Narodowy Program Zdrowia (NPZ) to dokument wyznaczający głównie kierunki polityki zdrowia publicznego w kraju. Opiekunowie medyczni są niedocenionym elementem w systemie ochrony zdrowia, odpowiedzialnym za wdrożenie i realizację celów strategicznych NPZ. W prezentacji tej pokazano zakres czynności opiekunów medycznych w pracy z osobami chorymi przewlekle i ich rodzinami, który pokrywa się w z zakresem realizacji założeń NPZ. Więcej ciekawych informacji na www.punktkonsultacyjny.eu

1. Zadania opiekuna
medycznego
w kontekście Narodowego
Programu Ochrony Zdrowia
na lata 2016 - 2020
Łukasz Kołodziej
Fundacja Instytut Zdrowia FIZ-LK ©

2. Podstawowym zadaniem opiekuna medycznego
jest profesjonalne pomaganie osobom chorym i ich
rodzinom w pielęgnacji pacjenta, a nie czytanie
opasłych dokumentów i analizowanie strategii
rządowych w obszarze ochrony zdrowia.
Fundacja Instytut Zdrowia FIZ-LK ©

3. To jednak opiekun medyczny dociera bezpośrednio
do domów osób chorych i ich rodzin.
Fundacja Instytut Zdrowia FIZ-LK ©

4. Dlatego to właśnie opiekunowie medyczni są tak
ważnym elementem w realizacji założeń polityk
prozdrowotnych.
Fundacja Instytut Zdrowia FIZ-LK ©

5. Narodowy Program Zdrowia (NPZ) jest to podstawowy
dokument polityki zdrowia publicznego w kraju.
NPZ wyznacza główne priorytety i najważniejsze obszary
działania państwa polskiego w obszarze szeroko
rozumianej ochrony zdrowia.
Fundacja Instytut Zdrowia FIZ-LK ©

6. Wymóg tworzenia i wdrażania NPZ co najmniej raz na 5 lat
wynika z ustawy z dnia 11 września 2015 r. o zdrowiu
publicznym (Dz. U. 2015 poz. 1916). NPZ ustanawiany jest
na drodze rozporządzenia Rady Ministrów.
Fundacja Instytut Zdrowia FIZ-LK ©

7. Fundacja Instytut Zdrowia FIZ-LK ©

8. Co chcemy osiągnąć dzięki NPZ
Chcemy, aby wszyscy – niezależnie od wieku czy miejsca zamieszkania – mieli
większą świadomość tego, jak ich zachowania wpływają na zdrowie. Celem
programu jest, aby Polacy prowadzili zdrowszy tryb życia (i dokonywali
prozdrowotnych wyborów) i mogli jak najdłużej cieszyć się zdrowiem i pełnym
uczestnictwem w pracy, życiu społecznym i rodzinnym.
Cel strategiczny NPZ
•wydłużenie życia Polaków w zdrowiu,
•poprawa jakości życia związanej ze zdrowiem,
•ograniczanie społecznych nierówności w zdrowiu.
Cel strategiczny można osiągnąć dzięki realizacji celów operacyjnych. Mają one
zmniejszyć narażenie społeczeństwa na największe zagrożenia dla zdrowia.
NPZ łączy różne programy profilaktyczne realizowane dotychczas na podstawie
przepisów kilku ustaw, o różnych terminach realizacji oraz różnych źródłach i
poziomach finansowania (m.in. z zakresu przeciwdziałania narkomanii lub
alkoholizmowi).
źródło: http://www.mz.gov.pl/zdrowie-i-profilaktyka/narodowy-program-zdrowia/npz-2016-2020/ [dostęp: 07.12.2017 r.]

9. „…by Polacy żyli dłużej i w jak najlepszym zdrowiu”
6 najważniejszych z punktu widzenia stanu zdrowia społeczeństwa
obszarów działania (cele operacyjne NPZ):
1. Poprawa sposobu żywienia, stanu odżywienia oraz aktywności fizycznej
społeczeństwa
2. Profilaktyka i rozwiązywanie problemów związanych z używaniem substancji
psychoaktywnych, uzależnieniami behawioralnymi i innymi zachowaniami
ryzykownymi
3. Profilaktyka problemów zdrowia psychicznego i poprawa dobrostanu
psychicznego społeczeństwa
4. Ograniczenie ryzyka zdrowotnego wynikającego z zagrożeń fizycznych,
chemicznych i biologicznych w środowisku zewnętrznym, miejscu pracy,
zamieszkania, rekreacji oraz nauki
5. Promocja zdrowego i aktywnego starzenia się
6. Poprawa zdrowia prokreacyjnego

