Wielka reforma teatralna

1. Wielka Reforma
Teatralna

2. Wielka reforma teatru to całokształt przemian w teatrze europejskim
na przełomie XIX i XX w. postulujących uznanie teatru za sztukę
samodzielną, która nie musi odtwarzać świata realnego, nie musi
stosować środków będących iluzją zachowań ludzkich, nie musi
przedstawiać życiorysów bohaterów, nie musi odbywać się w
budynku teatralnym, aktor, jeżeli już jest, nie musi tylko grać dla
widza.
Zerwano z tzw. gwiazdorstwem aktorskim, preferowano grę
zespołową, podporządkowaną wizji reżysera-inscenizatora,
głównemu twórcy widowiska i znawcy teatru;

3. MEININGEŃCZYCY I TEATR NATURALISTYCZNY
Teatr meiningeński (1860–1918) pełna
nazwa „Meininger Hoftheater” w skrócie
„Meininger” był imprezą dworską
Książę Georg II (1826-1914) władca
księstwa Sachsen Meiningen w Turyngii,
twórca teatru dworskiego w Meiningen.
Interesował się historią i archeologią,
sztuką i teatrem, zachwycił się
przedstawieniami Szekspirowskimi
Charlesa Keana w Londynie. Nowoczesna
idea reżysera, która kieruje zespołem na
scenie (sam książę z pomocą Ludwiga
Chronegka).

4. MEININGEŃCZYCY I TEATR NATURALISTYCZNY
 Nowoczesny system pracy: praca zespołowa pod nadzorem reżysera eliminacja wad systemu gwiazd poprzez rotację ról.
 Kilkumiesięczne próby, jak najszybciej w kostiumach
 Reżyseria scen zbiorowych: wykorzystanie statystów, dopracowanie
szczegółów roli każdej postaci z tłumu
 Wierność tekstowi dramatu
 Dążenie do doskonałej iluzji realności świata przedstawionego w ramach
włoskiej sceny pudełkowej (liście na kulisach malowane na różne odcienie
zieleni, użycie pary jako kurzu, chłopcy z doklejonymi brodami w głębi
sceny dla uzyskania efektu oddalenia, gra plecami do widzów)
 Myślenie kategoriami obrazu scenicznego: asymetria ustawienia aktorów,
złudzenie nieustannego ruchu na scenie.
 Na scenie „okno na przeszłość”: autentyzm dekoracji, realizm
antykwaryczny, najnowszych odkryć archeologicznych (do „Juliusza
Cezara” znaleziska z Forum Romanum)

5. Photograph of the first production in Stockholm of August Strindberg's 1888
naturalistic play Miss Julie in November 1906, at The People's Theatre

6. Źródło zdjęcia - Meiningeńczycy, Wiktor Brumer. Lwów, 1938.

7. Źródło zdjęcia - Meiningeńczycy, Wiktor Brumer. Lwów, 1938.

8. Wszystkie rysunki reprodukowane wg książki: Max Grube Geschichte der Meininger, Berlin-Leipzig. 1926

9. Théâtre Libre („Teatr Wyzwolony” 1887 – 1895)
André Antoine (1858-1943) urzędnik
gazowni miejskiej, wraz z grupą
amatorów otworzył w 1887r. Théâtre
Libre, który stał się placówką
artystycznego realizmu.
Teatr miał walczyć z rutyną i
komercjalizmem, otwierając drogę
debiutom i nowej dramaturgii
zwycięskiego naturalizmu, któremu
przewodził w literaturze E. Zola

