Er zijn van die mensen die 'alles' weten over een zeer specifiek onderwerp. Zij investeerden jarenlang zeer veel tijd en vaak ook heel wat geld om die kennis te verzamelen. Gepassioneerd willen ze hierover vaak wel breed communiceren, maar hoe kan die kennis in de erfgoedgemeenschap duurzaam verankerd worden? We gaan op zoek naar mogelijke succesfactoren.

1. De individuele expert en
erfgoedorganisaties:
een moeilijke of boeiende LAT-relatie?
Mario Baeck
lid raad van bestuur ETWIE

2. Inhoud
- wat is een expert / wie is expert
- de individuele expert : professional of
vrijwilliger
- verhouding vrijwilligers vs erfgoedsector
- de individuele expert vs erfgoed-/TWIE-
sector & ETWIE

3. expert =
deskundige =
persoon die door beroep of studie
in het bijzonder bevoegd is tot het beoordelen
van een zaak (Van Dale)
> deskundigheid wordt verworven door
- er beroepsmatig mee bezig te zijn (doen)
- een bijzondere kennis over het onderwerp
verworven te hebben (weten en kennen)

4. - de individuele expert moet persoonlijk
beschikken over voldoende competenties
(vaardigheden, kennis en attitudes)
- hoe en waar die concreet verworven zijn, is
vandaag minder belangrijk

5. de individuele expert =
1 professional : verbonden aan een
(onderzoeks)instelling of bedrijf geniet van
daaruit ‘automatisch’ een zekere mate van
erkenning en status
2 vrijwilliger : al dan niet aangesloten bij een
gespecialiseerde vereniging dient erkenning
en status in grotere mate zelf af te dwingen
We focussen op de laatste categorie

6. de individuele expert vrijwilliger : 3 basistypes
‘vakman’: bvb automechanicus
gespecialiseerd in restauratie van old timers
‘theoreticus’: bvb mijningenieur die zich
inspant voor behoud mijnerfgoed
‘verzamelaar’: bvb van oude radio’s en
documentatie daarover, gespecialiseerd in
herstel van radio’s
evenwel niet zuiver af te lijnen

7. vrijwilligers vs erfgoedsector in het algemeen:
geregeld spanningen
bijvoorbeeld tussen heemkundige vrijwilligers en erfgoedcellen Cfr.
bijdrage Harrie Vermeir, Het belang van de heemkundigen voor het lokale
Erfgoed op Colloquium Lokaal erfgoed: basis of ballast?, Liberaal Archief,
16 april 2010
belangrijkste knelpunten vanuit de vrijwilliger
- voelt zich niet voldoende gewaardeerd
- heeft weinig mogelijkheid tot inspraak / deelname
aan het beleid
- er is weinig oog voor (onkosten)vergoedingen
- houdt vast aan zijn onafhankelijkheid al wordt de
nood aan professionalisering vaak wel erkend
- tegenover (gratis) inzet staan vaak (terechte) eisen
wat soms op onbegrip stoot

8. de individuele expert vs erfgoed-/TWIE-sector
bedenkingen vanuit eigen ervaring =
- Germanist en bibliothecaris met heel wat
publicaties, lezingen en een breed netwerk
op dit gebied
- Secretaris van bij de stichting in 1988 van
de lokale erfgoedvereniging vzw Jozef van
Rompay-Davidsfonds-Genootschap O.-L.-
V.-Waver met heel wat publicaties, lezingen
en een breed netwerk op dit gebied

10. - op vraag van Nederlands Tegelmuseum
Otterloo, beperkt onderzoek betegelingen
Instituut Ursulinen O.-L.-V.-Waver uitgebreid
vernieuwend >
publicatie
door Bestuur M&L >
snelle waardering en
erkenning, zowel in
binnen- als buitenland,
ook in vakkringen

12. http://independent.academia.edu/MarioBaeck/Papers

13. expertiseopbouw via studiecollectie

14. expertiseopbouw via/samen met vakkringen

15. Samenwerking ( + & - )
- brengt verse kennis binnen
- vergemakkelijkt toegang
- levert steun voor publicaties en projecten
- levert erkenning en uitstraling
- biedt mogelijkheden tot verdere
zelfontplooiing > toegelaten tot doctoraat
kunstwetenschappen UGent
<>
- moeilijker zelf greep houden op inhouden
- openstellen eigen studiecollectie, die met
veel moeite en eigen middelen is samengesteld
- alles zonder of met zeer minimale vergoeding

16. Conclusies
1. Motivatie en aanleiding om aan netwerking te doen
•netwerking biedt inhoudelijke meerwaarde, een beter en
ruimer publieksbereik en meer kansen op
ondersteuningsmogelijkheden die voor individuen op zichzelf
amper bestaan
•via netwerking kan de duurzaamheid van kennis en expertise
die bij individuen zit beter gegarandeerd worden
•Individuele experten kunnen via het netwerk een vorm van
erkenning van hun inhoudelijke waarde geëxpliciteerd zien
•publicaties spelen een cruciale rol om als individuele expert
in beeld te komen en erkend te worden door het netwerk

17. 2. Drempels en problemen bij netwerking
•Bij netwerk vooral interesse in individuele experts wanneer
er een duidelijk voordeel uit samenwerking met hen te halen
valt (kennislacunes dichten, toegang tot bronnen of
materialen, werk laten verzetten, …)
•Vanuit concurrentievrees worden informatiebronnen en
verworven kennis door individuele experten ook wel
afgeschermd. Er moet een vertrouwensbasis zijn.
•Honorering/vergoeding van prestaties is een heikel punt.
Gaat het over enkel onkostenvergoeding of ook over een
financiële wijze van uitdrukking geven aan waardering en
erkenning?

18. 3. Wat maakt een samenwerking tussen individu en netwerk
geslaagd?
het wederzijdse streefdoel moet bestaan uit een eerlijke en
verantwoordbare win-win, waarbij het individu zijn kennis,
expertise, collectie, documentatie, … niet eenzijdig ziet
gebruiken ten bate van het gewin van anderen.

19. 4. Mogelijke samenwerkingsvormen
van geraadpleegd of ingeschakeld worden in functie van
publieksgerichte activiteiten (publicaties, tentoonstellingen,
…) tot het structureel ingeschakeld worden door het netwerk
voor het uitvoeren van specifieke studieopdrachten.
individuele experten hebben relatief vanzelfsprekend een
internationaal uitgebouwd adresboek > kunnen sterk
bijdragen tot internationale samenwerking

20. 5. De link tussen de individuele expertise en de persoonlijke
collectie
band tussen de individuele expert en zijn collectie in
persoonlijk beheer wordt als lastig ervaren.
- soms wel interesse voor de collectie maar aanwezige
expertise wordt miskend
- soms alleen belangstelling voor de rol die de individuele
expert kan spelen, collectie onderschat
 nood aan objectivering van bepalen erfgoedwaarden
 uitwerken ondersteuning (o.m. bij overdrachtsregelingen)
 onderzoeken hoe de individueel verankerde expertise
overdraagbaar gemaakt kan worden

21. Aandacht voor individuele expertise expliciet opgenomen in
Actieplan 2013
S.D. 1: Netwerking
O.D.1.5: Vlaamse en internationale expertise duurzaam beschikbaar en toegankelijk
maken
S.D. 3: Immateriële componenten van en expertise over TWIE
O.D.3.1: In kaart brengen van expertise in Vlaanderen
O.D.3.2: In kaart brengen van bedreigde expertise en van de hiaten in expertise
O.D.3.3: Ondersteunen van het borgen van TWIE-expertise