10. Opiekunowie medyczni mogą być zaangażowani
w realizację aż 4 spośród 6 celów operacyjnych NPZ
Fundacja Instytut Zdrowia FIZ-LK ©

11. Cele operacyjne o najmniejszym (!!!) związku
z pracą opiekunów medycznych 1
4. Ograniczenie ryzyka zdrowotnego wynikającego z zagrożeń fizycznych,
chemicznych i biologicznych w środowisku zewnętrznym, miejscu pracy,
zamieszkania, rekreacji oraz nauki
•poprawiać jakość powietrza,
•promować bezpieczeństwo żywności i wody,
•zmniejszać ekspozycję na zbyt duży hałas,
•zmniejszać narażenie na biologiczne czynniki chorobotwórcze, szkodliwe
substancje chemiczne i czynniki biologiczne – w tym środki ochrony roślin,
środki uprawy roślin, produkty biobójcze, antybiotyki czy substancje
endokrynopodobne.
Zadania/wyzwania:
Fundacja Instytut Zdrowia FIZ-LK ©

12. Cele operacyjne o najmniejszym (!!!) związku
z pracą opiekunów medycznych 2
6. Poprawa zdrowia prokreacyjnego
•uczyć jak dbać o zdrowie prokreacyjne,
•edukować pracowników opieki zdrowotnej,
•aby zdrowie prokreacyjne znalazło się w programach kształcenia na
kierunkach medycznych, biologicznych, psychologicznych i
pedagogicznych oraz w programach doskonalenia zawodowego lekarzy,
pielęgniarek i położnych,
•prowadzić badania nad zdrowiem prokreacyjnym w społeczeństwie.
Zadania/wyzwania:
Fundacja Instytut Zdrowia FIZ-LK ©

13. Cele operacyjne o największym (!!!) związku
z pracą opiekunów medycznych
1. Poprawa sposobu żywienia, stanu odżywienia oraz aktywności fizycznej
społeczeństwa
2. Profilaktyka i rozwiązywanie problemów związanych z używaniem substancji
psychoaktywnych, uzależnieniami behawioralnymi i innymi zachowaniami
ryzykownymi
3. Profilaktyka problemów zdrowia psychicznego i poprawa dobrostanu
psychicznego społeczeństwa
5. Promocja zdrowego i aktywnego starzenia się
Fundacja Instytut Zdrowia FIZ-LK ©

14. Poprawa sposobu żywienia, stanu odżywienia oraz aktywności fizycznej
społeczeństwa
•działania informacyjno-edukacyjne, które promują zdrowy styl życia w
różnych grupach społecznych (zakres czynności opiekuna medycznego),
•utworzenie ogólnopolskiego centrum edukacji żywieniowej i zdrowego stylu
życia,
•zapewnianie dostępności do obiektów sportowych oraz ćwiczeń fizycznych,
•wsparcie rodzin z problemem otyłości, np. przez tworzenie zespołów
terapeutycznych (zakres czynności opiekuna medycznego), pomoc
dietetyczną, psychologiczną i medyczną
Zadania/wyzwania:
Fundacja Instytut Zdrowia FIZ-LK ©

15. Zadania/wyzwania:
Profilaktyka i rozwiązywanie problemów związanych z używaniem substancji
psychoaktywnych, uzależnieniami behawioralnymi i innymi zachowaniami
ryzykownymi (1)
•przeciwdziałanie narkomanii (potencjalnie w zakresie kompetencji
opiekuna medycznego),
•profilaktykę i rozwiązywanie problemów alkoholowych (potencjalnie w
zakresie kompetencji opiekuna medycznego),
•zwalczanie następstw zdrowotnych używania wyrobów tytoniowych i
wyrobów powiązanych, także e-papierosów (potencjalnie w zakresie
kompetencji opiekuna medycznego),
•przeciwdziałanie uzależnieniom behawioralnym (potencjalnie w zakresie
kompetencji opiekuna medycznego)
Fundacja Instytut Zdrowia FIZ-LK ©

