1. XEOGRAFÍA DE ESPAÑA Eva
2º BACH www.aulasabertas.blogspot.com

2. 1) Os usos do solo e a súa distribución: tipos e
factores explicativos.
2) A estrutura agraria e as súas
transformacións recentes (U.E.)
3) O desenvolvemento da gandería española e
as súas transformacións.
4) A explotación dos bosques.
5) As paisaxes agrarias: atlántica,
mediterránea, de interior, canaria e de
montaña.
6) A pesca e os espazos pesqueiros.

4. Os máis de cincuenta millóns de hectáreas do territorio español
destínanse a diferentes usos, o que xera diversos tipos de paisaxes.
A grandes trazos, identifícanse catro grandes tipos de usos do solo.
 As terras labradas, ocupadas por diferentes cultivos, comprenden
algo máis de 16 millóns de hectáreas (34% da superficie total).
 Os prados e pastos ocupan uns 8 millóns de hectáreas (17% da
superficie total).
 As áreas forestais, que se corresponden con bosques de especies
caducifolias ou perennifolias, ocupan 15 millóns de hectáreas (32%
da superficie total).
 Os restantes usos do solo suman outros 8,4 millóns de hectáreas
(que conste o 17% da superficie total).

5. 2007

6.  Ocupadas por diferentes cultivos
 Comprenden algo máis de 16 millóns de
hectáreas (34% da superficie total).
 Grandes cuncas e vales interiores, de relevo
predominantemente chan ou ondulado (vales
do Ebro, Douro, Texo, Guadiana e
Guadalquivir)
 Depresións interiores (Bierzo leonés, Baza e
Guadix en Granada, Antequera en Málaga)
 Litoral mediterráneo.
 Escasas tanto nas rexións do norte peninsular,
coma na áreas de montaña e o arquipélago
canario. Neste último, as condicións
climáticas topográficas ou a escasa
fertilidade do solo dificultaron sempre a súa
posta en cultivo, ou ben produciuse o seu
abandono recente debido aos seus escasos
rendementos ou á competencia doutros usos.

7.  Ocupan uns 8 millóns de
hectáreas (17% da superficie
total)
 Destinados á produción de
herba para alimento do gando
 Ocupan as áreas máis
húmidas, topograficamente
accidentadas ou con solos de
pouca calidade para o cultivo
 Pódense distinguir tres tipos
de situacións: as pradarías
permanentes, os pastos
estacionais e os pastos de
altura

8.  AS PRADARÍAS PERMANENTES constitúen o
uso máis característico do solo nas rexións
de clima oceánico próximas ao litoral
cantábrico, desde Galicia ao País Vasco, e
están asociadas a unha importante
gandaría vacúa.
 No oeste da Península Ibérica predominan
os PASTOS ESTACIONAIS, verdes nos
períodos chuviosos, pero que secan no
verán; isto permitiu manter unha gandaría
máis diversificada (bovina, ovina e
porcina) e de carácter extensivo.
 Nos cumes das principais cordilleiras, onde
desaparece o bosque polas baixas
temperaturas e a pobreza dos solos,
aparecen os PASTOS DE ALTURA, utilizados
tradicionalmente por unha gandaría
transhumante -principalmente ovina- que
se traslada a eles no verán desde as terras
máis baixas e cálidas.

9.  Bosques de especies caducifolias ou perennifolias
 Ocupan 15 millóns de hectáreas (32% da superficie total).
 A súa densidade é maior nas rexións máis húmidas, así como
nas principais cadeas montañosas da Península e os
arquipélagos, que son tamén as áreas menos transformadas
pola acción humana.
 Permiten a explotación da madeira e doutros produtos
complementarios (cortiza, froitos), así como a súa
utilización para a caza.

10.  Suman outros 8,4 millóns de
hectáreas (que constitúe o 17%
da superficie total)
 Terreos ermos improdutivos
 Áreas urbanizadas
 Áreas ocupadas por
infraestruturas (como son
aeroportos, portos, estradas,
ferrocarrís)
 Espazos hídricos de auga doce e
non mariños (lagos, ríos e
encoros)

12.  O mapa actual de usos do solo permite diferenciar unha serie de
grandes conxuntos.
 Todas as rexións do norte peninsular, as principais cadeas
montañosas e o oeste da Meseta están dominadas por usos
forestais, prados e pastos, cunha escasa proporción de terras
labradas. As condicións climáticas, a pouca calidade de boa
parte dos solos e as pendentes son a clave desta situación, que
está reforzada nalgúns casos pola estrutura da propiedade:
grandes latifundios privados nas devesas occidentais, e montes
públicos en moitas áreas de montaña ou pequenas explotacións
gandeiras nas rexións do Cantábrico.
 En cambio, as grandes chairas interiores (Douro, Texo,
Guadiana, Ebro e Guadalquivir), xunto a outros litorais de
menor dimensión foron cavadas ao longo da Historia e están
ocupadas case na súa totalidade por terras de cultivo con
escasa presenza de bosques e pastos. En Canarias e algunhas
áreas de especial dificultade para a súa ocupación, predominan
as terras baldías ou ermas.

14. En España distínguense tres dominios:
 O dominio atlántico, de clima húmido, que conta coa
presenza de prados e bosques. Esténdese polo norte e
oeste peninsular, degradándose cara ao interior.
 O dominio mediterráneo, localizado no resto da
Península e as illas Baleares. Caracterízase pola
existencia dunha estación seca no verán, e mostra un
predominio de terras labradas.
 O dominio subtropical, nas illas Canarias, que ten na
aridez o principal factor limitante para os cultivos e o
bosque, agás nas zonas que están expostas aos ventos
alisios.

15. Outra divisoria é a existente entre
áreas montañosas e chairas.
 Nas áreas montañosas, as
condicións especiais de elevada
altitude e pendente, solos pouco
profundos e descenso térmico
favorecen un uso do solo para
pastos e bosques.
 En cambio, nas chairas, a
ocupación humana foi
historicamente máis intensa, polo
que predominan as terras
cultivadas. Exceptúanse as
penechairas occidentais, onde os
solos son de pouca calidade, o que
explica o seu uso para pastos e non
para cultivos.

