In juni 2011 presenteerde minister Schulz van Haegen (Infrastructuur en Milieu) in een brief aan de Tweede Kamer haar plannen voor de nieuwe Omgevingswet die al in 2013 in werking moet treden. In haar nota ‘Eenvoudig Beter’ schetst de minister de hoofdlijnen van een fundamentele herziening van het omgevingsrecht. Het huidige terrein van het omgevingsrecht omvat meer dan 60 wetten, 100 amvb’s en honderden ministeriële regelingen. Dit alles wil de minister vergaand vereenvoudigen en bundelen in één wet die de belangrijkste delen van het omgevingsrecht zowel procedureel als materieel omvat. De nieuwe wet zou naast de Wro en de Tracéwet onder andere ook de nog geen jaar oude Wabo moeten vervangen. In deze whitepaper geeft Wico Ankersmit, directeur van de Vereniging Bouw en Woningtoezicht Nederland en docent van de Wabo- bij Geoplan, zijn visie en mening op de nieuwe plannen van de minister met betrekking tot de nieuwe omgevingswet.

1. Geoplan
CURSUSSEN EN CONGRESSEN
Whitepaper:
Hoe ziet de nieuwe
Omgevingswet er voor
u uit in de praktijk?
www.geoplan.nl

2. Hoe ziet de nieuwe omgevingswet
er voor u uit in de praktijk?
WAbo strAks Weer op
De schop in nieuWe
omgevingsWet?
Waarom deze uitgave?
In juni 2011 presenteerde minister Schulz van Haegen (Infrastructuur en Milieu)
in een brief aan de Tweede Kamer haar plannen voor de nieuwe Omgevingswet
die al in 2013 in werking moet treden. In haar nota ‘Eenvoudig Beter’ schetst de
minister de hoofdlijnen van een fundamentele herziening van het omgevingsrecht.
Het huidige terrein van het omgevingsrecht omvat meer dan 60 wetten, 100
amvb’s en honderden ministeriële regelingen. Dit alles wil de minister vergaand
vereenvoudigen en bundelen in één wet die de belangrijkste delen van het om-
gevingsrecht zowel procedureel als materieel omvat. De nieuwe wet zou naast
de Wro en de Tracéwet onder andere ook de nog geen jaar oude Wabo moeten
vervangen. In deze whitepaper geeft Wico Ankersmit, directeur van de Vereni-
ging Bouw en Woningtoezicht Nederland en docent van de Wabo- bij Geoplan,
zijn visie en mening op de nieuwe plannen van de minister met betrekking tot de
nieuwe omgevingswet.
De belangrijkste elementen op een rij
In deze whitepaper zullen de volgende zaken besproken worden:
• Wat zijn de uitgangspunten van de nieuwe Omgevingswet?
• Transparantere wetgeving planologisch kader
• Volkshuisvesting en ruimtelijke ordening
• 10 procent besparing op plankosten
• Voordelen voor grote gebiedsontwikkelingen
• Laat de Wabo ongemoeid!
• Eenvoudiger of juist ingewikkelder?
• Serieuze publieksparticipatie
• Omgevingsrecht in de praktijk
• Te snel?
Geoplan, Wico Ankersmit

3. Hoe ziet de nieuwe omgevingswet
er voor u uit in de praktijk?
WAt zijn De uitgAngspunten
vAn De nieuWe omgevingsWet?
de belangrijkste uitgangspunten van de nieuwe wet op een rij zetten, zoals de minister die in maart 2011 aangaf:
• een snellere en goedkopere besluitvorming met als doel een vermindering van de
lastendruk voor burgers, bedrijven en overheden
• een betere besluitvorming met meer transparantie voor initiatiefnemers en
belanghebbenden. hierbij worden ook de aanbevelingen voor infrastructuur van de
commissie elverdi betrokken
• vereenvoudiging van regels door aan te sluiten bij wat in europese regels verplicht is
gesteld en schrappen van overbodige regels
• meer flexibiliteit en een betere aansluiting op de praktijk
In haar beleidsbrief ‘eenvoudig beter’ van 28 juni jl. schrijft de minister dat ze met de nieuwe Omgevingswet de wettelijke
kaders voor burgers, ondernemers en overheden inzichtelijker wil maken en ontwikkeling en beheer van de leefomgeving
beter beheersbaar. “Een eenvoudiger en beter samenhangend omgevingsrecht draagt er vervolgens aan bij om actiever en
efficiënter aan een dynamische en duurzame leefomgeving te kunnen werken.”
