Choć świat arabski przeżywa ostatnio geopolityczne zawirowania, nie oznacza to, że polskie firmy powinny omijać tę część świata szerokim łukiem. Niektóre kraje Bliskiego Wschodu nadal są spokojne i otwierają przed przedsiębiorcami ogromne możliwości. W ramach cyklu raportów „Globalne Inspiracje, Grant Thornton oraz bank HSBC zapraszają na Bliski Wschód – do Arabii Saudyjskiej, Zjednoczonych Emiratów Arabskich i Kataru.

1. 1
Maj 2015
Globalne inspiracje: Arabia Saudyjska, ZEA, Katar
Biznes kwitnie na pustynnych piaskach

2. 2
Oazy spokoju i pustynne burze
Mimo zawirowań geopolitycznych na Bliskim Wschodzie, niektóre
kraje w tym rejonie nadal są biznesową oazą spokoju i otwierają
przed zagranicznymi firmami ogromne możliwości. To szansa
również dla polskich przedsiębiorców, tym bardziej, że Bliski
Wschód to na razie dla nich niemal biała plama na gospodarczej
mapie świata.
W ostatnich latach wizerunek krajów arabskich na świecie mocno ucierpiał. Radykalizacja postaw
antyzachodnich, wojny domowe oraz ogólny wzrost napięć społecznych w tych krajach sprawiają,
że globalny biznes z niepokojem patrzy na rozwój wydarzeń w tym rejonie. Antyreżimowe rewolucje
nie przyniosły jeszcze oczekiwanych rezultatów.
Nie oznacza to jednak, że polscy przedsiębiorcy powinni zapomnieć o krajach arabskich jako
o potencjalnych nowych kierunkach zagranicznej ekspansji. Wręcz przeciwnie. Na Bliskim Wschodzie
są państwa spokojne społecznie i politycznie, których gospodarki rozwijają się w szybkim
i stabilnym tempie, a co jeszcze ważniejsze - mimo trudnych warunków zewnętrznych - mają przed
sobą znacznie bardziej optymistyczne perspektywy gospodarcze niż większość głównych partnerów
handlowych Polski.
Choć duża część świata arabskiego pogrążona jest w potężnych
zawirowaniach, to pamiętajmy, że jest to bardzo zróżnicowany region
i nadal można na nim znaleźć duże rynki, które działają bez
najmniejszych zakłóceń. Odpowiednio przygotowana i nakierowana
ekspansja może tu przynieść polskim firmom prawdziwy biznesowy
sukces.
Właśnie dlatego w ramach cyklu „Globalne Inspiracje” bank HSBC i firma audytorsko-doradcza Grant
Thornton zapraszają tym razem na wycieczkę po Bliskim Wschodzie: Arabii Saudyjskiej,
Zjednoczonych Emiratach Arabskich (ZEA) i Katarze.
Dolina szybkiego wzrostu
Bliski Wschód to region, który od kilku dekad odnotowuje wzrost gospodarczy właściwie
nieporównywalny z tym, do jakiego przyzwyczajona jest Europa i kraje rozwinięte. Przez ostatnich
pięć lat gospodarka Arabii Saudyjskiej rosła średnio o 5,3% rocznie, Kataru o 9,6%, a Zjednoczonych
Emiratów Arabskich (ZEA) o 4%. W tym czasie strefa euro rozwijała się w tempie zaledwie 0,6%1
.
Oznacza to, że Arabia Saudyjska potrzebowała siedmiu miesięcy, aby pokonać dystans, jaki
gospodarka Eurolandu pokonała w pięć lat.
1
Miedzynarodowy Fundusz Walutowy
Przemysław Polaczek,
Partner Zarządzający w Grant Thornton
w Polsce

3. 3
Źródło: HSBC Global Research
Bliski Wschód uznawany jest za jeden z najbardziej perspektywicznych regionów. Jak prognozują
analitycy HSBC, obecne wyjątkowo niskie ceny ropy naftowej nie pozostaną bez wpływu na wzrost
gospodarczy na Bliskim Wschodzie. W 2015 r. dynamika PKB ZEA spowolni do 3,1%, Arabii Saudyjskiej
do 3,6%, a Kataru do 5,6%. Nadal jednak będzie to znacznie wyższe tempo rozwoju niż
w przypadku praktycznie wszystkich głównych partnerów handlowych Polski. Według prognoz HSBC,
w bieżącym roku gospodarka strefy euro urośnie o 1,3%, Niemiec o 1,6%, Wielkiej Brytanii o 2,6%,
a Francji o 1,1%2
.
