Mais conteúdo relacionado
Semelhante a Бараа материал ба нөөцийн удирдлага-Үйл ажиллагааны менежмент /Хураангуй/ (20)
Mais de Adilbishiin Gelegjamts (20)
Бараа материал ба нөөцийн удирдлага-Үйл ажиллагааны менежмент /Хураангуй/
- 2. Нөөц гэж юу вэ?
Нөөц гэдэг бол байгууллагын үйл ажиллагаанд
ашиглагдаж байгаа бүх төрлийн бараа материал эд
зүйлс юм. Нөөцийг ерөнхийд нь:
• түүхий эд марериал
• дуусаагүй үйлдвэрлэл
• хангамжийн зүйлс
• бэлэн бүтээгдэхүүн гэж ангилна.
- 4. Байгууллага нөөцийн
удирдлагыг хэрэглэснээр
• Нөөцийн үүрэг
• Нөөцийг үр ашигтай удирдахад
тавьгдах шаардлагууд
• Нөөцийн хяналтын зорилт
• Захиалга хийх хугацаа, захиалгын тоо
хэмжээг тодорхойлох аргуудыг
амжилттай зохицуулах боломжтой
болно.http://gelegjamts.blogspot.com/
- 5. Үйлдвэрт БМ-ыг нөөцлөх хэд
хэдэн шаардлага байдаг
• Үйлдвэрлэл, үйлчилгээг тасралтгүй
жигд явуулах шаардлагатай
• Эрэлтийн өөрчлөлтөөс хамаарах
• Нөөц их хэмжээгээр авахад үнийн
хөнгөлөлт үзүүлдэг
• Үнийн өсөлтөөс зайлсхийх
• Үйлдвэрт шаардлагатай түүхий эдийн
олдоц ховортой тохиолдолд нөөцлөх
шаардлагатайhttp://gelegjamts.blogspot.com/
- 6. Материалын удирдлагын
функц
Төрөл Оногдсон ажил үүрэг
Худалдан авалт Нийлүүлэгчдийг сонгох
Худалдан авалтыг чөлөөтэй хийх асуудал
Дотоодын тээвэрлэлт
Үйлдвэрлэл Хуваарилалтын системийг боловсруулах
Хүлээн авах
Үйлдвэрийн нөөцийг хадгалах өрөөний үйл ажилла
Бэлэн бүтээгдэхүүний агуулах
Үйлдвэрийн хяналт Захиалгын хугацаанд нь нийлүүлэлтийг тогтоох
Бэлэн бүтээгдэхүүний хяналт
Үйлдвэрийн мастер төлөвлөгөө
ДҮ-лэлийн хяналт
ТЭМ-ийн хяналт
Үйлдвэрлэлийн дэлгэрэнгүй төлөвлөгөө
Материалын удирдлагын тогтоогдсон ажил үүрэг
http://gelegjamts.blogspot.com/
- 7. Материалын удирдлагын
функц
Төрөл Оногдсон ажил үүрэг
Түгээлт/хангамж Түгээлтийн төвүүд дээрх бэлэн бүтээгдэхүүний хяналт
Гадагшаа гарах тээвэрлэлт
Маркетинг Таамаглал дэвшүүлэх
Ирж байгаа хэрэглэгчдийн захиалгын үйл ажиллагаа
Үргэлжлэл ...
Материалын удирдлагын зохион байгуулалтын бүтэцМатериалын удирдлагын зохион байгуулалтын бүтэц
Сегментчилсэн бүтэц Нэгдсэн бүтэц
•Худалдан авалт
•Үйлдвэрийн хяналт
•Түгээлт буюу хуваарилалт
Хосолсон бүтэц
http://gelegjamts.blogspot.com/
- 8. АВС шинжилгээ
• Нөөцийг үнэ цэнээр нь АВС ангилалаар
ангилж болох ба нөөцийн өртгийн 70-
80% эзэлдэг харин нөөцийн 5-15%-аас
хэтрэхгүй нөөцийн төрлийг А ангилалд,
нийт өртгийн 15-25%-ийг эзэлдэг харин
нөөцийн 30% орчмыг эзэлдэг нөөцийн
төрлийг В ангилалд, харин өртгийн 5-10
орчим хувийг эзэлдэг боловч нөөцийн
50-60 орчим хувийг эзэлдэг нөөцийн
төрлийг С ангилалд хамруулдаг.