Onderwerpen die in de nieuwe wet worden geregeld, zullen, zo meldt de nota, verdwijnen uit de bestaande wetgeving.
“De nieuwe wet zal daarmee een aanzienlijke inhoudelijke reductie van regels, wetten en regelingen op het terrein van de
fysieke leefomgeving betekenen”, aldus de minister.
De nieuwe Omgevingswet regelt met prioriteit:
• het versnellen en verbeteren van besluitvorming in het brede fysieke domein (advies commissie-Elverding)
• de integratie van plannen en toetsingskaders
• het vergroten van bestuurlijke afwegingsruimte
• het doelmatig uitvoeren van onderzoek

4. Hoe ziet de nieuwe omgevingswet
er voor u uit in de praktijk?
Transparantere wetgeving 10 procent besparing op
planologisch kader plankosten
Uit de brief van de minister maak ik op dat het in de De huidige versnippering van het aantal wetten en regels
nieuwe Omgevingswet vooral gaat om een herziening van voor het planologisch kader kost veel tijd en geld aan
de wetgeving rondom het leggen van een planologisch onderzoek. In haar brief schrijft de minister dat 10 procent
kader: ik heb een stuk grond en wil daar iets op van de totale plankosten, waartoe de onderzoekslasten
ontwikkelen. Op dit moment gelden daarvoor allerlei worden gerekend, kunnen worden bespaard met een
wetten en regels die zeer versnipperd zijn. Volgens de efficiënter systeem. Dan praat je dus niet over een
minister kan besluitvorming over projecten sneller, beter besparing op de bouwkosten maar puur over besparing
en transparanter. “Met de Omgevingswet vergroot ik op onderzoeks/plankosten. Als dat het enige is, vind
de rechtszekerheid in het omgevingsrecht door meer ik het eerlijk gezegd te beperkt voor zo’n ingrijpende
transparantie en een betere voorspelbaarheid van de wetswijziging. Laten die plankosten bij een klein project
uitkomsten voor alle gebruikers van het recht. Daartoe 3000 euro zijn. Dan praat je over een winst van 300 euro. In
implementeer ik onder meer de uitgangspunten van de dat geval moet je je afvragen of daar die hele wetswijziging
commissie-Elverding, die primair betrekking hadden op voor nodig is. Het wordt natuurlijk anders als het om
infrastructuur, voor het bredere fysieke domein in de wet. grotere trajecten gaat zoals een nieuwe snelweg of een
Hiermee geef ik uitvoering aan de motie Samsom (32127, nieuwe aanpak van knooppunt Amersfoort. Dan praat je
nr. 105). De commisie-Elverding benadrukt het belang van over gigantische projecten die op de ruimtelijke omgeving
investeren in de kwaliteit van de voorbereidingsfase”, behoorlijke impact hebben. De plankosten daarbij lopen in
schrijft de minister in haar beleidsnota. de miljoenen.
Voordelen voor grote
Volkshuisvesting en gebiedsontwikkelingen
ruimtelijke ordening
De voordelen van een nieuwe wet zitten dus vooral in het
Al voor de totstandkoming van de Wabo werd er al ge- voortraject van heel grote projecten. Van het idee tot het
sproken over een zogeheten VROM-wet. Het departement kunnen gaan uitvoeren. Ik verwacht dat de echte veran-
bestaat niet meer, maar de afkorting is een verzamelnaam deringen in het omgevingsrecht zich daarom vooral op
voor Volkshuisvesting, Ruimtelijke Ordening en Milieu. De dat traject zullen richten. Daar zit ook vaak de meeste tijd
Wabo staat in feite voor niets anders dan bouw, milieu, in. Ik kan me heel goed voorstellen dat de minister dat bij
sloop, en kap en nog een aantal andere, zeg maar de fy- elkaar wil brengen. Dat is met name van belang als het gaat
sieke uitvoering met vergunningen. De V van Volkshuisves- om grote gebiedsontwikkelingen. In haar brief schrijft de
ting en de RO van Ruimtelijke Ordening zitten er dus niet in. minister daarover: “De complexiteit leidt tot onduidelijkheid
Zaken als: ‘waar hebben we nog behoefte aan een woon- en onzekerheid rond voorgenomen ruimtelijke projecten
wijk en waar niet, waar hebben we behoefte aan industri- als de aanleg van (spoor)wegen, stedelijke herstructurering,
ele groei en waar niet en waar willen we natuur voorrang plattelandsontwikkeling, waterveiligheid, energietransitie
geven op stedelijke ontwikkeling?’ zitten niet in de Wabo. en natuurprojecten. Die onzekerheid leidt dikwijls tot lange
In de nieuwe Omgevingswet wil de minister dat wel bunde- doorlooptijden of hoge onderzoekslasten zonder dat die
len. Ik kan me voorstellen dat er op die manier een betere altijd nodig of doelmatig zijn. Dit staat een actieve, doelma-
afstemming plaatsvindt en meer dingen parallel gaan lopen. tige aanpak van beoogde gebiedsontwikkeling in de weg.”
