4. Aralin: Paglalarawan ng mga Bagay na May Búhay at
Walang Búhay
Tumingin ka sa iyong paligid. Ano-ano ang mga
bagay na iyong nakikita? Masasabing ang mga bagay na
iyong nakikita ay maaaring may búhay o walang búhay.
Ang iyong mga magulang, kapatid, alagang hayop, at
halaman sa loob ng bahay ay may mga buhay.
Samantalang ang tubig, hangin, pagkain, damit, mga
gamit sa bahay tulad ng TV, upuan, mesa, gamit sa
paaralan tulad ng lapis, modyul, kuwaderno, at bag ay
mga bagay na walang búhay.
Sa araling ito, mauunawan mo ang paghahambing
ng mga katangian ng mga bagay na may búhay at
walang búhay.
5. Pagmasdan ang mga larawan sa ibaba. Masasabi mo ba
ang mga bagay na may búhay at walang buhay sa larawan
A, B, C, at D?
6. Sa mga larawan ay makikita ang hayop,
tao, punò, at halaman. Ang mga ito ay may
búhay. Ang bangka, ilog, bola, at lupa ay mga
bagay na walang buhay. Alamin ang mga
katangian ng mga bagay na may búhay at
walang búhay.
9. 1. May kakayahang lumalaki sa sukat at timbang.
Suriin mo ang iyong sarili. Tumangkad ka ba kumpara
noong ikaw ay nása ikalawang baitang? Ang mga hayop at tao
ay may búhay sapagkat makikita ang pagbabago sa kanilang
sukat at timbang. Lumalaki ang mga tao mula sa pagiging
sanggol hanggang sa pagiging adulto. Lumalaki rin ang mga
hayop mula sa pagiging maliliit patungo sa malaking hayop.
Samantalang ang mga halaman ay lumalago mula sa isang
buto hanggang sa maging ganap na halaman o punò. Ang
bahagi ng katawan ng mga hayop at halaman ay nagbabago
ang sukat at timbang o bigat habang ang mga ito ay lumalaki.
Suriin ang larawan na nagpapakita ng paglaki ng manok at
punò ng mangga.
10.
11. 2. May kakayahang gumawa ng sarili
Ang mga hayop at halaman ay patuloy na dumadami
upang ang kanilang lahi o uri ay magpapatuloy at
magpapamana ng búhay. Ang halaman ay maaaring dumami
na mula sa binhi, sanga, dahon, o ugat na maaaring itanim
upang magsimula ng panibagong búhay. Ang hayop gaya ng
báka, kalabaw kambing, at mga tao ay nanganganak ng
panibagong búhay. Ang ibang hayop tulad ng pagong, ibon,
at manok ay nangingitlog ng kanilang uri at matapos itong
mapisa sa takdang panahon ay magiging ganap na
panibagong organismo na may búhay.
12.
13. 3. Ang bagay na may búhay ay humihinga.
Ang mga tao at hayop ay lumalanghap (inhale) ng
oxygen at naglalabas (exhale) ng carbon dioxide. Ang
mga halaman naman ang gumagamit ng carbon dioxide
at nagbibigay ng oxygen sa panahon ng kanilang
proseso ng paggawa ng pagkain.
14. 4. Ang may búhay ay gumagalaw upang
manatiling may enerhiya o lakas.
Ang halaman ay gumagawa ng sarili nitong
pagkain gamit ang carbon dioxide, tubig, at
enerhiya mula sa araw. Ang mga tao at hayop ay
gumagamit ng enerhiya mula sa pagkain na
nagmumula sa halaman at mga hayop. Ang mga
hayop at tao ay gumagalaw patungo sa iba’t ibang
direksiyon.
15.
16. 5. Kakayahang ilabas ang dumi sa kanilang
katawan.
Sa pagpapanatili ng wastong nutrisyon sa
katawan, ang mga hayop at tao ay nangangailan din
na balansehin ang lahat ng mga sustansiya ng pagkain
at likido na pumapasok at lumalabas sa kaniyang
katawan. Ang mga duming naipon sa katawan mula sa
pagproseso ng mga kinain gaya ng ihi, dumi, pawis, at
carbon dioxide ay inilalabas sa kanilang katawan.
