Mesime nga lenda e fizikes per klasen e 6

1. Trupat dhe vetite e tyre
Lenda e Fizikes
Objektet qe na rrethojne si p.sh uji
,shtepia ,pemet , ajri etj ., jane pjese e
perberjes ne natyre . Qdo send qe ze vend
ne natyre e quajme trup. Trupat mund te
dallohen edhe sipas madhesise se tyre apo
vellimit. Lapsi eshte me i vogel se libri kurse
libri eshte me i vogel se banka . Trupat i
dallojme po ashtu edhe nga pesha ,
forma ,ngjyra etj .

2. Gjendjet e Lendes . Ndertimi
grimcor I saj

Gjendjet e Lendes
Uji , akulli dhe avulli jane ne tre gjendje te ndryshme agregate .
Keto tri gjendje te ujit ndryshe quhen gjendje agregate :
Uji-gjendja e lenget avulli – gjendja e gazte , akulli – gjendja e
Ngurte. Ndertimi grimcor I lendes behet duke coptuar kokrren
E sheqerit ne grimca grimca keshtu kuptojme se ajo nderron
Forme por nuk e humb shijen

3. Vetite e Lengjeve dhe te gazeve

Veti e perbashket e lengjeve dhe te gazeve
eshte se nuk kane forme te caktuar por
marrin formen ne enen ku ndodhen .
Lengjet nuk e nderrojne vellimin e tyre dhe
nuk kane veti . Gazet dallohen me vetine e
zgjerimit po ashtu edhe gazet perbehen
nga molekulat .

4. Matja e madhesive fizike

Ecuria apo menyra qe tregon sesi percaktohet vlera
numerike e madhesise fizike quhet matje . Pra per ta
percaktuar madhesine fizike duhet patjeter ta matim
ate p.sh ., kur udhetojme me makine matim
shpejtesine e levizjes kur jemi semure matim
temperaturen etj. Pra te masesh nje madhessi fizike
do te thote te krahasosh ate me nje madhesi tjeter te
llojit te njejte e cila eshte marre si njesi per matje ,
Mdhesia fizike percaktohet me dy te dhena : vleren
numerike dhe njesine e saj.

5. Qdo trup ka mase

Masa paraqet vetine e perhershme te trupave njesia
e mases se trupave eshte kilogrami (kg) . Masat e
medha psh ngarkesat qe transportohen me kamion ,
anije , tren etj ,. I shprehim ne njesi te posaqme te
cilen e quajme tonelate , 1 tonelate baraz me 1 T
baraz me 1000 kg . Ndryshe themi se qdo trup ka
mase pa marre parasysh se ne qfar gjendje agregate
eshte : te ngurte , te lenget apo te gazte . Masa eshte
madhesia kryesore fizike e qdo trupi dhe shenohet
me shkronjen m.

6. Levizja e trupave ne natyre

Ne natyre verejme levizjen e njerzeve , makinave
shtazeve etj , Pra ne natyre verejme levizjen e
trupave . Pra trupi leviz atehere kur gjate kohes e
nderron vendndhodhjen e tij ne krahasim me ndonje
trup tjeter. Kur ulemi ne autobus , I cili leviz dhe nuk
shikojme anash na duket se nuk po levizim por nese
shikojme nga dritarja e autobusit ndertesat te cilat
levizin prandaj bindemi se ne jemi duke levizur ose
autobusi eshte ne levizje ndaj objekteve .

7. Veprimi ndermjet trupave

Force quajme kur dy trupa bashkeveprojne me njeri
tjetrin. Ne natyre te gjithe trupat veprojne ndermjet
vete me forca te ndryshme , nga kjo rrjedhe se kur ne
nje trup perdoret forca ai trup do ta nderroje vendin e
tij dmth do zhvendoset mirepo edhe duke u
zhvendosur ai nderron edhe shpejtesine e tij. Forca
matet me njuton N , njutonin e zbuloi Isak Njutoni per
kete arsye morri emrin njuton. Po ashtu trupat
deformohen kur perdorim force mbi ta , ata
deformohen si p.sh goma , lapsi , fletorja etj .