http://gelegjamts.blogspot.com/
- 11. Example 10.1Example 10.1
11 $ 60$ 60 9090
22 350350 4040
33 3030 130130
44 8080 6060
55 3030 100100
66 2020 180180
77 1010 170170
88 320320 5050
99 510510 6060
1010 2020 120120
PARTPART UNIT COSTUNIT COST ANNUAL USAGEANNUAL USAGE
нийт нийт өртөгт нийт нөөцөд
Хэсэг өртөг эзлэх% эзлэх % нийт %
9 $30,600 35.9 6.0 6.0
8 16,000 18.7 5.0 11.0
2 14,000 16.4 4.0 15.0
1 5,400 6.3 9.0 24.0
4 4,800 5.6 6.0 30.0
3 3,900 4.6 10.0 40.0
6 3,600 4.2 18.0 58.0
5 3,000 3.5 13.0 71.0
10 2,400 2.8 12.0 83.0
7 1,700 2.0 17.0 100.0
$85,400
AA
BB
CC
АВС шинжилгээний жишээ
http://gelegjamts.blogspot.com/
- 12. Example 10.1Example 10.1
11 $ 60$ 60 9090
22 350350 4040
33 3030 130130
44 8080 6060
55 3030 100100
66 2020 180180
77 1010 170170
88 320320 5050
99 510510 6060
1010 2020 120120
PARTPART UNIT COSTUNIT COST ANNUAL USAGEANNUAL USAGE
нийт нийт өртөгт нийт нөөцөд
Хэсэг өртөг эзлэх% эзлэх % нийт %
9 $30,600 35.9 6.0 6.0
8 16,000 18.7 5.0 11.0
2 14,000 16.4 4.0 15.0
1 5,400 6.3 9.0 24.0
4 4,800 5.6 6.0 30.0
3 3,900 4.6 10.0 40.0
6 3,600 4.2 18.0 58.0
5 3,000 3.5 13.0 71.0
10 2,400 2.8 12.0 83.0
7 1,700 2.0 17.0 100.0
$85,400
AA
BB
CC
нийт нийт өртөгт нийт нөөцөд
Хэсэг өртөг эзлэх% эзлэх %
A 9, 8, 2 71.0 15.0
B 1, 4, 3 16.5 25.0
C 6, 5, 10, 7 12.5 60.0
АВС шинжилгээний жишээ
http://gelegjamts.blogspot.com/
- 13. Нөөцтэй холбоотой зардлууд
• Хадгалалтын зардал /H/: агуулахын түрээс
болон дулаан цахилгааны зардал, даатгал, татвар,
элэгдэл, хуучиралт, гэмтлийн зардал гэх мэт.
• Захиалгын зардал /S/: нөөц захиалгатай
холбоотой бичиг хэргийн болон утас, тээврийн
зардал гэх мэт орно.
• Тасалдалаас шалтгаалах зардал: бэлэн
нөөцийн хэмжээнээс эрэлт давсан үед үүсэх зардал
юм.