Ook zie ik mogelijkheden in het bundelen van diverse zaken De Wabo speelt pas als het planologisch kader aan de voor-
door bijvoorbeeld in één onderzoek zowel naar de natuur- kant is geregeld. Er ligt een bestemmingsplan, er ligt een
effecten te kijken als naar de effecten op het milieu. planologisch kader en pas dan komt de Wabo aan de orde.
Je kunt pas een omgevingsvergunning voor de activiteit

5. Hoe ziet de nieuwe omgevingswet
er voor u uit in de praktijk?
bouwen indienen als je weet dat je ergens kunt bouwen.
Dat zal in de nieuwe Omgevingswet niet anders worden. Je
kunt het door middel van de nieuwe wet wel wat beter op
elkaar laten aansluiten, maar je kunt pas naar de realistiatie-
aanvraag kijken als het planologisch kader is geregeld.
Laat de Wabo ongemoeid!
Ik zie er geen reden toe dat de huidige Wabo straks cruciaal
gaat veranderen. Het zou niet verstandig zijn om al zo kort
na de inwerkingtreding echt inhoudelijk iets aan de Wabo
te veranderen. We willen toch eerst zien of de huidige
Wabo, die nog geen jaar oud is, het beoogde effect heeft
gehaald! Ik kan me wel voorstellen dat het eerste deel van
de nieuwe wet het hele planologisch kader, plat gezegd het
bestemmingsplan, regelt en dat daarna de huidige Wabo als
geheel in de nieuwe omgevingswet wordt ondergebracht.
Ik verwacht dus dat de nieuwe Omgevingswet net als de
Algemene wet Bestuursrecht een aantal afdelingen zal
krijgen. Als de Wabo dan afdeling 3 in de omgevingswet
is en afdeling 1 en 2 is alles wat ervoor komt, vind ik
het prima. Zeg maar de hoofdstukken 1 t/m 5 gaan over
Volkshuisvesting en Ruimtelijke Ordening en hoofdstuk 6
tot 10 is de Wabo. Dan zullen er best nog wat onderlinge
aansluitingen en verwijzingen moeten komen, maar ik
verwacht niet - en zo lees ik het ook niet in de nota van de
minister! - dat de Wabo inhoudelijk drastisch zal moeten
veranderen. Dat zou ook een heel slecht plan zijn. Als je de
Wabo weer helemaal op zijn kop zet, ben je bijna niet meer
geloofwaardig. Waarom zou je? Ik ben ervan overtuigd dat
de nieuwe wetgeving prima kan worden gebouwd zonder
fundamenteel aan de Wabo te komen. Iets dat ik natuurlijk
ook maar moet afwachten.
Eenvoudiger of juist inge-
wikkelder?
De proceswet Wabo heeft niet tot minder regels geleid
maar heeft de regels slechts samengebracht zodat je
in plaats van 30 verschillende vergunningen slechts
één vergunning nodig hebt voor het project dat je wilt
realiseren.

6. Hoe ziet de nieuwe omgevingswet
er voor u uit in de praktijk?
Onder de Wabo hebben we nog steeds te maken met
Wro, Woningwet, WM en nog 42 andere wetten die een
rechtstreekse relatie hebben met het omgevingsrecht.
Hierbij de ruim 70 AmvB’s en Mir’s buiten beschouwing
gelaten. Als de nieuwe Omgevingswet resulteert in het
samenbrengen van 60 wetten met 100 pagina’s tot een
nieuwe wet van 6000 pagina’s schieten we er weinig mee
op en wordt het alleen maar ingewikkelder.