10. Twórca i dyrektor paryskiego Théâtre-Libre (1887-1896), wystąpił z prowokacyjną
manifestacją naturalizmu. Pierwszym triumfem naturalistycznej prawdy w teatrze
był jego spektakl Potęga ciemnoty L.N. Tołstoja (1888). Jako pierwszy we Francji
wystawiał dramaty: H. Ibsena - Upiory (1890), Dzika kaczka (1891) oraz
A. Strindberga - Panna Julia (1893). 1896-1906 prowadził Théâtre Antoine’a, a
następnie objął dyrekcję Odeonu (1906-1914). Był pierwszym wybitnym
reżyserem we Francji, który wystawił dramaty W. Shakespeare’a: Król Lear,
Juliusz Cezar, Koriolan, Romeo i Julia. Zaliczany do reformatorów teatru, odrzucił
tzw. scenę pudełkową, zmieniając zasady kompozycji dekoracji oraz sposobu gry
aktorskiej (postulował, by aktor identyfikował się całkowicie z postacią sceniczną).
 Pierwszy w Europie nowoczesny teatr laboratorium (nowe metody pracy,
tematy, dramaturgia)
 Inscenizacje dramatów naturalistycznych i realistycznych: Upiory Ibsena
(1890), Dzika kaczka (1891), Panna Julia Strindberga (1893), Tkacze
Hauptmanna (1893)
 Aktorstwo realistyczne- walka z systemem gwiazd, dopracowanie szczegółów
dialogu, gestu i sytuacji
 Scenografia naturalistyczna -> efekt „czwartej ściany” – prawdziwe meble i
rekwizyty (tranches de vie -> kawałki życia), likwidacja rampy

11. W 1896 r. „Théâtre Libre”
zmienił nazwę na „Théâtre
Antoine”, pod którą przetrwał do
dziś, odszedłszy oczywiście od
naturalizmu.
Długoletnia działalność tego
reformatora (żył w latach 1858 –
1943) została podsumowana
prostym stwierdzeniem: „Antoine
to trzydzieści lat francuksiego
teatru”.

12. Craig Edward Gordon
właściwie Henry Edward Gordon
Godwin Wardell (18721966), angielski
aktor, reżyser, scenograf. Debiutował
w londyńskim Court Theatre w Olivii
W.G. Willsa (1878) i po dwudziestu
latach kariery aktorskiej wyrzekł się
jej na zawsze mimo znacznych
sukcesów w rolach szekspirowskich.
-Współpraca z Ottonem Brahmemwystawienie „Wenecji ocalonej”
Otway’a.
-Współpraca z Konstantym
Stanisławskim – wystawienie
„Hamleta” (Moskwa 1912)

13. Craig Edward Gordon: najważniejsze osiągnięcia
•
•
•
•
•
•
•
•
•
Uznanie teatru za sztukę autonomiczną względem literatury i innych sztuk
Teatr nie może być sługa literatury
Podniesienie reżysera do rangi artysty teatru
Przyznanie scenografii funkcji jednego z aktorów - słynne parawany Craiga
(screens)
Koncepcja nadmarionety
Krytyka realistycznego i naturalistycznego teatru (m. in.
Meiningeńczyków), sceny pudełkowej z jej malarskimi dekoracjami,
prymatem aktora, podrzędną rolą reżysera
Reżyser (stage-manager) powinien awansować z kogoś, kto troszczy się o
sprawy organizacyjne i techniczne, do rangi artysty teatru - niezależnego i
odpowiedzialnego za organiczną całość dzieła teatralnego
Scenografia dzieła teatralnego powinna być symboliczna, powinna
współtworzyć najważniejsze sensy spektaklu
Należy się skupić na doskonaleniu ruchu aktora na scenie - w teatrze
wszystko tworzy się z ruchu aktora

14. Craig Edward Gordon: aktor i nadmarioneta
Teza: aktorstwo nie jest sztuką a aktor nie jest artystą, gdyż w sztuce
aktorskiej zbyt wiele jest przypadku, a za mało działao celowych
Konkluzja: aktorzy zdani na emocje i przypadek hamują rozwój teatru
• Sięgnąd do rytualnych korzeni teatru
• Nadmarioneta w miejsce aktora
• Dzisiejsze lalki (marionetki) są wulgarnymi komediantkami, cieniami
dawnych postaci bóstw
• Nadmarioneta ma przypominad dawne figury bóstw, a teatrowi powinna
byd przywrócona ranga sakralnego wydarzenia
• Nadmarioneta nie będzie się wdzięczyd, ulegad emocjom, naśladowad
realistycznie życia, tak jak czynią to dzisiejszy aktorzy. „Jej ideałem nie
będzie ciało i krew, lecz niejako ciało w transie ; dążyd będzie do spowicia
się w śmiertelne piękno, promieniując jednocześnie żywym duchem”
• Craig był pod urokiem rzeźb egipskich

