1. As transformacións
sociais no s. XIX
O SOCIALISMO E MOVEMENTO OBREIRO

2. A nova sociedade.
Coa consolidación do capitalismo industrial e o sistema liberal foi aparecendo un
sistema social novo baseado nas clases sociais.
Antigo Réxime
Sociedade estamental
Estamento: Grupo social
pechado
Industrialización
+ liberalismo
Sociedade de clases
Clase social: grupo
social determinado
pola riqueza. Ascenso
e descenso social.
Clases ricas:
burguesía
Clases baixas:
Proletariado
Nacemento, sangue
Determina o privilexio
A riqueza + a
cultura+ mérito
persoal
Determina a
situación social
Igualdade
xurídica , pero
non económica
Sociedade
aberta.

3. A polarización social: Burguesía
versus proletariado
Dominio da burguesía
Grupo heteroxéneo:
•
•
alta burguesía
(banqueiros, industriais)
pequena burguesía
(comerciantes, pequenos
industriais)
Proletariado: A clase
dominada
Tiñan prohibido o asociacionismo
Dominio económico: posúe o capital, controla o
mercado, incrementa as súas rendas.
Dominio político: Implanta o liberalismo: defensa da
liberdade, da propiedade, seguridade e igualdade xurídica. O
Estado ao servizo dos intereses desta clase social
Dominio social e cultural: Os seus gustos custosos son a
norma.
• Forza de traballo barata e explotada pola burguesía.
• Traballador fabril recrutado das masas fuxidas do
éxodo rural
• Traballaba de sol a sol. Salarios de miseria, sen dereitos
laboráis, as mulleres e os nenos cobraban menos.
Ambiente de traballo penoso. Vivían hacinados.
Elevada mortandade nos primeiros momentos da
industrialización.

4. Primeiras formas de protesta e
organización
O Ludismo
O sindicalismo
Protestas espontáneas e violentas, sen ninguna reflexión política. Destrúen as máquinas por
consideralas as culpables da perda de postos de traballo. Recibe o nome de Ned Ludd. Foi un
movemento duramente reprimido. Tivo lugar ao inicio do s. XIX en Inglaterra. Máis tarde en Europa.
O sindicalismo en Gran Bretaña estaba prohibido. As sociedades de Axuda Mutua e
Beneficiencia axudaron aos traballadores que crearon unha caixa de resistencia. En 1824
aboliuse a prohibición e apareceron as Trade Unions, sindicatos por oficios sen matíz político.
Pasos de consolidación do sindicalismo de tipo corporativo:
• En 1829: Unión xeral de fiadores de John Doherty
• En 1833: Gran Sindicato Nacional con Robert Owen.
• En 1851: Sociedade Unida de William Allan
No último tercio do s. XIX, a presión sindical conseguiu melloras nas condicións
laboráis e salarais, unha lexislación laboral que foi poñendo límites ás condicións
de traballo.
En Europa tanto a industrialización como a organización obreira leva máis atraso e
terá un matíz máis político.
O Cartismo
Foi o primeiro paso para orientar a loita obreira pola vía da política. En 1838, en Gran
Bretaña, a Asociación de Traballadores de Londres con William Lovett á cabeza redacta a
Carta do Pobo na que destaca a petición do sufraxio universal e secreto para que os
traballadores poidan votar a representantes que defendan os seus intereses, parlamentos
anuais e unha remuneración para os deputados.
A heteroxeneidade ideolóxica do movemento, a forte represión e as sucesivas negativas do
Parlamento a reformar o sistema electoral acabaron co Cartismo a inicios dos 50.

5. O socialismo utópico
Definición de socialismo
Características do
socialismo utópico
Pensadores ilustrados
máis destacados
Pensamento que critica as desigualdades producidas polo
capitalilsmo industrial e ofrece un modelo social alternativo que
busca a igualdade económica.
Critican o capitalismo. Un sistema ao que cualifican de inxusto no
reparto da enorme riqueza que produce, pero non falan da súa
destrución, máis ben da súa humanización.
Propoñen modelos alternativos coa esperanza de que o seu
exemplo produza un cambio positivo. Hai unha consideración moral
nas súas propostas
Actúan influídos polas ideas ilustradas de progreso e harmonía social
e por unha mentalidade romántica. Fracasan no intento.
Robert Owen: Empresario textil con preocupacións pola
educación e condicións laboráis e salariais. Funda New Lanark
Fourier: pensou en comunidades ideais; os falansterios.
Saint Simon: defendía unha sociedade impulsada pola industria, a
tecnoloxía e detestaba aos políticos e xuristas.
Proudhon: Precursor do anarquismo. Estaba en contra da
propiedade privada.