16. Oceánico ou Atlántico: Norte da Península: cornixa cantábrica e Mediterráneo
Galicia. Precipitacións abundante e regulares: máis de 800 mm. Continentalizado:
Temperaturas con amplitude térmica baixa na costa pola precipitacións entre
influencia do mar e moderada cara ao interior. 800‐300 mm. Temperaturas
con amplitude de 16 º C ,
ou máis, por ausencia de
influencia mariña. Interior
peninsular, menos a zona
media do val do Ebro.
Dominio Mediterráneo marítimo:
climático de precipitacións entre
montaña:Terri 800‐300 mm. Temperaturas
torios a máis con amplitudes moderadas
de 1.000 m. por influencia do mar
Precipitacións entre 12 e 15/16 ºC;
superiores a veráns calorosos. Costa
1. 000 mm. mediterránea peninsular
Temperatura (menos o SE), a costa
media inferior subatlántica, Baleares,
a 10ºC e o Ceuta e Melilla
inverno frío
(algún mes
Mediterráneo Seco
próximo ou
baixo 0ºC) subdesértico:
precipitacións inferiores
a 300 mm. Temperaturas
variables en función da
Subtropical: Precipitacións moi latitude e da distancia
escasa nas zonas baixas.
Temperaturas cálidas todo o ano nas
ao mar. SE peninsular e
zonas baixas, que descenden coa zona media do val do
altura, e escasa amplitude térmica. Ebro.

17.  Na economía de subsistencia,
cultivos, pastos e bosque
complementábanse, poñéndose en
uso a maior superficie de terra posible
para asegurar a alimentación da
poboación.
 O desenvolvemento da economía de
mercado, desde hai máis dun século,
conduciu ao abandono das terras de
cultivo pouco rendibles e a súa
substitución por pastos destinados a
alimentar o cada vez máis demandado
gando; tamén produciu a destrución
de certos bosques compensada coa
repoboación doutros, o que produciu
cambios no mapa de usos do solo.

18.  Nos territorios dominados pola
gran propiedade, son habituais
os usos extensivos con poucos
rendementos por hectárea,
pero con investimentos de
traballo e capital escasos, que
os fan rendibles.
A pequena propiedade
asóciase a usos máis intensivos
do solo para poder subsistir con
pouca terra, pero maiores
rendementos.

19. TRAZOS CARACTERÍSTICOS DAS ACTIVIDADES
AGRARIAS EN GALICIA:
 Predominaa pequena
propiedade ou minifundio
 Aspropiedades están
formadas por numerosas
parcelas ou leiras
A maioría dos propietarios
están en idade a avanzada
 freo a innovación
tecnolóxica das explotacións

20.  A maior parte do territorio español aínda segue ocupado
por terras labradas, pese que a proporción de agricultores
e a importancia relativa desta actividade na economía son
xa moi escasas. O valor paisaxístico e ambiental da
agricultura é hoxe tan importante coma o económico ou o
laboral.
 Existe unha ampla variedade de cultivos, pero poden
identificarse algúns tipos básicos tanto en función da súa
distinta evolución, coma das paisaxes as que dan lugar.

21. • Unha primeira distinción establécese entre áreas dominadas por
cultivos leñosos ou herbáceos.
. Os CULTIVOS LEÑOSOS están representados por plantas arbóreas ou
arbustivas, que permanecen no campo tras a colleita anual. Destacan
dous característicos da a cultura mediterránea: o oliveiral (que
ocupa 2,3 millóns de hectáreas) e o viñedo (1,2 millóns), pero tamén
se inclúen diversas froiteiras. A súa evolución recente foi positiva,
pois aumentou a súa superficie e as rendas obtidas, destacando a
mellora da calidade dos produtos e a súa distribución a través das
denominacións de orixe.
• Os CULTIVOS HERBÁCEOS esixen a súa sementeira anual e inclúen,
principalmente cereais como trigo, cebada, centeo, avea e millo
(nunha superficie de 6,5 millói de hectáreas), as leguminosas
(feixóns, garavanzos, lentellas etc.) e a pataca, hortalizas e outros
cultivos industriais (remolacha azucreira, tabaco, forraxeiras etc).
Os cultivos herbáceos son os que ocupan maior superficie, pero a súa
produtividade por hectárea resulta bastante baixa (salvo no caso das
hortalizas) e teñen problemas de competitividade fronte a produtos
doutros países. Por iso, moitos deles reciben axudas para o seu
mantemento, aínda que o seu futuro é incerto.

23. Unha segunda diferenza prodúcese entre áreas de regadío e de secano:
• As ÁREAS DE REGADÍO ocupan unha quinta parte das terras cultivadas, pero
nelas xéranse dous terzos da produción agrícola total, debido aos altos
rendementos que se obteñen. Aínda que existen regadíos nos vales dos
grandes ríos interiores, a máxima intensidade no cultivo conséguese en áreas
con elevada insolación e sen xeadas invernais, como as do litoral
mediterráneo e Canarias. Ao seren estas deficitarias en recursos hídricos
superficiais, acódese a extraer augas subterráneas e, nalgúns casos, ao
transvasamento doutras cuncas (como o que une o Texo e o Segura) ou a
desalgadura de auga mariña. Existen máis de sete mil comunidades de
regadores, que, tratan de asegurar unha repartición controlada dese recurso.
A competencia territorial pola auga e os custos ambientais derivados da
sobreexplotación de acuíferos obrigaron a substituír de forma progresiva a
rega por inundación a partir de canles e regos, aínda maioritaria, pola
aspersión ou a rega localizada por goteo, que aforran auga.
As ÁREAS DE SECANO son amplamente dominantes segundo a superficie
ocupada, pero a súa produtividade é moi inferior e está sometida, ademais, a
maiores variacións interanuais por secas, xeadas, episodios de chuvias
torrenciais, sarabia etc. A clásica triloxía mediterránea, formada por
cereais, viñedo e oliveira, aínda ocupa a maior parte destas áreas. Para
evitar o esgotamento do solo das terras de secano, ocupadas na súa maioría
polo cereal, foi habitual a alternancia deste con períodos de barbeito, en que
se deixa a terra sen cultivar para que recupere a súa fertilidade (barbeito
branco), ou se ocupa con cultivos de ciclo curto e que achegan nutrientes ao
solo, como as leguminosas ou o xirasol (barbeito sementado).

25. Principais cultivos Comunidades que destacan pola
súa produción
CEREAIS Orxo, trigo e millo Castela e León, Castela A mancha
e Aragón
OLIVEIRA Oliva Andalucía (Xaén e Córdoba)
VIÑEDO Vide Castela A mancha , Comunidade
Valenciana, Cataluña, Andalucía e
A Rioxa
ÁRBORES Laranxas, limóns, Comunidade Valenciana
FROITEIRAS mandarinas
CÍTRICAS
ÁRBORES Maceiras, cerdeiras, Cataluña, Comunidade Valenciana,
FROITEIRAS NON melocotoeiros Murcia
CÍTRICAS
FLORES Caravel, rosa Andalucía, Galicia, Murcia,
Canarias, Comunidade Valenciana
HORTALIZAS DE Tomate, pemento, Andalucía (Murcia)
INVERNADOIRO

26. Comunidades que destacan pola súa produción en
cereais, viñedo e oliveira

27. Páx. 261

28. Tanto a distribución dos tipos de cultivo
coma o seu nivel de tecnificación ou o seu
reflexo na paisaxe, vense moi influidos pola
estrutura agraria de cada territorio, que
inclúe cuestións como:
A repartición da propiedade da terra
 As características das explotacións agrarias
O réxime de tenza

30. Unha propiedade agraria é unha unidade
xurídica cuxas terras pertencen ao
mesrno dono. En España, persisten
importantes contrastes herdados entre:
 Latifundios de gran tamaño,
habitualmente traballados de forma
extensiva por xornaleiros asalariados de
baixos ingresos, predominantes na
metade sur peninsular, sobre todo en
Andalucía e Estremadura.
 Minifundios de moi pequeno tamaño,
resultado de sucesivas fragmentacións
por herdanza, predominantes nas rexións
do norte, o litoral mediterráneo e as
illas. Galicia e Comunidade Valenciana.

