preprint

1. Ewa Matczuk
Biblioteka Politechniki Lubelskiej
Rola coachingu jako instrumentu w realizacji celów biblioteki
Współczesne biblioteki to organizacje funkcjonujące w ciągle zmieniającym się otoczeniu, w
którym muszą być przygotowane na zmiany oraz wzrastające wymagania otoczenia. Czynnikiem
determinującym konkurencyjność i skuteczne działanie jest umiejętność pozyskiwania,
przekazywania i kreowania informacji oraz wiedzy. Efektywność funkcjonowania biblioteki
zależy od tego, jak jest zarządzana i zorganizowana. Zarządzanie powinno być skierowane na
zasoby organizacji – pracowników, ponieważ oni są najważniejszym czynnikiem decydującym o
jakości biblioteki. Wiedza, kwalifikacje i postawy zatrudnionych osób decydują
o tym, czy ich potencjał jest odpowiednio wykorzystywany i służy realizacji celów biblioteki.1
Aby dobrze wykorzystać silne strony pracownika, zarządzający powinni znaleźć czas na kontakty
interpersonalne, poznać potrzeby i dążenia swoich podwładnych. Takie działania ułatwiają
stosowanie właściwych bodźców i technik motywacyjnych.
Komunikowanie należy do podstawowych zadań i sposobów pracy współczesnego
bibliotekarza, jest warunkiem jego kompetencji zawodowych i rozwoju osobistego. Do
standardowych zachowań komunikacyjnych bibliotekarza, w stosunku do czytelnika
1
B. Żołędowska, Znaczenie satysfakcji pracowników w zarządzaniu bibliotekami,” Zeszyty Naukowe Wyższej Szkoły
Zarządzania i Marketingu w Sosnowcu”, [on-line], 2005 z. 7, [dostęp 27.06.2011]. Dostępny w World Wide Web:
http://www.sbc.org.pl/dlibra/doccontent?id=1684&dirids=1.
1

2. i społeczności lokalnej, należy:
 przestrzeganie zasad sprawnej organizacji pracy w bibliotekach;
 prezentacja osobista;
 efektywne reagowanie na potrzeby środowiska;
 kreowanie własnego wizerunku zawodowego;
 doskonalenie warsztatu pracy w bibliotece.
Wymienione zachowania komunikacyjne powinny opierać się na sprawnym zarządzaniu
w bibliotece, tak, by nie stworzyć w niej działań niepożądanych.2
Zaangażowanie pracowników wpływa na poziom osiąganych przez bibliotekę celów. Jednym
z wielu zadań biblioteki jest upowszechnianie wiedzy o niej samej, kształtowanie pozytywnego
wizerunku, przyciąganie rzeczywistych i potencjalnych użytkowników, a także wspieranie
edukacji, pomoc w rozwijaniu umiejętności samokształcenia użytkowników. Przygotowanie,
wdrożenie i realizacja wybranych celów wymaga wiedzy i rozwoju pracowników. Często
oczekuje też od nich zmiany postawy, poszukiwania nowych form pracy.
Za pomocą skutecznego zarządzania można osiągnąć większość celów. Odpowiednie
kierowanie podwładnymi może przyczynić się do kształtowania właściwego obrazu biblioteki
w oczach jej użytkowników. Właściwe postępowanie z personelem warunkuje uruchomienie
u pracownika potencjału umysłowego, wykazanie się przez niego kreatywnością i pomysłami
oraz pomaga mu w pełni zaangażować się w realizowane zadania.
Jedną z dróg, która może ułatwić wprowadzenie zmian i doskonalenie pracy bibliotek, jest
wykorzystanie takiego procesu, jak coaching.
Coaching jest wieloaspektowym i wielowymiarowym, a przede wszystkim zmiennym
procesem, którego przebieg zależy od celów i okoliczności. Przede wszystkim u podstaw
coachingu leży potrzeba zmiany lub ulepszenia zastanego stanu.
Istnieje wiele definicji coachingu. W najprostszym ujęciu jest to rozmowa lub seria rozmów
jednej osoby z drugą. Wymiany zdań prowadzone odpowiednio i skutecznie pozwalają na
zwiększenie świadomości oraz odpowiedzialności, wydajności działań podejmowanych przez
osoby podlegające coachingowi, co bezpośrednio przenosi się na efektywność całych zespołów
i organizacji.
2
A. Zbroja,Wpływ zarządzania strategicznego w bibliotece uczelnianej na profesjonalną obsługę czytelników,
W: Zarządzanie strategiczne i marketingowe w bibliotekach, red. M.Nowak, P.Pioterek, J.Przybysz, Poznań,
Wydawnictwo Wyższej Szkoły Bankowej, 2004, s. 145.
2

