1. ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΑ ΚΕΙΜΕΝΑ ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑΣ ΜΕ
ΘΕΜΑ ΤΟ ΒΙΒΛΙΟ ΤΗΣ ΜΑΡΙΑΣ ΙΟΡΔΑΝΙΔΟΥ
«Λωξάντρα»
2ο ΓΥΜΝΑΣΙΟ ΑΓΙΟΥ
ΔΗΜΗΤΡΙΟΥ
ΤΑΞΗ Β4
ΣΧΟΛΙΚΟ ΕΤΟΣ
2017-2018
Υπεύθυνη καθηγήτρια
κ. Παναγιωτακοπούλου
Ειρήνη
2. ΜΑΡΙΑ ΙΟΡΔΑΝΙΔΟΥ
Βιογραφικό Σημείωμα
ΜΑΡΙΑ ΙΟΡΔΑΝΙΔΟΥ (1897-1989)
Η Μαρία Ιορδανίδου γεννήθηκε στην
Κωνσταντινούπολη και ήταν κόρη του
μηχανικού του εμπορικού ναυτικού της
Αγγλίας Νικολάου Κριεζή και της
Ευφροσύνης Μάγκου. Από το 1901 ως το
1909 έζησε με τους γονείς της στην
Αθήνα, μετά τον χωρισμό τους όμως η
Μαρία επέστρεψε στη γενέτειρα και
γράφτηκε στο εκεί αμερικανικό κολέγιο.
Από το 1914 ως το 1919 έζησε -
εγκλωβισμένη από το ξέσπασμα του
πρώτου παγκοσμίου πολέμου και τις
ταραχές της ρωσικής επανάστασης κατά
τη διάρκεια επίσκεψής της σε συγγενείς
της στη Ρωσία- στη Μαριούπολη του
Καυκάσου.
3. ΜΑΡΙΑ ΙΟΡΔΑΝΙΔΟΥ
Κατάφερε να επιβιώσει μόνη παραδίδοντας μαθήματα αγγλικών, ενώ
παράλληλα παρακολούθησε μαθήματα σε ρωσικό γυμνάσιο. Το 1919 επέστρεψε
στην Πόλη και εργάστηκε σε αμερικανική εμπορική εταιρεία. Το 1920 πήρε
μετάθεση για την Αλεξάνδρεια της Αιγύπτου,όπου ήρθε σε επαφή με τους
πνευματικούς κύκλους, και το 1923 παντρεύτηκε τον εκπαιδευτικό Ιορδάνη
Ιορδανίδη. Μετά το γάμο της εγκαταστάθηκε με τον σύζυγο και τη μητέρα της στην
Αθήνα, όπου εργάστηκε στην πρεσβεία της Σοβιετικής Ένωσης. Το 1931 χώρισε από
τον Ιορδανίδη, με τον οποίο είχε στο μεταξύ αποκτήσει δυο παιδιά. Το 1939
απολύθηκε από την πρεσβεία και ξανάρχισε να ασχολείται με τα μαθήματα ξένων
γλωσσών.
Κατά τη διάρκεια της γερμανικής κατοχής καταστράφηκε το σπίτι της και η ίδια
διώχτηκε και κλείστηκε σε διάφορα στρατόπεδα. Συνεργάστηκε με το περιοδικό
έντυπο του Κ.Κ.Ε. «Μόρφωση» ως μεταφράστρια. Στη λογοτεχνία
πρωτοεμφανίστηκε σε ηλικία εξήντα πέντε χρόνων με την έκδοση του
μυθιστορήματος «Λωξάντρα». Τιμήθηκε για το έργο της με τον Χρυσό Σταυρό και το
Οφφίκιο της Αρχόντισσας του Οικουμενικού Θρόνου από το Πατριαρχείο
Κωνσταντινούπολης (1978). Έργα της μεταφράστηκαν σε πολλές ξένες γλώσσες.