15. Edward Gordon
Craig as Hamlet
in 1897

16. Craig’s Hamlet final scene model

17. Craig’s Hamlet final scene photo

18. Craig's design (1908) for Hamlet 1-2 at Moscow Art Theatre

19. Adolphe Appia
(1862-1928), szwajcarski scenograf,
reżyser, teoretyk teatru.
Współtwórca reformy teatru,
zwolennik jego autonomii.
Podejmował próby koordynacji
przestrzeni scenicznej
komponowanej z brył i płaszczyzn z
ruchem aktorów, muzyką, światłem,
postulował trójwymiarową
aranżację przestrzeni teatralnej,
realizując te zasady we własnych
projektach.

20. NAJWAŻNIEJSZE OSIĄGNIĘCIA
Wprowadzenie trójwymiarowej scenografii w miejsce płaskich dekoracji malarskich- pojęcie
przestrzeni rytmicznej
Wyeksponowanie roli aktora (jego żywej obecności) w dziele teatralnym
Podkreślenie wagi inscenizacji (mise en scene) i inscenizatora.
NOWE WYMAGANIA WOBEC TECHNIKI TEATRALNEJ
Nie dekoracje realistyczne czy naturalistyczne (np. prawdziwe drzewa), lecz
symbolistyczna, trójwymiarowa scenografia
Usunąd brak koherencji między dwuwymiarową, malarską dekoracją a trójwymiarowym aktorem;
obecnośd aktora niweczy malarską iluzję dekoracji
Wprowadzid aktywne światło
Dekoracja nie służy osiągnięciu iluzji realności przestrzeni, lecz wspomaga realnośd ludzkiego ciała
na scenie
APPIA O AKTORZE
Uformowad przestrzeo sceniczną służącą aktorowi i prezentacji dramatu wewnętrznego
Rola aktora określona przez proporcje wyznaczone muzyką - aby wydobyd najważniejsze elementy
tej roli, należy nadad przestrzeni znaczenie muzyczne poprzez jej zrytmizowanie za pomocą
„zespołu praktykabli”
Aktor ma wyrzec się własnej istoty „po to, by stad się całkowicie muzycznym”
Aktor powinien się stopid z muzyką i przestrzenią- realizacja wagnerowskiej idei „dzieła
wszechsztuk”; inscenizacja dramatu wagnerowskiego powinna stanowid organiczną całośd
Wyeksponowad ciało aktora w ruchu- scenografia i światło

21. Adolphe Appia (1909), Espaces Rythmics

22. Parsifal, 1896
Appia's intent was to create a believable mood for the scene. Trees are symbolic, not literal.

23. Rhythmic Spaces

24. Niemirowicz-Danczenko Władimir
(1858–1943), rosyjski
reżyser, reformator teatru. W 1898
założył wraz z K. Stanisławskim
Teatr Artystyczny w
Moskwie, przy którym w 1919
otworzył Studio Muzyczne (od
1926 Teatr Muzyczny jego
imienia).
Zasługą jego było wprowadzenie
do teatralnego repertuaru dramatu
modernistycznego, inscenizacji
dramatów M. Gorkiego, A.
Czechowa, adaptacji prozy F.
Dostojewskiego, L. Tołstoja.
Zajmował się także reżyserią
operową oraz pracą pedagogiczną.

