SlideShare uma empresa Scribd logo
1 de 6
Baixar para ler offline
Politie-
inspecteur
LAATSTE WEDDE
4000 euro bruto
PENSIOEN VROEGER
3000 pensioen euro bruto
(op 57,5 jaar)
PENSIOEN STRAKS
van 2666 euro bruto
(op 60 jaar)
tot 3000
(op 64 jaar)
Mediargus met docroom pdf
Dehoogoplaaiende
discussiesoverdezware
beroepenmaskerendeéchte
inzetvandehervorming
vanhetoverheidspensioen.
Hetiseenuitzonderlijk
belangrijkebudgettaire
operatie:voordestaatskas,
maarookvoorde
ambtenaren.
PENSIOENEN
Dejacht
ophet
pensioen
vande
ambtenaar
Hoe u duizenden euro’s
per jaar dreigt te verliezen
Door WALTER PAULI en EWALD PIRONET
foto JOHAN JACOBS
➽
Mediargus met docroom pdf
W
e hebben het even voor u geturfd. Vorige
maand zijn er in de Vlaamse pers 199 arti-
kels verschenen over de lijst van zware
beroepen voor ambtenaren, waarover de
regering en de vakbonden het maar niet
eens raken. Een andere term viel amper
5 keer: tantième. Dat is curieus. De lijst van
zware beroepen, moet u weten, is maar een
aanvullende compensatie voor de pensioenmaatregel die écht telt, en die
de regering-Michel het koste wat het kost wil doorvoeren: de afschaffing
van de preferentiële tantièmes (geen paniek, straks meer hierover) voor
de berekening van de ambtenarenpensioenen.
Soms spreken cijfers voor zich. Om de erkenning van zware beroepen
voor ambtenaren te compenseren heeft de regering een budget van
17 miljoen euro per jaar uitgetrokken. Tegelijk schatte een nota van de
Inspectie van Financiën de opbrengst van de afschaffing van de tantiè-
mes op 182 miljoen euro per jaar (daarbij is de besparing die in de NMBS
gerealiseerd zal worden niet eens meegerekend). De Inspectie van Finan-
ciën stipt aan dat tegen 2040, wanneer de maatregel zijn volledige effect
moet bereiken, de impact enorm is: de gecumuleerde opbrengst bedraagt
16,7 miljard euro.
Zulke voorspellingen moet je altijd met een korrel zout nemen, maar
feit is: de afschaffing van de preferentiële tantièmes is een gouden zaak
voor de schatkist. En tegelijk een aanslag op de portemonnee van hen die
dat geld moeten afstaan: de (toekomstige) gepensioneerde ambtenaren.
Hoe moeilijk ‘preferentiële tantièmes’ te verkopen zijn, bleek recent
nog in ‘het grote pensioendebat’ van De Zevende Dag. In het midden van
het gesprek, dat vooral over zware beroepen ging, maakte professor Ria
Janvier (Universiteit Antwerpen) haar punt over het fundamentele ver-
schil tussen het pensioendebat voor ambtenaren en dat voor werkne-
mers en zelfstandigen. Javier beklemtoonde dat er voor werknemers met
een zwaar beroep een voordeel bijkomt, maar dat ambtenaren de poten
van onder hun stoel worden gezaagd. De hoogleraar probeerde uit te
leggen dat de hervorming draait om ‘de tantièmes’, maar driekwart van
het panel begreep amper waar ze het over had. Alleen Kamerlid Vincent
Van Quickenborne (Open VLD) wist het
als ex-minister van Pensioenen al te goed,
maar ging dat debat liever niet aan. Twee
minuten later ging het weer over zware
beroepen.
Een villa minder
De afschaffing van de tantièmes past in
het eindeloopbaandebat, dat al lang voor
het aantreden van de regering-Michel
werd ingezet. Het werd op gang getrok-
ken onder Verhofstadt II, toen die rege-
ring van liberalen en socialisten in 2005
uitpakte met het
Generatiepact. Men
verkondigde dat de
sociale zekerheid en
bij uitbreiding de hele
welvaartsstaat onbe-
taalbaar zouden wor-
den als we niet langer
aan de slag zouden
blijven. Deden we dat
niet, dan zouden de
pensioenen onbetaal-
baar worden, zeker voor de generaties van morgen.