31.  OS MINIFUNDIOS foron tradicionalmente o tipo de
explotacións que predominaban en Galicia, nas provincias
da Submeseta Norte e, sobre todo, na Comunidade
Valenciana.
 O campo galego experimentou nas últimas décadas un forte
proceso de modernización grazas á progresiva
mecanización; as políticas de concentración parcelaria,
que ampliaron o tamaño das explotacións; e as normativas
comunitarias que Galicia tivo que acetar para poder
competir nos mercados con produtos de maior calidade.
 Existe unha tendencia ao crecemento da superficie media
destes minifundios como consecuencia dunha política de
concentración parcelaria e do éxodo rural.
 Nos minifundios destacan as terras labradas e especialmente
o regadío.

33.  Unha explotación agraria é unha unidade económica
que agrupa todas as parcelas traballadas por un mesmo
agricultor ou gandeiro, xunto as instalacións
complementarias (granxas, almacéns, silos,,.), aínda
que non todas as térras sexan da súa propiedade e
estean dispersas polo territorio.
 En España contabilízanse hoxe un millón de
explotacións agrarias, cifra moi inferior aos 2,9 millóns
censadas en 1962. Unha parte dese descenso débese ao
abandono de terras polos que se xubilaron, emigraron
ou cambiaron de actividade. Pero tamén é resultado dun
proceso de concentración, por venda ou arrendamento
de parte desas terras aos que permanecen no campo.

34.  Esa concentración permitiu a elevación do tamaño
medio das explotacións a 24,8 hectáreas, pero aínda
existen fortes contrastes: a metade non chega as 5
hectáreas, mentres so un 5% supera as 100
hectáreas: aínda que reúnen máis da metade da
terra e dos ingresos obtidos. O resultado é unha
dualidade cada vez maior entre:
 Explotacións familiares moi pequenas e pouco
rendibles, en progresivo abandono ou traballadas so
a tempo parcial ao non permitiren uns ingresos
suficientes, o que supón unha baixa produtividade.
 Empresas agrarias, ben de particulares, sociedades
ou cooperativas, que teñen maior dimensión,
estanse modernizando e son rendibles, o que
permite aumentara súa produción e manter os
empregados.

35.  Existen importantes diferenzas rexionais en
canto ao tamaño medio das súas explotacións
agrarias:
 As rexións dominadas por cultivos de
secaño ou devesas presentan explotacións
de maior tamaño medio: máis de 50
hectáreas en Castela e León, ou máis de 30
en Aragón, Cástela- A Mancha, Estremadura e
Madrid.
 As rexións húmidas e de especialización
gandeira, xunto aos regadíos do litoral
mediterráneo e as illas, contan con
explotacións máis pequenas: menos de 12
hectáreas de media en Galicia, País Vasco ou
Murcia, e de 5 hectáreas na Comunidade
Valenciana e Canarias.

37.  Se se considera o total de explotacións, a España
agrícola identifícase con Andalucía, as dúas Gástelas e
Estremadura, xunto co litoral mediterráneo e Galicia.
 En cambio, o seu número é moi reducido en rexións
altamente urbanizadas como Madrid, nas rexións do
Cantábrico e nos arquipélagos.
 Por outra parte, se o que se representa é o seu tamaño
medio, a diferenza básica é a que divide as rexións con
predominio da agricultura de secano (Meseta e val do
Ebro), que presentan explotacións máis grandes, fronte
ao seu menor tamaño nas rexións con maior importancia
do regadío.
 A división da térra por herdanza en rexións como Galicia,
que tiveron no seu día unha alta densidade de poboación
rural, tamén xustifica a súa pequeña dimensión.

38.  Establece a relación existente entre propiedade e explotación ou uso da terra.
Pode distinguirse entre:
 Tenza directa, cando a explotación é traballada polos seus propietarios, con
ou sen asalariados.
 Arrendamento, cando se explotan terras alleas a cambio-do pagamento dunha
renda anual: é moi frecuente en rexións onde boa parte dos propietarios
emigraron, e explotan as súas térras quen permanecen.
 Parzaría, cando se fai a cambio dunha porcentaxe da colleita obtida,
situación que tende a desaparecer.
 Na actualidade, un 70% das terras cultivadas mantéñense en tenza directa,
e so o 30% en tenza indirecta (arrendamento ou parzaría). Esa proporción
tende a reducirse polo abandono de moitas pequenas explotacións familiares
(hai medio século, supoñía máis do 75%).
 Aumentan, en cambio, as terras arrendadas debido á emigración ou cambio
de actividade -supoñen xa un 28% do total (13% hai medio século)- con
valores máximos en Castela e León (44,1%) e a Comunidade de Madrid (32,4%).
En cambio, case desapareceu o sistema de parzaría (so un 2% do total).

39. Crecente importancia do cooperativismo agrario
 Un medio para conseguir explotacións agrarias
rendibles de dimensión suficiente foi a creación de
cooperativas, en que os propietarios son os socios ou
cooperativistas, e poñen as súas terras ou a súa
produción en común.
 Nalgúns casos compártense as tarefas do campo,
pero predominan as dedicadas a transformar os
produtos (elaboración de viños e aceites, por
exemplo) e comercializalos.
 España hai arredor de 4000 cooperativas agrarias,
que xa xeran o 45% da produción final agraria. Son
especialmente numerosas en Andalucía, Castela- A
Mancha e Comunidade Valenciana.

40.  As áreas rurais españolas cunha importante presenza de
actividades agrarias enfróntanse desde hai décadas a importantes
problemas:
- Escasa competitividade dunha parte dos produtos, que só poden
ser rendibles para o agricultor grazas ás políticas de subvención e
ao establecemento de prezos protexidos.
- Progresivo despoboamento e envellecemento das áreas rurais
españolas.
- Redución dos empregos agrarios debido aos procesos de
mecanización e o abandono de terras pouco produtivas.
- Ingresos medios inferiores aos que obteñen os que traballan na
industria ou nos servizos.
- Crecentes impactos ambientais ao aumentar a demanda de o
uso, ás veces excesivo, de agroquímicos que contaminan solos e
acuíferos.

