Κεντρική Ομιλία: «Ο ρόλος του κράτους στο αναπτυξιακό σχέδιο της ελληνικής οικονομίας»  sir Χριστόφορος Πισσαρίδης, Καθηγητής London School of Economics και Πανεπιστήμιο Κύπρου, Πρόεδρος Επιτροπής Σχεδίου Ανάπτυξης για την Ελληνική Οικονομία, Κάτοχος Βραβείου Nobel Οικονομικών 2010 

1. Ο ρόλος του κράτους στο αναπτυξιακό σχέδιο της
Ελληνικής Οικονομίας
Χριστόφορος Πισσαρίδης
London School of Economics and University of Cyprus
2ο Συνέδριο Επαγγελματικής Ασφάλισης
Αθήνα 10 Φεβρουαρίου 2021
1

2. Επιδόσεις της ελληνικής οικονομίας
• Χαμηλή συμμετοχή των παραγωγικών συντελεστών.
• Εργασία (25η στην ΕΕ στο % του πληθυσμού που εργαζόταν ή αναζητούσε εργασία το 2019).
• Κεφάλαιο (27η στην ΕΕ στις πάγιες επενδύσεις επιχειρήσεων ως % του ΑΕΠ το 2019).
• Χαμηλή παραγωγικότητα (22η στην ΕΕ στην παραγωγικότητα της εργασίας το 2017).
• Χαμηλές επιδόσεις σε καινοτομία (20η στην ΕΕ στον Ευρωπαϊκό δείκτη καινοτομίας το 2020).
• Εσωστρέφεια (23η στην ΕΕ στις εξαγωγές + εισαγωγές ως % του ΑΕΠ το 2019).
• Αναποτελεσματικό κοινωνικό κράτος (3η στην ΕΕ στον κίνδυνο φτώχειας και κοινωνικού αποκλεισμού
το 2018).
• Χαμηλές περιβαλλοντικές επιδόσεις (22η στην ΕΕ στον δείκτη κυκλικής διαχείρισης υλικών το 2017).
Χρειάζονται καθολικές και κατά μέρους πολιτικές για να αλλάξει αυτή η κατάσταση κατά την
επόμενη δεκαετία
2

3. Απαραίτητη αρχή
•Για να πετύχουμε την αλλαγή χρειάζεται να ξεχωρίσουμε τον ρόλο
του κράτους από αυτόν του ιδιωτικού τομέα στην οικονομία
•Και οι δύο έχουν σημαντικό ρόλο να παίξουν στην οικονομική
ανάπτυξη της χώρας
•Υπάρχει κάποια παρανόηση για τον ρόλο του κάθε ενός, για το τι
πρέπει να επιδιώκουν, με αποτέλεσμα να ακολουθούνται
διάφορες οικονομικές και κοινωνικές πολιτικές που δεν βοηθούν
στην ανάπτυξη
3

4. Το Ευρωπαϊκό μοντέλο
• Η Ελλάδα είναι μια μικρή χώρα σε μια πολύ μεγάλη ενιαία αγορά. Αυτό
της δίνει μια μοναδική ευκαιρία ανάπτυξης
• Για να το πετύχει αυτό χρειάζεται να εφαρμόσει ένα σύστημα
διοίκησης και οικονομικής και κοινωνικής υποστήριξης που να είναι
συναφές με αυτό της ενιαίας αγοράς
• Υπάρχουν πολλές μικρές χώρες στην ΕΕ που το έχουν πετύχει και αυτές
είναι προς μίμηση, αλλά με τα Ελληνικά δεδομένα, δηλ. λαμβάνοντας
υπ’ όψη τα ξεχωριστά χαρακτηριστικά της χώρας σε ανθρώπινο
δυναμικό, πολιτιστική κληρονομιά, γεωγραφική θέση, πρώτες ύλες, και
πολλά άλλα
4

