Enviar pesquisa
Carregar
Lecture 7 8.
•
0 gostou
•
5,527 visualizações
Ge Go
Seguir
Denunciar
Compartilhar
Denunciar
Compartilhar
1 de 21
Recomendados
эрийн 3 Ц.Батсүрэн
эрийн 3 Ц.Батсүрэн
Batsuren Tsagaan
өгүүлбэрийн гишүүд
өгүүлбэрийн гишүүд
Tsengelmaa Dovchindorj
лабугайн нулимс
лабугайн нулимс
Otgontungalag Moodoi
үлэмжийн чанар.нх
үлэмжийн чанар.нх
saruush undrah
9. хүүрнэмж эх
9. хүүрнэмж эх
oogii553
найруулгын эхийг ангилах нь
найруулгын эхийг ангилах нь
National University Of Mongolia
үрэгдсэнийг хүлээгч цахим хичээл
үрэгдсэнийг хүлээгч цахим хичээл
Otgonjargal Tsengelmaa
цахим хичээ л 2
цахим хичээ л 2
Duugii
Recomendados
эрийн 3 Ц.Батсүрэн
эрийн 3 Ц.Батсүрэн
Batsuren Tsagaan
өгүүлбэрийн гишүүд
өгүүлбэрийн гишүүд
Tsengelmaa Dovchindorj
лабугайн нулимс
лабугайн нулимс
Otgontungalag Moodoi
үлэмжийн чанар.нх
үлэмжийн чанар.нх
saruush undrah
9. хүүрнэмж эх
9. хүүрнэмж эх
oogii553
найруулгын эхийг ангилах нь
найруулгын эхийг ангилах нь
National University Of Mongolia
үрэгдсэнийг хүлээгч цахим хичээл
үрэгдсэнийг хүлээгч цахим хичээл
Otgonjargal Tsengelmaa
цахим хичээ л 2
цахим хичээ л 2
Duugii
Төрөл үг
Төрөл үг
chomooxoo
Lecture 14 15
Lecture 14 15
telmenten
тийн ялгал
тийн ялгал
ulziimanlai
ч.алтанцэцэг
ч.алтанцэцэг
altaa e
тайлбарламж
тайлбарламж
jorjoo34
хөгшин чоно ульсан нь
хөгшин чоно ульсан нь
Hurelchuluun Baasansuren
дөрвөн улирлын мэндлэх ёс
дөрвөн улирлын мэндлэх ёс
zulalazu
Лекц №4 Найруулга зүйн тухай ерөнхий ойлголт
Лекц №4 Найруулга зүйн тухай ерөнхий ойлголт
Хотгойд Шанж Болдбаатар Ууганбаяр
6. ж.н ийн хувилал
6. ж.н ийн хувилал
oogii553
ариунчимэгжинхэнэ нэр
ариунчимэгжинхэнэ нэр
ariuun55
б.явуухулан хар ус нуурын шагшуурга
б.явуухулан хар ус нуурын шагшуурга
shand1_Bondok
Найруулгын алдаатай өгүүлвэрүүд.pptx
Найруулгын алдаатай өгүүлвэрүүд.pptx
uuree5
“Цогтын хадны бичиг” шүлэгт хэл - уран сайхны задлал хийх
“Цогтын хадны бичиг” шүлэгт хэл - уран сайхны задлал хийх
Сэтгэмж Цогцолбор Сургууль
Tavan saihan1
Tavan saihan1
aajuu79
Hicheel2
Hicheel2
chimka_75
тусах ба эс тусах
тусах ба эс тусах
seegiii
Zadlal hiih argachilal
Zadlal hiih argachilal
National University Of Mongolia
знө
знө
Doodoiigo
аян замын тэмдэглэл
аян замын тэмдэглэл
Ch Moonoo
Эссе
Эссе
Сэтгэмж Цогцолбор Сургууль
Үйл үг
Үйл үг
Ge Go
Mongol hel 7 angi 5 hicheel
