Presentatie over de nieuwe Deense wetgeving betreffende laagfrequent geluid van windturbines. Deze presentatie is gegeven op de door Arcadis en de Nederlandse Stichting Geluidshinder (NSG) georganiseerde themabijeenkomst 'Geluid(shinder) van windturbines' op 5 februari 2013.

1. Laagfrequent geluid van
windturbines
Nieuwe Deense wetgeving
Imagine the result
Presentatie NSG-bijeenkomst 5 februari 2013
door Erik Koppen – ARCADIS

2. | NSG 5 februari 2013 | © ARCADIS 2013Dia 2
Inhoud presentatie
• Wat is laagfrequent geluid?
• Deense wetgeving laagfrequent geluid
windturbines
• Kritiek Universiteit van Aalborg
• Fictieve case - vergelijking met situatie NL
• Conclusie

3. | NSG 5 februari 2013 | © ARCADIS 2013Dia 3
Wat is
laagfrequent (LF)
geluid?

4. | NSG 5 februari 2013 | © ARCADIS 2013Dia 4
Wat is laagfrequent geluid?
Frequentiegebied reguliere beoordeling in dB(A)
Laagfrequent geluid Nederland (NSG-richtlijn)
Laagfrequent geluid Denemarken

5. | NSG 5 februari 2013 | © ARCADIS 2013Dia 5
Deense wetgeving
laagfrequent
geluid
windturbines

6. | NSG 5 februari 2013 | © ARCADIS 2013Dia 6
Import Deense norm LF
geluid windturbines?
• Tegenstanders gebruiken dit waar mogelijk als argument
tegen de windturbines
• Informatie wordt gedeeld op internationale kritische
websites zoals www.wind-watch.org
• In Nederland geen norm voor laagfrequent geluid, wel
richtlijnen zoals NSG-richtlijn en Vercammen-curve
• Internationaal gezien is het de eerste norm op het gebied
van laagfrequent geluid van windturbines
Dagblad De Limburger

7. | NSG 5 februari 2013 | © ARCADIS 2013Dia 7
Waarom is kennis van de
Deense norm relevant?
• Diverse berichten in de media over nieuwe Deense norm
• Omwonenden vragen om toepassing van de norm
• Informatie wordt gedeeld op internet
• Internationaal gezien de eerste wettelijke norm voor
laagfrequent geluid van windturbines
• In Nederland geen wettelijke norm voor laagfrequent
geluid. Wel richtlijnen: NSG-richtlijn en Vercammen-curve

8. | NSG 5 februari 2013 | © ARCADIS 2013Dia 8
Geluidsnormen
Nederlandse en Deense geluidsnormen windturbines
Nederland
- 47 dB Lden (jaargemiddeld)
- 41 dB Lnight (jaargemiddeld)
Nederlandse en Deense geluidsnormen windturbines
Nederland
- 47 dB Lden (jaargemiddeld)
- 41 dB Lnight (jaargemiddeld) [≈ 43 - 45 dB(A) bij 8 m/s op 10 m hoogte]
Denemarken
In woongebieden:
• 37 dB(A) bij 6 m/s*
• 39 dB(A) bij 8 m/s*
Nabij woningen in het buitengebied:
• 42 dB(A) bij 6 m/s*
• 44 dB(A) bij 8 m/s*
* Windsnelheid op 10 m hoogte
Nederlandse en Deense geluidsnormen windturbines
Nederland
- 47 dB Lden (jaargemiddeld)
- 41 dB Lnight (jaargemiddeld) [≈ 43 - 45 dB(A) bij 8 m/s op 10 m hoogte]
Denemarken
In woongebieden:
• 37 dB(A) bij 6 m/s*
• 39 dB(A) bij 8 m/s*
Nabij woningen in het buitengebied:
• 42 dB(A) bij 6 m/s*
• 44 dB(A) bij 8 m/s*
En sinds 1 januari 2012 in Denemarken
Laagfrequent geluid in woningen in
woongebieden:
• 20 dB bij 6 m/s*
• 20 dB bij 8 m/s*
Laagfrequent geluid in woningen in het
buitengebied:
• 20 dB bij 6 m/s*
• 20 dB bij 8 m/s*
* Windsnelheid op 10 m hoogte

9. | NSG 5 februari 2013 | © ARCADIS 2013Dia 9
Berekeningsmethode
LpALF,i = LWA,ref,i – 10·log(l2 + h2) – 11 dB + Δ LGLF – ΔLα – ΔLσ
afstandsdemping
A-gewogen
LF bronvermogen
per tertsband
A-gewogen LF
geluidsniveau
in woning per tertsband
terreincorrectie
(bodemreflectie)
Niveau verschil
binnen-buiten
luchtabsorptie

10. | NSG 5 februari 2013 | © ARCADIS 2013Dia 10
Berekeningsmethode
Optelling van alle deelniveaus
LpALF,tot = 10·log∑10(LpAF,i/10)
A-gewogen geluidsniveau in woning voor het frequentiegebied
van de 10 t/m 160 Hz tertsband

11. | NSG 5 februari 2013 | © ARCADIS 2013Dia 11
Terreincorrectie en
luchtabsorptie
Tertsband [Hz] 50 63 80 100 125 160
Δ LGLF: terreincorrectie
onshore windturbine (dB)
4,7 4,3 3,7 3,0 1,8 0,0
αa = luchtabsorptie
coëfficiënt in dB/km
0,07 0,11 0,17 0,26 0,38 0,55
Tertsband [Hz] 10 12,5 16 20 25 31,5 40
Δ LGLF: terreincorrectie
onshore windturbine (dB)
6,0 6,0 5,8 5,6 5,4 5,2 5,0
αa = luchtabsorptie
coëfficiënt in dB/km
0,0 0,0 0,0 0,0 0,02 0,03 0,05

