямар арга хэмжээ төлөвлөснийг бичих нь зүйтэй.
Харин даатгалд үл хамаарах эрсдэлийн талаар авах арга хэмжээг хэрхэн
төлөвлөж байгааг тодорхойлох шаардлагатай.

39
ГУРАВ: ТУСГАЙ ЗӨВШӨӨРЛӨӨ АВААД ХАДГАЛАМЖ ЗЭЭЛИЙН
ХОРШОО НЬ АЛБАН ЁСООР ХУУЛИЙН ДАГУУ БОЛОВСРУУЛСАН
БИЗНЕСТӨЛӨВЛӨГӨӨ,ДҮРЭМ,ЖУРМААРААҮЙЛАЖИЛЛАГААГАА
ЯВУУЛНА
Хадгаламж зээлийн хоршооны жишиг бүтэц ямар байж болох вэ
БҮХ ГИШҮҮДИЙН ХУРАЛ
ТЭРГҮҮЛЭГЧДИЙН
ЗӨВЛӨЛ ХЯНАЛТЫН ЗӨВЛӨЛ
ГҮЙЦЭТГЭХ ЗАХИРАЛ
НЯГТЛАН БОДОГЧ
ТЕЛЛЕР
ЗЭЭЛИЙН ХОРОО
ЗЭЭЛИЙН ЭДИЙН ЗАСАГЧ
Хадгаламж, зээлийн хоршооны гишүүдийн оруулсан хувь хөрөнгийн
хэмжээнээс үл хамаарч, хоршооныхоо удирдлага, хяналтад тэгш
эрхтэйгээр (нэг гишүүн нэг саналын эрхтэй) оролцох, сонгох сонгогдох
эрхээ эдлэх, асуудлыг хэлэлцэж олонхоор шийдвэр гаргадаг үйл
ажиллагааны хэлбэрийг бүх гишүүдийн хурал гэнэ. Бүх гишүүдийн хурал
нь эрх барих дээд байгууллага юм.
Бүх гишүүдийн хурлаас Тэргүүлэгчдийн болон Хяналтын зөвлөлөө
байгуулан үйл ажиллагаагаа явуулна. Тэргүүлэгчдийн зөвлөлөөс Зээлийн
хороо болон бусад хороод гүйцэтгэх захирлаа сонгон ажиллах журам
гэрээг батлан ажиллуулдаг.

40
МАЯГТ №1
“.........................” ХАДГАЛАМЖ, ЗЭЭЛИЙН ХОРШОО ҮҮСГЭН
БАЙГУУЛАХ ХУРЛЫН ТОГТООЛ
........ оны ......-р сарын.....-ны өдөр ДУГААР 01 ........ аймаг ......... сум
“..........................” ХЗХ-г үүсгэн байгуулах,
дүрмийг батлах тухай
......... оны .......-р сарын............-ны өдрийн Хадгаламж зээлийн
хоршоо үүсгэн байгуулах бүх гишүүдийн анх дугаар хурлаар хэлэлцээд
Хадгаламж, зээлийн хоршооны тухай хуулийн 8 дугаар зүйлийн 8.5 дахь
заалтыг үндэслэн ТОГТООХ НЬ:
1. “............” хадгаламж,зээлийнхоршоог.....гишүүнийбүрэлдэхүүнтэй
үүсгэн байгуулсугай.
2. Хадгаламж зээлийн хоршооны дүрмийг Хавсралт №1-ээр баталсугай
ХУРАЛ ДАРГАЛАГЧ: ...................................../............................../
ХУРЛЫН НАРИЙН БИЧГИЙН ДАРГА ...................../..................../