Mongol hel 7 angi 5 hicheel
altantuya2012
Mais conteúdo relacionado
Mais procurados
Төрөл үг
Төрөл үг
chomooxoo
Lecture 14 15
Lecture 14 15
telmenten
тийн ялгал
тийн ялгал
ulziimanlai
ч.алтанцэцэг
ч.алтанцэцэг
altaa e
тайлбарламж
тайлбарламж
jorjoo34
хөгшин чоно ульсан нь
хөгшин чоно ульсан нь
Hurelchuluun Baasansuren
дөрвөн улирлын мэндлэх ёс
дөрвөн улирлын мэндлэх ёс
zulalazu
Лекц №4 Найруулга зүйн тухай ерөнхий ойлголт
Лекц №4 Найруулга зүйн тухай ерөнхий ойлголт
Хотгойд Шанж Болдбаатар Ууганбаяр
6. ж.н ийн хувилал
6. ж.н ийн хувилал
oogii553
ариунчимэгжинхэнэ нэр
ариунчимэгжинхэнэ нэр
ariuun55
б.явуухулан хар ус нуурын шагшуурга
б.явуухулан хар ус нуурын шагшуурга
shand1_Bondok
Найруулгын алдаатай өгүүлвэрүүд.pptx
Найруулгын алдаатай өгүүлвэрүүд.pptx
uuree5
“Цогтын хадны бичиг” шүлэгт хэл - уран сайхны задлал хийх
“Цогтын хадны бичиг” шүлэгт хэл - уран сайхны задлал хийх
Сэтгэмж Цогцолбор Сургууль
Tavan saihan1
Tavan saihan1
aajuu79
Hicheel2
Hicheel2
chimka_75
тусах ба эс тусах
тусах ба эс тусах
seegiii
Zadlal hiih argachilal
Zadlal hiih argachilal
National University Of Mongolia
знө
знө
Doodoiigo
аян замын тэмдэглэл
аян замын тэмдэглэл
Ch Moonoo
Эссе
Эссе
Сэтгэмж Цогцолбор Сургууль
Mais procurados
(20)
Төрөл үг
Төрөл үг
Lecture 14 15
Lecture 14 15
тийн ялгал
тийн ялгал
ч.алтанцэцэг
ч.алтанцэцэг
тайлбарламж
тайлбарламж
хөгшин чоно ульсан нь
хөгшин чоно ульсан нь
дөрвөн улирлын мэндлэх ёс
дөрвөн улирлын мэндлэх ёс
Лекц №4 Найруулга зүйн тухай ерөнхий ойлголт
Лекц №4 Найруулга зүйн тухай ерөнхий ойлголт
6. ж.н ийн хувилал
6. ж.н ийн хувилал
ариунчимэгжинхэнэ нэр
ариунчимэгжинхэнэ нэр
б.явуухулан хар ус нуурын шагшуурга
б.явуухулан хар ус нуурын шагшуурга
Найруулгын алдаатай өгүүлвэрүүд.pptx
Найруулгын алдаатай өгүүлвэрүүд.pptx
“Цогтын хадны бичиг” шүлэгт хэл - уран сайхны задлал хийх
“Цогтын хадны бичиг” шүлэгт хэл - уран сайхны задлал хийх
Tavan saihan1
Tavan saihan1
Hicheel2
Hicheel2
тусах ба эс тусах
тусах ба эс тусах
Zadlal hiih argachilal
Zadlal hiih argachilal
знө
знө
аян замын тэмдэглэл
аян замын тэмдэглэл
Эссе
Эссе
Semelhante a Lecture 7 8.
Үйл үг
Үйл үг
Ge Go
Mongol hel 7 angi 5 hicheel
Mongol hel 7 angi 5 hicheel
altantuya2012
11. uil ug+
11. uil ug+
telmenten
хичээл 7
хичээл 7
shand1_Bondok
Lecture 4 5.
Lecture 4 5.
