1. UD 4 ESPAÑA E
GALICIA NO
SÉCULO XIX
www.historiartex.blogspot.com
www.nonmeconteshistorias.blogspot.com

2. CRONOLOXÍA 1
1775-1783 Guerra Independencia americana
1776 Declaración de Independencia das colonias británicas de Norteamérica
Declaración dos dereitos do home
1787 Creación da república federal de EEUU
O Estado americano redacta a Primeira Constitución escrita da historia
1789 Comezo da Revolución Francesa
1791-1792 Monarquía constitucional e parlamentaria francesa
1792 Proclamación da I República francesa
1792-1795 República Democrática francesa (convención)
1795-1799 República Burguesa francesa (Directorio)
1804 Proclamación do Imperio de Napoleón
Redacción do Código civil
1805 Batallas de Trafalgar e de Austerlitz
1808 Comeza a Guerra da Independencia Española
1814 Fin do Imperio Napoleónico
Congreso de Viena
1815 Santa Alianza

3. CRONOLOXÍA 2
1º CICLO DE REVOLUCIÓNS LIBERAIS EN EUROPA 1820
FIN DA DOMINACIÓN ESPAÑOLA EN AMÉRICA 1825
INDEPENDENCIA DE GRECIA 1830
2º CICLO DE REVOLUCIÓNS LIBERAIS EN EUROPA 1830
3º CICLO DE REVOLUCIÓNS LIBERAIS EN EUROPA 1848
2º IMPERIO FRANCÉS (NAPOLEÓN III) 1852
PROCLAMACIÓN DO REINO DE ITALIA 1861
PROCLAMACIÓN DO II IMPERIO ALEMÁN 1871

4.  Máquina de Vapor (J. Watt) – 1768
 Primeiro tear mecánico de vapor (E. Cartwright)– 1784
 Primeiras locomotoras (R. Trevithick)-1804 (G. Stephenson)- 1825
 Primeiros barcos de vapor – 1807
 Primeira liña de ferrocarril – 1825 / 1830
 Manifesto Comunista de K. Marx e Engels – 1848
 Teléfono (Bell) – 1871
 Lámpada eléctrica (Edison) – 1881
 Automóbil (K. Benz) – 1885
 Cinematógrafo (Lumière) – 1895
 Primeiro voo en avión (Irmáns Wright) - 1903
CRONOLOXÍA 3

5. Reinado de Carlos IV 1788-1808
Guerra da Independencia 1808-1814
Constitución de Cádiz 1812
Reinado de Fernando VII
Trienio Liberal
Fin dominación española en América
1814-1833
1820-1823
1825
Rexencia de Mª Cristina 1833-1840
Rexencia de Espartero 1840-1843
Reinado de Isabel II
Década moderada
Bienio progresista
1843-1868
1843-1854
1854-1856
O sexenio Democrático
A Primeira República
1868-1874
1873-1874
A Restauración (Alfonso XIII-Mª Cristina H.) 1875-1898
Independencia de Cuba e Filipinas 1898
C
r
o
n
o
l
o
x
í
a
4

6. VOCABULARIO
 BURGUESÍA, PROLETARIADO, SOCIALISMO,
ANARQUISMO, MONARQUÍA ABSOLUTA,
MONARQUÍA CONSTITUCIONAL, REPÚBLICA,
GUERRILLA, CONSTITUCIÓN,
PRONUNCIAMENTO, CARLISTAS, ISABELINOS,
BIPARTIDISMO, CACIQUE, DESAMORTIZACIÓN.

7. ANTIGO RÉXIME: forma de organización social (estamental), política (gobernos autoritarios
e absolutistas) e económica (agricultura de autoabastecemento e produción artesanal) dos
países europeos desde finais o século XV ata principios do século XIX.
 MONARQUÍA ABSOLUTA: sistema político que se caracteriza pola
concentración de todos os poderes na persoa do rei, que só é responsable
dos seus actos ante Deus. Desenvolveuse na maioria dos estados
europeos durante os séculos XVII e XVIII.
 MONARQUÍA CONSTITUCIONAL: Sistema político no que o xefe do
Estado é un rei, o seu papel é unicamente representativo, mentres que o
poder executivo reside no goberno, elixido democraticamente.
 REPÚBLICA: Organización dun estado no que os cidadáns ou o
Parlamento elixen a súa máxima autoridade para un período determinado.
 CONSTITUCIÓN: Lei fundamental dun estado que define os dereitos e as
liberdades básicas dos cidadáns e as formas de goberno.