41.  Desde a entrada na Unión Europea, a maioría das accións dirixidas á promoción
do sector agrario español proveñen da Política Agraria Común (PAC) cunha serie
de accións:
- Establecemento de prezos de garantía para determinados produtos.
- Esixencia de redución de superficie, ou cotas máximas de produción.
- Apoio á forestación de terras agrícolas e á agricultura e gandería ecolóxicas.
-Axudas para a modernización das explotacións e a incorporación de mozos
agricultores.
- Apoio á diversificación económica do mundo rural.
- Axudas especiais para áreas de montaña e zonas desfavorecidas.
 Pese a ser a clave que permite manter hoxe activas boa parte das explotacións
agrarias, a PAC enfróntase a certas críticas:
- Absorbe parte importante do orzamento total comunitario, o que non
corresponde ao peso relativo do sector.
- Supón un proteccionismo do seu mercado interior, que frea as posibilidades de
que países do Terceiro Mundo exporten a el os seus produtos, moitas veces máis
baratos.
- Como as axudas se vinculan ao tamaño da explotación, favorece unha partición
moi desigual: só un 20% das exportacións repartiu o 80% das axudas.

42.  http://www.youtube.com/watch?feature=pla
yer_embedded&v=PZCVJHek3kU
 http://sociaisvigo.blogspot.com/2012/01/o-
sector-primario.html
 http://www.youtube.com/watch?v=enKSLIVC
hx8&feature=player_embedded#!

43. Páx. 265-266

44. Nos últimos anos, a gandaría coñeceu un notable desenvolvemento en España,
e hoxe en día representa un 40% da produción final agraria, fronte ao 60% da
agricultura. Esta crecente importancia veu acompañada por:
 Un cambio das funcións asignadas á actividade gandeira, que de ser só un
complemento da agricultura, aumentou a súa importancia económica ante o
crecente consumo dos seus produtos.
 A modernización das explotacións, incorporando todo tipo de melloras
técnicas no seu funcionamento. Coa mecanización e a tecnificación
incrementouse notablemente a produción.
 Unha diferente evolución das especies en función da súa rendibilidade e das
limitacións ao seu aumento impostas polas políticas agrarias. Obtiveronse
razas selectas que proporcionan elevados rendementos.
 Importantes modificacións na súa distribución territorial, que resulta cada
vez menos dependente das condicións naturais, ao aumentar a importancia da
gandaría estabulada.

45.  A gandaría tiña como funcións principais as de
fornecer de animais de labor as tarefas agrícolas
(gando bovino e equino) e a produción de la
(gando ovino).
 A produción de carne e leite para a alimentación
era complementaria, ao seren produtos que só
unha parte da poboación podía incluír como
parte habitual da súa dieta.
 O gando bovino era máis frecuente nas rexións
húmidas, e o ovino e caprino nas secas, pero
resultaba frecuente certa mestura de especies
no territorio.
 O gando porcino e aviario era bastante
habitual, en pequenas cantidades, dentro das
explotacións familiares.

46.  Case desapareceu a utilización de animais de labor ante o
avance da mecanización, e tamén perdeu importancia a
produción de la ante os baixos prezos e o aumento das
importacións.
 Produciuse unha intensificación da actividade, crecendo a
estabulación do gando en granxas onde é alimentado a
partir de pensos.
 Pola contra, case desapareceron algunhas prácticas
seculares como a transhumancia estacional dos rabaños,
entre os pastos de montaña no verán e os de chaira no
inverno, que foron a base da prosperidade económica de
numerosas comarcas hoxe en declive.
 A gandaría destínase hoxe principalmente á alimentación
da poboación, o que vai unido ao forte aumento do
consumo de carne, leite e ovos. Iso supuxo, a miúdo, a
substitución das razas autóctonas por outras de maior
produción e por conseguinte, maior rendibilidade.
 As necesidades do mercado obrigaron á especialización e á
intensificación das explotacións.

49.  Os diversos tipos de especies tiveron un
crecemento moi desigual, que tamén
modificou a súa distribución espacial.
 A evolución nos últimos tempos, así como as
medidas tomadas pola PAC, comportaron un
claro descenso do bovino e un incremento do
porcino e do avícola. Tamén provocaron o
aumento da cunicultura e da apicultura.

51.  Localízase principalmente en Galicia, Principado de
Asturias, Cantabria e zona pirenaica.
 Conta con 6,5 millóns de cabezas
 O 80% das cabezas destínanse a produción de carne
e coiros; destacan as razas charolesa e limusina, que
alcanzan maior peso ca as razas autóctonas.
Localízanse, sobre todo, nas áreas montañosas e nas
devesas occidentais, aínda que as granxas intensivas
para a engorda de becerros proliferaron tamén en
territorios con escaseza de pastos, totalmente
dependentes da compra de pensos.
 O outro 20% do gando vacún dedícase á produción de
leite, pero a súa evolución foi máis negativa ante a
competencia doutros países europeos e o
establecemento de cotas leiteiras pola PAC, que
eliminaron moitas explotacións familiares de moi
pequeno tamaño. Dentro deste sector, que se localiza
especialmente nas rexións cantábricas, predomina a
raza frisoa.

52.  Descensono consumo de carne de vacún e
dos produtos lácteos derivados
 Cotas
lácteas impostas pola UE que limitan a
produción de leite e provocan a diminución
do número de vacas de leite

54.  Localízase, sobre todo, en Estremadura,
Aragón, Navarra e na zona da Meseta.
 A súa distribución é bastante dispersa con
maior importancia no interior peninsular,
onde aproveitan pastos estacionais:
Castela- A Mancha, Gástela e León,
Estremadura e Aragón suman o 70% do
total.
 Conta con 24 millóns de cabezas
 Sufriu un forte retroceso hai catro décadas
ao caer o prezo da la e emigraren moitos
pastores.
 Nos últimos anos foise recuperando ao
aumentar a demanda de carne de cordeiro
e leite para fabricar queixos.
 Hai unha gran variedade de razas segundo
rexións

55. O éxodo rural  redución do número de
pastores
 Reduciónda superficie destinada a pastos
para o gando ou a repoboación forestal
 Escasarendibilidade que proporciona a súa
explotación

56.  Críanse de xeito intensivo en
Cataluña, Castela e León, Aragón e
na Rexión de Murcia, onde
proliferan as granxas onde se realiza
a engorda rápida de animais
 Mantense a importancia da raza
ibérica, criada de forma extensiva
nas devesas salmantinas,
estremeñas e onubenses, que xera
produtos de alta calidade e crecente
demanda nacional e internacional.
 Conta con preto de 24 millóns de
cabezas
 Experimentou un rápido crecemento
nas últimas décadas.