Ge Go
Mongol angli helnii engiin uguulberiin zeregtsuulel
Mongol angli helnii engiin uguulberiin zeregtsuulel
National University Of Mongolia
Лекц №3 Үг зүйн холбогдолтой зөв бичих дүрэм
Лекц №3 Үг зүйн холбогдолтой зөв бичих дүрэм
Хотгойд Шанж Болдбаатар Ууганбаяр
ДУ-Эрдэнэдалай ЕБС 9-р ангийн нийгмийн ухаан
ДУ-Эрдэнэдалай ЕБС 9-р ангийн нийгмийн ухаан
Buman Tsedew
Mongol angli helnii engiin uguulberiin zeregtsuulel
Mongol angli helnii engiin uguulberiin zeregtsuulel
National University Of Mongolia
монгол хэлний өнгөрёөн цаг
монгол хэлний өнгөрёөн цаг
Tsuntsaga Ch
хич2
хич2
chimka_75
зайн хичээл
зайн хичээл
nayna-1
зайн хичээл
зайн хичээл
nayna-1
хичээл 21
хичээл 21
nayna-1
Mongol helnii hicheel 7r angi hicheel 4
Mongol helnii hicheel 7r angi hicheel 4
altantuya2012
Mongol helnii hicheel 7r angi hicheel 4(1)
Mongol helnii hicheel 7r angi hicheel 4(1)
altantuya2012
Chim hich
Chim hich
chimka_75
зайны сургалт
зайны сургалт
xuu2001
Leg13.1
Leg13.1
Мөнх- Очир
Lecture 9.
Lecture 9.
Ge Go
Semelhante a Lecture 7 8.
(20)
Үйл үг
Үйл үг
Mongol hel 7 angi 5 hicheel
Mongol hel 7 angi 5 hicheel
11. uil ug+
11. uil ug+
хичээл 7
хичээл 7
Lecture 4 5.
Lecture 4 5.
Mongol angli helnii engiin uguulberiin zeregtsuulel
Mongol angli helnii engiin uguulberiin zeregtsuulel
Лекц №3 Үг зүйн холбогдолтой зөв бичих дүрэм
Лекц №3 Үг зүйн холбогдолтой зөв бичих дүрэм
ДУ-Эрдэнэдалай ЕБС 9-р ангийн нийгмийн ухаан
ДУ-Эрдэнэдалай ЕБС 9-р ангийн нийгмийн ухаан
Mongol angli helnii engiin uguulberiin zeregtsuulel
Mongol angli helnii engiin uguulberiin zeregtsuulel
монгол хэлний өнгөрёөн цаг
монгол хэлний өнгөрёөн цаг
хич2
хич2
зайн хичээл
зайн хичээл
зайн хичээл
зайн хичээл
хичээл 21
хичээл 21
Mongol helnii hicheel 7r angi hicheel 4
Mongol helnii hicheel 7r angi hicheel 4
Mongol helnii hicheel 7r angi hicheel 4(1)
Mongol helnii hicheel 7r angi hicheel 4(1)
Chim hich
Chim hich
зайны сургалт
зайны сургалт
Leg13.1
Leg13.1
Lecture 9.
Lecture 9.
Mais de Ge Go
Eh helnii hereglee
Eh helnii hereglee
Ge Go
Eh helnii hereglee
Eh helnii hereglee
Ge Go
лекц 5,
лекц 5,
Ge Go
лекц 4,
лекц 4,
Ge Go
лекц 3,
лекц 3,
Ge Go
лекц 2,
лекц 2,
Ge Go
лекц 1,
лекц 1,
Ge Go
Lecture 10.
Lecture 10.
Ge Go
Lecture 6.
Lecture 6.
Ge Go
Lecture 2 3.
Lecture 2 3.
Ge Go
Lecture 1.
Lecture 1.
Ge Go
Lecture 13 14
Lecture 13 14
Ge Go
Монгол хэлний найруулгазүй
Монгол хэлний найруулгазүй
Ge Go
Үл хувилах нэр 2
Үл хувилах нэр 2
Ge Go
Тэмдэг нэр үгийн аймаг
Тэмдэг нэр үгийн аймаг
Ge Go
Дутмаг хувилах нэр
Дутмаг хувилах нэр
Ge Go
Жинхэнэ нэр
Жинхэнэ нэр
Ge Go
Монгол хэлний үг бүтэх ёс, үг бүтэх аргууд
Монгол хэлний үг бүтэх ёс, үг бүтэх аргууд
Ge Go
Монгол үгийн бүтэц: Бүтээвэрзүй, түүний судлах зүйл
Монгол үгийн бүтэц: Бүтээвэрзүй, түүний судлах зүйл
Ge Go
Монгол үгийн бүтэц, Бүтээвэрзүй, түүний судлах зүйл
Монгол үгийн бүтэц, Бүтээвэрзүй, түүний судлах зүйл
Ge Go
Mais de Ge Go
(20)
Eh helnii hereglee
Eh helnii hereglee
Eh helnii hereglee
Eh helnii hereglee
лекц 5,
лекц 5,
лекц 4,
лекц 4,
лекц 3,
лекц 3,
лекц 2,
лекц 2,
лекц 1,
лекц 1,
Lecture 10.