Die stelling werd ondersteund met een resem rappor-
ten uit binnen- en buitenland.
Om die reden namen ook latere regeringen maat-
regelen die niet altijd populair waren, zoals de beper-
king van het brugpensioen en de verhoging van de
pensioenleeftijd. Begin 2012 nam Van Quickenborne
de hele regering-Di Rupo op sleeptouw door de leef-
tijd voor het vervroegd pensioen met twee jaar op te
trekken, van 60 naar 62 jaar. De regering-Michel ging
op dat elan verder. In het regeerakkoord van
oktober 2014 stond een heel hoofdstuk over
de pensioenhervorming. De verhoging van
de pensioenleeftijd (op termijn tot 67 jaar)
zorgde prompt voor een hete herfst, met
betogingen en stakingen. Veel minder aan-
dacht was er voor enkele technische maatre-
gelen die minstens zo ingrijpend zijn.
Nochtans heeft de regering nooit een geheim
gemaakt van wat ze van plan was met de tan-
tièmes (afbouwen) of met de vaste benoe-
ming (ook afbouwen) van de ambtenaren:
het staat allemaal in het regeerakkoord.
Eigenlijk is de afschaffing van de voordelige tan-
tièmes niet de eerste aanpassing – zeg maar: inleve-
ring – op het pensioen voor ambtenaren. Al langer
wilden de meeste overheden (federaal, maar ook
Vlaams en vaak ook lokaal en bij (voormalige) over-
heidsbedrijven en -instellingen, zoals de VRT) het
gros van het contractuele overheidspersoneel niet
meer vast benoemen – tenzij voor gezagsfuncties.
Dat is geen algemene wet, eerder een collectief uitge-
voerde beleidsoptie. Vroeger was het anders: er was
een tijd dat het gangbaar was dat contractueel over-
heidspersoneel na enige tijd bijna-automatisch recht
had op een statutaire benoeming. Vorig jaar leidde
een verschil in visie op de ‘promotie’ van contractu-
ele personeelsleden tot statutaire ambtenaren al tot
een scherp conflict tussen het Gentse stadsbestuur en
Vlaams minister van Binnenlands Bestuur Liesbeth
Homans (N-VA). Homans schorste de Gentse beslis-
sing om 508 zogenaamde ‘contractuelen’ met twaalf
jaar dienst een vaste benoeming te gunnen. De minis-
ter verantwoordde haar schorsing door te verwijzen
naar de praktijk in andere gemeentebesturen: ‘Daar
bouwt men het aantal statutairen af en benoemt men
alleen nog contractuelen.’ Die filosofie heeft een prijs
voor de betrokkenen: contractueel overheidsper-
Deafschaffingvande‘preferentiële
tantièmes’iseengoudenzaak
voordeschatkist,eneenaanslagop
depensioenenvanveelambtenaren.
Brandweerman
LAATSTE WEDDE
3500 euro bruto
PENSIOEN VROEGER
2625 pensioen euro bruto
(op 57,5 jaar)
PENSIOEN STRAKS
van 2333 euro bruto
(op 60 jaar)
tot 2625
(op 65 jaar)
Vlaams
ambtenaar
(universitair diploma)
LAATSTE WEDDE
4800 euro bruto
PENSIOEN VROEGER
van 3120 euro
pensioen (op 60 jaar)
tot 3520 euro (op 65 jaar)
PENSIOEN STRAKS
3360 euro (op 67 jaar)
Mediargus met docroom pdf
soneel verdient min-
der dan zijn statutaire
collega’s, heeft min-
der vakantie, minder
hoge uitkeringen bij
ziekte, minder werk-
zekerheid, en vooral
een lager pensioen.