25. Stanisław Wyspiański
Dramatopisarz, malarz, reformator
teatru, grafik (układy graficzne wydań
własnych dramatów i czasopisma
„Życie”); za życia uznany za
czwartego wieszcza; studia w
Krakowie- Szkoła Sztuk Pięknych i
Uniwersytet Jagielloński (historia
sztuki); Podróże po Europie (Włochy,
Francja, Szwajcaria, Niemcy); w
teatrach niemieckich poznał dzieła
Wagnera (Monachium, Bayreuth,
Drezno); kilkakrotnie wyjeżdżał na
dłużej do Paryża (nowe prądy w
malarstwie, teatr i opera); 1905Studium o „Hamlecie”; 31.10.1901r. –
„Dziady” Adama Mickiewicza- na
długie lata wzór inscenizacji.

26. NAJWAŻNIEJSZE UTWORY DRAMATYCZNE WYSPIAŃSKIEGO
•
•
•
•
•
•
Warszawianka (Teatr Miejski w Krakowie, 26 listopada 1898)- pierwsza sztuka
Wyspiańskiego wystawiona w teatrze, skutki nieudolnych działań dowództwa
podczas bitwy pod Grochowem, zgubny pęd młodzieży do bohaterskiej śmierci.
Klątwa, Sędziowie (1899)- dwie tragedie naturalistyczne pisane wierszem
Wesele- prapremiera 16 marca 1901 w Teatrze Miejskim; z odwołaniami do
autentycznego wesela, które odbyło się 20 listopada 1900r. po ślubie poety Lucjana
Rydła z Jadwigą Mikołajczykówną, córką chłopa z Bronowic.
Wyzwolenie (Teatr Miejski, 1903r.) – „teatr w teatrze”, na pustej scenie teatru
miejskiego ustawiane są dekoracje przedstawiające katedrę na Wawelu.
Akropolis (1904)- dziedziniec Wawelu i katedra, ożywają posągi i postaci na
gobelinach.
Noc listopadowa (1904)- premiera po śmierci Wyspiańskiego w 1908r. za dyrekcji
Ludwika Solskiego; w Ogrodzie Łazienkowym podczas wybuchu powstania
listpadowego ożywają posągi przedstawiające greckich bogów

27. WYBRANE INSCENIZACJE INNYCH
DRAMATÓW WYSPIAŃSKIEGO
• Wyzwolenie, reż. Juliusz Osterwa i rola Konrada, Teatr Polski w
Warszawie (1918), Teatr na Pohulance w Wilnie (1923)
• Achilles, reż. Leon Schiller, Teatr im. W. Bogusławskiego w Warszawie,
1925
• Noc listopadowa, reż. Stanisława Wysocka, Teatr Polski w Poznaniu, 1927;
Teatr Polski w Warszawie, 1935
• Wyzwolenie, reż. Wilam Horzyca
• Akropolis w Teatrze 13 Rzędów w Opolu, reż. Jerzy Grotowski,
scenografia Józef Szajna, 1962
• Noc listopadowa, reż. Kazimierz Dejmek, Teatr Nowy w Łodzi, 1956
• „Sędziowie” i „Klątwa”, reż. Konrad Swinarski, Stary teatr w Krakowie,
1968
• Noc listopadowa, reż. Andrzej Wajda, Stary Teatr w Krakowie, 1974, 1979
(Teatr Telewizji)