Lecture 10.
Lecture 6.
Lecture 6.
Lecture 2 3.
Lecture 2 3.
Lecture 1.
Lecture 1.
Lecture 13 14
Lecture 13 14
Монгол хэлний найруулгазүй
Монгол хэлний найруулгазүй
Үл хувилах нэр 2
Үл хувилах нэр 2
Тэмдэг нэр үгийн аймаг
Тэмдэг нэр үгийн аймаг
Дутмаг хувилах нэр
Дутмаг хувилах нэр
Жинхэнэ нэр
Жинхэнэ нэр
Монгол хэлний үг бүтэх ёс, үг бүтэх аргууд
Монгол хэлний үг бүтэх ёс, үг бүтэх аргууд
Монгол үгийн бүтэц: Бүтээвэрзүй, түүний судлах зүйл
Монгол үгийн бүтэц: Бүтээвэрзүй, түүний судлах зүйл
Монгол үгийн бүтэц, Бүтээвэрзүй, түүний судлах зүйл
Монгол үгийн бүтэц, Бүтээвэрзүй, түүний судлах зүйл
Lecture 7 8.
1.
Агуулга: 1. Үйл үг,
түүний үндсэн шинж, утга, ангилал, бүтэц, хувиллууд 2. Үйл үг бүтэх ёс 3. Нэр, үйлийн нөхцөл холилдон орох нь
2.
Үйл үг гэж
юу вэ? Бодот ертөнцийн хүн амьтан , юмс үзэгдлийн үйл , хөдлөл явц, байдлыг зааж, хэв, байдал , цаг , төлөв, биеийн айтай, өгүүлбэрт ихэвчлэн өгүүлэхүүний үүрэг гүйцэдгэдэг бодот үгсийг үйл үг гэнэ.
3.
Үйлийн нөхцөлийн тогтолцоо
4.
Үйл үгийн шинжүүд •
Үйл үгийг үгийн сан учир зүйн үүднээс идэвхтэй, идэвхгүй гэж ангилдаг. • Тухайн үйлийг гүйцэтгэх эзний өөрийнх нь эрх зоргоор биелэгдэх үйлийг идэвхтэй үйл үг гэнэ. Жишээ нь: бос, суу, бод, сэтгэ • Үйлийн эзний дур хүслээс шалтгаалахгүй, түүнд учирч тохиолдох, гадны хүчний нөлөөнд эдлэгдэн болох үйлийг идэвхгүй үйл үг гэнэ. Жишээ нь: хөлд, царц, хагар гэх мэт.
5.
Үйл үгийн шинжүүд • Үйл
үгийг үгийн сан-хэлзүйн шинжээр нь тусах, эс тусах гэж ангилдаг. • Үйлийн эзнээс гадна үйлэнд өртөх зүйлд зорин чиглээгүй, хэлзүйн талаар заахын тийн ялгалтай шууд тусагдахууныг захирч чадахгүй үйл үгийг эс тусах үйл үг гэнэ. Жишээлбэл : яв ,ир ,суу, өс ,үрж, хагар, буйл, жингэнэ гэх мэт . • Үйлийн эзнээс гадна үйлэнд өртөх зүйлд зорин чиглэх үйл үгийг тусах үйл үг гэнэ. Жишээлбэл : унш, бич, дуул гэх мэт.
6.
Үйл үгийн шинжүүд •
Монгол хэлний үйл үг нь үгийн сан-хэлзүйн ай болох хэвээс гадна хэлзүйн байдал, цаг, төлөв, биеийн айнуутай. Хэвийн ай нь үйлээс үйл үг бүтээх дагавраар, байдал, цаг, төлөв, биеийн ай нь тусгай нөхцөлөөр болон туслах үг, давталт зэрэг задлаг аргаар тус тус илэрдэг. • Холбоо үг, өгүүлбэрт орсон жинхэнэ нэртэй, эсвэл үйл үгтэй холбох үүрэгтэй нөхцөл(тийн ялгал) байдаг бол бас үйл үгтэй, эсвэл жинхэнэ нэртэй холбох тусгай нөхцөл байдаг.