4. ΜΑΡΙΑ ΙΟΡΔΑΝΙΔΟΥ
Η Μαρία Ιορδανίδου ανήκει στους έλληνες πεζογράφους της
μεσοπολεμικής περιόδου, ειδικότερα στους λογοτέχνες εκείνους που
αγαπήθηκαν από το αναγνωστικό κοινό -έργα της, με κύριο παράδειγμα
τη Λωξάντρα, μεταφέρθηκαν και στην τηλεόραση- και αγνοήθηκαν από
την κριτική. Βασικά χαρακτηριστικά του έργου της είναι το
αυτοβιογραφικό στοιχείο που κυριαρχεί ολοένα και εντονότερα κατά τη
διάρκεια της λογοτεχνικής διαδρομής της, η αμέλειά της για μια
συστηματική κατανομή του αφηγηματικού υλικού της και η αμεσότητα,
ακρίβεια και φυσικότητα του λόγου της.
5. Λωξάντρα
Η Μαρία Ιορδανίδου έγραψε το βιβλίο το 1963,
όταν ήταν ήδη εξήντα έξι χρόνων, επειδή, όπως
έλεγε, δεν ήθελε αυτά τα λίγα πράγματα που ήξερε
να τα πάρει μαζί της. Η Λωξάντρα είναι η ιστορία της
γιαγιάς της: μέσα από αυτήν, η Μαρία Ιορδανίδου
ξαναζωντανεύει μια ολόκληρη εποχή, ακόμα και
''τώρα, που όλα αυτά πέρασαν και το χορτάρι της
λησμονιάς αρχίζει κιόλας να φυτρώνει''.
6. Λωξάντρα (Περίληψη)
Η Λωξάντρα ήταν μια μεγαλόσωμη καλόκαρδη γυναίκα που γεννήθηκε και έζησε
στην Κωνσταντινούπολη. Ξεχώριζε για την αγάπη της και την προσφορά της στους
άλλους , την ευσέβεια της στο Θεό και την Παναγία , τη φιλοξενία της και την
αγάπη της για το φαγητό. Παντρεύτηκε σε μεγάλη ηλικία , γιατί έπρεπε πρώτα να
μεγαλώσει τα αδέλφια της , όταν πέθανε η μητέρα της . Παντρεύτηκε έναν χήρο ,
τον Δημητρό , με τέσσερα παιδιά : τον Επαμεινώνδα , τον Θεόδωρο , τον Γιώργο
και την Αγάθω . Όλα τα παιδιά την αγάπησαν από την αρχή πολύ και τη φώναζαν
«μαμά» ή «νενέκα» . Ο Θεόδωρος όμως στην αρχή δεν την ήθελε και της φερόταν
με πολύ άσχημο τρόπο.
Η Λωξάντρα όμως κατάφερε γρήγορα να τον κάνει να την αγαπήσει και να την
φωνάζει κι εκείνος «νενέκα» .Η Λωξάντρα έκανε έξι χρόνια για να αποκτήσει δικά
της παιδιά. Και τα απέκτησε, αφού έκανε ένα μεγάλο τάμα στην Παναγία την
Μπαλουκλιώτισσα, την οποία η Λωξάντρα την είχε προστάτη και βοηθό της όλη
της τη ζωή . Χάρισε , λοιπόν , στην Παναγία όλα τα κοσμήματα της χωρίς να πει
τίποτα σε κανέναν . Και μετά απ’ αυτό απέκτησε δυο παιδιά: τον Αλέκο και την
Κλειώ .Τα χρόνια πέρασαν και τα παιδιά μεγάλωσαν . Ο Επαμεινώνδας έγινε
ναυτικός και έφυγε για πολλά χρόνια . Ο Θεόδωρος ασχολήθηκε με το εμπόριο κι
έγινε πολύ πλούσιος . Παντρεύτηκε μια Γαλλίδα , που η Λωξάντρα δε
συμπαθούσε , γιατί τη θεωρούσε ψηλομύτα . Ο Γιώργος έφτιαξε ένα μικρό
μαγαζάκι κι η Αγάθω παντρεύτηκε .
