Dosje nga Edukata qytetare

1. SHMLEJ”HOXHЁ KADRI PRISHTINA”
Edukatё qytetare
Doniza Maliqi
Prof : Melihate Hoxha
Financё
Prishtinё 2017
1

2. Pёrmbajtja
• Ndёrtimi i personalitetit…………………………………………………………………………..3
• Shoqёria njerёzore ……………………………………………………………………………….4
• Familja………………………………………………………………………………………….....5
• Religjion…………………………………………………………………………………………...6-7
• Mbi identitetet………………………………………………………………………………..........8-9
• Kultura……………………………………………………………………………………………………..…10
• Socializmi…………………………………………………………………………………………….........…11
• Stratifikimi……………………………………………………………………………………,…12
• Migrimet e popullsisё……………………………………………………………………….……13
• Demokracia………………………………………………………………………………………14
• Burokracia…………………………………………………………………………………………………..15
• Integrimet……………………………………………………………………………………………………16
• Arti…………………………………………………………………………………………........17-18
2

3. Ndёrtimi i personalitetit
• Personaliteti i individit formohet ose ngjizet qe nga trashegimia gjenetike dhe ze fille qe kur
shfaqet uni (egoja) per hedhur themelet ne ambjentim e rrethit familjare. Se dihet qe fillimisht
njeriu drejtohet dhe diktohet nga instiktet dhe me pas nga morali familjare. Por shtyse ne
formimin e tij jep shoqeria me moralin dhe ligjet e saj. Gjithashtu nje rol te rendesishem luan
arsimimi dhe bindjet ne pergjithesi qe shoqerohen nga besimi qe i impunohen ne jeten
shoqerore. Por rrolin kryesore e luan pervoja qe individi perfiton ne jete. Personaliteti ngihet
si nje kala qe ndertohet dhe lartesohet gure mbi gure nga pervoja, bindjet dhe morali
shoqerore qe transmetohen ne botekuptimin dhe pasqyrimin mendore dhe shpirterore te
individit. Perfundimisht kur individi arrin gradualisht ne pjekurine e arsyes dhe te vetedijes
dhe fillon te analizoje gjerat dhe fenomenet me logjiken gjithone ne lartesim, duke gjykuar ne
baze te njohurive, pervojave, botekutimit, ndjenjave dhe pozicionimit te tije perballe
fenomeneve dhe shoqerise. Atehere ketu vetvetiu krijohet ndarja midis egos dhe te tjereve dhe
shfaqet personaliteti perkates duke e bere ate unik kundrejt te tjereve.
3

4. Shoqёria njerёzore
• Cilët janë elementët përbërës të shoqërisë njerëzore?
(Themeloret) Gjuha, kultura, traditat, familja, feja, zhvillimet ekonomike dhe
politike, etj.
Çfarë i kthen një grup të caktuar njerëzish në një shoqëri...?
Bashkeveprimi i ndersjelle, i pashmangshem. Me fjale te tjera, ndervaresia e theksuar
tek njeri-tjetri, si dhe ceshtja tjeter, e nje rendesie vitale, qe ka te beje me bindjen
ndaj normave morale dhe ato ligjore te hartuara nga organet legjislative te nje shteti
dhe pranuara si te tilla nga shumica (ketu e tutje pastaj, ka te lesh (pa shkruar) e te
shkruash me shume se nje gazete e gjysem!)
4

5. Familja
• Familja (lat. familia, nga famulus –
rob shtëpie, shërbëtor) është
njësia shoqërore me e vogel e
perbere nga dy ose me shume
persona te cilet kane midis tyre
lidhje martesore, gjaku ose
biresimi; qe jetojne ne te njejtin
mjedis per nje kohe relativisht te
gjate, kane marrdhenie kulturore
dhe ekonomike te perbashketa si
dhe perkujdesen per njeri-tjetrin .
• Sipas nenit 16(3) të Deklaratës të
Përgjithshme mbi të Drejtat e
Njeriut "Familja është njësia bazë
grupore e shoqërisë dhe i jepet
mbrojtje nga shoqëria dhe shteti".
5