7.
¯éë ¿ãèéí øèíæ¿¿ä •
Үйл үгийг бусад үгсийн аймагтай харьцуулбал илүү захирах чадвартай. Үйл үг өмнөх үгээ нэр, үйлийн холбох ихэнх нөхцөл, үгийн үндэс, захируулан холбох үгээр захирч, холбоо үг, өгүүлбэрийн доторх үгсийн хэлзүйн хэлбэрийг тогтоох гол тулгуур нь болдог. • Үйл үг нь өгүүлбэрт ихэвчлэн өгүүлэхүүн гишүүн болдог. Харин тодотгон холбох нөхцөлтэй үйл үг тодотгол болохоос гадна жинхэнэ нэрийн үүрэг гүйцэтгэвэл өгүүлэгдэхүүн, тусагдахуун, байцын үүрэг гүйцэтгэнэ.
8.
Үйл үгийн шинжүүд •
Монгол хэлний үйл үгэнд тодорхойгүй хэлбэр заах тусгай бүтээвэр байхгүй. Харин толь бичиг зэрэгт үйлийн ирээдүй цагаар тодотгон холбох –х нөхцөлөөр тодорхойгүй хэлбэрийг тэмдэглэж хэвшсэн. • Монгол хэлний үйл язгуур, үндэс нь тогтсон нэг л хувилбартай учир үйл үгс нь ганц үндэст үгс мөн. Үйлийн аль ч нөхцөлөөр хувилахад үйл үндсийн авианы бүтцэд ноцтой өөрчлөлт гардаггүй. • Үйл үгсийг хувилах шинжээр нь төгс, дутмаг гэж ангилна.
9.
Үйлийн нөхцөл Үйл үндсийн
дараа орж болц, байдал, баймж, эзэн биеийн харьцаа заахаас гадна үйл үгийн бусад үгтэй холбох хэлзүйн утгатай залгавруудыг үйлийн нөхцөл гэнэ. Үйлийн нөхцөлүүдийг үгийн бүтцэд тохиолдох байр, цувуу цэгийн харьцаанд гүйцэтгэх үүргээр нь 1. үндэс үүсгэх буюу өгүүлбэрзүйн харьцаа үл заах 2. үндэс үл үүсгэх буюу өгүүлбэрзүйн харьцаа заах гэж ангилдаг.
10.
¯éëèéí õîëáîõ íºõöºë ÎÖÌÕ-èé
íýã ¿éë ¿ãèéã íºãºº íýð áà ¿éë ¿ãòýé õîëáîõ á¿ëýã íºõöºëèéã ìîíãîë õýë ñóäëàëä “íºõöºë ¿éë”, “¿éëò íýð” ãýñýí íýðèéí äîð àâ÷ ¿çýæ óòãà, ¿¿ðãèéã òîäîðõîéëæ èðæýý. ¯éëèéí õîëáîõ íºõöºë¿¿äèéã ¿¿ðãýýð íü: 1. Òîäîòãîí õîëáîõ íºõöºë 2. ͺõöºëä¿¿ëýí õîëáîõ íºõöºë ãýæ àíãèëäàã.
11.
Цагт нэрийн үндэс
үүсгэх дагавар Үйл үгийн үндсэнд залгаж, тухайн үйл үгийг жинхэнэ нэр үгтэй холбох үүрэгтэй нөхцөлүүдийг тодотгон холбох нөхцөл буюу цагт нэрийн үндэс үүсгэх дагавар гэнэ. Үндсэн шинж нь: Үйл үгийг ЖН-тэй холбоно Байдлын нөхцөлийн дараа орж үйл үгийн төгс хэлбэр үүсгэнэ. Эдгээр нөхцөлүүдтэй үг нь ЖН-ийн үүрэг гүйцэтгэвэл тоо, ТЯ, хамаатуулах нөхцөлөөр хувирна. Цаг ялган заадаг учир тодотгон холбох нөхцөлүүдийн гол шалгуур нь цаг мөн.
