ESP 9-SLM

1. Edukasyon sa
Pagpapakatao
Ikalawang Markahan – Modyul 6:
Paggawa Para Sa Kapuwa
9

2. Edukasyon sa Pagpapakatao – Ika-siyam na Baitang
Alternative Delivery Mode
Ikalawang Markahan – Modyul 6: Paggawa Para Sa Kapuwa
Unang Edisyon, 2020
Isinasaad sa Batas Republika 8293, Seksiyon 176 na: Hindi maaaring magkaroon ng
karapatang-sipi sa anomang akda ang Pamahalaan ng Pilipinas. Gayunpaman, kailangan
muna ang pahintulot ng ahensiya o tanggapan ng pamahalaan na naghanda ng akda kung ito
ay pagkakakitaan. Kabilang sa mga maaaring gawin ng nasabing ahensiya o tanggapan ay
ang pagtakda ng kaukulang bayad.
Ang mga akda (kuwento, seleksiyon, tula, awit, larawan, ngalan ng produkto o brand
name, tatak o trademark, palabas sa telebisiyon, pelikula, atbp.) na ginamit sa modyul na ito
ay nagtataglay ng karapatang-ari ng mga iyon. Pinagsumikapang matunton ang mga ito upang
makuha ang pahintulot sa paggamit ng materyales. Hindi inaangkin ng mga tagapaglathala at
mga may-akda ang karapatang-aring iyon. Ang anumang gamit maliban sa modyul na ito ay
kinakailangan ng pahintulot mula sa mga orihinal na may-akda ng mga ito.
Walang anumang parte ng materyales na ito ang maaaring kopyahin o ilimbag sa
anumang paraan nang walang pahintulot sa Kagawaran.
Inilathala ng Kagawaran ng Edukasyon – Paaralang Pansangay ng Lungsod ng San Jose
Tagapamanihala: Johanna N. Gervacio, PhD., CESE (OIC)
Pangalawang Tagapamanihala: Raul M. Martin, PhD., CESE
Inilimbag sa Pilipinas ng Kagawaran ng Edukasyon – Rehiyon III–
Pampaaralang Pansangay ng Lungsod ng San Jose
Office Address: Sto. Nino 1st
, Lungsod ng San Jose, Nueva Ecija
Telefax: (044) 331-0285
E-mail Address: sanjosecity@deped.gov.ph
Bumuo sa Pagsusulat ng Modyul
Manunulat: Irene B. Yasay
Editor: Jocelyn T. Leonardo
Haydee B. Cabie
Mario J. Atilano
Tagasuri: Mary Grace P. Valenton
Tagaguhit: Irene B. Yasay
Tagalapat: Irene B. Yasay
Tagapamahala: Veronica B. Paraguison, PhD, CID Chief
Lordennis T. Leonardo, PhD, EPS in Edukasyon sa Pagpapakatao

3. 1
Alamin
Ang modyul na ito ay inihanda upang malinang ang kasanayan ng mag-
aaral sa pamantayang:
1. Napatutunayan na sa pamamagitan ng paggawa, nakapagpapamalas
ang tao ng mga pagpapahalaga na makatutulong upang patuloy na
maiangat, bunga ng kanyang paglilingkod, ang antas kultural at moral
ng lipunan at makamit niya ang kaganapan ng kanyang pagkatao.
(EsP9TT-IIf-7.3)
2. Nakabubuo ng sintesis tungkol sa kabutihang naidudulot ng paggawa
gamit ang panayam sa mga manggagawang kumakatawan sa taong
nangangailangan (marginalized) na nasa iba’t ibang kurso o trabahong
teknikal/bokasyonal. (EsP9TT-IIf-7.4)
Subukin
Panuto: Isulat sa sagutang papel ang salitang TAMA kung ang ipinapahayag
ng pangungusap ay wasto at MALI naman kung ang pangungusap ay hindi
wasto.
1. Ang paggawa ay isang gawain ng tao na nangangailangan ng orihinal
at may pagkukusa na magbubunga ng pagbabago sa anomang bagay.
2. Dahil sa teknolohiya, nawawalan ng malawak na kontribusyon ang tao
sa paggawa.
3. Ang pinakamataas na layunin ng paggawa ay maiangat ang sarili sa
kahirapan ng buhay.
4. Ang paggawa ay para sa tao at hindi ang tao para sa paggawa.
5. Ang tao ay gumagawa upang mapaunlad ang sarili at maipagyabang
ang galing at talino sa lahat ng tao.