H=S үед нөөцтэй холбоотой нийт зардал хамгийн
бага байна. H+S=ТСmin
http://gelegjamts.blogspot.com/
- 14. Нөөцийн үр ашгийн удирдлага
• Бараа материалын нөөцийг үр ашигтай
удирдахад 2 зүйлийг анхаарах хэрэгтэй:
1. Нөөцөд байгаа зүйлсийн бүртгэлийн
системийг тооцох
2. Хэзээ хичнээнийг захиалах вэ гэдгийг
шийдвэрлэнэ. Үүнийг шийдвэрлэхийн тулд
• Гар дээр байгаа болон захиалсан нөөцийн
хоорондын харьцааг хадгалах систем
• Урьдчилан тооцоолсноос зөрж болзошгүй алдааг
илрүүлж чадахуйцаар эрэлтийг найдвартай
урьдчилан тодорхойлох
• хугацааны өөрчлөлтүүдийг удирдах
• Нөөцийг төрлөөр нь ангилах систем байх ёстой
http://gelegjamts.blogspot.com/
- 15. Нөөцийн бүртгэлийн систем
• Үечилсэн систем
• Тодорхой үеийн турш тооллого хийх
• Тээвэрлэлтэнд хэмнэлт гаргах
• Тасалдлаас сэргийлэх
• Хяналт шалгалтаар захиалгын тоог тодорхойлж
байх
• Үргэлжилсэн систем
• Нөөцийн мэдээллэр хангах
• Нөөцийн бага түвшинд хүрэхээс өмнө тогтмол
захиалга хийнэ
• Тогтмол захиалгаар захиалгын хэмнэлтийг
тодорхойлж, дансны аргаар хянах боломжтой
• Дасны аргаар нөөцөд тооллого хийдэгhttp://gelegjamts.blogspot.com/
- 16. БМ-ын нөөцийн эрэлт
Хамааралгүй эрэлт
A
B(4) C(2)
D(2) E(1) D(3) F(2)
Хамааралтай эрэлт
Хамааралгүй эрэлт нь тодорхойгүй байдаг бол хамааралтай
эрэлт нь тодорхой байдаг.
Нөөцийг зохицуулалтын шинж чанаар нь:
http://gelegjamts.blogspot.com/
- 17. БМ-ын нөөцийн эрэлт
Хамааралгүй эрэлт
A
B(4) C(2)
D(2) E(1) D(3) F(2)
Хамааралтай эрэлт
Нөөцийг зохицуулалтын шинж чанаар нь:
Хамааралгүй эрэлт гэдэг нь
эцсийн буюу бэлэн
бүтээгдэхүүний эрэлт юм. Ж=нь:
талх, машин, ном гэх мэт
Хамааралтай эрэлт гэдэг нь завсрын бүтээгдэхүүний
эрэлт юм. Ө.х үйлдвэрлэлийн процесст эд анги, түүхий
эд материал болон хэрэглэгдэх нөөцийн эрэлт юм.
Ж=нь: автомашины дугуй, эрэг, шураг гэх.м. Хэрэгцээт
материалын төлөвлөлт сэдвээр дэлгэрүүлнэ.
http://gelegjamts.blogspot.com/
- 18. • Нөөцийн удирдлагын шийдэх үндсэн
2 асуудал бол:
1. Нөөцийг ямар хэмжээтэйгээр захиалах
вэ?
2. Нөөцийг хэзээ захиалах вэ?
БМ-ын нөөцийн эрэлт
Энэ хичээлээр хамааралгүй эрэлтийг хангах
нөөцийн удирдлагын үндсэн 2 асуудал болох ямар
хэмжээтэй захиалах вэ?, хэзээ захиалах вэ? Гэсэн
асуудлын хүрээнд авч үзнэ.
http://gelegjamts.blogspot.com/
- 19. Ямар хэмжээтэй захиалах вэ?
• Энэ асуудлыг шийдэхийн тулд хамааралгүй
эрэлтийн 3 загварыг авч үздэг:
1. Үр ашигт захиалгын үндсэн загвар /EOQ/ буюу
нөөцийг нэг дор татан авах үеийн захиалгын
загвар
2. Үйлдвэрлэлийн захиалгын загвар буюу нөөцийг
нэг дор татан авах боломжгүй үеийн захиалгын
загвар
3. Үнийн хөнгөлөлт үзүүлэх үеийн захиалгын загвар
http://gelegjamts.blogspot.com/
- 20. Үр ашигт захиалгын үндсэн
загвар /EOQ/
• Энэ загварыг хэрэглэхийн тулд доорх
нөхцлүүдийг хангасан байх:
– Зөвхөн нэг төрлийн бүтээгдэхүүн үйлдвэрлэдэг
байх
– Жилд зарцуулах тоо хэмжээ мэдэгддэг байх
– Зарцуулалт жилийн турш жигд бөгөөд улирлын
зарцуулалтын түвшин тогтмол байх
– Захиалгын үе нь тогтмол байх
– Захиалга бүрийг нэг удаагийн түгээлтээр хүлээн
авах
– Тоо хэмжээний буюу үнийн хөнгөлөлт байхгүй
байх
http://gelegjamts.blogspot.com/
- 21. Дээрх нөхцөлүүдийг графикаар
дүрслэн харуулбал
хугацаа
Нцийнтвшинөөү
Нөөцийн
дундаж
хэмжээ
(Q*/2)
0
Хамгийн бага
т вшинү
Захиалгын
хэмжээ= Q*
(max түвшин)
Нөөц
http://gelegjamts.blogspot.com/
- 22. Хэзээ захиалга хийх вэ?