41
МАЯГТ №2
“........................” ХАДГАЛАМЖ, ЗЭЭЛИЙН ХОРШОО ҮҮСГЭН
БАЙГУУЛАХ ХУРЛЫН ТОГТООЛ

“..................................... ” ХЗХ- ны Тэргүүлэгчид,
Хяналтын Зөвлөлийн дарга гишүүдийг сонгох тухай
............ оны ........ -р сарын .........-ны өдрийн Хадгаламж зээлийн
хоршоо үүсгэн байгуулах бүх гишүүдийн анх дугаар хурлаар хэлэлцээд
Тооллогын комиссын дүн, Хадгаламж, зээлийн хоршооны тухай хуулийн
8 дугаар зүйлийн 8.5 дахь заалтыг тус тус үндэслэн ТОГТООХ НЬ:
1. Тэргүүлэгчдийн Зөвлөлийн гишүүнээр
1...............................................
2...............................................
3...............................................
4..............................................
5. ............................................ нарыг баталсугай.
2. Хяналтын Зөвлөлийн гишүүнээр
1........................................
2.........................................
3............................................ нарыг баталсугай
3. Тэргүүлэгчдийн зөвлөлийн анхдугаар хуралдааны саналыг үндэслэн
.................... овогтой .....................- ийг Тэргүүлэгчдийн дарга /
Хоршооны/ даргаар сонгосугай.
4. Хяналтын зөвлөлийн анхдугаар хуралдааны саналыг үндэслэн
....................овогтой .......................- ийг Хяналтын зөвлөлийн
даргаар сонгосугай.
5.Тэргүүлэгчдийн Зөвлөл болон Хяналтын зөвлөлийн дарга гишүүнд
сонгогдсон гишүүд Хадгаламж Зээлийн Хоршооны тухай хууль,
дүрмийн хүрээнд үр бүтээлтэй, санаачлагатай, бүтээлч ажиллахыг
үүрэг болгосугай.
ХУРАЛ ДАРГАЛАГЧ: ...................................../............................../
ХУРЛЫН НАРИЙН БИЧГИЙН ДАРГА ...................../..................../

42
МАЯГТ №3
“................................................” ХАДГАЛАМЖ ЗЭЭЛИЙН ХОРШОО
ҮҮСГЭН БАЙГУУЛАГЧДЫН МЭДЭЭЛЭЛ
д/д Өөрийн
нэр
Эцэг /
эхийн
нэр
Ургийн
овог
Регистрийн
дугаар
Оршин
суугаа
хаяг
Холбоо
барих
хаяг
Оруулсан
хөрөнгийн
хэмжээ
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20

43
МАЯГТ №4
“ ........................................“ ХАДГАЛАМЖ, ЗЭЭЛИЙН ХОРШОО
ҮҮСГЭН БАЙГУУЛАХ ГЭРЭЭ
.........оны .......сарын ........... ............... аймаг ................ сум
Нэг:
Доорх үүсгэн байгуулагчид нь “.....................................“ нэр бүхий
хадгаламж,зээлийнхоршоог/цаашидхоршоогэх/үүсгэнбайгуулахаар
тохиролцож энэхүү гэрээг байгуулав.
д/д Овог Нэр Хаяг
Регистрийн
дугаар
Эрхэлж буй
ажил
Албан
тушаал
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20

44
Хоёр: Хоршооны нэр
1.1 Хоршоо нь “..............................“ хадгаламж, зээлийн хоршоо
гэсэн нэртэй байна.
Гурав: Хоршооны хаяг
Хоршооны албан ёсны хаяг нь ...................... аймгийн ......................
сумын ...........-р баг /.....................................................-нд байна.
Дөрөв: Үүсгэн байгуулагчдын эрх, үүрэг, хариуцлага
4.1 Хоршооны үүсгэн байгуулагчид нь Хадгаламж, зээлийн
хоршооны тухай хуулийн дагуу гишүүний эрх эдлэж үүрэг
хүлээнэ.
4.2 Үүсгэн байгуулагч нь энэхүү гэрээний биелэлтийг хангуулахаар
бусад үүсгэн байгуулагчдаа шаардах эрхтэй.
4.3 Үүсгэн байгуулагчид нь энэхүү гэрээний 5.2-т заасан хугацаанд
хувь хөрөнгөө хоршоонд бүрэн оруулах үүрэгтэй.
4.4 Хоршооны тэргүүлэгч гишүүнээр сонгогдсон үүсгэн байгуулагчид
нь хоршоог улсын бүртгэлд бүртгүүлэх, санхүүгийн зохицуулах
хорооноос тусгай зөвшөөрөл авах ажлыг хариуцан гүйцэтгэх
бөгөөд бүртгэлийн үйл ажиллагаатай холбоотой зардлыг үйл
ажиллагаа албан ёсоор эхлэх хүртэлх хугацаанд хариуцна.
4.5 Хоршооны тэргүүлэгчдийн зөвлөл нь СЗХорооноос тусгай
зөвшөөрөл гартал аливаа санхүүгийн үйл ажиллагааг хоршооны
нэрийн өмнөөс явуулахгүй байх үүрэгтэй.
Тав: Хадгаламж, зээлийн хоршоо үүсгэн байгуулагчдын оруулах
хувь хөрөнгийн хэмжээ, тэдгээрийг захиран зарцуулах
5.1 5.1 Үүсгэн байгуулагчдын оруулах хувь хөрөнгийн хэмжээ
............................. төгрөг байна.
5.2 Үүсгэн байгуулагчид нь хоршоонд оруулах хувь хөрөнгийг энэхүү
гэрээнд гарын үсэг зурсан өдрөөс хойш ажлын 5 хоногийн дотор
бүрэн оруулах үүрэгтэй.