12.
13.
Нөхцөлдүүлэн холбох нөхцөл Бүтэц
өгүүлбэрийн бүтцэд орсон үйл үгийг үйл үгтэй холбох үүрэгтэй бүлэг нөхцөлийг нөхцөлдүүлэн холбох нөхцөл гэнэ. Гол шинж нь: • Үйлийн байдлын нөхцөлийн дараа орж үйл үгийн хэлзүйн төгс хэлбэр үүсгэнэ. • Үйл үгийг үйл үгтэй холбоно. Төгс өгүүлэхүүний хэлбэр үүсгэхгүй. • Бие дааж цаг ба баймж утга заахгүй. Эдгээр нөхцөлөөр хэлбэржсэн цаг ба баймж утга нь холбогдож байгаа төгс үйл өгүүлэхүүнийхээ цаг баймжаар илэрнэ.
14.
Нөхцөлдүүлэн холбох нөхцөл I
бүлэг буюу зэрэгцүүлэн холбох нөхцөл 1. Зэрэгцэн холбох -ж , -ч 2. Урьдчилан холбох -аад, -ээд, -оод, -өөд 3. Хам холбох -н 4. Үргэлжлүүлэн холбох -саар, -сээр, -соор, -сөөр II бүлэг буюу угсруулан холбох холбоос 5. Дутагдан холбох -вч 6. Бэлтгэн холбох -магц, -мэгц, -могц, -мөгц 7. Угтан холбох -тал, -тэл, -тол, -төл 8.Дагалдан холбох -хлаар, -хлээр, -хлоор, -хлөөр 9. Болзон холбох -вал, -вэл, -вол, -вөл 10. Далимдан холбох -нгуут, -нгүүт 11. Дашрамдан холбох -нгаа, -нгээ, -нгоо, -нгөө 12. Үгүйсгэх холбох -лгүй
15.
Нөхцөлдүүлэн холбох нөхцөл III
бүлэг. Судалгааны төвшинд 13. Зорин холбох -хаар4, -хаа4 14. Ишлэн холох -руун, -рүүн (өгүүлрүүн) 15. Магадлан холбох –маажин4, -снаа4 16. Оромдон холбох -мар4, -хчаан4
16.
Үйлийн төгсгөх нөхцөл Үйлийн
холбох нөхцөлүүд нь үгийг үгтэй нь холбох харьцааг заадаг бол энэхүү төгсгөх нөхцөл нь дээрхийн адил үгсийн хооронд харьцаа заахгүй баймж харьцаа заадаг. Баймж хэмээх нь уг өгүүлж байгаа зүйлдээ хир итгэлтэй байгаа, түүнээ баталсан эсвэл үгүйсгэсэн, эргэлзсэн хийгээд уг үйлийг гүйцэтгүүлэхийн тулд гуйсан, хүссэн, тушаасан зэрэг хандлагыг илэрхийлж гаргахыг хэлдэг. Үүнийг илэрхийлэх гол нийлэг арга нь үйл үгийн төлөв болно. Уламжлалт ангилалд үүнийг “цаг заах захирах хүсэх төлөв” хэмээн нэрлэж ирсэн. Энэхүү төгсгөх нөхцөлийг цагаар төгсгөх , биеэр төгсгөх нөхцөл хэмээн ангилдаг.
17.
Үйлийн цагаар төгсгөх
нөхцөл -Одоо цагаар төгсгөх -на(-нэ, -но, -нө) нөхцөлийг энгийн бие даасан үйл үгийн үндэс болон зэрэгцүүлэн холбох нөхцөлтэй үйл үгийн дараа туслах үүрэгтэй орсон бай-, суу- гэх мэт зүйл үгийн үндсэнд залгаж одоо цагийн утга илрүүлнэ. Жишээлбэл, Алсад нэгэн бүдэг гэрэл сүүмэлзэнэ. -Ирээдүй цагаар төгсгөх -на(-но, -на, -нө) нөхцөлийг үйл үгийн үндсэнд залгаж буй үеэс хойш болох цагийн утга илтгэнэ. Жишээлбэл, Эрдэм ном сайн сурвал эх орондоо их үйлс бүтээнэ. -Өнгөрсөн цагаар төгсгөх –жээ , -чээ нөхцөлийг үйл үгийн үндсэнд залгаж өгүүлэгч этгээд тухайн үйлийг биеэр мэдээгүй буюу дам сонссон баймж утга илтгэнэ. Жишээлбэл, Сэрээнэн хэдэн хонио усалхаар явжээ.