6. Religjioni
• Feja është marrëdhënia që vendoset mes një personi dhe një apo më
shumë hyjnish ose fuqish mbinatyrore, pa pasur nevojë te vertetohet
logjikisht nëse keto te fundit ekzistojne, dhe mes njerëzve që ushtrojnë të
njëjtin kult; me fjalë të tjera mund të përcaktohet si një përçim tejnatyror
(metafizik) i ndare e i koduar dhe i trashëguar në brendësinë e një bashkësie
shoqërore. Nevoja fetare është e pranishme në çdo kulture në trajta të
dukshme nga rite që kanë një vlerë shoqërore e munden pak a shumë të kenë
një përmbajtje etike (udhëheqja e sjelljes së brendshme)
dhe filozofike (dhënie përgjigjesh pyetjeve gjithësinore).
6

7. Fetё kryesore botёrore
Hinduizmi
Judaizmi
Budizmi
Krishtёrimi Satanizmi
Islami
7

8. MBI IDENTITETET
• Ka njёfar legjimitetit kur e vёren se disa forma identifikimi qё mbёshteten nё realitete
shoqёrore tё ndryshme nga nj ёri tjetri si feja , gjuha dhe prejardhja komb ёtare kan ё t ё
gjitha diqka t ё p ёrbashk ёt aq sa u referohet nj ё term t ё gjithave ETNICITET.
8

9. Kombi është një term politiko-shoqëror nga fundi i mesjetës me të cilin
nënkuptohen grupe të njerzëve, fiseve të një gjaku të organizuar në një shoqëri
që ja arrinin të krijonin një sitem politik përfaqsues të interesave të asaj shoqërie
tek qendrat e vendosje të asaj kohe. Për dallim nga sistemet tjera shoqërore me
këtë kuptohej jo vetem paraqitësi i interesave por edhe anëtarët e asaj shoqërie.
Etnia ka të bëjë me vlerat dhe normat kulturore që dallojnë anëtarët e një grupi
të caktuar nga tëtjerët. Pjesëtarët e një grupi entik kanëndërgjegjen e vecantë të
një identiteti kulturortë përbashkët që i ndan ata nga grupet e tjerarreth tyre.
Raca ka të bëjë me karakteristikat fizike si ngjyra e lëkurës, e flokeve të trajtuara
nga pjesëtarët e një komuniteti ose shoqërie si etnikisht të rëndësishme- si
tregues të karakteristikave kulturore të vecanta. Ndryshimet fizike midis
njerëzve rrjedhin nga kombinimet gjenetike, që ndryshojnë sipas shkallës së
kontaktit midis njësive të ndryshme sociale ose kulturore të popullsisë.
9

10. Kultura
Kultura ështe tërësia e arritjeve të
një populli dhe të gjithë njerëzimit në
fushën e prodhimit dhe në zhvillimin
shoqëror e mendor. Kultura,si
qëndrim i vecantë i njeriut ndaj
mjedisit rrethues,dallohet nga
karakteri krijues dhe simbolika. Ajo
është tipar dallues vetëm i njeriut të
të gjitha epokave,qysh nga fillimet e
procesit të hominzimit. "...njeriu
fillon të behët i tillë ,ne dallim nga
kafshet e tjera,pikërisht sepse
koncepton botën në mënyrë
simbolike" Kultura mund të ndahet
në disa mënyra, sipas kohës, vendit
dhe sipas grupimeve të njerëzimit.10

11. Socializmi
• Socializmi është një sistem i organizimit shoqëror dhe ekonomik në të cilin
prona private, e cilësdo formë qoftë, dhe shpërndarja e të ardhurave i
nënshtrohen kontrollit shtetëror, i cili sipas teorive të ndryshme thuhet se
përfaqëson kontrollin "shoqëror". Socializmi shpesh i referohet edhe
lëvizjeve politike të cilat kanë pasur dhe kanë si qëllim vendosjen e një
sistemi të tillë në praktikë.
11

12. Stratifikimi
Stratifikimi është kundërthënia në mes të karrakterit individual të prodhimitdhe
karrakterit kolektiv apo grupor të konsumit.Stratifikimi perdoret si pabarazi strukturore
midis grupeve te ndryshme te njerezve dallohen kater sisteme: Skllaveria, kastat,
shtresatfeudale dhe klasat.
Kriteret e Stratifikimit PUSHTETIPASURIA
12