4. 2
Aralin
1 Paggawa Para Sa Kapuwa
Bilang isang kabataan, nagsisimula na marahil sa iyo ang pananaw
sa paggawa bilang reyalidad ng buhay: isang bagay na hindi matatakasan at
kailangan harapin sa bawat araw. Sa paglipas ng panahon, matututuhan mo
kung bakit mahalagang kilalanin ang paggawa bilang malaking bahagi ng
iyong pag-iral bilang tao. Ito ay itinuturing na isang tungkuling kailangang
isagawa nang may pananagutan.
Balikan
Panuto: Mula sa kahon sa ibaba, isulat ang mga gawaing bahay na ginagawa
mo sa inyong tahanan. Sagutin din ang gabay na tanong na makikita sa ibaba
ng gawain. Isulat ang sagot sa iyong sagutang papel.

5. 3
Gabay na tanong:
1. Natutuwa ka bang gampanan ang mga gawain sa bahay na naiatang
sa iyo? Bakit?
2. Bakit mahalaga na sa murang edad ay maipamulat ang kahalagahan
ng paggawa sa mga gawain sa bahay?
Tuklasin
Panuto: Bigyan ng kahulugan ang nasa larawan. Gumawa ng isang talata na
magpapakita ng iyong ideya tungkol sa ipinahihiwatig ng nasa larawan.
Gawing gabay ang mga tanong sa pagbuo ng iyong talata.
Gabay na tanong:
1. Ano ang mga bagay na makikita sa larawan?
2. Sa iyong palagay, ano ang ipinahihiwatig ng nakagapos na cellphone
sa kamay ng isang tao? Ano ang epekto nito sa isang tao?
3. Bilang kabataan, ano ang maipapayo mo tungkol sa paggamit ng
anumang teknolohiya bilang paraan ng paggawa at komunikasyon sa
kapuwa tao?

6. 4
Suriin
Ang paggawa ay isang aktibidad ng tao. Maaari itong manu- mano o
nasa larangan ng ideya. Ito ay resulta ng pagkilos ng tao na may layuning
makatugon sa pangangailangan ng kapwa.
Ang paggawa ay gawain ng tao na nangangailangan ng
orihinalidad, pagkukusa at pagkamalikhain; at ang produkto nito, materyal
man o hindi ay magbubunga ng pagbabago sa anomang bagay.
Sinabi sa panulat ni Pope John Paul II sa kaniyang akda na
Laborem Exrcens na ang paggawa ay anomang gawain - pangkaisipan man
ito o manwal, anoman ang kaniyang kalikasan o kalagayan, na makatao,
nararapat para sa tao bilang anak ng Diyos.
At sa pamamagitan ng paggawa, napatutunayan ang isa pang
dahilan ng pag-iral ng tao; ang pagiging bahagi ng isang komunidad, ang
gumawa hindi lamang para sa kaniyang sarili kundi para sa kaniyang
kapuwa at sa paglago nito.
Mga Mahahalagang Layunin ng Paggawa
1. Ang tao ay gumagawa upang kitain niya ang salapi na kaniyang
kailangan upang matugunan ang kaniyang mga pangunahing
pangangailangan.
2. Makapag-ambag sa patuloy na pag-angat at pagbabago ng agham at
teknolohiya.
3. Maiangat ang kultura at moralidad ng lipunang kinabibilangan.
4. May kakayahan rin ang tao na gamitin ang paggawa sa pagtulong
sa mga nangangailangan.
5. Ang paggawa ay nagbibigay ng dahilan sa pag-iral ng tao.
Ang Subheto at Obheto ng Paggawa
Ang obheto ng paggawa ay ang kalipunan ng mga gawain, resources,
instrumento, at teknolohiya na ginagamit ng tao upang makalikha ng mga
produkto.
Nilikha ang teknolohiya upang mapaunlad ang gawain ng tao. Ang
teknolohiya ay kakampi ng tao. Ngunit dahil din sa mga pangyayaring ito,
unti-unti ng nagiging “kaaway” ng tao ang teknolohiya, nawawalan na ng
malawak na kontribusyon ang tao sa paggawa, hindi na niya nararamdaman
ang kasiyahan at hindi na nahahasa ang kaniyang pagiging malikhain.