8. PROLETARIADO: clase social que,
na sociedade capitalista, carece de
medios de produción e só dispón
da súa forza de traballo como
medio de subsistencia.
BURGUESÍA: clase social
dominante na sociedade
capitalista, que gozaba dun
estatus económico privilexiado por
ser a propietaria dos medios de
produción e que alcanzou a
prominencia política.

9.  SOCIALISMO: doutrina
política xurdida en Europa
durante a Revolución
Industrial que propugna
unha transformación da
sociedade para lograr a
igualdade entre as persoas.
 ANARQUISMO: Movemento político
estendido por Europa na segunda metade
do século XIX e principios do XX, que
rexeitaba o Estado e outras formas de
autoridade e coerción social e que
promove unha sociedade baseada
exclusivamente na cooperación voluntaria
entre as persoas.

10.  GUERRILLA: grupo
armado que combate un
exército regular mediante
ataques rápidos e
sorpresivos.
 PRONUNCIAMENTO:
levantamento militar contra
o goberno promovido por
un xefe do exército. No
século XIX en España os
pronunciamentos foron
protagonizados por
militares que querían
instaurar un réxime liberal.
Teniente Coronel Rafael del Riego junto a sus soldados

11.  CARLISTAS: partidarios do príncipe Carlos Mª Isidro (irmán
de fernando VII), absolutistas.
 ISABELINOS: partidarios de Isabel II (filla de fernando VII),
liberais.
 BIPARTIDISMO: sistema político con predominio de 2
partidos que compiten ou alternan no poder.
 CACIQUE: persoa que exerce unha dominación ou influencia
política abusiva nunha vila ou comarca.
 DESAMORTIZACIÓN: Expropiación por parte do estado das
propiedades dos nobres, da igrexa e das terras comunais, e
a posterior venda nunha poxa pública.

12.  O REINADO DE CARLOS IV
(1788-1808)

14. A FAMILIA DE CARLOS IV
POR GOYA
https://www.youtube.com/watch?v=quseErUlB4Q

15.  A GUERRA DA INDEPENDENCIA
(1808-1814)

16. 27 octubre,1807, Napoleón e Godoy firman o Tratado de Fontainebleau

19. Bayona, Francia.
Fernando VII abdica en favor de Carlos IV y este en favor de José Bonaparte

22. O 2 E 3 DE MAIO DE 1808:
A CARGA DOS MAMELUCOS
E OS FUSILAMENTOS
Siento ardientes deseos de
perpetuar por medio del
pincel las más notables y
heroicas acciones o
escenas de nuestra
gloriosa insurrección contra
el tirano de Europa.
GOYA

23.  AS CORTES DE CÁDIZ
(CONSTITUCIÓN DE 1812)

24.  GRUPOS QUE FORMABAN PARTE DAS CORTES:
 AS CORTES DE CÁDIZ
LIBERAIS
ILUSTRADOS
ABSOLUTISTAS

25. MONUMENTO
AS CORTES DE
CÁDIZ
CÁDIZ

26. Soberanía
Nacional
División de
poderes
Monarquía
constitucional
Liberdade,
igualdade,…

27. FOI COÑECIDA POPULARMENTE COMO “A
PEPA” PORQUE FOI PROCLAMADA O 19 DE
MARZO DE 1812 (FESTIVIDAD DE SAN JOSÉ).

28.  O REINADO DE FERNANDO VII
(1814-1833)
 AS REXENCIAS
(1833-1843)

29.  O REINADO DE FERNANDO VII (1814-1833)
ETAPAS
1814-1820: Regreso a España
• Abole a Constitución de 1812
• Reinstaura a Monarquía Absoluta
1820-1823: Trienio Liberal
• Levantamento do xeneral Rafael Riego
• Monarquía Constitucional
1823-1833: Década Ominosa
• Novo período absolutista
• Independencia das Colonias americanas *

30.  AS REXENCIAS (1833-1843)
Mª Cristina
(1833-1840)
Espartero
(1840-1843)

31. CARLISTAS:
PARTIDARIOS DO PRÍNCIPE
CARLOS Mª ISIDRO (IRMÁN
DE FERNANDO VII)
(ABSOLUTISTAS)
ISABELINOS:
PARTIDARIOS DE
ISABEL (FILLA DE
FERNANDO VII)
(LIBERAIS)