Źródło: HSBC Global Research
2
Global Economics Quarterly, HSBC Global Research, Q2 2015
-2
0
2
4
6
8
10
12
14
16
18
2010 2011 2012 2013 2014
Arabia Saudyjska
ZEA
Katar
Strefa euro
Wykres 1
Wzrost gospodarczy w Arabii Saudyjskiej, Zjednoczonych Emiratach Arabskich (ZEA)
i w Katarze na tle wzrostu w strefie euro (r/r, w %)
Wykres 2
Prognozowany na 2015 r. wzrost gospodarczy w Arabii Saudyjskiej, ZEA, Katarze
i wśród pięciu głównych odbiorców polskiego eksportu (r/r, w %)
0
1
2
3
4
5
6
Katar
ArabiaSaudyjska
ZEA
WielkaBrytania
Czechy
Niemcy
Francja
Włochy

4. 4
Ta przewaga Bliskiego Wschodu nad Europą powinna być utrzymana również w długiej perspektywie.
Po pierwsze, rozwój gospodarczy ma tam nadal postępować w szybkim tempie. Według prognoz
HSBC, do 2050 r. PKB Arabii Saudyjskiej wzrośnie ponad 3-krotnie, co oznacza, że za 35 lat będzie to
gospodarka o PKB porównywalnym do PKB dzisiejszych Włoch czy Francji3
.
Po drugie, większość krajów Bliskiego Wschodu – w przeciwieństwie do głównych partnerów
handlowych Polski – ma znakomitą sytuację demograficzną. Na przykład, według prognoz HSBC,
do 2050 r. populacja Arabii Saudyjskiej zwiększy się o 73%, czyli o 28 mln ludzi. Dla porównania,
z powodu starzenia się społeczeństwa populacja Niemiec zmniejszy się w tym czasie o 11 mln osób4
.
Oznacza to, że na Bliskim Wschodzie w najbliższych dekadach konsumentów będzie szybko
przybywać, a w dodatku będą się szybko bogacić. To czyni z tego rejonu wyjątkowo atrakcyjne
miejsce do prowadzenia ekspansji przez zagraniczne firmy oferujące różnego rodzaju dobra i usługi
dla konsumentów.
Korzystne warunki demograficzne i wzrost dochodów konsumentów
w krajach Bliskiego Wschodu to nie jedyne atuty tego regionu. O jego
biznesowej atrakcyjności decydują również działania tamtejszych
władz, ukierunkowane na dywersyfikację struktury gospodarek. Ma to
służyć zmniejszaniu zależności prosperity krajów tego regionu od
sytuacji na rynku ropy naftowej. Lokalne władze inwestują m.in.
w ogromne projekty infrastrukturalne, a przy ich realizacji korzystają
ze wsparcia zagranicznych dostawców i wykonawców. To szansa dla
polskich firm eksportujących dobra kapitałowe, przedsiębiorstw
budowlanych czy konsultantów specjalizujących się w tworzeniu
i zarządzaniu projektami inżynieryjnymi.
Bliski Wschód coraz bliższy
Nie ma co ukrywać – polskim firmom nie jest łatwo zaistnieć na arabskich rynkach, bo do niedawna
polski biznes był tu praktycznie nieobecny, a różnice kulturowe nie ułatwiają sprawy. Konkurencja
jest tu bardzo silna, a znaczące kontrakty rzadko powierzane są firmom, które nie mają na miejscu
zbudowanych trwałych relacji. Wysyłanie ofert i stawanie do przetargów bez wizyty w tych krajach
daje firmom niewielkie szanse powodzenia. Przedsiębiorcy, którzy osiągnęli sukces w Arabii
Saudyjskiej czy w Emiratach, często podkreślają, że kluczową kwestią jest zdobycie zaufania arabskich
partnerów, a to wymaga czasu, pracy i wyjątkowej cierpliwości.
Wejście na arabskie rynki nie jest jednak niemożliwe. Polskie firmy mają wiele mocnych atutów na
tym rynku – markę „made in UE”, relatywnie niskie koszty pracy, rozbudowaną i zdywersyfikowaną
bazę wytwórczą oraz atrakcyjny rolniczo klimat. Te argumenty przekonują arabskich zleceniodawców
do powierzenia polskim firmom coraz większej liczby zamówień. Według danych Głównego Urzędu
Statystycznego, w samym 2014 r. polski eksport do Arabii Saudyjskiej, ZEA i Kataru wzrósł o 45% –
z 1,3 do 1,9 mld USD. Skoro eksport ten jest już liczony w miliardach dolarów, to trudno tak silne
wzrosty tłumaczyć efektem niskiej bazy.