57.  Baixo prezo da súa carne
 Sistemade cría intensiva (cría estabulada e
expansión dos pensos) para lograr un maior
rendemento

58.  O gando aviario É O QUE REXISTROU UN
MAIOR AUMENTO NOS ÚLTIMOS TEMPOS,
con granxas que funcionan como
verdadeiras fábricas automatizadas que
chegan a superar, en ocasións, os 50 000
animais, a partir do consumo intensivo de
pensos e un sistema de produción
continua.
 O aumento rexistrado no consumo de
carne de polo e ovos ten a súa orixe na
expansión das granxas avícolas, mentres
outros tipos de granxas (pavos,
paspallases, avestruces, parrulos etc.)
teñen escasa importancia ata o momento.
 Cataluña, Castela e León e Aragón son as
CCAA nas que máis abundan as
explotacións de cría avícola intensiva.

60.  Andalucía e a Meseta
 Terreos áridos ou montañosos con
pastos escasos e de pouca calidade,
como os do sueste peninsular e
Canarias.
 Conta con 3 millóns de cabezas
 Sempre foi complementario do ovino
 Utilizado para a fabricación de
queixos e consumo de carne.
 Maila ao seu descenso a produción
mantense grazas a demanda do leite
de cabra para a fabricación de
queixos artesanais.

61.  Repoboación forestal nas zonas onde antes
estaban as cabras
 Consumo xeneralizado de leite de vaca en
vez do de cabra

62. Páx. 266-267

63.  Coidado e explotación dos bosques.
Os principais produtos que se
obteñen da explotación forestal son
a madeira, a cortiza, a resina, os
piñóns, as bagas, os froitos
silvestres e os cogomelos. Destaca
ademais o uso cinexético das zonas
forestais.
 A explotación forestal en España
realízase principalmente nos
bosques atlánticos e do norte
situados no Macizo Galaico, na
Cordilleira Cantábrica, nos
Pirineos, no Sistema Central e nos
Montes de Toledo.

64. A explotación forestal en España, a pesar do
incremento dos rendementos nos últimos anos,
está moi por debaixo do que se obtén no norte
de Europa.
 En España existen 26 millóns de hectáreas
cualificadas como montes, que non están
cultivadas nin ocupadas por prados e pastos, o que
representa algo máis da metade do territorio.
Dentro dese conxunto, os bosques ocupan uns 15
millóns de hectáreas (32% da superficie total).
 O peso económico destas actividades en España é
moi inferior ao das actividades agrarias.
 Nalgunhas comarcas, o aproveitamento dos
recursos forestais ten importancia.

65.  Obtención de madeira para carpintaría, fabricación de mobles,
construción, fabricación de pasta de papel, ou uso de leña e
carbón vexetal como combustible.
 Produción de cortiza, utilizada na fabricación de rollas e paneis
illantes, dos que os países ibéricos son principais produtores
mundiais. Obtense das sobreiras de Andalucía, Estremadura e
Cataluña. A súa produción exportase a toda Europa.
 Resina, utilizada como materia prima na fabricación de pinturas
e colas. Procede sobre todo dos bosques do Val do Douro.
 Recolección de alimentos como castañas, landras, piñas, bagas,
froitos silvestres, cogomelos etc.
 Uso cinexético: a caza, tanto maior (xabaril, corzo, rebezo,
cabra hispánica) coma menor (perdiz, paspallás, coello,
lebre...), regulada polos coutos e a expedición de licenzas de
caza e pesca. Actividade tradicional que hoxe está en auxe.
 Algúns bosques constitúen un recurso turístico de grande
importancia.

68. É a máis importante forma de explotación dos bosques de España
 A utilización económica de bosques e montes varía segundo o tipo de
propiedade: dous terzos do total son propiedade privada, caracterizada pola
súa gran fragmentación (media de 3 hectáreas), o que dificulta unha
explotación forestal racional e rendible; e o terzo restante é de propiedade
pública, cun tamaño moi superior (500 hectáreas), teñen grande importancia
na conservación das áreas forestais, porque permaneceron á marxe dos
intereses do mercado.
 A principal rexión produtora de madeira é Galicia, de onde se extrae case a
metade da madeira obtida no país, seguida polas rexións do Cantábrico (20% do
total) e as áreas montañosas de Cástela e León (10%).
 A produción madeireira en España está a reducirse de forma lenta na última
década. A causa atópase no aumento das importacións. Máis da cuarta parte da
madeira que se consome en España procede xa de importacións, tanto
procedentes de países tropicais (Brasil, Congo etc.) coma nórdicos (Rusia,
Canadá etc.).
 As principais especies explotadas pódense dividir en dous grandes grupos: as
frondosas na metade occidental da Península Ibérica (aciñeiras, sobreiras,
carballos, faias, castiñeiros, nogueiras etc.); e as coníferas na metade oriental
da Península e nas illas (piñeiros piñoneiros, resineiro, carrasco canario, sabina
albar).

69.  Na metade occidental da Península Ibérica
(aciñeiras, sobreiras, carballos, faias, castiñeiros,
nogueiras etc.), con climas de maior humidade e
suavidade térmica.
 Ofrecen, na súa maioría, madeiras de calidade pola
súa resistencia, que alcanzan un elevado prezo e se
utilizan para a fabricación de mobles e na
construción.
 Especies de crecemento lento, polo que a súa
explotación debe ser controlada.
 Na actualidade, preténdese fomentar a repoboación
con estas especies alí onde son autóctonas, fronte a
piñeiros e eucaliptos, de maior crecemento
madeirable, pero que esgotan e acidifican o solo con
máis rapidez, sofren un maior risco de incendio e os
seus produtos teñen menor valor no mercado.

70. Bosque pernnifolio

71. Bosque caducifolio

72.  Na metade oriental da Península e ñas illas
 Diferentes especies segundo o grao de aridez e o
tipo de solo: piñeiros piñoneiros, resineiro,
carrasco, de Córsega ou canario, sabina albar
etc...
 Ocupan unha superficie lixeiramente superior, en
parte, por beneficiárense dunha política de
repoboacións masivas desde o pasado século, que
apostou por especies de rápido crecemento como
ocorre con boa parte dos piñeirais.
 Ofrecen, polo xeral, madeiras brandas, de calidade
escasa ou media, que se destinan a industria de
taboleiros e aglomerados, á fabricación de mobles
baratos, así como á produción de pasta de papel.