7. Λωξάντρα (Περίληψη)
Ο μικρός της γιος, ο Αλέκος, πήγε να σπουδάσει και να δουλέψει δίπλα στον Θεόδωρο
και η Κλειώ έμεινε στο σπίτι με τη μητέρα της διαβάζοντας βιβλία . Ο άντρας της, ο
Δημητρός , πέθανε ήρεμα και ξαφνικά μια μέρα του 1893 ,λέγοντας μόνο «Λωξάντρα»
.Αρκετά χρόνια μετά το θάνατο του Δημητρού πολλά πράγματα άλλαξαν για τη Λωξάντρα .Η
γειτονιά της ερήμωσε , εκείνη γέρασε και για να βρει η Κλειώ , η κόρη της , γαμπρό έπρεπε
να φύγουν από το Μακροχώρι και να μετακομίσουν στο Πέρα . Κάποια μέρα ο
Επαμεινώνδας γυρνώντας από ένα ταξίδι , έφερε μαζί του στο σπίτι τον α΄μηχανικό του
καραβιού, τον Γιωργάκη, που ήταν ένας όμορφος και προκομμένος άνδρας , αλλά με ένα
μεγάλο ελάττωμα : το ποτό .
Ο Γιωργάκης ερωτεύτηκε την Κλειώ και μετά από ένα χρόνο παντρεύτηκαν . Ο γάμος
αυτός όμως από την αρχή είχε προβλήματα . Η Λωξάντρα προσπαθούσε να περιποιείται
τον γαμπρό της , αλλά τα προβλήματα ανάμεσα στο ζευγάρι συνεχώς μεγάλωναν .
Απέκτησαν κι ένα κοριτσάκι , τη Ρωξάνα, που η Λωξάντρα τη φώναζε Άννα. Η γιαγιά
Λωξάντρα αγάπησε τόσο πολύ την εγγονή της, που έγινε ο σκοπός της ζωής της . Αλλά και το
μικρό κορίτσι έμαθε τόσα πολλά κοντά στη γιαγιά του . Για να βλέπουν πιο συχνά τον
Γιωργάκη , η Λωξάντρα ,η Κλειώ και η Άννα αποφάσισαν να έρθουν στην Ελλάδα και να
ζήσουν στον Πειραιά.
8. Λωξάντρα (Περίληψη)
Ο Γιωργάκης όμως εγκατέλειψε οριστικά την οικογένειά του κι όταν άρχισαν
πολιτικές ταραχές στην Ελλάδα , οι 3 γυναίκες αποφάσισαν να ξαναγυρίσουν στην
Πόλη . Λίγο πριν φύγουν όμως από την Ελλάδα γνώρισαν έναν νεαρό γιατρό , τον
Τάκη, που φρόντισε την Κλειώ, όταν ήταν άρρωστη . Τον αγάπησαν πολύ , τον
εμπιστεύτηκαν και του ζήτησαν να μείνει μαζί τους στο σπίτι τους στην Πόλη .Σε
λίγο καιρό όμως ο Τάκης άλλαξε συμπεριφορά . Άρχισε να φέρεται σκληρά στις
γυναίκες , έκλεισε τη μικρή Άννα σε ένα αυστηρό σχολείο καλογριών ,
καταχράστηκε πολλά χρήματα από το γραφείο του Αλέκου , του γιου της
Λωξάντρας , κι αφού τους έκλεψε κι όλα τα πολύτιμα αντικείμενα από το σπίτι
τους, εξαφανίστηκε.
Η Λωξάντρα κατάφερε να βγάλει την εγγονή της από αυτό το σχολείο , που
φαινόταν στη μικρή μια σκέτη κόλαση, με τη βοήθεια του Επαμεινώνδα . Μετά
από όλα αυτά ο Αλέκος, ο μικρότερος γιος της Λωξάντρας , που στο μεταξύ είχε
γίνει πλούσιος σαν τον αδελφό του τον Θεόδωρο, ανέλαβε τη μόρφωση της
μικρής Άννας . Την έβαλε σ’ ένα καλό αγγλικό σχολείο και το κορίτσι προόδευσε .