7. 5
Dahil sa kaniyang taglay na natatanging kakayahan bilang tao, ang
tao ay binigyan ng Diyos ng karapatan at tungkulin na mamahala sa mundo
at sa iba pang nilikha. Nasa kaniya ang kakayahan na gumawa at gumanap
ng iba’t ibang kilos na kailangan sa proseso ng paggawa. Samakatwid,
maituturing na ang subheto ng paggawa ay ang tao.
Ang Panlipunang Dimensyon ng Paggawa
Ang gawain ng tao ay likas na nakaugnay sa gawain ng kaniyang
kapuwa. Higit na nararapat na maging paniniwala ng lahat na “ang paggawa
ay paggawa para sa kapuwa at kasama ang kapuwa”. Ito ay paggawa ng isang
bagay para sa iba.
Ang bunga ng paggawa ng tao ang nagbubukas para sa pagpapalitan,
ugnayan at pakikisangkot sa ating kapwa. Mahalagang naibabahagi ang pag-
asa, paghihirap, pangarap at kaligayahan at napagbubuklod ang loob, isip at
puso ng lahat ng tao habang gumagawa. Sa pagkakataong ganito makakamit
ang tunay na pagkakapatiran – ang tunay na panlipunang layunin ng
paggawa.
Ang tunay na halaga ng tao ay nakabatay sa kung paano niya
pinagsisikapang hubugin ang kaniyang mabuting pagkatao. Hindi ito
nakabatay sa anumang pag-aari o yaman. Mahalagang iyong tandaan na ang
paggawa ay higit pa sa pagkita lamang ng salapi; ang tunay na pinakamataas
na layunin ng paggawa ay ang pagkamit ng kaganapan bilang tao.

8. 6
Pagyamanin
Gawain 1
Panuto: Mula sa wordhunt ay hanapin ang mga salitang tinutukoy sa
bawat numero sa ibaba. Ang mga salitang hahanapin ay maaaring nasa
pormang patayo at pahiga. Isulat ang iyong sagot sa sagutang papel.
WORDHUNT
Mga Gabay :
1. Ito ay nilikha upang gawing perpekto ang gawain ng tao.
2. Ano ang kalipunan ng mga gawain, resources, instrumento, at
teknolohiya na ginagamit ng tao upang makalikha ng mga produkto?
3. Ito ay maituturing na subheto ng paggawa?
4. Isang gawain ng tao na nangangailangan ng orihinalidad, pagkukusa
at pagkamalikhain; at ang produkto nito, materyal man o hindi ay
magbubunga ng pagbabago sa anomang bagay.
5. Ang paggawa ay hindi lamang para sa kaniyang sarili kundi para sa
kaniyang _________?
T E K N O L O H I Y A
Y P S P B G C S R T B
D K B S A N S O D W G
R A N V O D E B B S D
B P S N B M T A O D R
S U R I H O Y F Y T T
U W T A E P G M D R W
O A P R T S O P P G S
P G I P O D I D E Y A
S H N N P W M W W Y G
S U B H E T O N R R H
R R A B R Y A M A N V
O T S L Y N E P T W T
P A G G A W A Q P B W

9. 7
Gawain 2
Panuto: Basahin at unawaing mabuti ang mga katanungan. Isulat ang
sagot sa sagutang papel.
1. Ano ang kahalagahan ng paggawa sa isang tao?
2. Ano-ano ang mabuti at hindi mabuting epekto ng teknolohiya sa
paggawa ng tao?
3. Sa panahon ng pandemya, paano mo maipapakita ang tunay na
layunin ng paggawa?
Isaisip
Panuto: Piliin sa loob ng kahon ang angkop na salita upang mabuo
ang bawat talata. Isulat ang sagot sa sagutang papel.
Ang paggawa ay (1) _____________ ng tao na nangangailangan ng (2)
___________, pagkukusa at pagkamalikhain ; at ang produkto nito, materyal
man o hindi ay magbubunga ng pagbabago sa anomang bagay. At sa
pamamagitan ng paggawa, napatutunayan ang isa pang dahilan ng (3)
_____________ ng tao; ang pagiging bahagi ng isang (4) _____________, ang
gumawa hindi lamang para sa kaniyang (5) _____________ kundi para sa
kaniyang kapuwa at sa paglago nito.
gawain komunidad
sarili
orihinal pag-iral
Komunidad
Kapuwa