3
“Świat w 2050”, HSBC Global Research, 2012
4
“Świat w 2050”, HSBC Global Research, 2012
Krzysztof Woźniak,
Dyrektor Departamentu Bankowości
Międzynarodowej, HSBC Bank Polska S.A.

5. 5
Wzrost polskiego eksportu na poszczególne rynki w 2014 r.
Kto ma szanse na sukces
Na Bliskim Wschodzie nie brakuje możliwości biznesowych. Są wśród nich i takie, które mogą być
szczególnie interesujące z perspektywy polskich przedsiębiorstw. A to dlatego, że doskonale wpisują
się w obszary, w których dostawcy czy wykonawcy „znad Wisły” są naprawdę dobrzy.
1. Producenci żywności
Największą bolączką gospodarek arabskich jest ich pustynny klimat, który sprawia, że ich
zdolności produkcyjne w odniesieniu do żywności są bardzo ograniczone. Na przykład, Arabia
Saudyjska importuje 90% całej żywności konsumowanej przez jej mieszkańców. W związku
z uzależnieniem od napływu z zagranicy, kwestia zagwarantowania bezpiecznych dostaw
żywności to dla większości państw arabskich jeden z priorytetów polityki gospodarczej.
To ogromna szansa dla polskiej branży spożywczej. Po pierwsze, zdolność wytwórcza polskich
firm jest duża, a jakość towarów żywnościowych - wysoka. Po drugie, Polska, jako kraj Unii
Europejskiej, traktowana jest w krajach arabskich jako państwo bezpieczne, co z kolei
gwarantuje stałe dostawy żywności. Dla importerów z Bliskiego Wschodu stabilność krajów
pochodzenia jest bardzo ważna. Z perspektywy Europy, gdzie zawirowania geopolityczne
stanowią rzadkość, często tego nie doceniamy, a bezpieczeństwo rzadko wymieniamy jako naszą
przewagę konkurencyjną.
2. Producenci innych dóbr konsumpcyjnych (głównie szybko zbywalnych)
Arabia Saudyjska, ZEA i Katar to kraje, w którym rośnie zarówno zamożność obywateli, jak i ich
liczba. Oznacza to, że strukturalną cechą tych gospodarek jest stały wzrost popytu
konsumpcyjnego. Przybywa potencjalnych konsumentów, którzy mają coraz więcej środków
i którzy są coraz bardziej skłonni do wydawania pieniędzy. Wyłania się klasa średnia. To szansa
dla polskich eksporterów dóbr konsumpcyjnych, np. kosmetyków, materiałów higienicznych,
środków czystości, odzieży, zabawek czy sprzętu rekreacyjnego.
3. Usługi budowalne
Kraje Zatoki Perskiej to od lat jeden wielki plac budowy. Rządy tych państw inwestują nadwyżki
ze sprzedaży ropy naftowej w infrastrukturę publiczną, budując „tkankę” miejską, drogi, koleje,
sieci metra i lotniska. Tamtejsze aglomeracje doświadczają stałego wzrostu nakładów na
inwestycje prywatne – biurowce, apartamentowce czy centra handlowe. To szansa dla polskich
firm budowlanych. Co prawda, podmiotom bez doświadczenia na tym rynku trudno jest zdobyć
tam samodzielny kontrakt, ale mają szanse na projekty podwykonawcze.
KATAR
+75%
Źródło: GUS
ZJEDNOCZONE
EMIRATY ARABSKIE
+50%
ARABIA SAUDYJSKA
+37%

6. 6
4. Producenci materiałów budowlanych i okołobudowlanych
Potężne nakłady inwestycyjne to okazja nie tylko dla firm budowlanych, ale też dla dostawców
materiałów związanych z budową wspomnianych wyżej obiektów, a także ich wyposażeniem,
w tym dla producentów mebli, sprzętu RTV i AGD czy materiałów do wystroju wnętrz.
Postrzeganie a rzeczywistość
Postrzeganie: Gospodarki Bliskiego Wschodu są oparte tylko na przemyśle wydobywczym
Rzeczywistość: Obecnie 45% PKB Arabii Saudyjskiej pochodzi z wydobycia ropy i gazu i udział ten
systematycznie spada. Dywersyfikacja gospodarki to obecnie priorytet rządów wielu państw
arabskich.