3. Coaching można podzielić na dwa typy, indywidualny i zespołowy. W różnych źródłach
podawane są następujące definicje procesu indywidualnego:
 uwolnienie potencjału jednostki;
 rozwijanie umiejętności pracownika i jego wiedzy, by uzyskał lepsze wyniki pracy,
a co za tym idzie, by osiągnięto cele ekonomiczne całej firmy;
 pomoc pracownikom w zidentyfikowaniu celów, a następnie ich szybsza i łatwiejsza
realizacja;
 dążenie do osiągnięcia lepszych wyników pracy i efektywnego uczenia się. 3
Coaching zespołowy to pomoc zespołowa polegająca na tym, by dzięki analizie i dialogowi
wpłynąć na poprawę wyników pracy i wesprzeć działania, które to umożliwiają.4
Głównym celem coachingu w organizacji jest poprawa efektów pracy, ponadto usprawnienie
i przyśpieszenie działań pracowników, zmiana dotychczasowych metod i trybów funkcjonowania
oraz zwiększenie umiejętności lidera w zarządzaniu wynikami pracy indywidualnych
pracowników. Coaching także wpływa na zamianę nawyków. Wspiera również tych, którzy
gorzej znoszą przyjmowanie nowych postaw i zachowań. Istotą coachingu jest kreowanie takiego
rozumienia siebie i otoczenia, dzięki któremu coachowany będzie potrafił nadać kierunek
swojemu życiu i pracy poprzez jasne określenie priorytetów i związanych z nimi celów, brać
odpowiedzialność za swoje życie i pracę oraz świadomie decydować o ich jakości.
Coaching skupia się na konkretnym celu. Pojawia się jako reakcja na problemy lub szanse.
Metoda ta ma doprowadzić do pożądanej zmiany. Proces staje się narzędziem – coach pokazuje
pracownikom, jak kierować procesami zmian.
Osoby poddawane coachingowi indywidualnemu i zespołowemu powinny dokładnie
wiedzieć, jakie rezultaty chcą osiągnąć i w jakich obszarach działania ponosiły dotychczas
porażki. Natomiast menedżer – coach, pomaga w sprecyzowaniu celów, a następnie ich szybszej
i łatwiejszej realizacji.
Coaching zespołowy przyczynia się do:
 łagodzenia konfliktów wewnątrz jednego zespołu i pomiędzy innymi zespołami;
 wzrostu wydajności działań zespołu i metod działania;
3
D. Clutterbuck, Coaching zespołowy, Poznań, Rebis, 2009, s. 16.
4
Tamże, s. 75.
3