Maaaring magkasakit o mamatay ang isang organismo
kung hindi nito mailalabas ang mga dumi sa katawan
nito.
17. 6. Kakayahang tumugon (respond) sa
pagbabago sa kapaligiran.
Ang organismo ay may iba’t ibang bahagi ng
katawan na káyang umangkop sa kapaligiran kung
kinakailangan upang ito ay mabuhay. Sa panahon
ng taglamig, ang mga tao ay nagsusuot ng
makakapal na damit samantalang ang mga hayop
naman ay kumukubli o lumilipat ng lugar upang
iwasan ang sobrang lamig at makahanap ng mas
maraming pagkain. Ang mga halaman naman ay
paitaas na lumalago ang mga dahon upang
makakuha ng sikat ng araw.
18. Katangian ng mga bagay na walang búhay
Ang lahat ng katangian ng mga bagay na may
búhay o organismo sa paligid ay hindi taglay ng
mga bagay na walang búhay. Subalit dito
nakasalalay ang pananatili ng búhay ng mga
organismo. Katulad ng tubig, ito ay walang kulay,
lasa, at tiyak na hugis o sukat. Subalit kung walang
tubig, ay hindi mabubuhay ang tao dahil ito ang
bumubuo ng halos lahat ng likido ng tao sa
kaniyang katawan.
19. Ang lupa ay taniman ng mga halaman na
gumagawa ng pagkain para sa ibang
organismo. Ang bato ay hindi lumalaki,
kumakain, gumagalaw, at humihinga. Ito ay
walang búhay. Ang coronavirus ay isang
organismo na nabubuhay kapag nakakapit sa
may búhay (host) subalit kapag wala na itong
host na makakapitan, ito ay nawawalan na rin
ng búhay.
20.
21. Kopyahin ang tsart sa iyong kuwaderno. Gumuhit ng
paborito mong halaman at isang laruan sa loob ng kahon.
Pagkumparahin ang katangian ng mga bagay na iyong
iginuhit.
23. Cause and Effect
One form of sentence development is by
establishing cause and-effect relationship. This
sentence development helps in enhancing your
language skills by determining the cause and the
possible effect in a given statement.
In this lesson, you are expected to identify
effects based on given causes and vice versa.
24.
25. CAUSE-AND-EFFECT
Sentences may be developed using cause-and-effect relationship.
This sentence development shows clear relationship between ideas
showing the cause why a certain thing happens and an effect of the
identified cause.
Cause Effect
When a sick person sneezes, he/she blows the virus into the
air.
Effect Cause
Claude missed his flight because he did not arrive on time.
26. In your notebook, copy the sentences below. Then, underline
the cause and encircle the effect in each statement.
1. It was raining hard so I used my umbrella.
2. Joy was so hungry because she did not eat her
breakfast.
3. It was almost dark so Brix hurried in order to
arrive home on time.
4. The streets were flooded because of the heavy rain.
5. There is a huge wildfire causing the wildlife to be
homeless.
27. Making Inferences and Drawing
Conclusions
In this lesson, you are expected to make
inferences and draw conclusions based on
texts (e.g. pictures, titles and content words).
28.
29.
30.
31.
32.
33. In your notebook, complete the paragraphs by selecting
theappropriate answers from the given choices below.
inference examination conclusion
An (1)__________ tells an assumption based on what
has been read, seen or observed. Making inferences relies
on the (2)__________ of facts based on given pictures
and/or texts. Meanwhile, a (3)__________ is a final
information or statement drawn from pictures viewed or
texts read.
35. Pagguhit ng Prutas
Pagkatapos ng araling ito, inaasahang makaguguhit
ka ng mga prutas habang sinusuri ang tunay na
bagay na may iba’t ibang hugis, kulay, at testúra.
36. Amorsolo’s Still Life of Tropical Fruits (1928)
Bahagyang pinagpapatong-patong ang
pagguguhit ng mga prutas at pinipili ang
tamang kulay na gagamitin.