Contractuelen kos-
ten de lagere overheid
doorgaans een pak
minder dan statutai-
ren. Vandaar dat veel gemeentebesturen meer dan
60 procent contractuelen in dienst hebben. Sommige
parlementsleden willen dat uitbreiden tot zo veel
mogelijk overheidsdiensten, -instellingen en -bedrij-
ven. Zo diende Kamerlid Wouter Raskin (N-VA) in
2016 een wetsvoorstel in om nieuwe vaste benoemin-
gen bij de NMBS te verbieden, ‘zoals dat reeds
gebeurt bij bpost en Proximus’.
Voor contractueel overheidspersoneel dat ervan
uitging ooit statutair ambtenaar te worden, is dat een
ingrijpende beslissing. Laaggeschoold
OCMW-personeel (vaak poetsvrouwen)
met een laag loon van 2500euro bruto na
twintig jaar dienst levert gemiddeld meer
dan 1000 euro pensioen per maand in,
(zie kader: OCMW-poetsvrouw). Bij
personeel met een graduaat- of bachelor-
diploma (zoals een OCMW-verpleeg-
kundige) loopt dat snel op tot meer dan
1500 euro minder pensioen. Een vak-
bondsbron rekent voor: ‘Poetsvrouwen
die na hun pensioen nog 25 jaar blijven
leven, leveren in totaal meer dan 400.000 euro in,
dus een woning. Voor de bachelors loopt dat op tot
bijna 500.000 euro, daar heb je al een villa voor.’ (zie
kader: Verpleegkundige stedelijk ziekenhuis). Het
maakt ook meteen duidelijk hoe groot het verschil is
tussen een pensioen van een ambtenaar en dat van
een werknemer in de privésector, laat staan dat van
een zelfstandige.
Drie ingrepen op het pensioen
Recenter waren er nog drie maatregelen om de
pensioenen van de ambtenaren aan te passen. De eer-
ste maatregel (eigenlijk een poging daartoe) is de
harmonisering van het loon of de wedde waarop
het pensioen wordt berekend. Het pensioen van
de werknemers uit de privésector wordt berekend
op de lonen die verdiend werden tijdens de hele
loopbaan, dus ook op de (doorgaans lage) lonen uit
de begindagen. Het pensioen van ambtenaren werd
tot 2012 berekend op de laatste vijf jaar van de loop-
baan, dus alleen op de hoogste wedde, wat natuur-
lijk leidde tot een hoger pensioen. De regering-
Di Rupo trok die termijn al op tot ‘de laatste tien
jaar’. In de praktijk veranderde er weinig, omdat
veel oudere ambtenaren op tien jaar van hun pensi-
oen al hun maximale wedde krijgen. De regering-
Michel wilde verder doorduwen, en vroeg de administratie een regeling
uit te de werken om op termijn naar 20 jaar, 30 jaar en verder te gaan,
conform het systeem in de privésector. Dat voorstel heeft het regeerak-
koord níét gehaald, omdat het onwerkbaar bleek. Omdat de pensioenad-
ministratie vroeger geen oude gegevens van ambtenaren nodig had,
werden ze nooit bijgehouden. Teruggaan in de tijd was dus onmogelijk.
Een tweede maatregel, waarover een brede consensus bestaat, is de
geleidelijke schrapping van de diplomabonificatie. Voor de pensioen-
berekening van ambtenaren met een hoger diploma dat vereist is voor
het uitoefenen van hun ambt werden de studiejaren meegerekend als
gewerkte jaren. Graduaten/bachelors kregen twee of drie extra jaren
extra, licentiaten/masters vier of vijf jaren. Daardoor konden zij eerder
met pensioen, bereikten ze sneller een volledige loopbaan en dus het
maximumpensioen. Dat is voorbij. Al mogen ze, net als werknemers en
zelfstandigen, sinds 2017 hun studiejaren ‘afkopen’ voor de berekening
van hun pensioen.
Vandaag ligt dus de derde maatregel op tafel die heel veel statutaire
personeelsleden treft, en die de onderliggende oorzaak is van de discussie
over de zware beroepen: de afschaffing van de preferentiële tantièmes.