5. Κοινωνική πρόνοια
•Παρά τον χαρακτηρισμό «δυτικού κόσμου» που συμπεριλαμβάνει
την Ευρώπη και Αμερική σαν μια κοινωνία, η ΕΕ είναι πολύ
διαφορετική από την Αμερική σε ένα κυρίως πυλώνα: το κράτος
πρόνοιας
•Το κράτος έχει αναλάβει κοινωνική και πολιτική υποχρέωση να
υποστηρίζει αδύναμα νοικοκυριά, ευάλωτες ομάδες του
πληθυσμού, άνεργους και εργαζόμενους, με νομοθεσία που
εξασφαλίζει τα δικαιώματα τους, συμπεριλαμβανομένου και του
ασφαλιστικού 5

6. Δημόσια αγαθά και φορολογία
• Μαζί με αυτή την υποστήριξη, το κράτος προσφέρει καλής ποιότητας
δημόσια αγαθά, κυρίως δικαιοσύνη, υποδομές, υγεία και μόρφωση
• Για την υποστήριξη αυτή χρειάζεται φυσικά δημόσια υπηρεσία και
εισοδήματα, τα οποία παίρνει κυρίως από την φορολογία, είτε της
σημερινής γενιάς είτε μελλοντικών γενιών μέσω δανεισμού
• Το τι φορολογεί και πώς είναι μια σημαντική οικονομική πολιτική, καθ’
ότι τα κίνητρα ή αντικίνητρα που υπάρχουν στο φορολογικό σύστημα
επηρεάζουν την οικονομική απόδοση του ιδιωτικού τομέα 6

7. Ασφάλεια και ευελιξία
•Ο ρόλος του κράτους που έχω περιγράψει αποσκοπεί στην
δημιουργία του κράτους πρόνοιας και ταυτόχρονα προστατεύει
και δίνει κίνητρα στην ιδιωτική πρωτοβουλία
•Με άλλα λόγια το κράτος «ασφαλίζει»
•Η ιδιωτική πρωτοβουλία αναπτύσσεται σε ένα περιβάλλον
ευέλικτων αγορών, αφού η προστασία των συμφερόντων του
εργαζομένου προσφέρεται από το κράτος 7

8. Ευελιξία στις αγορές προϊόντων και εργασίας
•Η οικονομική φιλοσοφία που διέπει την Ε.Ε. είναι η ελεύθερη
αγορά με μόνο μικρά περιθώρια απόκλισης.
•Η φιλοσοφία αυτή είναι υπέρ του ιδιωτικού τομέα στην παραγωγή
αντί για κρατικά ελεγχόμενες βιομηχανίες, υπέρ των ιδιωτικών
επιχειρήσεων και της επιχειρηματικότητας, και απαγορεύει τις
κρατικές ενισχύσεις προβληματικών επιχειρήσεων σε μόνιμη
βάση
•Υποστηρίζει τις ανταγωνιστικές και ευέλικτες αγορές,
συμπεριλαμβανομένης της αγοράς εργασίας.
8

9. Flexicurity
•Το σύστημα που έχω περιγράψει είναι αυτό που υποστηρίζει η ΕΕ
για τα μέλη της: γνωστό σαν flexicurity
•Εφαρμόζεται με επιτυχία από τις πιο πολλές μικρές χώρες του
βορρά, κυρίως Δανία, Ολλανδία, Νορβηγία και Σουηδία.
•Μέσα σε ένα τέτοιο περιβάλλον, έχουν ανθίσει η καινοτομία,
μεγάλες εταιρείες υψηλής παραγωγικότητας και περιβαλλοντική
πολιτική που έχουν φέρει υψηλά επίπεδα ζωής και καλή ποιότητα
ζωής
9

10. Το αναπτυξιακό σχέδιο
•Οι προτάσεις μας στο αναπτυξιακό σχέδιο εναρμονίζονται με
αυτήν την γενική προσέγγιση στη διαχείριση της οικονομίας.
•Οι πολιτικές που συστήνουμε για το σύστημα δικαιοσύνης και τον
δημόσιο τομέα θα καταστήσουν πιο ευέλικτες και διαφανείς τις
σχέσεις στην αγορά και θα προσελκύσουν επενδύσεις.
10