Ang bansang Pilipinas ay mayaman sa iba
ibang halaman. May mga halamang
namumunga ng mga iba’t ibang prutas na
maaaring kainin. Ito ay nakapagbibigay ng
lakas at sustansiya sa katawan.
Ang mga prutas ay maganda rin maging
paksa sa pagguhit.
Tingnan ang larawan. Suriing mabuti kung
paano ipininta, inayos, at nabigyan ng
buhay ang mga prutas.
37. Tingnan ang larawan sa ibaba. Suriin kung paano isinabuhay, at inayos ang
iginuhit na mga prutas. Sagutin ang mga tanong. Gawin ito sa iyong
kuwaderno.
1. Isulat ang mga prutas na
ginamit.
2. Paano inayos ang mga
prutas?
3. Bigyan ng pamagat ang
larawan.
38. Tingnan ang larawan sa ibaba. Iguhit ito sa malinis
na papel. Maaari itong kulayan ayon sa kulay nitó.
39. Performance Task in Arts#3. Iguhit ang mga napapanahong prutas
sa inyong lugar. Humingi ng gabay sa nakatatanda. Kulayan ang
mga prutas ayon sa aktuwal na kulay nitó. Tingnan ang rubrik sa
ibaba. Sa gabay ng iyong kasama sa bahay palagyan ng tsek ang
kolum na naaayon sa kakayahang ipinakita. Gawin ito sa iyong
sagutang papel. (page 20)
40. Uri ng Kulay—Tint at Shade
Pagkatapos ng araling ito, inaasahang makalilikha
ka ng bagong “tints” at bagong “shades” sa
pamamagitan ng paghahalo ng dalawa o higit pang
mga kulay.
41. Ang kulay ay magkakaiba. May mga kulay na maliwanag
at
madilim. Ang kaliwanagan o kadiliman ng kulay ay
tinatawag na valyu o value.
Ang tints ay maliwanag ang valyu o value na nabuo sa
pamamagitan ng paghahalo ng anumang kulay sa puti.
Halimbawa, ang pink ay tint ng red at ang light blue ay tint
ng blue. Samantalang ang shades ay ang madilim na valyu
na nabuo sa pamamagitan ng paghahalo ng anumang
kulay sa itim. Halimbawa ay ang “maroon” ay shade ng
red at ang navy ay shade ng blue.
45. Paglutas sa Suliraning Routine at Non-Routine Gamit ang
Pagpaparami na Mayroon at Walang Pagdaragdag o Pagbabawas
Sa nakaraang taon ay natutuhan mo na ang paglutas ng
suliranin na may kinalaman sa pagpaparami o multiplication
kasama na rin ang pagdaragdag at pagbabawas gámit ang iba
pang pamamaraan ng paglutas ng isang suliranin kasama na
ang pera.
Ngayon naman ay matututuhan mo pa ang paglutas ng
mga suliranin gamit ang pagpaparami (multiplication) na may
kasamang pagdaragdag (addition) o pagbabawas (subtraction)
na may kaugnayan din sa pera.
46.
47.
48.
49. Suriing mabuti ang suliranin na nása ibaba. Lutasin ito gamit ang
iba’t ibang pamamaraan sa paglutas ng suliranin.
1. Si Gng. Amago ay namahagi ng 56 na kahon ng lapis sa mga
bátang mag-aaral sa Pacita Complex 1 Elementary School. Ilan lahat
ang lapis na naipamahagi niya kung ang laman ng bawat kahon ay
12 piraso?
Ano ang tinatanong sa suliranin? __________________________
Ano ang mga datos na ibinigay? ___________________________
Ano ang operasyong gagamitin? ___________________________
Ano ang mathematical sentence? __________________________
Ano ang tamang sagot? ___________________________________
50. Pagpapakita ng Mutiples ng mga Bilang na may 1-2 Digit
Sa nakaraang taon ay natutuhan mo na kung
paano ipinakita at isinulat ang kaugnay na pamilang
ng pagpaparami gámit ang Counting by Multiples:
Sa araling ito ay matututuhan mo kung paano
ipinakita o inilarawan ang multiples ng mga bílang na
may 1–2 digit.