28. CECHY DRAMATURGII
WYSPIAŃSKIEGO
•
•
•
•
•
•
•
Znacząca rola trójwymiarowej, determinującej zdarzenia sceniczne przestrzenirealnej i symbolicznej zarazem (Teatr Miejski, Wawel, Łazienki)
Malarskość przestrzeni (Wiejska chata w Weselu i obrazy na jej ścianach),
kostiumów (czerwony kask Ateny, czarne chusty Nike w Nocy listopadowej), rola
światła i cienia w kształtowaniu obrazu scenicznego.
Sceny naturalistyczne sąsiadujące z symbolicznymi (sceny rodzajowo- reportażowe
w Weselu, symboliczne postaci i rekwizyty: Stańczyk, Chochoł, Hetman, róg, sceny
uliczne w Nocy listopadowej- wieszanie i rozszarpywanie ludzi; zamordowanie
kijem pastuszka przez Odysa- w Powrocie Odysa)
Motywy mitologiczne i historyczne służące budowaniu warstwy symbolicznej
dramatu
Wrażliwość na muzyczną jakość słowa poetyckiego, muzyka jako instrument
budowania napięcia dramatycznego (Wesele, Warszawianka)
Wizjonerskie ujęcie posągów i postaci na obrazach, ożywających, będących w
ruchu, zmienność nastrojów, zderzenie konkretów z fantastyką, jawy ze snem
Tekst dramatu jako precyzyjnie zaplanowana partytura potencjalnego spektaklu
teatralnego, dramatopisarz jako reżyser-inscenizator, myślący o teatralnym efekcie,
chwycie, rozwiązaniu.

29. LEON SCHILLER O STANISŁAWIE
WYSPIAŃSKIM
• Prekursor teatru walczącego, tzn. teatru politycznego, wyprzedził teatr
Piscatora. „Wyzwolenie” jest pierwszym w naszej literaturze dramatem
politycznym.
• Pierwszy inscenizator Dziadów, uważanego dotąd za niesceniczny
• Pierwszy w Polsce realizator teatru monumentalnego
• „teatrem ogromnym” Wyspiańskiego miał się stać być może projektowany
teatr na stokach Wawelu.
• „Wyspiański był „artystą teatru” […] tzn. że był poetą-dramatykiem,
malarzem, rzeźbiarzem i konstruktorem, reżyserem i inscenizatorem,
kierownikiem artystycznym teatru i jego ideologiem- w jednej osobie”

30. Wilhelm Richard Wagner
(1813-1883), kompozytor niemiecki.
Wybitny przedstawiciel niemieckiej
muzyki neoromantycznej,
zreformował operę rozwijając gatunek
dramatu muzycznego i realizując
nowatorską koncepcję dzieła
syntetycznego (Gesamtkunstwerk), w
którym słowo i muzyka pochodzące
od jednego twórcy łączą się w
integralny dramat sceniczny, przy
czym orkiestra symfoniczna pełni rolę
komentatora tekstu dramatycznego.

31. • Koncepcję tę opisał w pracy Opera i dramat (1851, wydanie
polskie 1907). W konstrukcji muzycznej dramatów istotne
znaczenie miała siatka motywów przewodnich,
symbolizujących postaci utworu, idee i uczucia.
• Dokonał także rozszerzenia składu orkiestry symfonicznej.
Jego nowatorska twórczość znalazła szeroki oddźwięk wśród
kompozytorów następnych pokoleń.
• Ważniejsze pisma: Sztuka i rewolucja (1849, wydanie polskie
1904), Zukunftmusik (1860).

32. Konstanty Siergiejewicz Stanisławski
właściwie: Konstantin Siergiejewicz
Aleksiejew (1863–1938), aktor
rosyjski, reżyser, teoretyk i wybitny
reformator teatru. W 1898 wspólnie z
W.I. Niemirowiczem-Danczenką
założył Teatr Artystyczny w Moskwie
(MChAT), w którym był reżyserem i
aktorem.
 „Kółko Aleksiejewów” ->
przedstawienia amatorskie w
domowym teatrze
 1888- współzałożyciel Towarzystwa
Sztuki i Literatury, zebrał zespół
aktorów- amatorów.
 Autor książek: „Moje życie w
sztuce”; „Praca aktora nad sobą”,
„Praca aktora nad rolą”; „Etyka”