11. Η αγορά εργασίας
•Οι συστάσεις μας για τα προγράμματα κατάρτισης, τους ανέργους,
τις νέες μητέρες και τους νέους πατέρες, έχουν σχεδιασθεί με
στόχο να παρέχουν ένα καλό σύστημα δια βίου μάθησης και
ενεργητικών πολιτικών απασχόλησης, που θα αυξήσουν την
εργασία και θα διευκολύνουν περισσότερες γυναίκες να
ενταχθούν στην αγορά εργασίας
•Οι συστάσεις μας για τη στήριξη των οικογενειών χαμηλού
εισοδήματος, τις βιώσιμες συντάξεις και τη μεταρρύθμιση του
φορολογικού συστήματος θα ενισχύσουν το σύστημα κοινωνικών
ασφαλίσεων και προστασίας. 11

12. Η Ελλάδα στην ΕΕ
•Επιστρέφω τώρα στην θέση της Ελλάδας στην ενιαία Ευρωπαϊκή
αγορά
•Για να μπορέσει να φτάσει στα επίπεδα των άλλων μικρών χωρών,
που έχουν εκμεταλλευτεί πλήρως την θέση τους στην πιο μεγάλη
αγορά στον κόσμο, χρειάζεται πρώτα απ’ όλα εξωστρέφεια
•Η Ελλάδα σήμερα εξάγει ένα πολύ χαμηλότερο ποσοστό του ΑΕΠ
της από άλλες μικρές χώρες της ΕΕ 12

13. Πώς το πετυχαίνει;
•Για να αυξήσει τις εξαγωγές της χρειάζεται περισσότερες
επενδύσεις, πιο ψηλή παραγωγικότητα, πιο ψηλή απασχόληση και
περισσότερη καινοτομία
•Ταυτόχρονα, χρειάζεται πιο μεγάλες εταιρείες και περισσότερα
κίνητρα από το φορολογικό σύστημα
•Κάνουμε προτάσεις πώς μπορεί να τα πετύχει αυτά σε μια
δεκαετία, αλλά με τα οφέλη να ξεκινούν άμεσα: το «θετικό
σενάριο» στην διαφάνεια που ακολουθεί
13

14. Μακροοικονομική ισορροπία: 2020-2030
2019 Status
quo
Θετικό
σενάριο
Αύξηση του πραγματικού ΑΕΠ (ετήσιο %, 2020-2030) 1,9 1,7 3,5
Αύξηση της απασχόλησης (ετήσιο %, 2020-2030) 0,2 1
Αύξηση της παραγωγικότητας της εργασίας (ετήσιο %,
2020-2030)
1,5 2,5
Εξαγωγές ως % του ΑΕΠ (2030) 37,2 44,5 50,5
ΑΕΠ κατά κεφαλήν ως % του μέσου όρου της ΕΕ (2030) 67 68 81
Ανεργία (%, 2030) 17 9 7 14

15. Θετικό σενάριο
• Μείωση της ανεργίας: 17,2%  7%.
• Αύξηση του % συμμετοχής στην αγορά εργασίας:
Γυναίκες και ηλικιακές ομάδες 20-24 και 55-64  μ.ο. ΕΕ.
• Αυτό θα πετύχει και περισσότερη ισότητα των φύλων που
υστερεί ακόμα πολύ στην Ελλάδα
• Μείωση του πληθυσμού ηλικίας εργασίας: Κατά 7,5%.
Αύξηση του %
απασχόλησης
• Αύξηση της συνολικής παραγωγικότητας των
συντελεστών παραγωγής (TFP): 1% ετησίως.
• Εφικτός στόχος – επιτεύχθηκε την περίοδο 1995-2002.
• Αύξηση των παραγωγικών επενδύσεων (δημοσίων και
ιδιωτικών): 12,3% του ΑΕΠ  17,5% (μ.ο. ΕΕ).
Αύξηση της
παραγωγικότητας της
εργασίας
15