Postrzeganie: Wszystkie kraje Bliskiego Wschodu są takie same
Rzeczywistość: Bliski Wschód to zróżnicowany region, który tworzą zarówno gospodarki oparte na
ropie naftowej, jak i kraje z rządami socjalistycznymi, po zupełnie wolnorynkowe, otwarte na świat
gospodarki, zamieszkiwane przez liczne grono obcokrajowców.
Postrzeganie: Bliski Wschód to niewielki rynek
Rzeczywistość: Arabia Saudyjska to 13. największa gospodarka świata, której populacja jest
porównywalna z liczbą mieszkańców Kanady. Populacja Kataru liczy co prawda jedynie 2 miliony
osób, ma za to jeden z najwyższych na świecie PKB per capita. Z kolei populacja ZEA jest większa niż
niektórych dużych partnerów handlowych Polski, takich jak Czechy czy Szwecja.
Postrzeganie: Ludzie z Bliskiego Wschodu to tradycyjne społeczeństwa
Rzeczywistość: Arabia Saudyjska ma najwyższy wskaźnik użytkowania Twittera na świecie (33%
mieszkańców używa tego medium)5
. Ma też ponad 150 tys. studentów, którzy kształcą się obecnie na
zagranicznych uczelniach, i którzy w większości wrócą do kraju po zdobyciu dyplomu. W przypadku
Kataru tylko 13% społeczeństwa to rdzenni mieszkańcy tego kraju – pozostali to przybysze
z zagranicy, głównie z Indii i Filipin. W rankingu najlepszych miejsc do życia, tworzonym na bazie
wyników badania przeprowadzanego co roku przez HSBC wśród ekspatriantów, Bahrajn znalazł się na
piątym miejscu (przed Nową Zelandią, Australią czy Kanadą), a Oman, Katar i ZEA zostały ocenione
lepiej niż Francja, Wielka Brytania czy USA.6
5
Statista, Social Clinic, http://www.thesocialclinic.com/saudi-arabia-ranks-first-on-twitter-worldwide/
6
Expat Explorer Report 2014, HSBC, https://expatexplorer.hsbc.com/survey/files/pdfs/overall-
reports/2014/HSBC_Expat_Explorer_2014_report.pdf

7. 7
Kontakt:
Grupa HSBC
HSBC Bank Polska S.A. jest częścią Grupy HSBC. Grupa HSBC obsługuje klientów na całym świecie za pośrednictwem 6100 placówek
zlokalizowanych w 73 krajach i terytoriach Europy, regionu Azji i Pacyfiku, obu Ameryk, a także na Bliskim Wschodzie i w Afryce. Z aktywami
o wartości 2 634 miliardów USD na dzień 31 grudnia 2014 roku, HSBC jest jedną z największych na świecie instytucji finansowych. W Polsce
koncentruje się na świadczeniu usług bankowych klientom korporacyjnym i instytucjonalnym oraz operacjach skarbowych.
Niniejszy materiał został wydany przez HSBC Bank Polska S.A. („HSBC”). HSBC posiada zezwolenie na prowadzenie działalności bankowej
i podlega nadzorowi Komisji Nadzoru Finansowego, a także jest spółką należącą do Grupy HSBC. HSBC opracował niniejszy materiał
w oparciu o informacje ze źródeł, które jego zdaniem są wiarygodne, ale które nie zostały niezależnie zweryfikowane. Wszystkie schematy
i wykresy pochodzą ze źródeł powszechnie dostępnych lub pochodzą ze źródeł własnych. HSBC nie ponosi żadnej odpowiedzialności za
straty bezpośrednie, pośrednie lub wynikowe spowodowane wykorzystaniem niniejszego materiału. HSBC nie ma obowiązku aktualizacji
informacji zawartych w niniejszym materiale. Dokument ten należy traktować wyłącznie jako materiał informacyjny. HSBC ani żadna ze
spółek stowarzyszonych HSBC nie ponosi odpowiedzialności za zapewnienie Państwu doradztwa prawnego, podatkowego lub innego
doradztwa specjalistycznego i w tym względzie proszę odpowiednio dokonać własnych ustaleń. Wydanie niniejszego materiału oraz
informacje w nim zawarte, które nie są przeznaczone do powszechnej publikacji, nie stanowią oferty, zachęty lub porady dla Państwa do
zakupu lub sprzedaży papieru wartościowego, towarów lub innych instrumentów finansowych, lub do zawarcia umowy ramowej, innego