32. Estatuto Real 1834
 divide a
liberais entre
moderados e
progresistas
Guerra civil
1ª guerra carlista:
1833-1839
 enfronta a
isabelinos e
carlistas
Constitución
de1837Desamortización
de Mendizábal
Expropiación por parte do
estado das propiedades dos
nobres, da igrexa e das
terras comunais, e a
posterior venda nunha poxa
pública.
Mª Cristina
(1833-1840)

33.  Xeneral, liberal e progresista,
que asumiu a rexencia entre
1840 e 1843 ata a maioría de
idade de Isabel II.
Xeneral Baldomero
Espartero
Espartero
(1840-1843)

34.  O REINADO DE ISABEL II
(1843-1868)
1843-1854
DÉCADA MODERADA
1854-1856
O BIENIO
PROGRESISTA
1856-1868
ÚLTIMOS ANOS

35.  O SEXENIO DEMOCRÁTICO
(1868-1874)

37. SUBLEVACIÓN DE
1868
OBXECTIVOS
SUPERAR A
CRISE
ECONÓMICA
DEMOCRATIZAR
A VIDA POLÍTICA
SECTORES
POLÍTICOS
QUE
PARTICIPARON
PROGRESISTAS
E
REPUBLICANOS

38. O GOBIERNO PROVISIONAL DA GLORIOSA
A MAIORÍA SON OS DO PACTO DE OSTENDE

39. CONSTITUCIÓN
DE 1869

40. AMADEO I DE SABOIA
1871-1873

41. A PRIMEIRA
REPÚBLICA
(1873-1874)

42. Primeira Guerra
Carlista (1833–1840)
Segunda Guerra
Carlista (1846–1849)
Intentona carlista:
«Ortegada» (1860)
Terceira Guerra
Carlista (1872–1876)
Caricatura del Carlismo con sus ideales y
personajes principales por la revista
sátirica La Flaca del siglo XIX.

43. OS CATRO
PRESIDENTES
DA REPÚBLICA
(1873-1874)

45.  O SISTEMA POLÍTICO DA
RESTAURACIÓN
 A CRISE DE 1898
A RESTAURACIÓN (1875-.....)
Alfonso XII (1875-1885) e
a Rexencia de María
Cristina de Habsburgo
(1885-1902)

46. Abarcou o reinado de Alfonso XII (1875-
1885) e a Rexencia de María Cristina
de Habsburgo (1885-1902)
Carácter liberal pero non democrático
Deseñado por Cánovas del Castillo
Dous únicos partidos alternándose no
goberno: Quenda pacífica,
bipartidismo manipulación das
eleccións mediante fraude electoral
(pucheirazo) e caciquismo
 O SISTEMA POLÍTICO DA RESTAURACIÓN
(SISTEMA CANOVISTA)

49. Diferentes forzas que se opoñían
ao sistema canovista:
Republicanos
Nacionalistas (PNV)
Movemento obreiro (PSOE, UXT)

50. Problemas de funcionamento político
da Restauración
Atraso da agricultura e da industria
téxtil
Guerras coloniais (Cuba: 1895-1898;
e Filipinas: 1896-1898) e guerra
hispano-norteamericana e as súas
consecuencias (crise económica,
política e cultural)
CAUSAS DA CRISE DE 1898

51. A INTERVENCIÓN DE EEUU: AFUNDIMENTO DO
USS MAINE, 1898
RNE
Lectura: La excusa del acorazado Maine, pax. 155. Menudas
historias de la historia. Nieves Concostrina.

52.  Perdas económicas e humanas que afectaron as
clases máis humildes
 Agravamento da crise do réxime da restauración
 Crise cultural e de indentidade, aparición do
rexeneracionismo
Consecuencias do conflito:

53. ESQUEMA SOBRE AS 5 CONSTITUCIÓNS ESPAÑOLAS DO SÉCULO XIX:
HTTP://WWW.UCHBUD.ES/MATERIALES/CONSTIT.PDF
Ano 1812
Cádiz
1837 1845 1869 1876
Xefe estado Fernando VII
Rafael Riego
Mª Cristina
Isabel II
Isabel II Amadeo I de
Saboia
Alfonso XII
Contexto
histórico
1812-1814
1820 -1823
(1836 -1837)
1837 -1845
1854-1856
1845-1868 1869 -1873 1876-1923
(1930-1931)
Ideoloxía Progresista Progresista Moderada Progresista Conservadora
Soberanía Nacional Nacional Compartida
Cortes e Raíña
Nacional Compartida
Cortes e Rei
Sufraxio Universal
masculino
indirecto
Censitario Censitario
restrinxido
Universal
masculino
Censitario
A partir de
1890 universal
masculino