45
5.3 Үүсгэн байгуулагчдын оруулсан хувь хөрөнгийг Санхүүгийн
зохицуулах хорооноос Хадгаламж, зээлийн үйл ажиллагааны
тусгай зөвшөөрөл гарах хүртэл захиран зарцуулахгүй.
5.4 Хяналтын зөвлөлийн гишүүнээр сонгогдсон үүсгэн байгуулагчид
нь хоршооны үүсгэн байгуулах үйл ажиллагаанд хяналт тавин
ажиллах бөгөөд үүсгэн байгуулах үйл ажиллагааны тайланг
хуульд заасан хугацаанд Тэргүүлэгчдийн зөвлөлд гаргаж өгнө.
Зургаа: Хадгаламж, зээлийн хоршоо үүсгэн байгуулагчдын хооронд
үүсэх маргааныг шийдвэрлэх
6.1 Санхүүгийн зохицуулах хорооноос тусгай зөвшөөрөл авч үйл
ажиллагааг албан ёсоор эхлүүлсэний дараа бүртгэлийн үйл
ажиллагаатай холбогдон гарсан зардлыг хоршооны хөрөнгөөс
гаргаж тэргүүлэгчдэд олгоно.
6.2 Санхүүгийн зохицуулах хорооноос тусгай зөвшөөрөл олгохоос
татгалзсан эсвэл хуульд заасан үндэслэлээр хоршоо цаашид
үйл ажиллагаа явуулж чадахгүй болсон нөхцөлд бүртгэлийн
үйл ажиллагаатай болон хоршоог татан буулгахтай холбогдон
гарсан зардлыг хасч үлдэх хувь хөрөнгийг үүсгэн байгуулагсдад
буцаан олгоно.
6.3 Хэрэв үүсгэн байгуулагчдын дунд энэхүү гэрээтэй холбоотой
маргаан үүсвэл хуулийн дагуу шийдвэрлүүлнэ.
Үүсгэн байгуулагчид:
1 .............................................. .............................
2 .............................................. ...............................

46
МАЯГТ №5
“..................................................... “ ХАДГАЛАМЖ, ЗЭЭЛИЙН
ХОРШООГ ҮҮСГЭН БАЙГУУЛАХ АНХ ДУГААР ХУРЛЫН ТЭМДЭГЛЭЛ

........... аймгийн ........... сумын малчид, иргэд Хадгаламж,
зээлийн хоршоо үүсгэн байгуулах анх дугаар хурлыг ............ сумын
............................ –нд ............. хүний бүрэлдхүүнтэйгээр ........:........
цагт эхлэв.
Хуралд:
1.
2, ... нарын ....... иргэн оролцов.
Хурлыг удирдах даргаар .................., нарийн бичгийн даргаар
........................... нарыг оролцогчдын олонхийн саналаар сонгов.
Хурлыг удирдах даргаар .................., нарийн бичгийн даргаар
........................... нарыг оролцогчдын олонхийн саналаар сонгов.
Хуралд оролцогчдоос тооллогын комиссыг 3 хүний бүрэлдэхүүнтэйгээр
сонгохоор хурал даргалагч санал гаргасныг үүсгэн байгуулагчид 100%
дэмжив. Тооллогын комисст .........................................................
нарыг хуралд оролцогчдын олонхийн саналаар сонгов.
Хурлын дарга: Хурлын дэгийг хэлэлцүүлэв.
Хурлыг дэгийг танилцуулав. Хурлыг мөн өдөрт багтааж хуралдуулж
асуудлыг хэлэлцэх, 2 цаг тутамд завсарлаж, хоолны завсарлага 1 цаг
байна.
Хуралдаанд гишүүн саналын нэг эрхтэй байна. Хадгаламж зээлийн
хоршооны тухай хууль болон журмыг баримтлан хуралдана. Хуралдааны
дэг танилцуулсаныг хавсаргав