33. TEATR STUDIO WEDŁUG
STANISŁAWSKIEGO
•
•
•
•
•
•
Studio - zespół twórczy łączący pracę nad doskonaleniem umiejętności
zawodowych z poszukiwaniem nowych dróg w teatrze (definicja K. Osioskiej,
Leksykon teatru rosyjskiego XX w., Warszawa 1997)
Pierwszym Studiem w Rosji było Studio na Powarskiej założone z inicjatywy
Stanisławskiego w 1905r., prowadzone przez Mayerholda; ani teatr, ani szkoła,
tylko rodzaj laboratorium nowych form; odnowienie teatru poprzez odejście
do realizmu i obyczajowości.
Pierwsze Studio MChT (założone w 1912r., prowadzone przez Stanisławskiego i
Sulerżyckiego)- praca z aktorami nad elementami „systemu”, zasada: „bez etyki
nie ma estetyki”, surowa dyscyplina; reżyserowali: Bolesławski, Wachtangow;
w 1924r. Studio przekształciło się w MChAT-2.
Drugie Studio MChT (zał. W 1916r. przez reżysera Mczediełowa w oparciu o
prywatną Szkołę Sztuki Dramatycznej.
Studio Wachtangowa (założone w 1913r., kilkakrotnie zmieniało nazwy , od
1920r- III Studio MChAt, w 1926r. przekształcone w Teatr im. Wachtangowa) –
studio jako rodzaj klasztoru; słynne przedstawienie Księżniczki Turandot
Gozziego realizujące zasady realizmu fantastycznego i oparte na teatralizacji
teatru (reż. Wachtangow, 1922)
Czwarte studio MChAT (założone w 1921r. przez aktorów MChAT-u).

34. UCZNIOWIE STANISŁAWSKIEGO
• Wsiewołod Mayerhold
• Jewgienij Wachtangow
• Leopold Sulerżycki
• Iwan Moskwin
WPŁYW IDEI STANISŁAWSKIEGO NA TEATR I KINO XXw.
• W Związku Radzieckim: MChAT im. M. Gorkiego; MChAT im. A. Czechowa
• We Francji: Coppeau, Barrault, Jean Vilar
• W USA: “The Methot”, amerykaoska wersja “systemu” rozpropagowana m.in. przez
Ryszarda Bolesławskiego; powstało Actors’ Studio Lee Strasberga, które
wykształciło wielu wybitnych aktorów (m.in. Marlon Brandon, Marylin Monroe,
James Dean, Paul Newman, Robert De Niro, Dustin Hoffman, Hervey Keitel, Al
Pacino)
• W Polsce: Studya St. Wysockiej (1915) oraz Reduta Osterwy i Limanowskiego
(1919), a po wojnie Jerzy Grotowski i jego Teatr Laboratorium.

35. Brecht Bertolt
(1898-1956), niemiecki pisarz, poeta,
inscenizator, teoretyk i praktyk teatru
epickiego. Reżyser i autor dramatów
wystawianych w teatrze awangardowym
Deutsches Theater (1924-1926).
• 1949 - powstaje Berliner Ensemble
(zespół teatralny) w Berlinie
Wschodnim, pod kierownictwem Heleny
Weigel i Bertolda Brechta
Zwolennik sztuki zaangażowanej,
propagował zbliżony do anarchizmu bunt
przeciwko ideologii mieszczańskiej i
militaryzmowi. Koncepcję teatru epickiego
sformułował w książce Mały organon dla
teatru (1949, wydanie polskie 1955),
opowiadając się przeciwko iluzjonizmowi,
co miało ułatwić stworzenie intelektualnego
dystansu (tzw. efekt obcości) nakłaniającego
widza do ideowej refleksji.