Waarover gaat het? De term tantième (wat ‘bonus’ of ‘winstuitkering’ bete-
kent) slaat op de formule die gebruikt wordt voor de berekening van het
pensioen. De pensioenberekening begint met een breukgetal dat varieert
naargelang van het aantal gewerkte jaren. De teller van die breuk is gelijk
aan het aantal gewerkte jaren bij de overheid, de noemer is bij ambtena-
ren 60. De pensioenberekening begint dus aan 1/60, en na 45 jaar heeft
men een volledig pensioen van 45/60sten.
Tenminste, dat is de theorie. In
de praktijk geniet meer dan 60 procent van alle ambtenaren van ‘prefe-
rentiële of voordelige tantièmes’. Dat betekent: een lagere noemer, en
bijgevolg een voordeliger pensioen. De voornaamste categorieën begun-
stigden zijn:
1/55: voor onderwijs- en niet-rijdend NMBS-personeel.
1/50: voor postbodes, douaniers, loodsen, luchtverkeersleiders,
brandweerlui, politieagenten, militairen en bedienaars van de niet-
katholieke eredienst.
1/48 (sinds 2012): rijdend NMBS-perso-
neel, magistraten, federale ombudsman-
nen, hoogleraren aan de universiteit, lokale
mandatarissen, provinciegouverneurs,
leden van het Comité P en I, en bedienaars
van de katholieke eredienst.
De regering-Di Rupo had in 2012 al een
paar al te voordelige tantièmes geschrapt:
zoals 1/30 voor hoogleraren aan de univer-
siteit en 1/20 voor de bedienaars van de
katholieke eredienst en de leden van het
Comité P en I.
De hogere breuk is niet onbelangrijk.
Als het tantième 60 is, moet een ambtenaar
BELGIË
6 J U N I 2 0 1 8 25
Depoliticidedenzichzelf
eenfraaicadeau:opdeVlaams
Parlementsledennakunnenzijnog
altijdmetpensioenop52jaar.
Hoogleraar
LAATSTE WEDDE
9700 euro bruto
PENSIOEN VROEGER
6500 euro bruto
(maximum geplafonneerd
pensioen) op 60 jaar
(tot 2012) of 67 jaar
(na 2012)
PENSIOEN STRAKS
5300 euro bruto
(op 67 jaar)
Licentiaat
onderwijs
LAATSTE WEDDE
5000 euro bruto
PENSIOEN VROEGER
3600 euro bruto
(op 60 jaar)
PENSIOEN STRAKS
van 2916 euro bruto
(op 60 jaar)
tot 3500 (op 67 jaar)
Mediargus met docroom pdf
45 jaar hebben gewerkt om zijn maximumpensioen
te krijgen, namelijk 75 procent van zijn wedde van
de laatste 5 of 10 jaar. Als het tantième 55 is, komt de
ambtenaar aan dat maximum na 41 jaar en 3 maan-
den. Tot voor kort kon die ambtenaar ook sneller met
pensioen, mét een volledig pensioen. Dat is de sleutel
achter het zeer aantrekkelijke ‘ambtenarenpensioen’,
toch in vergelijking met het werknemerspensioen. De
ambtenaar heeft namelijk een pensioen van zoveel
60sten
(of 55sten
, of minder), vermenigvuldigd met het
loon van de laatste vijf of tien jaar, zonder plafond,
maar met een absoluut maximum.
De regering-Michel heeft gekozen voor een fun-
damentele wijziging van het ambtenarenpensioen
door in één klap de preferentiële tantièmes af te
schaffen, en dat vanaf 1 januari 2020. Er is nog een
overgang van 20 jaar voor militairen en rijdend per-
soneel van de NMBS. En dan is er die ene, zéér pre-
ferentiële tantième die niet werd afgeschaft: 1/20e
geldt nog altijd voor… parlementsleden. Op de
Vlaams Parlementsleden na kunnen zij ook nog altijd
met pensioen op 52 jaar. Nochtans stond de gelijk-
schakeling van de parlementaire pensioenen al op de
agenda toen Vincent Van Quickenborne zijn pensi-
oenhervorming in 2012 door de Kamer joeg. Er kwam
een minder gunstig parlementair pensioen voor de
níéuwe parlementsleden. Niet voor verkozenen die in
2012 al zitting hadden, zij behouden alle rechten. De
huidige Kamervoorzitter Siegfried Bracke (N-
VA) verdedigde het destijds met de mooie
woorden: ‘Wij hebben respect voor ver-
worven rechten.’