4.  podniesienia jakości komunikacji grupy z otoczeniem;
 utrzymania wartościowych pracowników (pracownicy czują, że wciąż się uczą nowych
rzeczy);
 planowania sukcesu poprzez podnoszenie rangi lidera i członków zespołu;
 ogólnego zarządzania wiedzą (ponieważ członkowie grupy są zdolni do wykorzystania
swoich umiejętności coachingowych, by wesprzeć proces uczenia się osób spoza
zespołu).5
Coaching zespołowy sprawia, że poszczególni członkowie integrują się wokół wspólnych
celów oraz zwiększają swoje zaangażowanie i motywację do działania. Rezultatem jest zgrany,
efektywnie współpracujący ze sobą zespół bibliotekarzy.
W dzisiejszych czasach biblioteki potrzebują ludzi, którzy się uczą, myślą, interpretują
i wykorzystują dostępne informacje, oraz tych, którzy potrafią szybko reagować i adaptować się
do nowych okoliczności. Coachingowy styl zarządzania jest odpowiedzią na potrzebę szybkiego
przystosowywania się do zmian które zachodzą w bibliotekach. Jest jednym ze sposobów, który
pozwala efektywnie radzić sobie z wyzwaniami środowiska.
Jakie zatem korzyści płyną z coachingu?
 Wzmacnia indywidualne wyniki pracy.
 Usprawnia obsługę klientów.
 Poprawia relacje między menedżerami a zespołem.
 Umacnia samoświadomość i opanowanie.
 Ułatwia konstruktywne używanie emocji.
 Pielęgnuje pozytywną kulturę pracy.
 Kreuje podwładnych zdolnych do otrzymania awansu.
 Przezwycięża problemy związane z osiąganiem określonych wyników.
 Zmniejsza retencję pracowników.6
Coaching z perspektywy biblioteki jako organizacji jest opłacalną inwestycją w jej stabilny
rozwój. Jest także użytecznym narzędziem do wspólnego ustalania celów związanych
z jakością współpracy i komunikacji (nie tylko w strukturach biblioteki, ale i z użytkownikiem),
5
D. Clutterbuck, poz. cyt., s. 79.
6
O. Rzycka, Menedżer coachem: jak rozmawiać, by osiągnąć rezultaty, Kraków, Wolters Kluwer Polska, 2010,
s. 35.
4

5. do rozwiązywania konfliktów i przechodzenia od wizji do działania. A na pewno pozwala na
doprowadzenie do zaangażowania każdego pracownika biblioteki do realizacji zadań,
wynikających z wprowadzanych zmian, zmianę sposobu myślenia bibliotekarzy i nastawienia do
użytkowników jako klientów warunkujących istnienie biblioteki.
Biblioteka to organizacja, której zasadniczym źródłem sukcesu jest potencjał pracowników,
ich kwalifikacje, umiejętności, predyspozycje oraz zaangażowanie. A stopień złożoności zadań
oraz warunków ich realizacji narzuca potrzebę stosowania odpowiedniego stylu zarządzania,
dzielenia się zdobytą wiedzą i nowymi informacjami. 7
Rożne są cele bibliotek i różne środki prowadzące do ich realizacji. Rożne są również modele
organizowania pracy w bibliotekach. Niezależnie od przyjętej formy istotne jest, aby instytucja ta
zapewniała komfort pracy osobom zatrudnionym, zaś samej sobie – jak najlepsze wykorzystanie
potencjału koncepcyjnego pracowników.
Bibliografia
1. Clutterbuck, D., Coaching zespołowy, Poznań, Rebis, 2009.
2. Rzycka, O., Menedżer coachem: jak rozmawiać, by osiągnąć rezultaty, Kraków, Wolters
Kluwer Polska, 2010.
3. Zbroja, A., Wpływ zarządzania strategicznego w bibliotece uczelnianej na profesjonalną
obsługę czytelników, W: Zarządzanie strategiczne i marketingowe w bibliotekach, red.
Mateusz Nowak, Paweł Pioterek, Janina Przybysz. Poznań, Wydawnictwo Wyższej
Szkoły Bankowej, 2004, s. 145.
4. Żołędowska, B., Znaczenie satysfakcji pracowników w zarządzaniu bibliotekami,”
Zeszyty Naukowe Wyższej Szkoły Zarządzania i Marketingu w Sosnowcu”, [on-line],
2005 z. 7, [dostęp 27.06.2011]. Dostępny w World WideWeb:
http://www.sbc.org.pl/dlibra/doccontent?id=1684&dirids=1.
5. Żałędowska-Król, B., Wartości organizacyjne w kulturze jakości, W: Jakość usług
bibliotecznych w społeczeństwie informacyjnym, pod red. Joanny Kamińskiej i Beaty
Żołędowskiej-Król, Warszawa, SBP, 2009, s. 167.
7
B. Żałędowska-Król, Wartości organizacyjne w kulturze jakości, W: Jakość usług bibliotecznych w społeczeństwie
informacyjnym, pod red. J. Kamińskiej i B. Żołędowskiej-Król, Warszawa, SBP, 2009, s. 167.
5

6. 6