6. Socialismo científico de Marx e Engels
Definición
O marxismo
Critica o capitalismo, pero vai a utilizar un método científico de análise da sociedade
industrial coa intención de identificar as condicións obxectivas que levarían á
destrución do capitalismo e ao advenemento dunha sociedade igualitaria. Estamos
ante unha doutrina política que convida á acción política (praxe) do proletariado
para acadar o poder.
• O materialismo histórico: Explica a evolución das sociedades. As condicións
materiais determinan as ideas.
O modo de organizar a satisfacción desas necesidades determina a estrutura económica. A súa vez esta
determina a superestrutura político-ideolóxica. O Estado é un instrumento de dominación da clase social
que está no poder.
O conxunto formado pola estrutura económica + a superestrutura dá lugar a un modo de producción.
Modo de producción escravista- feudal- burgués - socialista
• Método de análise da realidade: método dialéctico: tese, antitese e síntese.
Os cambios na producción derivan en cambios nas ideas e na política. Un desenvolvemento de novas
forzas produtivas evidencia a inxustiza do modelo anterior e promove unha transformación social pola vía
da revolución: Loita de clases e mudanza no modo de producción. Loita de clases antagónicas como
motor da historia. A explotación sobre o proletariado (plusvalía) é a base do descontento social
• Praxe política:
Loita revolucionaria para acadar o poder
proletariado
•
por parte do proletariado. Fase transitoria: ditadura do
Os medios de producción en mans do Estado
Sociedade sen clases, comunismo.
Humanismo marxista. Fin da historia como un proceso de loita de clases. O
Estado político non ten sentido. Xurde un home novo.

7. Anarquismo
Definición
En contra
A favor
Ideoloxía política que avoga pola eliminación de toda forma de
autoridade que restrinxa a igualdade, liberdade e a xustiza social. Defende
a liberdade, pero en relación solidaria cos demais, como algo que se
constrúe de xeito colectivo.
De todo o poder : Estado, Igrexa, burocracia, organización centralizada
dos partidos políticos, exército, matrimonio.
Queren a destrución do capitalismo, da propiedade privada
Federación libre de comunas autónomas e autosuficientes gobernadas en
réxime de autoxestión. Asamblearismo. Intercambio recíproco
Propiedade colectiva dos bens e medios de producción
Revolución espontánea dos traballadores e campesinos
Igualdade de ambos sexos, educación laica da poboación
Practican a folga xeral e os actos de terrorismo contra calquera forma de
estado ou opresión.

8. I Internacional. AIT
Que é?
Cando e por que ?
Obxectivos.
A primeira organización obreira a nivel internacional.
Xurde en 1864. A presión dos traballadores británicos sobre a patronal estaba
sendo burlada pola contratación de obreiros do continente. Necesidade de
unificar as acción da loita obreira. Maior desenvolvemento do capitalismo e as
organización obreiras
(Manifesto redactado por
Marx)
Emancipación da clase obreira polos propios obreiros . Acabar co
capitalismo
Unha loita política ademáis de sindical
Quenes formaban
parte?
Unha organización plural que aglutinaba tendencias moi diversas: Trade
unionistas, marxistas, anarquistas, proudhonianos…
Como se
organizaban?
Celebraban congresos anuais a onde acodían representantes de
todas as federacións nacionais.
Choque entre marxistas e anarquistas no Congreso de Basilea (1869) por:
Problemas
•
•
•
Obxectivos da loita obreira
Protagonistas da acción sindical
Aspectos organizativos
Heteroxeneidade das forzas internas da AIT. Expulsión dos anarquistas en 1872
O episodio da Comuna de París (1871). A primeira experiencia de goberno
obreiro. Forte represión.
Disólvese en 1876

9. Os partidos socialistas e a II Internacional.
No último tercio do s.XIX foron constituíndose partidos socialistas con ideario marxista. O modelo
organizativo e ideolóxico foi o SPD alemán. En España fúndase o PSOE en 1879.
Programa político:
• Constituirse como un partido obreiro oposto aos partidos burgueses
• Obxectivo a posesión do poder político pola clase traballadora e transformar a propiedade individual
en colectiva.
• Aceptan o xogo parlamentario.
1889 fúndase a II Internacional como unha Internacional socialista e marxista
Aspectos organizativos
•
•
•
•
•
Sede en Bruselas
Secretario permanente e Comité
executivo para coordinar as accións
Congresos periódicos
Federación de partidos socialistas
que aceptan o xogo político
parlamentario
Aceptación na organización de
sindicais afíns
Acordos:
•
•
•
Xornada de 8 horas
1 de maio, día
internacional de loita dos
traballadores
8 de marzo, día de loita da
muller traballadora
Problemas:
•
•
•
A cuestión do revisionismo de Bernstein.
Postura reformista sen destrución do
capitalismo. Marxismo necesita revisión.
Condena do revisionismo en 1904. Derivaría na
socialdemocracia.
A cuestión colonial. En contra do imperialismo
A cuestión da 1ª Guerra Mundial. Conflito
capitalista non é a loita dos obreiros. Pacifismo