Η Λωξάντρα , πολύ γριά πια , άρχισε να τα χάνει και η Κλειώ απόμεινε μόνη της,
προσπαθώντας να συντηρήσει την κόρη της . Η Λωξάντρα πέθανε ήσυχα τον
Ιούλιο του 1914 , όταν μια καινούρια εποχή άρχιζε για τον κόσμο: ο Α’ παγκόσμιος
πόλεμος.
11. Ιστορικός χρόνος του έργου
• Στη Λωξάντρα καταγράφεται η ζωή της ηρωίδας και η καθημερινότητα
των Ελλήνων της Πόλης στο δεύτερο μισό του 19ου αι. και ως τον Α΄
παγκόσμιο πόλεμο. Τα ιστορικά γεγονότα παρουσιάζονται επιφανειακά και
βοηθούν μόνο στην τοποθέτηση της μυθοπλασίας μέσα στον ιστορικό χρόνο.
Η Συνθήκη του Αγίου Στεφάνου(1878), η οποία σηματοδοτεί τη λήξη του
Ρωσοτουρκικού πολέμου, η σφαγή των Αρμενίων(1896), ο πόλεμος του 1897,
οι ταραχές των αρχών του 20ου αι. στην Αθήνα, η εκλογική νίκη του
Δηλιγιάννη και η δολοφονία του (1905), η επανάσταση στο Γουδί(1909), οι
βαλκανικοί πόλεμοι(1912-1913) είναι τα σημαντικότερα γεγονότα της εποχής.
Το μοναδικό γεγονός, το οποίο περιγράφεται «κάπως εκτενώς», είναι η πρώτη
σφαγή των Αρμενίων της Πόλης, το 1896. Τότε, η Λωξάντρα κρύβεται στο
υπόγειο του σπιτιού της και παρακολουθεί από εκεί τον διωγμό των γειτόνων
της, χωρίς να καταλαβαίνει το γιατί. Εκεί, φαίνεται να χάνει κάπως τη
δυναμικότητά της.
13. Η Λωξάντρα είναι ένα βιβλίο πλούσιο σε περιγραφές, άλλοτε κωμικών
και άλλοτε δραματικών γεγονότων, τα οποία παρουσιάζονται παραστατικά,
γεγονός το οποίο βασίζεται, κυρίως, στους πολλούς διαλόγους. Σ’αυτούς
ενσωματώνονται χαρακτηριστικές εκφράσεις και λέξεις από την τουρκική
γλώσσα. Μέσα από τη χρήση των δύο γλωσσών, παρατηρούμε πως η
καθημερινή συνύπαρξη των δύο λαών δεν επηρεάζεται από τη διαφορετική
γλώσσα και θρησκεία. Η Λωξάντρα λοιπόν, με μοναδικά της όπλα: την
αγάπη, την αλληλεγγύη, τη δοτικότητα την ευαισθησία και την πίστη στην
Παναγία την Μπαλουκλιώτισσα, μας μεταφέρει με τον καλύτερο τρόπο στην
Πόλη: μας μαθαίνει συνταγές, μας μυεί στις ανατολίτικες γεύσεις και
μυρωδιές, μας βάζει ν’ ακούσουμε τους μαγικούς ήχους της Πόλης, μας
προσκαλεί να καθίσουμε στο οικογενειακό τραπέζι της. Και το σημαντικότερο
απ’όλα , μας θυμίζει έναν τρόπο ζωής που ξεχάσαμε και σίγουρα μας λείπει:
αυτό της ενωμένης οικογένειας, η οποία αρκείται και με τα λίγα. Άλλωστε, το
λέει και η ίδια: « Τις εστί πλούσιος; Ο εν τω ολίγω αναπαυόμενος»