13. Migrimet e popullsisё
• Shkaqet e migrimeve mund të jenë:
 natyrorë - epidemitë, shkaqe atmosferike, katastrofa të ndryshme...
 shoqërore- luftërat, destabilizimi [olitik, urrejtja fetare..
 ekonomike - uria, varfëria, lakmia për jetë më lumtur...
• Migrimet (latinisht: migratio :
shpërngulje) paraqet qdo ndrrim
të vendbanimit të përsonave ose
grupe të mëdha apo të vogla të
njerzve.
Dallojmë dy lloje të migrimeve:
• Emigrimi -paraqet shkuarjen e
popullsisë nga një vend i caktuar.
Imigrimi- ardhja e popullsisë në
një vend të caktuar.
13

14. Demokracia
• Demokracia (gr. demo - popull, kraci - rend) është një formë qeverisje në të cilën shumica e njerëzve
ushtrojnë sovranitetin e tyre ose drejtëpërdrejtë, nëpërmjet referendumeve, ose në mënyrë jo të
drejtëpërdrejtë, nëpërmjet zgjedhjes së përfaqësuesve. Duke filluar pas luftës së dytë botërore,
interpretimet për demokracinë si rend qeverisës janë shumuar, dhe ndërmjet tyre ka dallime të mëdha.
Gjatë historisë së sistemeve politike qeverisëse, brezi i sistemeve shtetërore demokratike është zgjeruar
dhe në të futen rendet shtetërore liberale, rendet shtetërore një partiake deri tek rendet shtetërore të
emërtuara demokratike por që në të vërtet nuk kanë asgjë që i lidh me kuptimin e fjalës demokraci.
14

15. Burokracia
 Sistem qeverisjeje në rendet shoqërore të tipit shfrytëzues, ku klasat sunduese drejtojnë me
anë të një aparati të fryrë e policor funksionarësh të lartë e nëpunësish, që janë të shkëputur
nga populli, e vënë veten mbi popullin, nuk e dëgjojnë zërin e tij dhe veprojnë në
kundërshtim me interesat jetësore të masave të gjera punonjëse.
Tërësia e nëpunësve që bëjnë pjesë në aparatin burokratik të një shteti, burokratët.
Veprime të panevojshme e të kota, sidomos me anë shkresash; mbivlerësimi i tepruar i
anëve formale, zvarritje e punëve nga nëpunësit e aparatit zyrtar, që pengojnë zgjidhjen e
shpejtë të çështjeve e dëmtojnë masat punonjëse.
15

16. Integrimet
• Nocioni integrim burom nga Integer / integralitas / integrans
/ integrare - (nga gjuha latine) dhe i plotë, plotësisht, tërësi,
diçka që i përket një tërësie, që e plotëson si një përërje të
rëndë- sishme/ripërtrirje, plotësim me diçka që është e
rëndësishme, ndërsa planifikimi vjen nga fjala latine planare që
do të thotë barazim, ka qëllim, përpilon projekt/plan për
zhvillim.Shoqërite njerëzore moderne, të organizuara në
demokraci pluraliste dhe në shtete të së drejtës, punojnë për të
përmirësuar të sotmen dhe për të përgatitur zhvillimet e të
ardhshmes. Permasat kryesore të këtij procesi tërësor janë
demokracia dhe prosperiteti ekonomik, sigurimi i brendshëm
dhe i jashtëm, kontributi për paqen në shkallë të gjërë,
emancipimi i gjithanshëm i individit dhe i shoqërisë
16

17. Arti
• Arti është proces apo produkt i
rregullimit të qëllimtë të elementeve
simbolike për të tërhequr vëmendjen
e shqisave apo emocioneve. Arti
përfshinë një gamë të gjerë të
aktiviteteve, krijimeve, dhe mënyra të
shprehjes njerëzore,
përfshirë muzikën, literaturën, filmin,
skulpturën dhe pikturën. Kuptimin
dhe domethënien e artit i
studion estetika.
17

18. 18