Дахин
захиалга
хийх (ROP)
Захиалга хийх хугацаа
Optimal
Order
Quantity
(Q*)
хугацаа
Н цийн т вшинөө ү
Нөөцийн
дундаж
хэмжээ
(Q*/2)
Захиалгын
хэмжээ= Q*
(max түвшин)
Нөөц
Энэ загварын үед
нөөцтэй холбоотой
хадгалалтын зардал
болон захиалгын
зардлыг тооцдогhttp://gelegjamts.blogspot.com/
- 24. Бараа материал нөөцийн цикл
Бэлэн
нөөц
Q*
Захиалга
хийх
Захиалга
хүлээн
авах
Захиалгын
хугацаа
Дахиан
захиалах
Нөөцийн
хэмжээ
хугацааЗахиалга
хийх
Захиалга
хүлээн
авах
Захиалга
хүлээн
авах
http://gelegjamts.blogspot.com/
- 25. Хамгийн бага зардалХамгийн бага зардал
Нөөцийн удирдлагын гол зорилго нь нөөцтэй холбоотой гарчНөөцийн удирдлагын гол зорилго нь нөөцтэй холбоотой гарч
байгаа зардлуудыг хамгийн бага түвшинд байлгах явдал юмбайгаа зардлуудыг хамгийн бага түвшинд байлгах явдал юм
ЖилийнзардалЖилийнзардал
Захиалах хэмжээЗахиалах хэмжээ
НөөцтэйНөөцтэй
холбоотой нийтхолбоотой нийт
зардалзардал
ХадгалахХадгалах
зардлынзардлын
муруймуруй
Захиалгын муруйЗахиалгын муруй
НийтНийт
зардалзардал
minmin байнабайна
ОновчтойОновчтой
захиалгазахиалга
TC
Q
H
D
Q
S= +
2
http://gelegjamts.blogspot.com/
- 26. EOQEOQ загварын томъёололзагварын томъёолол
QQ == тухайн нөөцийн хэмжээтухайн нөөцийн хэмжээ
Q*Q* == захиалгын тоо хэмжээзахиалгын тоо хэмжээ (EOQ)(EOQ)
DD == эрэлтэрэлт
SS == нэгж захиалгын зардалнэгж захиалгын зардал
HH == нэгжийн нэг жилийн хадгалалтын зардалнэгжийн нэг жилийн хадгалалтын зардал
Захиалгын зардалЗахиалгын зардал ==
ЭрэлтЭрэлт
тухайн нөөцтухайн нөөц
Нэгжийн захиалгынНэгжийн захиалгын
зардалзардал
== = (S)= (S)DD
QQ
Захиалгын
зардал
D
Q
=S
http://gelegjamts.blogspot.com/
- 27. EOQEOQ загварын томъёололзагварын томъёолол
Тухайн нөөцТухайн нөөц
22
= (= (нэгжийн жилд хадгалах зардалнэгжийн жилд хадгалах зардал))
= (H)= (H)QQ
22
Захиалгын зардал= S
D
Q
Хадгалалтын зардал= H
Q
2
QQ == тухайн нөөцийн хэмжээтухайн нөөцийн хэмжээ
Q*Q* == захиалгын тоо хэмжээзахиалгын тоо хэмжээ (EOQ)(EOQ)
DD == эрэлтэрэлт
SS == нэгж захиалгын зардалнэгж захиалгын зардал
HH == нэгжийн нэг жилийн хадгалалтын зардалнэгжийн нэг жилийн хадгалалтын зардал
Хадгалалтын зардал=
http://gelegjamts.blogspot.com/
- 28. EOQEOQ загварын томъёололзагварын томъёололЗахиалгын зардал= S
D