10. 8
Isagawa
Panuto: Magsagawa ng isang panayam sa isang manggagawang Pilipino
na iniaalay ang kanyang paggawa para sa mga taong nangangailangan lalo
na ang mga mahihirap na tao. Maaring siya ay mula sa iba’t- ibang karera o
trabaho. Gawing gabay ang mga tanong para sa gagawing panayam. Isulat
ang sagot sa iyong sagutang papel.
Gabay na tanong:
1. Ano ang iyong layunin sa paggawa?
2. Ano ang motibasyon mo sa pagpili ng trabaho na iyong pinasukan?
3. Ano ang mga hamon na pinagdaan mo sa paggawa patungkol sa iyong
trabaho?
4. Paano mo nalagpasan ang mga hamon na ito?
5. Ano ang maipapayo mo sa iyong kapuwa tungkol sa tunay na layunin
ng paggawa?
Tayahin
Panuto: Tukuyin kung ang sitwasyon ay nagpapakita ng tunay na layunin
ng paggawa. Isulat ang P kung nagpapakita ng layunin ng paggawa at HP
kung hindi nagpapakita ng layunin ng paggawa. Isulat sa sagutang papel
ang sagot.
1. Si Mang Joel ay matagal ng karpintero, nakilala na siya sa kanilang
komunidad dahil sa kaniyang pulidong trabaho. Hindi lamang siya
umaasa sa disenyo ng arkitekto kundi nagbibigay din siya ng mungkahi
sa mga ito kung paano mas mapatitibay at mapagaganda ang
pagkakagawa ng isang bahay.
2. Si Henry ay isang kilalang pintor. Ang kaniyang panahon ay
kaniyang inilalaan sa loob ng isang silid para sa buong maghapong
pagtatapos ng isang obra.
3. Si Renato ay isang batang nagpupunta sa mga bahay upang
kumolekta ng mga basura. Umaasa lamang siya sa kaunting barya na
ibibigay ng kaniyang mga kapitbahay upang may maipambaon sa
paaralan dahil gusto niyang makatapos.

11. 9
4. Mula pagkabata, si Anthony ay napilitang tumira sa isang malaking
pabrika bilang trabahador. Iniwan na siya ng kaniyang mga magulang
sa lugar na ito dahil mayroong siyang naiwang utang at hindi
nabayaran. Bilang kapalit, si Anthony ay magtatrabaho rito ng ilang
taon.
5. Si Antonino na gumagawa ng mga furniture na yari sa rattan at buli
at nilalapatan ng modernong disenyo upang makatulong sa mga taong
naninirahan sa bundok.
6. Si Celia ay lumipad sa bansang Hongkong upang matugunan ang
pangangailangan ng kanyang sarili at iwan ang mga anak sa asawang
may sakit.
7. Si Clarisse ay isang mag-aaral na pumapasok sa umaga at
nagtratrabaho sa gabi. Gustong- gusto niyang makapagtapos upang
maiahon sa hirap ang kanyang pamilya.
8. Si Aling Lilia ay may karinderia, sa tuwing may natitirang pagkain,
ipinapakain na lamanag ito sa mga aso at pusa kesa ibigay sa mga
pulubi.
9. Lumaki sa hirap si Khalix, nagtiyaga siya sa kanyang trabaho at unti-
unting umasenso sa buhay. May mga lumapit sa kanyang kamag-
anak na humihingi ng tulong ngunit hindi niya ito tinulungan dahil
siya ay minsan ding pinagdamutan noon.
10. Laging iniaasa ni Ana ang paggawa ng kanyang modyul sa kanyang
magulang. Tuwang- tuwa siya pag nakakakuha ng mataas na grado at
lagi niyang ipinagyayabang sa kanyang mga kaibigan.

12. 10
Susi sa Pagwawasto
Sanggunian:
Aklat:
Manuel B. Dy, Jr., et al., Edukasyon sa Pagpapakatao 9, Ikalawang
Markahan, Learners Materials
Tayahin
1.
P
2.
HP
3.
P
4.
HP
5.
P
6.
HP
7.
P
8.
HP
9.
HP
10.
HP
Isaisip
1.
gawain
2.
orihinal
3.
pag-iral
4.
komunidad
5.
sarili
Pagyamanin
T
E
K
N
O
L
O
H
I
Y
A
K
A
0
P
B
T
A
O
U
H
W
E
A
T
O
P
A
G
G
A
W
A
Subukin
1.
TAMA
2.
TAMA
3.
MALI
4.
TAMA
5.
MALI