kontraktu, porozumienia lub struktury. Niniejszy materiał przeznaczony jest wyłącznie dla klientów profesjonalnych i uprawnionych
kontrahentów i nie jest przeznaczony dla klientów detalicznych (w rozumieniu Ustawy o Obrocie Instrumentami Finansowymi lub
odpowiednich aktów wykonawczych). Niniejszy materiał może być przekazywany jedynie w całości. Powielanie tego materiału w całości lub
w części, lub ujawnianie jego treści bez wcześniejszej zgody HSBC lub spółki stowarzyszonej HSBC jest zabronione. O ile właściwe prawo nie
zezwala inaczej, jeżeli jesteście Państwo zainteresowani skorzystaniem z usług Grupy HSBC w związku z realizacją transakcji wymienionych
w tym materiale, powinni Państwo skontaktować się z członkiem Grupy HSBC w swojej jurysdykcji. Żadne postanowienia zawarte w
niniejszym materiale nie wyłączają ani nie ograniczają obowiązków ani zobowiązań HSBC wobec klienta wynikających z Ustawy o Obrocie
Instrumentami Finansowymi lub odpowiednich rozporządzeń wykonawczych. HSBC Bank Polska S.A., z siedzibą przy Rondo ONZ 1, 00-124
Warszawa, zarejestrowana w Sądzie Rejonowym dla m. st. Warszawy, XII Wydział Gospodarczy Krajowego Rejestru Sądowego, pod
numerem KRS 0000030437, o kapitale zakładowym (wpłaconym w całości) wynoszącym 393 207 000,00 PLN, NIP 526-02-11-469.
Grant Thornton
Grant Thornton to jedna z wiodących organizacji audytorsko-doradczych na świecie. Wiedza, doświadczenie
i zaangażowanie ponad 2 600 partnerów oraz 31 000 pracowników Grant Thornton dostępne są dla klientów w ponad 110 krajach. Grant
Thornton International Ltd. (GTI) zrzesza firmy księgowe i doradcze, oferujące usługi poświadczające, doradztwa podatkowego, a także
udzielające specjalistycznych porad dla przedsiębiorców prywatnych i jednostek interesu publicznego. W Polsce działa od 20 lat. Ponad
300-osobowy zespół oraz obecność w kluczowych aglomeracjach (Warszawa, Poznań, Katowice, Wrocław i Kraków) zapewniają firmie bliski
kontakt z klientami oraz umożliwiają realizację wymagających projektów w obszarze usług audytorskich, doradztwa podatkowego,
doradztwa gospodarczego, prawnego oraz outsourcingu rachunkowości, kadr i płac bez względu na wielkość, rodzaj i lokalizację biznesu
klienta. Klienci firmy to ponad 1000 podmiotów, w tym kilkadziesiąt spółek notowanych na GPW oraz firmy z top 500 największych
przedsiębiorstw działających w naszym kraju. Grant Thornton jest wyłącznym partnerem Grant Thornton International w Polsce
Informacje zawarte w niniejszym dokumencie mają jedynie charakter ogólny i poglądowy. Nie stwarzają one stosunku handlowego ani
stosunku świadczenia usług doradztwa podatkowego, prawnego, rachunkowego lub innego profesjonalnego doradztwa. Przed podjęciem
jakichkolwiek działań należy skontaktować się z profesjonalnym doradcą w celu uzyskania porady dostosowanej do indywidualnych potrzeb.
Grant Thornton Frąckowiak Sp. z o.o. Sp. k. dołożyło wszelkich starań, aby informacje znajdujące się w niniejszym dokumencie były
kompletne, prawdziwe i bazowały na wiarygodnych źródłach. Grant Thornton Frąckowiak Sp. z o.o. Sp. k. nie ponosi jednak
odpowiedzialności za ewentualne błędy lub braki w nich oraz błędy wynikające z ich nieaktualności. Grant Thornton Frąckowiak Sp. z o.o.
Sp. k. nie ponosi także odpowiedzialności za skutki działań będące rezultatem użycia tych informacji.
Magdalena Ujda-Tarczyńska
Menedżer ds. Komunikacji
HSBC Bank Polska S.A.
+48 22 354 06 44, +48 695 070 388
magdalena.ujda@hsbc.com
Jacek Kowalczyk
Dyrektor | Relacje Biznesowe
Grant Thornton Frąckowiak sp. z o.o. sp. k.
+48 22 205 4841, +48 505 024 168
jacek.kowalczyk@pl.gt.com