12. | NSG 5 februari 2013 | © ARCADIS 2013Dia 12
LF niveauverschil binnen-buiten
Metingen in 26 kamers in 14 verschillende Deense woningen in
het buitengebied en in dorpen
Referentie: J. Jakobsen, Low Frequency Noise Conference 2012,
Danish regulation of low frequency noise from wind turbines
-5
0
5
10
15
20
25
30
35
8
10
12,5
16
20
25
31,5
40
50
63
80
100
125
160
200
Frequency, Hz
Leveldifference,dB

13. | NSG 5 februari 2013 | © ARCADIS 2013Dia 13
LF niveauverschil binnen-buiten
Hantering van verschilwaarden die voor 67 % van de
meetresultaten wordt overschreden
-5
0
5
10
15
20
25
30
35
8
10
12,5
16
20
25
31,5
40
50
63
80
100
125
160
200
Frequency, Hz
Leveldifference,dB
-5
0
5
10
15
20
25
30
35
8
10
12,5
16
20
25
31,5
40
50
63
80
100
125
160
200
Frequency, Hz
Leveldifference,dB

14. | NSG 5 februari 2013 | © ARCADIS 2013Dia 14
LF niveauverschil binnen-buiten
Tertsband [Hz] 50 63 80 100 125 160
ΔLα: verschil buiten-
binnenniveau woning (dB)
13,0 16,6 19,7 21,2 20,2 21,2
Tertsband [Hz] 10 12,5 16 20 25 31,5 40
ΔLα: verschil buiten-
binnenniveau woning (dB)
4,9 5,9 4,6 6,6 8,4 10,8 11,4

15. | NSG 5 februari 2013 | © ARCADIS 2013Dia 15
Kritiek

16. | NSG 5 februari 2013 | © ARCADIS 2013Dia 16
Kritiek Universiteit Aalborg
(onderzoeksteam Prof. Møller)
• Vastgestelde geluidsisolatiewaarden zijn gebaseerd op onjuist
onderzoek
• Er is gekozen voor isolatiewaarden waaraan ca. 67 % van de
woningen voldoet. De grens zou bij 80-90 % moeten liggen
• De berekende waarde moet worden verhoogd met de
meetnauwkeurigheid van 2 dB
Naar mening van de Universiteit van Aalborg wordt het werkelijke
LF in woningen hierdoor met circa 8-10 dB onderschat.
De kritiek is volgens het Deense ministerie van milieu niet
terecht en de regelgeving is hier derhalve niet op aangepast.

17. | NSG 5 februari 2013 | © ARCADIS 2013Dia 17
Fictieve case

18. | NSG 5 februari 2013 | © ARCADIS 2013Dia 18
Fictieve case
• Windturbines klasse 2 - 3 MW
• Ashoogte 100 m
• Tussenafstand van circa 520 m
• Twee varianten qua aantal turbines:
2 of 8 stuks
• Fictieve locatie in buitengebied in Noord
Brabant c.q. Noord-Holland
• Twee varianten qua merk/type windturbine
• En isolatiewaarde typische Deense woning

19. | NSG 5 februari 2013 | © ARCADIS 2013Dia 19
Fictieve case

20. | NSG 5 februari 2013 | © ARCADIS 2013Dia 20
Geluidniveaus op ca. 500 m
afstand van windturbines
Lden [dB]* LpALF [dB]
bij 8 m/s
variant turbine type A
2 turbines 44 / 46 18
grenswaarde 47 20
*Lden waarde locatie Noord Brabant / Noord-
Holland
Lden [dB]* LpALF [dB]
bij 8 m/s
variant turbine type A
2 turbines 44 / 46 18
8 turbines 46 / 48 20
grenswaarde 47 20
*Lden waarde locatie Noord Brabant / Noord-
Holland
Lden [dB]* LpALF [dB]
bij 8 m/s
Lden [dB] LpALF [dB]
bij 8 m/s
variant turbine type A turbine type B
2 turbines 44 / 46 18 43 / 45 20
8 turbines 46 / 48 20
grenswaarde 47 20 47 20
*Lden waarde locatie Noord Brabant / Noord-Holland
Lden [dB]* LpALF [dB]
bij 8 m/s
Lden [dB] LpALF [dB]
bij 8 m/s
variant turbine type A turbine type B
2 turbines 44 / 46 18 43 / 45 20
8 turbines 46 / 48 20 45 / 47 22
grenswaarde 47 20 47 20
*Lden waarde locatie Noord Brabant / Noord-Holland

21. (90 % gehoordrempel voor
personen van 50-60 jaar)
(3 tot 10 % gehinderden)
| NSG 5 februari 2013 | © ARCADIS 2013Dia 21
Toetsing case aan NSG- en
Vercammen-curve

22. | NSG 5 februari 2013 | © ARCADIS 2013Dia 22
Conclusie
• Deense wetgeving LF geluid betekent soms
soepelere en soms strengere beoordeling
dan standaard normen NL
• E.e.a. is afhankelijk van de locatie, type
turbine, ashoogte, lay-out en omvang van
het windpark
• Grootste verschillen treden op bij grote
windparken op relatief windarme locaties
• Deense norm is strenger dan Vercammen-
curve

23. | NSG 5 februari 2013 | © ARCADIS 2013Dia 23
Nu
of later:
Erik Koppen - ARCADIS,
erik.koppen@arcadis.nl, tel. 06 2706 2060
Vragen?

24. Imagine the result
Dia 24| NSG 5 februari 2013 | © ARCADIS 2013