Q
Хадгалалтын зардал= H
Q
2
QQ == тухайн нөөцийн хэмжээтухайн нөөцийн хэмжээ
Q*Q* == захиалгын тоо хэмжээзахиалгын тоо хэмжээ (EOQ)(EOQ)
DD == эрэлтэрэлт
SS == нэгж захиалгын зардалнэгж захиалгын зардал
HH == нэгжийн нэг жилийн хадгалалтын зардалнэгжийн нэг жилийн хадгалалтын зардал
Захиалгын зардал хадгалалтын зардал тэнцүү үедЗахиалгын зардал хадгалалтын зардал тэнцүү үед
оновчтой захиалгын тоо хэмжээ тодорхойлогдонооновчтой захиалгын тоо хэмжээ тодорхойлогдоно
DD
QQ
S = HS = H
QQ
22ОновчтойОновчтой
захиалгынзахиалгын
тоотоо Q*Q* 2DS = Q2DS = Q22
HH
QQ22
= 2DS/H= 2DS/H
Q* = 2DS/HQ* = 2DS/Hhttp://gelegjamts.blogspot.com/
- 29. Захиалгын хэмжээ /оновчтой/Захиалгын хэмжээ /оновчтой//нэг удаа//нэг удаа/
Жилд захиалах захиалгын тооЖилд захиалах захиалгын тоо
Захиалга хоорондын хугацааЗахиалга хоорондын хугацаа Жилд ажиллах өдөрЖилд ажиллах өдөр
Жилд ажиллах өдөрЖилд ажиллах өдөр
== ==
×× ××
== ==
== ==
==
== ××
Q*Q*
DD SS
HH
NN
DD
QQ**
TT
NN
dd
DD
ROPROP dd LL
22
DD == тухайн жилийн эрэлттухайн жилийн эрэлт
SS == нэг удаагийн захиалгыннэг удаагийн захиалгын
зардалзардал
HH == нэгжийг жилд хадгалах зардалнэгжийг жилд хадгалах зардал
dd == өдрийн эрэлтөдрийн эрэлт
LL == захиалга хийгдэх хугацаазахиалга хийгдэх хугацаа
EOQEOQ загварын томъёололзагварын томъёолол
http://gelegjamts.blogspot.com/
- 30. Оновчтой захиалгын тоо хэмжээг тодорхойлОновчтой захиалгын тоо хэмжээг тодорхойл
D = 1,000D = 1,000 нэгжнэгж
S = $10S = $10 нэгжийн захиалгын зардалнэгжийн захиалгын зардал
H = $.50H = $.50 нэгжийн жилд хадгалах зардалнэгжийн жилд хадгалах зардал
Q* =Q* =
2DS2DS
HH
Q* =Q* =
2(1,000)(10)2(1,000)(10)
0.500.50
= 40,000 = 200= 40,000 = 200 нэгжнэгж
EOQEOQ жишээ 1.жишээ 1.
http://gelegjamts.blogspot.com/
- 31. EOQEOQ жишээ 2.жишээ 2.
Жилд захиалах захиалгын тоо хэмжээгЖилд захиалах захиалгын тоо хэмжээг
тодорхойлтодорхойл
D = 1,000D = 1,000 нэгжнэгж Q*Q* = 200= 200 нэгжнэгж
S = $10S = $10 зах.зардал нэгжидзах.зардал нэгжид
H = $.50H = $.50 нэгжийн хад.зардал жилднэгжийн хад.зардал жилд
N = =N = =
ЭрэлтЭрэлт
Оновчтой.захОновчтой.зах
DD
Q*Q*
N = = 5N = = 5 удаа /жилд/удаа /жилд/
1,0001,000
200200
http://gelegjamts.blogspot.com/
- 32. EOQEOQ жишээ 3.жишээ 3.