54. REFORMA AGRARIA E
INDUSTRIALIZACIÓN
DISOLVER O RÉXIME SEÑORIAL
A DESAMORTIZACIÓN
Expropiación por parte
do estado das
propiedades dos nobres,
da igrexa e das terras
comunais, ea posterior
venda nunha poxa
pública.Mendizábal Madoz

55. FACTORES QUE DIFICULTARON A
EXTENSIÓN DA INDUSTRIALIZACIÓN
A inexistencia dun mercado interior que
permitise absorber a produción industrial.
A falta de capital para investir debido á
escasa rendibilidade da agricultura.
A falta dunha rede de transportes e
comunicacións que facilitase os
intercambios.
Os poucos investimentos por parte da
burguesía terratenente
A escaseza de recursos enerxéticos.

56. Sectores nos que se produciu un maior
desenvolvemento industrial e zonas nas que
se concentraba
Siderurxia vasca
Industria téxtil catalá (industria algodoeira)
Construción do ferrocarril
Minaría (Asturias, Málaga, Almería e País
Vasco)

57.  1848: primeira liña na Península Ibérica: Barcelona-
Mataró
 1851-1855: expansión da rede e creación dunha
industria ferroviaria
 1855: primeira “Lei Xeneral de Ferrocarrís
http://www.antena3.com/especiales/noticias/en-un-mes-de/octubre/inaugura-
primera-linea-tren-peninsula-barcelona-mataro_2011092000114.html

59. CAMBIO E CONTINUIDADE NA
SOCIEDADE ESPAÑOLA
NOVOS GRUPOS
SOCIAIS
• BURGUESÍA
INDUSTRIAL (en
Cataluña e País
Vasco)
• PROLETARIADO
INDUSTRIAL
(Barcelona, Bilbao
ou Málaga)
O MOVEMENTO
OBREIRO
• ANARQUISMO
(anarcosindicalista
CNT)
(anarcocomunista)
• MARXISMO
PSOE/UXT (Pablo
Iglesias)

61. A redacción do tema: O movemento obreiro en España
(https://www.youtube.com/watch?v=wkxR9Tqa9Fg). Mínimo 10 liñas:

62. • División do reino de Galicia en 4 provincias
• Reforma de Xavier de Burgos (1833)
• Gobernador Civil
REFORMAS DO ESTADO
LIBERAL (REXENCIA
MARÍA CRISTINA E
REINADO ISABEL II)
• Batalla de Elviña (1809)
• Batalla de Pontesampaio (1809)
GUERRA DE
INDEPENDENCIA
• Díaz Porlier (1815)
• Comandante Solís (1846)
• Mártires de Carral
PRONUNCIAMENTOS
LIBERAIS
• Provincialismo
• Rexionalismo (Manuel Murgía e Alfredo Brañas)
GALEGUISMO
GALICIA NO SÉCULO XIX

64. EMIGRACIÓN GALEGA NO SÉCULO XIX.
 Os destinos de emigración galega no século XVIII
foron: Portugal, Andalucía, Castela, Cuba e Arxentina.
 Na segunda metade do século a emigración dirixiuse
principalmente a estes últimos destinos de ultramar.

66. CARACTERÍSTICAS DA DESAMORTIZACIÓN EN
GALICIA.
 A desamortización en
Galicia non afectou ás
formas de posesión da
terra.
 Non converteu os
campesiños en
propietarios das terras xa
que o que se vendeu non
foron terras libres senón
que se transferiron rendas
forais.
 Tampouco modificou o
tamaño das explotacións.