16. Profilaktyka i rozwiązywanie problemów związanych z używaniem substancji
psychoaktywnych, uzależnieniami behawioralnymi i innymi zachowaniami
ryzykownymi (2)
Opiekunowie medyczni pracują w domach podopiecznych i kontaktują się
z członkami ich rodzin. Dlatego opiekunowie powinni być uważni na oznaki
nadużywania substancji uzależniających w rodzinach swoich podopiecznych.
Opiekunowie powinni również posiadać choćby minimalną wiedzę na temat
oferty terapeutycznej ośrodków terapii uzależnień, w najbliższej okolicy
oraz na temat grup nieformalnych (np. Anonimowi Alkoholicy),
wspierających osoby uzależnione i ich rodziny w społecznościach lokalnych.
Fundacja Instytut Zdrowia FIZ-LK ©

17. Gdzie skierować kogoś z problemem uzależnienia? (1)

18. Gdzie skierować kogoś z problemem uzależnienia? (2)

19. Zadania/wyzwania:
3. Profilaktyka problemów zdrowia psychicznego i poprawa dobrostanu
psychicznego społeczeństwa
•wspierać zdrowie psychiczne (potencjalnie w zakresie kompetencji opiekuna
medycznego),
•zapobiegać zaburzeniom psychicznym (potencjalnie w zakresie kompetencji
opiekuna medycznego),
•ocenić potrzeby w zakresu ochrony zdrowia psychicznego, poprzez działania
badawczo-naukowe.
Opiekun medyczny kontaktuje się z chorym i jego rodziną bardzo często.
Dlatego powinien być w stanie zauważyć oznaki stanów depresyjnych, lękowych
i psychotycznych u swoich podopiecznych i klientów. Opiekun powinien
posiadać również choćby minimalną wiedzę na temat oferty terapeutycznej
ośrodków dla osób z zaburzeniami zdrowia psychicznego w okolicy swojej pracy.

20. Zadania/wyzwania:
5. Promocja zdrowego i aktywnego starzenia się
•promować zachowania prozdrowotne (zakres czynności opiekuna medycznego
np. profilaktyka przeciwodleżynowa),
•uczyć o zdrowym odżywianiu i diecie (zakres czynności opiekuna medycznego
np. pouczyć rodzinę chorego na temat zasad bezpiecznego karmienia i pojenia
pacjenta),
•poprawiać przestrzeganie przez pacjentów zaleceń lekarzy (zakres czynności
opiekuna medycznego np. regularne podawanie laków pacjentowi),
•tworzyć przestrzeń publiczną przyjazną seniorom,
•zwiększać dostęp seniorów do nowoczesnych technologii.
Fundacja Instytut Zdrowia FIZ-LK ©

21. Kontrowersje związane z NPZ
Obecny NPZ na lata 2016 – 2020 jest już 5-tą z kolei edycją narodowej
strategii zdrowia publicznego. Poprzedni NPZ obowiązywał na lata 2007 – 2015.
Wcześniejsze dokumenty strategiczne związane ze zdrowiem publicznym
obowiązywały w latach:
•2002 – 2006
•1996 – 2002
•1993 – 1996
W Polskich realiach tak długie okresy obowiązywania danej strategii
zdrowia publicznego powodują problemy z oceną skuteczności realizacji celów
strategicznych. Zmieniają się ustawy związane z ochroną zdrowia, pojawiają się
i znikają kolejne ekipy rządzące wraz ze swoimi „niezależnymi” ekspertami.
Opisywane są wciąż nowe zagrożenia zdrowia publicznego np. dopalacze.
Najwyższa Izba Kontroli sprawdza realizację tylko wybranych polityk
zdrowotnych np. efektywność realizacji Narodowego Programu Ochrony Zdrowia
Psychicznego w Polsce. Wszystko to utrudnia systematyczną weryfikację
skuteczności oddziaływań i założeń NPZ-tów.

22. Przykład kontrowersji
Kto po 2020 r. będzie zainteresowany zbadaniem ile kosztowało opracowanie
i wyemitowanie spotu reklamowego, promującego zdrowie prokreacyjne wśród
Polaków. Czy taki spot może być skuteczny?

23. Dziękuję za uwagę i zapraszam
na stronę Punktu Konsultacyjnego
(www.punktkonsultacyjny.eu)
oraz na strony naszej fundacji
(www.fiz-lk.edu.pl)
Fundacja Instytut Zdrowia FIZ-LK ©