2. Bir ulusu fethetmenin ve köleleştirmenin iki yolu
vardır. Birisi KILIÇLA. Diğeri BORÇLA...
John ADAMS
2
3. SAVAŞLAR VE SAVAŞ EKONOMİSİ
1.Dünya Savaşı 2. Dünya Savaşı Soğuk Savaş
ABD
&
Cihatçılar Savaşı
HER SAVAŞIN NEDENİ BİR
ÖNCEKİNDE SAKLIDIR!
Hem iç savaşlar hem de ülkeler arası savaşlar için savaşın
kapladığı alan, şiddeti ve süresi savaşın nedenlerinin
yanında maliyetleri ve sonuçlarını da belirler.
3
4. Savaş Ekonomisi
Bir devletin ekonomisini
savaş zamanında canlı
tutmak adına aldığı
önlemlerin genel adı
Savaş Ekonomisi’dir.
4
5. Savaş Ekonomisi
Philippe Le Billon bu olguyu "vahşetin kontrol altında
tutulabilmesi amacıyla kaynakların üretim, aktarım
ve paylaşımının düzenlenmesi" olarak
tanımlamaktadır.
5
6. Savaş Ekonomisi
Ekonominin temel sorusu olan ‘ne üretelim’ sorusuna
verilen yanıtın ‘savaşın gerektirdiği mal ve hizmetleri
üretelim’ şeklinde değiştirilmesini gerektirmektedir.
Yani bir ülkenin iktisadi kaynaklarını diğer mallardan
çekip, savaşa dair mallara yönlendirmesidir.
6
7. Savaş Ekonomisi
İlk temel soruya verilen yanıttaki bu değişiklik, nasıl
üretelim ve kimler için üretelim sorularına verilen
yanıtları da değiştirmektedir.
Harp araç
gereçlerinin
üretiminde artış
Yatırım ve
tüketim malları
üretiminde azalış
Karaborsacılık
ve enflasyonda
artış
Devlet
harcamaların
da artış
Toplumsal
refahta
düşüş
7
8. Neden
Savaş?
Veriler gösteriyor ki Savaş
döneminde , Savaş Ekonomisini
uygulamış Batılı ülkeler savaştan
sonra iyi bir sanayi ve ekonomiye
sahip oldukları görüntüsü
çizmektedir. Bknz. Almanya, Çin,
ABD, İngiltere,… Savaş döneminde
uygulanan politikaların
ekonomiye büyük
etkileri vardır.
8
9. Savaş Ekonomisi
Savaş harcamaları,ekonominin genelinde canlanmaya
neden olur. Çünkü silah sanayii alanında üretimi
arttırarak bu sanayinin GSYH içersindeki payını
arttırır. Kamu kesimi harcamalarının GSYİH içindeki
payının artması gelir dağılımının hükümet tarafından
yeniden şekillendirilebilmesine imkan tanır.
Örn. 2. Dünya Savaşı sırasında ABD ekonomisi yıllık
%12 civarında büyüdü.
9
10. Bu etki kimilerine göre olumlu kimilerine göre ise
olumsuzdur. İster olumlu olsun ister olumsuz büyük
olduğu kesindir.
Aslında savaştan kar elde etmek sanat işidir ve bunu
yapan ülkelerde mevcuttur.
Örn. ABD. (Tartışılmaz bir şekilde )
10
12. Savaş Ekonomisi
Ekonomi sosyal bir bilimken, savaş ekonomisi
pozitif bilimdir. Ancak görüldüğü üzere
enstrümanları ekonomik olup, ülkelerin GDP’lerini
dahi etkilemektedir. Çünkü üretim, tüketim,
yatırımlar, ülkeler arası ticaret, gelir vs. her şeyi
etkilemektedir.
Savaşların maliyetleri her zaman planlanandan daha
yüksektir.
12
13. Savaş Ekonomisi
Maliyetleri savaşlar sona erdikten sonra da devam eder.
Ekonomik maliyetleri, yararları aşar.
Bknz. Irak & ABD
Her koşulda barış ekonomik olarak istenir durumdur.
13
14. Savaş Ekonomisi
Savaşlar ekonomiyi canlandırsa da ekonomik
sistemleri olumsuz etkiler. Savaş ve çatışma
ekonomilerin fonksiyonel yapılarını ve kurumlarını yok
etmekte/değiştirmektedir.
-2003'te varili 30 dolar olan petrol fiyatının, finansal
krizin patlak verdiği 2008'de 140 dolara çıkması,
savaşın dalga etkisi olarak görülüyor. Hatta işgal,
Amerikan ekonomisinin mevcut krize etkin bir çözüm
üretmesini engelliyor.
14
15. Savaş Ekonomisi
Ülkeler savaş durumunda para basmak için basılan
para miktarında karşılık bulundurmaya gerek
duymazlar ve savaş finansmanı için para basarlar.
Savaş döneminde genelde vergiler artar ve/veya yeni
vergi yükümlülükleri ortaya çıkarılır.
Vergide yükseliş
Hane halkı
harcamalarında
düşüş
Harcana
bilir
gelirde
düşüş
15
16. Savaş Ekonomisi
Savaş, servetin ve gelirin toplumu oluşturan bireyler
ve sosyal sınıflar arasında yeniden dağılımına neden
olmaktadır.
16
17. Savaş Ekonomisi
Savaş zamanında ülkeler, yurt içindeki iktisadi
kaynaklarının çoğunu halkın refahını arttıran
kalemlerden çekip savaşta kullanılacak ürünlerin
üretimine kaydırır.
17
18. Savaş Ekonomisi
Bu durum savaş zamanlarında arttırır.
Halk önceki döneme göre görece daha fakirleşmesinin
yanında önceki dönemlerde görece ucuz ama tercih
edilebilir olan mallara da erişimi kısıtlanır.
