Useful for class 6 and 7

1. १४ व्या शतकापासून १७ व्या शतकापर्यंत झालेली र्युरोपातील साहित्र्य
तत्त्वज्ञान, हवज्ञान इ. क्षेत्रातील पुनरुज्जीवनाची चळवळ म्िणजे प्रबोधन र्यूग
प्रबोधन
(Insert Image)

2. कालाांतराने सवव र्युरोपात प्रसार
प्रबोधनाची सुरुवात
इटलीतील फ्लोरेन्स र्या शिरात
(Insert Image) (Insert Image)
फ्लोरेन्स
इटलीतील फ्लोरेन्स

3. प्रबोधनाच्र्या शाखा
इांग्रजीत (Renaissance) म्िणजे प्रबोधन
Re + nascntia
पुन्िा + जन्म = पुनजवन्म
रेनेसान्स र्या मुळ फ्रें च शब्दाचा अर्व पुनजवन्म असा िोता.

4. प्रबोधनातून प्रगती
कला साहित्र्य
(Insert Image)

5. हवज्ञान
वरील सवव क्षेत्रात झालेली प्रगती म्िणजे प्रबोधन िोर्य
र्या प्रगतीमुळे मध्य्र्युगाकडून आधुहनकतेकडे वाटचाल

6. प्रबोधन काळातील मित्वाच्र्या गोटी
वास्को द गामा-भारत
(र्युरोप ते आहशर्या समुद्रमागे)
कोलांबस
अमेररका

7. प्रबोधन काळातील मित्वाच्र्या गोटी
अमेररगो व्िेस्फसी
वेस्ट इांहडज
मॅगेलान फर्डवनाांड
पृथ्वी प्रदहक्षणा

8. माणसाचा शोध
धमवसत्तेचे जोखड झुगारून ददले.
सुधारणावादी दृटीकोन हस्वकार
स्वतांत्र वैचाररक दृटीकोन.

9. मध्यर्यर्युगीन कला
कलेवर धमावचा पगडा
 धार्मवक उद्देशाांना मित्व
धमवग्रांर्ातील प्रसांग िे हचत्रकला व हशल्पकला र्याांचे हवषर्य
(Insert 2 Images)

10. कलेचा अहवष्कार
प्रबोधन चळवळ
इटलीत मानवतावाद उदर्य
कलेच्र्या माध्यर्यमातून मानवी भावनाांचे
हचत्रण
मानवी शरीराचे हचत्र रेखाटन सुरु झाले .

11. हचत्रकला
प्रबोधन काळात हचत्रकलेचा हवकास.
सौदर्यावहवषर्यीचे प्रेम,स्वातांत्र्र्याची ओढ हि लक्षणे हचत्रकलेत व्यत.
मानवी शरीराचे बारकाईने हनरीक्षण करून कलाकृतीत उतरवणे .

12. हलओनाडो-द-हव्िन्सी
(इ.स.१४५२ ते १५१९)
जग प्रहसद्ध हचत्रकार
कवी,लेखक,अहभर्याांहत्रकी,शरीरशास्त्र र्याांचा उत्तम अभ्र्यास
हव्िन्सी -इटली मध्यर्ये १५ एहप्रल १४५२ साली जन्म .
अॅमबॉईस – फ्रान्स मध्यर्ये २ मे १५१९ साली मृत्र्यू.

13. हलओनाडो-द-हव्िन्सी
प्रहसद्ध कलाकृती
वजीन ऑफ द रॉक
(इ.स.१४८६)
लेडी हवर् अॅन एरहमन
(इ.स.१४९०) दद लास्ट सपर
(इ.स.१४९८) मोनाहलसा
(इ.स.१४८६)

14. रॅफे ल
(इ.स.१४८३ ते इ.स.१५२०)
 अनेक अवणवनीर्य कलाकृतींची हनर्मवती.
 रॅफे ल र्याांच्र्या हचत्राांची जागहतक मुख्र्य कलाकृ तींमध्यर्ये गणना.
अजरामर कलाकृती – “हसस्टाईन मॅडोना”.

15. मार्यकेल अँजेलो
हचत्रकार,हशल्पकार,स्र्ापत्र्यतज्ञ
मानवी शरीराचा उत्तम अभ्र्यास
हसस्टाईन चॅपेल मांददरातील हचत्रे प्रहसद्ध

16. हशल्पकला
प्रबोधन कालीन हशल्पकलेवर प्राचीन ग्रीक व रोमन हशल्पकलेचा प्रभाव.
सेंट माकव सेंट जॉजवमार्यकेल अँजेलो,डोनॅटेलो र्याांचे हशल्पकलेतील
र्योगदान मित्वाचे .
सेंट माकव व सेंट जॉजवचा पुतळा र्या अजरामर कृती.
ग्रीक
शिल्पकला __
रोमन
शिल्पकला__

17. स्र्ापत्र्य
र्या काळात स्र्ापत्र्य शैलीत ग्रीक,रोमन,इराणी स्र्ापत्र्य शैली ददसतात.
ग्रीक – शैली
भव्य स्तांभ
रोमन – शैली
कमानी
इराणी - शैली
गोलाकार घुमट व त्र्या वरील कोरीवकाम

18. सांगीत कला
धमव सुधारकाांनी सांगीत कलेस मित्व ददले आहण वाद्ाांची हनर्मवती झाली.