Nog los van het spanningsveld. Minder regels is mooi, maar
veel van die regels komen voort uit de rechstbescherming
van het individu, de gebruiker, de buurman, de omgeving,
de natuur, het milieu. Hoe verminder je de regelgeving
zonder afbreuk te doen aan die rechtsbescherming?
Natuurlijk kun je al die taakspecifieke wetgeving
verplaatsen naar die Omgevingswet, maar die regeltjes
blijven wel bestaan. Kijk bijvoorbeeld naar milieubeheer.
We hebben afgesproken dat een bedrijf zo min mogelijk
schade aan het milieu mag toebrengen. Daar zijn allerlei
regels voor die in de wet Milieubeheer staan. Die wet kun je
wel in die omgevingswet hangen, maar de regels blijven van
kracht. Vergelijk het met je boekenkast: ook al zet je alle
boeken op je computer dan nog wordt het niet één boek.
De nieuwe Omgevingswet biedt zeker kansen: versimpeling
van aanvraag én behoud van rechtsbescherming. Probleem
is dat we in een NIMBY wereld leven: ik als aanvrager moet
eenvoudig kunnen uitvoeren wat ik wil, maar ik moet ook
tot het gaatje kunnen procederen om te voorkomen dat
mijn buurman het in zijn hoofd haalt hetzelfde te willen.
Hier echt iets aan willen veranderen is een hele uitdaging.
Serieuze
publieksparticipatie
De minister wil het met de nieuwe wet makkelijker en
eenvoudiger voor de industrie maken. Tegelijkertijd gaan
we niet tornen aan de belangen en rechtsbescherming
van de derde belanghebbende. In haar beleidsnota
heeft de minister het over “ruimte voor serieuze
publieksparticipatie”. Hoe serieus is dat dan? Als je in
de wet- en regelgeving verplichte burgerparticipatie wilt
opnemen, moet je ook omschrijven wat je daar onder
verstaat. Moet 50 procent van de omwonenden het straks

7. Hoe ziet de nieuwe omgevingswet
er voor u uit in de praktijk?
met een plan eens zijn en gaat anders het plan niet door? die in dit geval het bevoegd gezag is, nu zelf voor alle 14
Dat wordt dan lastig. Iedereen baalt van files maar niemand onderdelen een adviseur aan het werk zetten. Pas als al
heeft graag een snelweg voor zijn deur. Het zijn allemaal die onderdelen getoetst zijn, kan er een vergunning voor
prachtige gedachtespinsels. Je moet je alleen afvragen wat het nieuwe zwembad komen. Die ene vergunningaanvraag
het daadwerkelijk inhoudt. is echter zo complex geworden dat er risico ontstaat dat
Ook het vergunningvrij bouwen is niet veel anders dan de vergunning uiteindelijk niet wordt verleend omdat de
potentiële problemen verplaatsen naar de achterkant. Bij aanvraag op een aantal punten niet klopt.
een aanvraag kon de gemeente nog in de papieren fase het
plan laten aanpassen. Bij vergunningvrij bouwen wordt een
eventuele overtreding pas geconstateerd als er al gebouwd
Te snel
is, met alle gevolgen van dien. Overeind blijft dat zowel een Het is goed dat het hele traject van het omgevingsrecht
vergund als vergunningvrij bouwwerk geheel moet voldoen eens op de schop wordt genomen. Dat de minister al in het
aan alle regelgeving uit Bouwbesluit en Bouwverordening. voorjaar van 2012 het voorstel voor de wet wil indienen en
de Omgevingswet al in 2013 in werking wil laten treden,
vind ik heel erg ambitieus. Een huis bouw je in een paar
Omgevingsrecht in de maanden, een kantoor in een jaar. Deze nieuwe wetgeving
praktijk lijkt mij groter dan een kantoor. Over de nieuwe wet
Ruimtelijke Ordening hebben ze zeven jaar gedaan. Ik
Of de nieuwe Omgevingswet zoals de minister zich voorstelt betwijfel of het de minister lukt om binnen anderhalf jaar
echt ‘Eenvoudig Beter’ zal worden, moet blijken. Als docent al die verschillende lang bevochten wetjes, privileges en
begin ik mijn Wabo-cursussen en -trainingen bij Geoplan onderzoekverplichtingen van het omgevingsrecht in een
vaak met een praktijkvoorbeeld uit de tijd dat ik hoofd van nieuwe wet onder te brengen. Ik vind het sowieso allemaal
een afdeling Bouw- en Milieu bij een middelgrote gemeente veel te snel over elkaar heen gaan. Laat de Wabo eerst
was. even aarden. Op 1 januari 2012 krijgen we het nieuwe
Bouwbesluit. Dat is zo complex dat je, voordat je het echt
Een recreatieondernemer komt op een dag met zijn plan om hebt doorgrondt en goed kunt toepassen, anderhalf tot
een mooi overdekt zwembad te bouwen op de plek waar twee jaar verder bent. Datzelfde geldt voor de Wabo. We
een oud, niet meer zo aantrekkelijk overdekt zwembad hebben allemaal een bepaald incasseringsvermogen. De
staat. Na grondig vooroverleg tussen de ondernemer spons moet af en toe even kunnen opdrogen anders loopt
en Bwt, waarbij in goede samenwerking het plan werd het water er alleen maar uit.