47
Даргалагч: Хуралдаанаар хэлэлцүүлэх асуудлуудыг танилцуулав.
• Хадгаламж зээлийн хоршоог үүсгэн байгуулах
• Дүрмийн төслийг хэлэлцэн батлах
• Тэргүүлэгчдийн Зөвлөлийг сонгох
• Хяналтын Зөвлөлийг сонгох
• Үүсгэн байгуулах гэрээ зэрэг асуудлуудыг хэлэлцүүлж
шийдвэрлүүлэхээр хуралд оролцсон гишүүдийн 100 хувийн саналаар
баталж тогтоолоо.
Даргалагч: Хурлын дэгийн дагуу хуралдааны хэлэлцэх асуудлын
дараалал ёсоор Хадгаламж зээлийн хоршоог үүсгэн байгуулах асуудлыг
хэлэлцэе. Хэсэг малчид иргэд Хадгаламж зээлийн хоршооны анхан
шатны мэдлэг олгох сургалтанд өчигдөр хамрагдаж зохих мэдээлэл
авч өнөөдөр ХЗХ үүсгэн байгуулахаар санал нэгдсэн иргэд хуралдаж уг
асуудлыг хэлэлцэж байна. Сургалтаар ХЗХ, түүний ач холбогдлын талаар
ойлголттой болсон. Тиймээс ХЗХ байгуулах саналыг дэмжиж байна уу ,
ямар саналтай байгаа хэлнэ үү.
Хэлэлцэх асуудалтай холбоотой асуулт хариулт
•
Хэлэлцэх асуудалтай холбоотой санал хүсэлт
•
Шийдвэр 1: Хадгаламж зээлийн хоршооны тухай хуульд заасныг
үндэслэн ........... иргэн хадгаламж зээлийн хоршоо үүсгэн байгуулснаа
энэхүү хурлаараа албан ёсоор батлаж тогтоол гарган баталгаажуулъя.
Тогтоолын төслийг уншиж танилцуулав. Тогтоолтой холбоотой асуулт,
санал байна уу?. Асуулт санал байхгүй бол тогтоолоо батлах уу?.
Оролцогчдын 100 хувийн саналаар тогтоолоо баталлаа.
Даргалагч: Хоршоог үүсгэн байгуулагчид тодорхой хувь хөрөнгөө
нийлүүлж анхны эх үүсвэр, хувь нийлүүлсэн хөрөнгө бий болгох ёстой.
Тиймээс хоршоонд хувь нийлүүлж оруулах хувь хөрөнгийн хэмжээ
ямар байх талаар ярилцаж нэг шийдэлд хүрэх шаардлагатай байна. Нэг
гишүүний хувь нийлүүлсэн хөрөнгө хэд байх тал дээр гишүүд саналаа
гаргана уу. Уг нь хоршооны хувь хөрөнгө өндөр байж хоршоо сайн
ажиллах нөхцөл бүрдэнэ. Иймээс нэг гишүүний оруулах хувь хөрөнгө

Хадгаламж Зээлийн Хоршоо үүсгэн байгуулах, ажиллуулах нь

Хадгаламж Зээлийн Хоршоо үүсгэн байгуулах, ажиллуулах нь

Recomendados

Recomendados

Mais conteúdo relacionado

Mais procurados

Mais procurados (20)

Semelhante a Хадгаламж Зээлийн Хоршоо үүсгэн байгуулах, ажиллуулах нь

Semelhante a Хадгаламж Зээлийн Хоршоо үүсгэн байгуулах, ажиллуулах нь (20)

Mais de GreengoldMongolia

Mais de GreengoldMongolia (20)

Хадгаламж Зээлийн Хоршоо үүсгэн байгуулах, ажиллуулах нь