67. CULTURA E ARTE NA ESPAÑA DO
SÉCULO XIX

68. O 2 E 3 DE MAIO DE 1808:
A CARGA DOS MAMELUCOS
E OS FUSILAMENTOS
Siento ardientes deseos de
perpetuar por medio del
pincel las más notables y
heroicas acciones o
escenas de nuestra
gloriosa insurrección contra
el tirano de Europa.
GOYA

69.  Autor: Francisco de Goya y Lucientes (1746-1828)
 Cronoloxía: 1814
 Estilo: Romántico
 Tema: Histórico: Fusilamentos dos españois a mans dos franceses (3 de
Maio de 1808)
 Contexto histórico: Inicio da Guerra da Independencia
 Significado: alegato contra a guerra e os seus horrores.

70. • Primeira metade do século XIXCronoloxía
• Reacción pensamento ilustrado e neoclasicismo
• Alemaña, Francia, Inglaterra
Orixe (país)
• Histórico, paisaxe,..
• Drama, misterio, inquietude, liberdade,
melancolía,…
Temas
• Prioridade dos sentimentos e da intuición por
encima da razón e da lóxica
• Exaltación do subxectivismo, da liberdade, do
nacionalismo, do pesimismo e da melancolía.
Trazos Característicos
• Pintura
• Literatura
• Música
Artes nas que se desenvolve
• Friedrich, Viaxeiro xunto a un mar de néboa
(1818)
• Géricault, A Balsa da Medusa (1818)
• Delacroix, A liberdade guiando ao pobo (1830)
Artistas e obras destacadas

71. título, cronoloxía, contexto histórico, características do
estilo, tema e significado.
Dos viejos comiendo es una pintura mural pasada a lienzo
realizada entre el 1820 y el 1823, coincidiendo con los 3 años
que duro en España el trieno liberal de Rafael Riego…..
Características como la deformación de las figuras, una visión
subjetiva de la realidad y … han permitido calificar a Goya de
precursor del estilo expresionista.
Goya nos refleja una visión angustiosa de la vejez como
suprema maldición. La gula, en las bocas desdentadas de estos
monstruosos viejos, adquiere una expresión casi diabólica.
El conjunto de catorce escenas al que pertenece esta obra se ha
popularizado con el título de Pinturas Negras por el uso que en
ellas se hizo de pigmentos oscuros y negros y, asimismo, por lo
sombrío de los temas.Museo del Prado, Madrid

72. • Primeira metade do século XXCronoloxía
• Alemaña
• Reacción contra o carácter naturalista e
positivista do impresionismo
Orixe (país)
• Paisaxes urbanos
• Escenas da vida cotiá: soidade, miseria
• Critica social
Temas
• Simplicidade e primitivismo
• Distorsión formal (deformación) e cores
violentas
• Expresión subxectiva e emoción
Trazos
Característicos
• Pintura e escultura
• Literatura, música, arquitectura e cine.
Artes nas que
se desenvolve
• Munch, O grito (1893)
• Kirchner, Potsdamer Platz (1914)
• Kandinsky, Sketch for Deluge II (1912)
Artistas e obras
destacadas

74. • Último terzo século XIXCronoloxía
• Francia
• Impacto do novos avances técnicos e científicos:
ferrocarril, fotografía, óleo en tubo, óptica.
Orixe (país)
• Paisaxe
• Escanas da vida cotiá ao aire libre
Temas
• Preocupación por plasmar a luz (a impresión
visual) e o instante (o momento fugaz)
• Ausencia de perspectiva
• Pincelada moi solta e rápida, cores puras e
complementarias
Trazos Característicos
• Pintura e escultura
• Música e Literatura
Artes nas que se
desenvolve
• Manet, O almorzo sobre a herba (1863)
• Monet, Impresión, sol nacente (1872)
• Renoir, Le Moulin de la Galette (1876)
• Degas, Clase de Danza (1874)
Artistas e obras
destacadas

75. Arquitectura orgánica.
Mosaico e ladrillo esmaltado adornado con tiras de
cerámica decorada.
Motivos vexetais.
Novos materiais: ferro forxado (presente, especialmente
nas varandas das terrazas e nos balcóns) e vidro.

76.  Fortuny. Oleo sobre tela. Estilo:Realismo
Cronoloxía: 1870
 Unha sociedade de clases:
A escena reune a clérigos, cortesans, toreiros, que acompañan a
boda do autor

77. DE CINE
 Goya.Fragmento de la película LOS FANTASMAS
DE GOYA.
 http://www.youtube.com/watch?v=UV0x-fVYedk
 Goya y Las Meninas de Velázquez. GOYA EN
BURDEOS
 http://www.youtube.com/watch?v=0LtsZxeUfLA