75.  Incendios, tras os cales se especula coa terra
queimada.
 Corta incontrolada, ligada a unha industria
concreta.
 Acción antrópica que despraza ao bosque autóctono
(faia, aciñeira, carballo, sobreira).
- A repoboación con especies non autóctonas de
rápido crecemento (piñeiro).As coniferas predominan
sobre o resto (52%).
- Cultivos forestais non autóctonos (eucalipto).

76. http://www.slideshare.net/isaacbuzo/los-
paisajes-agrarios-de-espaa

78. Localización
Tercio norte peninsular (Galicia,
Cordillera Cantábrica y Pirineos)
Relieve
accidentado, montañoso
Clima
Oceánico (abundantes precipitaciones
todo el año)
Estructura agraria
Población muy envejecida.
Hábitat intercalar y disperso.
Pequeña propiedad (minifundio) y Valle de
regímen de explotación directa. Cabuérniga
(Cantabria)
Parcelas cerradas y mecanización escasa
(elevada complejidad por el relieve).
Dominio de bosques y prados. Usos
principalmente ganadero y forestal.

79. Agricultura
Escasa y de secano (abundancia de agua de
lluvia) localizada en el litoral y el fondo de
los valles.
Tradicionalmente policultivo de
subsistencia. Orientación actual hortícola y
forrajera para alimentación del ganado
(vacuno semiestabulado).
Ganadería
Actividad agraria más importante. Leche y
carne.
En Galicia dominan las pequeñas y medianas
explotaciones familiares.
En el cantábrico la modernización ha sido
mayor. Ganadería a tiempo parcial (TP)
extensiva.
Gran dependencia de las industrias lácteas.
Cuotas lecheras de la UE.
Silvicultura
Madera para mueble y pasta de papel.

81. Localización
Cuenca del Duero, Área castellano-
manchega, oeste peninsular y depresión
del Ebro.
Relieve
Elevada altitud media.
Climas
Mediterráneo continentalizado
(precipitaciones escasas y heladas
abundantes)
Estructura agraria
Despoblación interior y abandono de las
tierras de peor calidad.
Hábitat concentrado, pequeños núcleos
al norte, mayores al sur.
Minifundio al norte, latifundio al sur.

82. Agricultura
Tierras de secano dedicadas al cultivo
de extensivo de la trilogía
mediterránea –trigo, vid y olivo- y
regadío intensivo de forrajeras, plantas
industriales, frutas y hortalizas para la
industria agroalimentaria.
Ganadería
En los secanos castellanos y de la
depresión del Ebro dominan la
ganadería ovina, con importancia de la
bovina para leche y la porcina.
En Extremadura cría extensiva de
porcino (dehesas) y ovino.
Ganado trashumante en decadencia
Silvicultura
Leña, corcho, carbón vegetal. Huertas, Navarra.
Depresión del Ebro

83. Localización
Cataluña, Levante y Andalucía.
Litoral y prelitoral mediterráneo, valle del
Guadalquivir e islas Baleares.
Relieve
Diversos en función de la localización.
Climas
Mediterráneo de influencia marítima
(precipitaciones muy escasas en verano)
Estructura agraria:
Muy baja densidad de población en
hábitat tradicionalmente disperso con
tendencia a la concentración.
Explotaciones: de tamaño variable.
En el regadío minifundio.
En el secano propiedad pequeña y
mediana en Valencia y Murcia, mediana en
Cataluña y grande en Andalucía.
Usos del suelo agrícolas.

84. Agricultura:
Tierras de secano dedicadas al cultivo de
extensivo de cereales, vid, olivo y
almendros.
Regadío intensivo de horticultura
temprana y precoz, fruticultura
mediterránea (cítricos) y tropical.
Ganadería:
Ovina y porcina en Cataluña, ovina en los
secanos y reses bravas en el Guadalquivir.
Silvicultura:
Escasa, destaca el eucalipto en Huelva.
Competencia del turismo y la industria
en disputa por el suelo

87. Localización
Islas Canarias
Relieve
Volcánico y accidentado
Climas
Cálido durante todo el año con
precipitaciones escasas e irregulares
Estructura agraria
Población rural en retroceso por la influencia
del turismo.
Poblamiento concentrado en núcleos
pequeños.
Polarización en los tamaños de las
explotaciones: pequeñas en las zonas medias
y altas y grandes en los regadíos costeros..
Cultivo en terrazas en
La Gomera (Canarias)

88. Agricultura
Superficie cultivada muy escasas, distribuidas
entre:
 áreas litorales (monocultivo para
exportación: plátano, tomate, patata
extratemprana), los cultivos bajo plástico y
las nuevas plantaciones tropicales.
 y las zonas medias y altas del interior de las
islas con una agricultura tradicional de
secano orientada al autoconsumo (vid y
patata)
Ganadería
Escasa y asociada a la agricultura (caprina y
ovina)
Silvicultura
madera, carboneo.
Viñas, Canarias

89. Localización
Principales cordilleras peninsulares
Relieve
Elevada altitud y pendiente
Climas
De montaña (características extremas: amplitudes térmicas anuales
elevadas, precipitaciones abundantes y en forma de nieve)
Pendiente aterrazada. Las Hurdes.

90. Estructura agraria
Muy baja densidad de población en
hábitat disperso con tendencia a la
despoblación.
Pequeña propiedad compatibilizada
con bosques y praderas públicas y
comunales.
Usos del suelo diversos y
complementarios.
Agricultura
Practicada en el fondo de los valles
en el norte.
Al sur se practica el abancalamiento
para cultivos como el olivo.
Ganadería
Extensiva. Bovino y ovino.
En algunos casos trashumancia local.
Silvicultura
Leña y madera de eucaliptos, pinos o
castaños.

91.  http://webs.ono.com/2geografia/temas/pais
ajes_agrarios.pdf
 http://geografia2bachillerato.wikispaces.co
m/Los+usos+agrarios+del+suelo+o+paisajes+a
grarios+en+Espa%C3%B1a
 http://geografia2bachillerato.wikispaces.co
m/Los+usos+agrarios+del+suelo+o+paisajes+a
grarios+en+Espa%C3%B1a.

92. Páx. 267-272

93. PESCA TRADICIONAL PESCA INDUSTRIAL OU TECNIFICADA
OU ARTESANAL
Técnicas tradicionais Gran volume de capturas para abastecer aos
mercados.
Aparellos de pesca sinxelos:
arcos, frechas, arpóns, nasas, Necesita: recursos económicos, unha tecnoloxía
anzois e redes. avanzada e unhas infraestruturas portuarias.
Practícase preto da costa. A pesca de baixura, próxima á costa. Os barcos
proven cada día de peixe fresco as lonxas, desde
Sistemas superficiais de cerco e onde se distribúe aos mercados locáis e
de cebo rexionais.
Sistemas de fondo como o A pesca de altura, que se despraza a gran
arrastre distancia da costa española, aos caladoiros
internacionais. Realízana frotas de grandes
Redes fixas como as almadrabas barcos con tecnoloxía avanzada, como sonares
ou GPS, que lles permiten detectar os bancos de
peixes.