19. साहित्र्य
प्रबोधन काळात साहित्र्यावरचा धमावचा पगडा नट .
ग्रीक व लॅरटन भाषेबरोबर र्युरोपीर्य भाषाांचा अभ्र्यास
नवसाहित्र्यातून हनधार्मवकतेचा प्रसार

20. मुद्रणकलेचे र्योगदान
 र्योिान गटेनबगव र्याने मुद्रण कलेचा शोध लावला.
 त्र्यामुळे मोठ्या प्रमाणावर आहण कमी खचावत ग्रांर्ाांची हनर्मवती
 समाजाची प्रगतीच्र्या मागावने वाटचाल.

21. इटाहलर्यन साहिहत्र्यक
इटाहलर्यन काव्याचा जनक म्िणजे डान्टे
(Durante degli Alighieri – Dante)
डान्टे र्याांचे प्रहसद्ध काव्यग्रांर्
हडव्िाईन कॉमेडी
इनफनोपॅराडीसो

22. पेट्राक व बोकॅहशओ
 पेट्राक र्याने मानवी जीवनातील आनांद व दु:ख र्याचे वणवन केले.
 मानवतावादाचा जनक असे सांबोधले जाते.
 पेट्राकचा हशष्र्य बोकॅहशओ.
 उच्चभ्रु वगावच्र्या नैहतक अध:पतनाचे वणवन.
बोकॅहशओ पेट्राकडाांटे

23. प्रबोधन काळातील हिटीश साहिहत्र्यकाांचे र्योगदान.
 चॉसर – इांहललश काव्यात मित्वपूणव कामहगरी
 र्ॉमस मुर – र्युटोहपर्या
 जोनार्यन हस्वफ्ट - गहलव्िसव ट्रॅव्िल्स

24. जगप्रहसद्ध नाटककार
नाटककार म्िणजे कार्य ? जगप्रहसद्ध नाटककार कोण ?
 हवल्र्यम शेक्सहपअर : नाट्यकलेचा आदशव घालून ददला.
 िॅम्लेट – डेन्माकव च्र्या राजावर हलिीलेली प्रहसद्ध नाटीका.
 ज्र्युहलर्यस सीझर – न्र्यार्य आहण सत्र्याचे आकषवक प्रदशवन.
 रोहमओ अॅण्ड ज्र्युहलएट – हि प्रेमकर्ा असून दू:खद आिे.

25. आधुहनक हवज्ञानाचा प्रारांभ
 प्रबोधनपुवव भोळसट कल्पनाांवर जनतेचा हवश्वास.
 प्रबोधनामुळे हजज्ञासू वृत्तीत वाढ.
 शास्त्रीर्य सांशोधनाला उत्तेजन : खगोलशास्त्र,पदार्वहवज्ञान,शरीरशास्त्र.
---जनुकाांचा िोध

26. खगोलशास्त्रीर्य शोध
खगोलहवषर्यक कोणते प्रश्न मानवाला पडत असत?
खगोलशास्त्रीर्य शोधामुळे कार्य झाले?
खगोल हवषर्यक समाजामध्यर्ये कोडां
 धुमकेतू
 उल्कापात
 चांद्रग्रिण
 सूर्यवग्रिण

27. सूर्यवमाला
हनकोलस कोपहनकवस
चूक दक बरोबर : पृथ्वी िा हवश्वाचा केंद्रबबांदू असून सूर्यव व इतर ग्रि पृथ्वीभोवती दफरतात.

28. जॉन केपलर :
 कोपहनकवसच्र्या हसद्धाांताचा पुरस्कार .
 सूर्यावभोवती भ्रमण करणा-र्या ग्रिाांच्र्या कक्षा लांबगोलाकार असतात असा
हसद्धाांत माांडला.
 ग्रिाांच्र्या कक्षा गोलाकार असल्र्याच्र्या कल्पना मागे पडल्र्या.
न्र्यूटन :
 पदार्व हवज्ञान व खगोल शास्त्रात र्योगदान .
 वैहश्वक गुरुत्वाकषवणाचा शोध .
 हवश्व िी दैवी हनर्मवती नािी िे पटवून ददले.
गॅलेहलओ :
 दुर्बवणीचा शोध लावला.
 सृटीचे हनर्यांत्रण हनसगव हनर्यमानुसार िोते असे मत माांडले.

29. मित्व
•वैज्ञाननक िोधाांमुळे मानवी जीवन सुखी व सांपन्न
झाले.
•कला, साहित्य ,ववज्ञान यातील प्रगतीमुळे आधुननक
युगाची नाांदी.
•मानवास श्रेष्ठत्व व सन्मान शमळून मानवतावादी
धमम वाढीस लागला.

30. स्वाध्यर्यार्य
 आपल्र्या पासून दूरवर असलेली वस्तू पािण्र्यासाठी आपण कशाचा वापर
करतो?
 गॅलेहलओ र्याने कशाचा शोध लावला?
 हलओ – नाडो- द – हव्िन्सी र्याांची अजरामर हचत्रे कोणती?
साहिहत्र्यक क्षेत्रात क्ाांहतकारक बदल घडून र्येण्र्याचे मुख्र्य कारण कोणते?