voorbereid, bleek de ondernemer in totaal 14 vergunningen
nodig te hebben die hij bij drie bevoegde instanties diende
aan te vragen (Gemeente, Provincie en Waterschap). Voor www.geoplan.nl l www.freia.nl
de ondernemer een onbegrijpelijk traject. Met de Wabo
is een deel van dit ‘probleem’ verholpen. De ondernemer Mocht u de inhoud van deze whitepaper willen opnemen
kan nu één omgevingsvergunning aanvragen. Ook hoeft in een publicatie, reproduceren of anderszins openbaar
hij, als het tegenzit, ‘slechts’ voor één procedure naar maken, dan gelden de wettelijke copyrightregels en heeft u
de rechtbank of Den Haag af te reizen. Je zou de Wabo onze schriftelijke toestemming daarvoor nodig.
een stukje deregulering kunnen noemen. Toch is ook
de huidige procedure niet zonder risico’s in tijd en geld.
In het voorbeeld van het zwembad zijn nu niet meer
14 vergunningen nodig, maar alle regels waaraan dat
zwembad moet voldoen en alle voorwaarden waaraan
de ondernemer zich dient te houden, zijn ongewijzigd uit
het pre-Wabo tijdperk overgenomen. Het toetsingskader
is geheel hetzelfde gebleven alleen moet de gemeente

8. Hoe ziet de nieuwe omgevingswet
er voor u uit in de praktijk?
Deze whitepaper wordt
u aangeboden door
geoplan
Over ons Wico Ankersmit
Geoplan ontwikkelt en begeleidt al meer dan 30 Wico Ankersmit verzorgt voor
jaar de volgende activiteiten: cursussen, in-company Geoplan diverse cursussen en
trainingen, studiedagen en congressen. trainingen onder andere op het
gebied van de Wabo. Met dit
Kenmerkend voor alle cursussen is de combinatie brede aanbod Wabo-cursussen
van praktijkgerichtheid en de laatste theoretische biedt Geoplan ondersteuning bij
inzichten. Hierbij staat een simpele filosofie de implementatie van deze op 1 oktober 2010
centraal: de kennisoverdracht dient op een ingevoerde proceswet. Het totaalpakket bestaat
zodanige manier plaats te vinden dat de deelnemer uit een basiscursus, diverse vervolgcursussen en een
er in zijn of haar werk daadwerkelijk mee aan de breed pakket aan verdiepingscursussen. De cursussen
slag kan gaan. Daarom verwerkt Geoplan in haar worden ook als incompany training gegeven.
cursussen vaak interactieve werkvormen zoals
workshops, rollenspelen en (thuis)opdrachten, Studieadvies
gecombineerd met intensieve begeleiding en Wilt u meer info over deze Whitepaper of heeft
relevant ondersteunend cursusmateriaal. u andere vragen? Neem dan contact op met onze
studieadviseur: Wouter de vries
Geoplan biedt cursussen aan in de volgende T: 088-556 05 85
vakgebieden: F: 088-556 02 51
• Milieu E: wdevries@geoplan.nl
• Ruimtelijke Ordening
• Bouwen geoplan
• Wabo burgemeester stramanweg 101
• Gebiedsontwikkeling 1101 AA Amsterdam z-o
• Toezicht en veiligheid t 088 - 556 05 70
• Energie en duurzaamheid F 088 - 556 05 80
e: geoplan@geoplan.nl
Blijf periodiek op de hoogte:
• via onze whitepaper database
• via onze maandelijkse nieuwsbrief
kijk voor meer info op www.geoplan.nl