94. España é unha potencia pesqueira de segundo nivel no mundo, pero é a máis
importante da Unión Europea e a segunda do continente tras Noruega.
 Mantívose unha antiga tradición pesqueira en boa parte do litoral, o que se relaciona cun
elevado consumo de peixe (38 kg. por persoa e ano), moi por riba da media europea e so
inferior á do Xapón, Noruega e Portugal.
 Para cubrir esa demanda de peixe que existe en España, os recursos da plataforma
continental próxima as nosas costas son insuficientes, polo que boa parte da frota faena
en caladoiros afastados e, como complemento, un 30% do consumo corresponde a
importacións.
 O 90% das capturas corresponden a peixes. As especies máis capturadas foron atún,
bonito, bacallau e pescada (un terzo do total) xunto á sardiña, arenque e anchoa.
 O restante 10% das capturas correspondeu a crustáceos e moluscos.
 Non obstante, a pesca é unha actividade en declive desde hai tempo: polo descenso do
número de mariñeiros, das capturas e dos barcos.
 Isto obrigou a establecer políticas de apoio á actividade e a fomentar o desenvolvemento
da acuicultura, que resulta un complemento á pesca tradicional, afectada por
dificultades crecentes, polo que hoxe é obxecto de axudas para potenciar o seu
desenvolvemento.

95.  Denomínase así o cultivo de peixes, moluscos e crustáceos en
piscifactorías ou bateas flotantes. Coñeceu un rápido crecemento nas
dúas últimas décadas, ata producir hoxe máis de 360 000 toneladas
anuais, que supera nun 80% a produción obtida en 1990.
 As principais especies de peixes son a dourada, rodaballo e robaliza (unhas
25 000 t), no caso da acuicultura mariña, xunto á troita (outras 30 0000 t)
na acuicultura continental. Pero o volume de produción máis alto
corresponde ao cultivo de mexillón nas rías galegas, que alcanza as 250
000 toneladas anuais.
 As principais rexións produtoras correspóndense coas de maior actividade
pesqueira, con Galicia (Rías Baixas sobre todo), Andalucía (golfo de Cádiz e
marismas do Guadalquivir) e Canarias á cabeza, aínda que as piscifactorías
tamén se estenden polo litoral mediterráneo.

96.  Frota de grande altura (buques de máis de 250 toneladas
de rexistro bruto) coma a de altura (de 100 a 250
toneladas) sufriron un importante retroceso como
consecuencia da aplicación dos límites territoriais
internacionais.
 A frota litoral ou de baixura (de 20 a 100 toneladas), a
pesar de ser a máis numerosa en toneladas, é a que
sufriu máis as consecuencias da crise, posto que, por unha
parte, necesita investimento para renovarse e, pola
outra, a limitación das 200 millas prexudicouna
notablemente.
 A frota familiar ou artesanal (de menos de 20 toneladas),
en cambio, puido seguir subsistindo porque, a pesar de
pescar menos cantidade, as especies pescadas son de alto
valor comercial e moi apreciadas en gastronomía.

97. A actividade pesqueira organizase, principalmente, en dous tipos de espazos; os
caladoiros onde se realizan as capturas e os portos onde estas se desembarcan e, en ocasións,
se transforman.
 En relación cos CALADOIROS ou áreas de captura, hai unha distinción básica:
- A maior parte da frota está composta por barcos de pequeno tamaño, que se dedican á pesca
de baixura nas augas do mar territorial próximas á costa.
- Hai 550 grandes buques que se dedican á pesca de altura, faenando en augas comunitarias do
Atlántico norte, ou en augas situadas na zona económica exclusiva doutros países, pero que
obteñen a metade de todas as capturas. As augas con maiores bancos de pesca son as do
Atlántico e as do Índico, onde operan os grandes buques conxeladores.
 Os PORTOS onde están matriculados o 75% dos barcos pesqueiros son os de Galicia (50%), País
Vasco, Canarias e Andalucía que son rexións de longa tradición pesqueira. Cataluña e a
Comunidade Valenciana destacan á súa vez entre as rexións mediterráneas.
 No desembarque da pesca, houbo un proceso de concentración:
- A pesca procedente de augas próximas seguese facendo nas lonxas de numerosos portos de
todo o litoral español.
- A pesca da frota de altura descargase nun número máis reducido de portos, co Palmas de Gran
Canaria e Vigo na cabeza. Outros importantes son os da Coruña, Burela, Ribeira, Ondarroa,
Bermeo, Huelva ou Barbate no Atlántico, e Alxeciras, Alacant ou Santa Pola no Mediterráneo.
Nos grandes portos xorden a miúdo outras actividades relacionadas, como a industria
conserveira, os estaleiros para reparación de buques, fábricas de xeo, de redes e artes de pesca.

98.  O litoral español divídese en oito rexións
pesqueiras: Cantábrica, Noroeste, Suratlántica,
Surmediterránea, Levante, Tramontana, Balear e
Canaria
 Concentración da frota nalgunhas áreas pesqueiras
e, en concreto, en determinados portos.
 Os portos onde están matriculados o 75% dos barcos
pesqueiros son os de Galicia (50%), País Vasco,
Canarias e Andalucía que son rexións de longa
tradición pesqueira. Cataluña e a Comunidade
Valenciana destacan á súa vez entre as rexións
mediterráneas

99.  A rexión do Noroeste é a máis importante, tanto en
cantidade coma en valor da súa pesca, porque reúne
máis do 85 % do total da frota. Os seus principais
portos son o de Vigo (concentra a frota de grande
altura) e o da Coruña (composición máis variada).
 Os portos que seguen en importancia son os das
cidades andaluzas de Huelva e Alxeciras, na rexión
Suratlántica. As Palmas, na rexión Canaria, é
igualmeme destacable.
 O litoral mediterráneo. así como as rexións de
Levante, Tramontana e Balear, engloban portos de
menor importancia, xa que a súa riqueza mariña foi
sobreexplotada.
 Os caladoiros peninsulares están limitados pola
escasa superficie da nosa plataforma continental, á
vez que sofren a sobreexplotación e están esgotados.

101.  Mediterráneo: a temperatura media é superior a do
Atlántico, a salinidade é maior, existe menos fitoplancto
(alimento básico dos peixes) e as mareas son case
inexistentes  riqueza pesqueira é menor, aínda que
destaca a captura de peixes emigrantes (sardina, bocarte,
atún e bonito), capturados con aparellos de cerco e de
arrastre, así como con redes fixas (almadrabas).
 Atlántico cántabro: temperatura media é inferior,
salinidade é menor, existe máis fitoplancto e teñen lugar
mareas  riqueza pesqueira maior. Destacan o atún, o
bonito, o peixe espada, a sardina, o bocarte, a meiga, o
peixe sapo, a pescada, o ollomol e o xurelo.
 Costa atlántica andaluza, pesca de sardina, bocarte,
ameixa, navalla, lura, gamba e lagostino, que na
actualidade acusan síntomas de esgotamento.