Захиалга хоорондын хугацааг тодорхойлЗахиалга хоорондын хугацааг тодорхойл
D = 1,000D = 1,000 нэгжнэгж Q*Q* = 200= 200 нэгжнэгж
S = $10S = $10 N=N= 5 удаа5 удаа
H = $.50H = $.50 жилд ажиллах өдөр=250жилд ажиллах өдөр=250
T = = 50T = = 50 захиалга хоорондын хугацаазахиалга хоорондын хугацаа
250250
55
Захиалга хоорондын хугацаа Жилд ажиллах өдөр
= =T
N
http://gelegjamts.blogspot.com/
- 33. Нийт зардалНийт зардалminmin== зах.зардалзах.зардал ++ хад.зардалхад.зардал
TC = S + HTC = S + H
DD
QQ
QQ
22
TC = ($10) + ($.50)TC = ($10) + ($.50)
1,0001,000
200200
200200
22
TC = (5)($10) + (100)($.50) = $50 + $50 = $100TC = (5)($10) + (100)($.50) = $50 + $50 = $100
EOQEOQ жишээ 4.жишээ 4.
Оновчтой захиалга хийхэд шаардлагатай хүчинОновчтой захиалга хийхэд шаардлагатай хүчин
зүйлс доорх болно. Хамгийн бага зардал хэд вэ?зүйлс доорх болно. Хамгийн бага зардал хэд вэ?
D = 1,000D = 1,000 нэгжнэгж Q*Q* = 200= 200 нэгжнэгж
S = $10S = $10 N=N= 5 удаа5 удаа
H = $.50H = $.50 Т= 50 өдөрТ= 50 өдөр
S = HS = H
DD
QQ
QQ
22
TCTC minmin
http://gelegjamts.blogspot.com/
- 34. D = 8,000D = 8,000 нэгж жилийн эрэлтнэгж жилийн эрэлт
1 жилд ажлын1 жилд ажлын 250250 хоног ажилладагхоног ажилладаг
L =L = Захиалга хийх хугацаа ажлын 3 өдөрЗахиалга хийх хугацаа ажлын 3 өдөр
ROP = d x LROP = d x L
d =d =
DD
Жилд ажиллах ажлын өдөрЖилд ажиллах ажлын өдөр
= 8,000/250 = 32= 8,000/250 = 32 нэгж /1 өдрийн борлуулалт/нэгж /1 өдрийн борлуулалт/
= 32= 32 x 3 = 96x 3 = 96 нэгжнэгж
EOQEOQ жишээ 5.жишээ 5.
Дахин захиалга хийх хэмжээг тодорхойл
http://gelegjamts.blogspot.com/
- 37. • Энэ загварын үед үйлдвэр өөртөө
шаардлагатай нөөцийг үндсэн үйлдвэрийн
газраас нийлүүлдэг боловч үйлдвэрлэлийн
түвшин нь зарцуулалтын түвшингөөсөө
илүү байдгаас шалтгаалан saving буюу
хуримтлал бий болгоно. Энэ загварын гол
зорилго нь нөөцийг хичнээн хугацааны
хичнээн хэмжээгээр үйлдвэрлээд дараа нь
хэрэхн зарцуулж эхлэх вэ? Гэсэн асуудлыг
судлахад оршино. Энэ загварын үед
захиалгын зардал буюу тохируулгын ижил
түвшинд авч үзнэ.
ҮйлдвэрлэлийнҮйлдвэрлэлийн
захиалгын загварзахиалгын загвар
http://gelegjamts.blogspot.com/
- 38. Энэ үедЭнэ үед POQPOQ сонгож ажилланасонгож ажиллана
Хугацаа
Нөөцийнтүвшин
Нөөцийг
үйлдвэрлэл
болон хэрглээнд
байршуулах
Нөөцийг
хэрэглээнд
байршуулахНөөцийн
Max
түвшин
http://gelegjamts.blogspot.com/