Temel ürünlerin (gıda, temizlik, giyecek, iletişim vs)
dağılımında askeri birimlere öncelik verilir. Dolayısıyla
karaborsacılık ve enflasyon artar.
18
19. Savaş Ekonomisi
Dünya sistemi içerisinde 1970’lerde zirve dönemine
geçen ABD nin Amerikan Yüzyılını devam ettirme emeli
“yaratıcı tahripkârlık” süreci olarak dünya halklarına
işgaller, parçalanmalar ve yapısal kırılmalar şeklinde
yansıdı.
Amerika epey zamandır “barış-zamanı savaş makinesi”
rolünü üslendi.
19
20. Savaş Ekonomisi
ABD’nin merkez bankası aslında özel bir banka olan
Federal Reserve, ABD hükümetine faizli borç para
vermektedir.
Sistem ABD’nin sürekli para harcamasını ister. ABD
kendi parasını basamaz, doları “faizli” olarak Federal
Reserve’den kiralar.
Bu sistem devam etsin diye ABD’nin bir yerlerde savaşa
girmesi gerekir.
20
21. Savaş Ekonomisi
Amerikan ekonomisi büyük ölçüde savaş ekonomisine
dayanır. Bu nedenle Amerika dünya halkları için
gittikçe büyük tehlike olmaktadır.
21
22. Savaş Ekonomisi
ABD’li iktisatçı John Perkins’e göre ABD'nin dünya
nüfusunun yüzde 5'ini oluşturduğu halde dünya
kaynaklarının yüzde 30'unu tüketiyor.
Yine O’na göre, "ABD'nin izlediği ölüme ve savaşa
dayalı bir ekonomidir. ABD, dünyayı soyuyor. Oysa
dünya nüfusunun yarısı aç. İnsanların beslenmesini,
barınmasını ve diğer ihtiyaçlarını karşılayan bir
ekonomik düzen olması gerekiyor."
22
23. Savaş Ekonomisi
Stiglitz’in hesaplamalarına göre Irak Savaşı’nın yan
maliyetleriyle 10 yıl içerisindeki faturası 2 Triyon dolar.
Finansal veriler sağlayan site Market Watch'a göre ise,
Irak işgalinin, Aralık 2011'den sonrakilerle ABD'ye direkt
ve dolaylı toplam maliyeti 4 trilyon doları buluyor.
23
24. Savaş Ekonomisi
Ancak bazı kaynaklara göre ABD, Irak işgalinden karlı
çıktığı yönündedir. Hatta onlara göre ortaya atılan zarar
tabloları Obama’nın “vergilerimiz Irak ve Afganistan'da
harcanıyor” saptırmasıdır.
24
25. Savaş Ekonomisi
Aşağıdaki bilgiler bu tezi destekler niteliktedir;
ABD ekonomisinin yaklaşık yarısını hâlâ silah
endüstrisi oluşturmaktadır.
Amerikalı mükelleflerden alınan vergi gelirlerinin
dahi yüzde 57’si askeri harcamalara gidebilmektedir.
25
26. Savaş Ekonomisi
Her silah veya silah sisteminin (mermi ve füzeleri
dahil) bir kullanım ve raf ömrü vardır. Bunların imhası
dahi çok yüksek maliyetler tutmaktadır.
-Bu fiziki savaş ise 10/1 ölüm oranı ve savaş alanının
uzaklığı sebebiyle sadece Irak’ta koca bir çöplük,
sefalet, yıkıntı, ölüm ve sömürülmüşlük yumağı
bırakmıştır.
26
27. Savaş Ekonomisi
Silahları savaşta tatbik etmek masraflarınızı, uzun
vadede de olsa üzerinde denediğiniz veya patlattığınız
ülkelerden tahsil etme ihtimaliniz söz konusu olabilir.
Böyle bir durumda savaş tatbikatı daha pahalıdır.
Ayrıca askeri açıdan güçlü olmak ve ordunuzu her an
ve ilgi alanınızdaki her coğrafyada savaşa hazır tutmak
dünyada söz sahibi olmanızı sağlayacaktır.
27
29. Savaş Ekonomisi
Bir önceki slaytta Irak ve Suriye petrol yatakları
görünmektedir
Son yıllarda yapılan savaşlar, işgaller, iç çatışmalar ya
da terörle mücadele adı altındaki uygulamaların esas
sebebi petroldür.
Savaşın esas nedeni Irak ve Suriye'deki petrol ve
doğalgaz sahaları üzerindeki çekişmedir.
29
30. Savaş Ekonomisi
Irak petrollerinin kullanım hakkı uzun süreliğine ABD
ye geçmiştir.
30
31. Savaş Ekonomisi Uygulama Kararı
Zordur!!!
Halkın enflasyonla boğuşacağı kesin olduğu gibi
savaşın galibiyetle sonlanmaması ihtimali de vardır. Bu
yüzden ülkeler tamamıyla savaş ekonomisi uygulamak
yerine diğer birimlerin bütçelerinden azar azar keserek
askeri birimlerin bütçelerini arttırma yoluna giderler.
Böylece savaşın iç siyasetteki maliyetini en aza
indirmek isterler.
31
32. Savaş Ekonomisi
Sonuç olarak, savaş ekonomisi riskli olsa da götürüleri
kadar getirileri de çoktur. ABD ‘nin 1. Dünya Savaşı’ndan
beri uyguladığı savaş ekonomisi karlı olmuştur.
Kaldı ki kendi topraklarında savaş yüzü görmemiştir. Kar
elde etmediği varsayılsa bile insan kaybı yada ülkesinde
tahribat söz konusu olmadığı için zaten kardadır.
32