18.
Үйлийн цагаар төгсгөх
нөхцөл -Өнгөрсөн цагаар төгсгөх -лаа(-лээ, -лоо, лөө) нөхцөлийг үйл үндсэнд залгаж тухайн үйл болж өнгөрснийг өгүүлэг этгээд өөрийн биеэр мэдсэн баймж утга илтгэнэ. Жишээлбэл, намайг бага байхад манай нутагт нэгэн цэцэн цэлмэг өвгөн байлаа. -Өнгөрсөн цагаар төгсгөх –в нөхцөлийг үйл үндсэнд залгаж тухайн үйл хөдлөл эрт болж өнгөрснийг өгүүлэгч этгээд биеэр мэдсэн баймж утга илтгэнэ. Жишээлбэл, Багшийн яриад байсныг одоо л дөнгөж ухаарав.
19.
Үйлийн биеэр төгсгөх
нөхцөл I биеэр төгсгөх нөхцөл 1. Шийдэн хүсэх -я, -е, -ѐ 2.Даалган захирах -сугай, -сүгэй 3. Зөвшөөрөх -мз II биеэр төгсгөх нөхцөл 4. Шууд захирах -0 5. Зөвлөн захирах -аарай4 6. Шаардан захирах -аач4 7. Хүндэтгэн захирах -гтун, -гтүн 8. Сануулан захирах -уузай, -үүзэй III биеэр төгсгөх нөхцөл 9. Мөрөөдөн хүсэх - аасай4 10. Ерөөн хүсэх - тугай, -түгэй 11. Зөвшин захирах(ерөөх) -г
20.
Ашиглах материал – Ц.Өнөрбаян,
Орчин цагийн монгол хэлний үгзүй, Уб., 1994, 2004 – Ц.Өнөрбаян, Орчин цагийн монгол хэлний үйл үг бүтэх ѐс, Уб.,2000 – Ц.Өнөрбаян, Орчин цагийн монгол хэлний үйл үгийн төлөв, захирах хүсэх төлөвийн тухай (гарын авлага), Уб., 1981 – Д.Төмөртогоо, Хэл шинжлэлийн нэр томъѐоны хураангуй толь, Уб., 2004 – Ш.Лувсанвандан, Орчин цагийн монгол хэл, Бээжин, 1961 – Ш.Лувсанвандан, Орчин цагийн монгол хэлний бүтэц, үг нөхцөл хоѐр нь, Уб., 1968, 1999 – М.Саруул-Эрдэнэ, Монгол хэлний нөхцөл бүтээврийн үгзүйн түүхэн хувьсал, Уб., 2002 – Д.Төмөртогоо, Монгол хэлний а-, бү- язгуурт үйл үгс тэдгээрийн ялгал, Токио 1977 – Д.Отгонсүрэн, Орчин цагийн монгол хэлний үйл үгийн хэв байдлын дагаврын найруулгын үүрэг, Уб., 1982
21.
Ашиглах материал • Ш.Барайшир,
Орчин цагийн монгол хэлний дайвар үг, Уб., 1974 • П.Бямбасан, Орчин цагийн монгол хэлний тэмдэг нэрийн харьцуулсан зэргийн асуудалд, УБДС-ийн ЗАЭШБ 1966, • МУИС, УбДС, Орчин цагийн монгол хэл, Уб., • Ц.Өнөрбаян, Б.Пүрэв-Очир, Хэлзүйн задлал хийцгээе, хэлний бодлого бодоцгооѐ. (товхимол),УБ., 1997 • МУИС, Монгол хэл, соѐлын сургууль,Монгол хэл, уран зохиолын сорил, УБ., 2000, 2001 • МУИС, Монгол хэлний сурах бичиг, УБ.,1998, • http://Кhelzasag.mn/ вейб сайт