36. Najważniejsze dramaty Brechta:
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
Baal (1922)
Werble w nocy (1922)
Opera za trzy grosze (wg. Opery żebraczej Gay’a) – 1928
Karabiny Pani Carrar (1937)
Strach i nędza III Rzeszy (1938)
Życie Galileusza (1938-1939)
Matka Courage i jej dzieci (1939)
Dobry człowiek z Seczuanu (1940)
Kariera Artura Ui (1941)
Kaukaskie koło kredowe (1941)

37. Jerzy Grotowski
(1933–1999), polski reżyser,
pedagog, teoretyk sztuki teatralnej,
twórca nowoczesnej metody
aktorskiej. Absolwent krakowskiej
PWST (1955), W latach 1955–1956
studiował w GITiS i odbywał
praktykę reżyserską w MChAT w
Moskwie. Powszechnie uznawany
za jednego z największych twórców
i reformatorów teatru XX wieku.

38. Nie chciał tradycyjnie opowiadać fabuły, lecz próbował tak przekształcać
dramat, by stworzyć myślowo zwartą inscenizację. W kolejnych premierach,
ORFEUSZU i KAINIE, Grotowski kwestionował tradycyjną funkcję literatury
w teatrze, montował spektakl podobnie jak robi się to w filmie. Zarzucano mu,
że skupia się na eksperymentach formalnych. Zresztą sam przyznawał później,
że przedstawienie KAIN było: "bardziej egzorcyzmami przeciwko teatrowi
konwencjonalnemu niż propozycją kontrprogramu". (Jerzy Grotowski, "Teatr
Laboratorium 13 Rzędów", w: "5. Festiwal Polskich Sztuk Współczesnych",
Wrocław 17-25 października)
Grotowski budował swój "program", wnikliwie badając relację pomiędzy
sceną a widownią i - w konsekwencji - pomiędzy aktorem i widzem. W
SIAKUNTALI widzowie przejęli rolę bohatera zbiorowego, w DZIADACH
traktowano ich jak uczestników obrzędu, w KORDIANIE byli pacjentami
zakładu psychiatrycznego, zaś w FAUŚCIE wcielali się w postać spowiednika
głównego bohatera. W tym czasie reżyser razem z zespołem skupił się przede
wszystkim na poszukiwaniu nowej formy wyrazu aktorskiego, dla którego
szczególne znaczenie miała praca nad SIAKUNTALĄ.

39. Teoretyczny dorobek: dwa teatry
Craig, Appia, Schlemmer, Artaud
Spektakl jako autonomiczny przedmiot
estetyczny, równorzędny wytworom
innych rodzajów sztuk, powstały z
syntezy (lub harmonii) rozmaicie
nazywanych i pojmowanych
składników
Główne miejsce w teatrze przyszłości
przeznaczone dla jedynego artysty –
inscenizatora, poety-muzyka, kapłana
Wzór idealnej struktury bardziej lub
mniej otwarcie szukany w muzyce
(marząc o czymś na kształt wizualnej
muzyczności, która przezwycięży
czasową nietrwałość teatru
Stanisławski, Copeau, Meyerhold, Brecht
Widowisko sceniczne jako przekaz, a
sztuka teatru jako sztuka oddziaływania
w dynamicznie i zwrotnie ujmowanej
relacji: scena – widownia
W centrum uwagi umieszczana na ogół
literatura i sztuka aktorska. Doskonalenie
i przekształcanie technik aktorskich,
usiłując pogodzić prawdę aktora z
prawdą postaci i widowni (której
przysługiwała funkcja arbitra,
nabierającego z czasem większego
znaczenia) – akcentowanie
konwencjonalności sztuki teatru jako
„mowy znaków”, bądź
odzwierciedlającej świat realny, bądź
wyrażającej, niemimetyczną grę
konwencji

40. Bibliografia
 Poszukiwania Nowego Teatru : w kręgu teorii 1887-1939 /
Tamara Trojanowska, Krzysztof Pleśniarowicz. – Wrocław :
Wydawnictwo „Nauka dla wszystkich”, 1988.
 Wielka Reforma Teatru w Europie : ludzie-idee-zdarzenia /
Kazimierz Braun. – Wrocław : Zakład Narodowy im.
Ossolińskich – Wydawnictwo, 1984.
 http://wikipedia.pl/
 www.akademia-kultury.edu.pl

41. Dziękuję za uwagę.