102.  Os principais caladoiros para a frota española están
no Atlántico norte, tanto en augas comunitarias
(Gran Sol, Irlanda, Escocia e golfo de Biscaia) coma
nas proximidades da península da Terra Nova, en
Canadá.
 Pero tamén faena nas proximidades do Sahara
occidental, Mauritania e Senegal, estendéndose cara
ao Atlántico sur (Angola, Namibia, Malvinas etc.).
 A crecente competencia doutras frotas obrigou nos
últimos anos a que certos buques conxeladores
operen agora incluso no océano Indico (Mozambique,
Somalia, illas Seicheles), aumentando os custos e
riscos do seu traballo.

103.  Noruega e Svalbard
 Groenlandia
 Gran Sol
 Atlántico Norte
 Terranova
 Marrocos
 Mauritania
 Senegal
 Cabo Verde
 Guinea-Bissau
 Costa de Marfil
 Guinea Ecuatorial
 Atlántico interior
 Angola
 Namibia
 Costa do Sur de Chile
 Illas Malvinas
 Illas Seychelles
 Illas Comores
 Madagascar

104.  Descenso da poboación ocupada e da súa contribución ao PIB dende o ano 1975, o que levou a
un envellecemento e falta de formación neste sector.
 Aínda así na actualidade amosa un tamaño excesivo en relación coas posibilidades de pesca.
 Crecemento ata mediados dos anos 70 debido a:
- aumento da demanda
- mellora do nivel adquisitivo
- baixo prezo do combustible
- libre acceso a caladoiros
- facilidades económicas / modernización
 Descenso dende mediados dos anos 70 debido a varias dificultades:
- encarecemento do petróleo
- implantación de zonas económicas exclusivas (aparición de conflitos).
- esgotamento dos caladoiros
- recomendacións europeas de redución de frotas o que levou a: prexubilacións, reconversión a
actividades diferentes, traspaso de barcos a terceros países ou creación de sociedades mixtas.
 Axudas europeas (esixencias de calidade) para renovación e modernización da frota ata 2004.

105.  Boa parte da frota de baixura intégrase en empresas
familiares, de carácter artesanal e con recursos escasos,
ademais de que a antigüidade dos buques é excesiva
(envellecemento da frota).
 Envellecemento da poboación ocupada na pesca.
 Esgotamento dos caladoiros nacionais pola súa
sobreexplotación
 Problemas de contaminación dalgunhas augas por verteduras
industriais e urbanas ou de petroleiros.
 Restricións nas augas de numerosos países en que pesca a
frota española con cotas máximas anuais e unha limitación no
número de licenzas concedidas; esta é a orixe dalgúns
conflitos (Marrocos, Mauritania, Canadá etc.).

106. Dependen na a maior parte da Política Pesqueira
Comunitaria, existente desde 1983. Entre as medidas
inclúense:
 Prohibición de certas artes de pesca que esgotan os
fondos ou do consumo de crías, que impide a rexeneración
das especies.
 Renovación da frota pesqueira, con axudas financeiras ao
desmantelamento de barcos antigos e a súa substitución
por outros novos.
 Creación de empresas mixtas nos países en cuxas augas se
pesca, que inclúen o emprego dunha certa proporción de
pescadores deses países en barcos españois.
 Fomento da acuicultura e da innovación nos cultivos
marinos, para compensar a redución das capturas.
 Subvencións á diversificación de actividades en áreas
onde a actividade pesqueira era predominante, para xerar
outros empregos,

107.  Primeira zona pesqueira de España e de Europa en volume de pesca desembarcada, o que se
manifesta na dimensión da súa frota, no volume de pesca e no número de postas de traballo
que xera (orixinando unha importante actividade económica, que contribúe cun 12% á riqueza
económica galega), fomentando outras actividades económicas.
 A frota pesqueira con porto base en Galicia é a máis importante de todas as rexións europeas e
tamén é a maior do Estado (Galicia posúe preto do 40 % dos barcos españois).
 A maior parte dos buques galegos son de pequeno porte (o 80%)
 A frota pesqueira galega opera tanto dentro das nosas augas coma fóra do ámbito territorial de
Galicia (presente en case todos os caladoiros do mundo).
 Xunto á pesca, o marisqueo e a acuicultura son dúas actividades con grande importancia en
Galicia.
 O marisqueo xurdiu como un complemento á economía familiar, pero desde os anos 50
experimentou un considerable pulo ao se incrementar a demanda.
 Pola súa parte, a acuicultura preséntase como unha alternativa á pesca tradicional, ao permitir
obter unha maior produtividade sen esgotar os recursos. Galicia é líder neste sector, pois posúe
a maior parte dos centros acuicultores de España e da UE. As instalacións concéntranse sobre
todo nas Rías Baixas.
 Tamén hai explotacións de auga doce (de troitas, carpas, anguías...). É unha actividade en
crecemento e ten moi boas expectativas de futuro.

108. O sector pesqueiro está a experimentar desde hai décadas unha forte crise:
 Esgotamento dos caladoiros
 Límite de 200 millas de augas territoriais como área pesqueira exclusiva
de cada país polo cal Galicia tivo que deixar de faenar en zonas onde
tradicionalmente o fixera
 A Política Pesqueira Comunitaria (PPC) reduciu o número de licencias
pesqueiras e a cota de capturas, o que provocou a perda de empregos e a
diminución do número de barcos e das especies capturadas
 Os intereses da frota galega foron deixados a un lado nos convenios
pesqueiros que a UE negociou con terceiros países (Canadá, Marrocos...).
 A contaminación das augas e das costas (o afundimento do Prestige no
2002 tivo consecuencias especialmente tráxicas).

109.  Caladoiros
Lugares apropiados para calar ou lanzar as redes
de pesca. Concentran os maiores bancos de pesca,
e por isto atraen as principáis frotas pesqueiras do
mundo.
 Mar territorial
Son as augas que forman parte do territorio dun
Estado, igual ca as súas áreas continentais, e que
van ata unha distancia de 12 millas desde a costa,
onde se ten a propiedade dos recursos marinos e se
pode exercer o control de paso de calquera navio.
 Zona económica exclusiva
Augas situadas entre 12 e 200 millas da costa dun
país, en que este exerce o control dos seus
recursos -incluida a pesca- e pode impedir ou
limitar a explotación por buques doutros países,
aínda que non a súa libre circulación.