Los van het cadeau van de politici aan
zichzelf is het financiële effect van die ope-
ratie natuurlijk reusachtig. Als de statutaire
ambtenaren in het verleden aanzienlijke
voordelen haalden uit dit systeem, zowel
qua hoogte van het pensioen als qua vroeger
stoppen, dan betekent de intrekking ervan een besparing van dezelfde
omvang: het pensioen gaat in verhouding naar beneden, het aantal jaren
dat je moet werken gaat naar boven. Die maatregel treft dus ruim 60 pro-
cent van de ambtenaren.
Hoe zwaar is zwaar?
Om die pil een beetje te vergulden, zwaait de regering-Michel met de
tegemoetkoming voor ‘zware’ beroepen. Vandaar dat de ambtenaren het
debat in gang hebben gezet, nog vóór de werknemers uit de privésector:
eigenlijk zou het akkoord begin januari 2020 rond moeten zijn. Dat
wordt geen sinecure. De sociale partners in de publieke sector raakten
het de voorbije jaren wel eens over vier criteria – gevaarlijk werk, onre-
gelmatig werk, fysiek belastend werk en
stressvol werk –, maar daarbij stopte de
consensus. De vakbonden werkten een
model uit waarbij die vier criteria werden
verfijnd tot een lijst van 82 deelcriteria.
Enkele weken geleden leek pensioen-
minister Daniel Bacquelaine (MR) hierover
een akkoord te hebben gevonden met het
ACV en ACLVB (maar nog niet met het
ABVV). De regeringspartners van Open
VLD en N-VA verwezen de lijst meteen
naar de prullenmand, wegens te lang.
Vooral het feit dat bijna alle categorieën
van leerkrachten als ‘zwaar beroep’ wer-
den erkend, stuitte op veel onbegrip.
Toch zal die verworpen lijst wellicht als
Hetpensioengaatnaarbeneden,
hetaantaljarendatjemoetwerken
gaatomhoog.Diemaatregeltreft
ruim60%vandeambtenaren.
‘Weet u waar de schoen
knelt? Er is geen globale en
consistente visie over de toe-
komst van onze pensioenen’,
zegt Ria Janvier, dé specialist
van de overheidspensioenen
in Vlaanderen. In 1988
doctoreerde ze met een
proefschrift over de sociale
bescherming van het over-
heidspersoneel. Sindsdien is
ze als hoogleraar (en voorma-
lig decaan) aan de faculteit
sociale wetenschappen een
van de autoriteiten op het
stuk van ambtenarenzaken.
Ze maakte deel uit van de
academische Commissie Pen-
sioenhervorming 2020-2040.
Dezer dagen legt Janvier
de laatste hand aan een boek.
Hervorming van de pensioenen
in de overheidssector. Stand
van zaken anno 2018 telt
meer dan 200 pagina’s om te
beschrijven wat er vandaag
gaande is, zó complex is de
pensioenproblematiek. Dat
zorgt er ook voor dat de dis-
cussie over de pensioenen
zich toespitst op de morele
kant van de zaak, wat vaker
leidt tot emotioneel gepala-
ver over zware beroepen dan
‘Ambtenarenzullen
langermoeten
werkenvoor
eenlagerpensioen’
Ria Janvier (Universiteit Antwerpen)
‘De verborgen agenda van deze regering is om de werk-
nemers- en de ambtenarenpensioenen zo veel mogelijk
gelijk te schakelen’, zegt professor Ria Janvier (Univer-
siteitAntwerpen).‘Hetkantochnietdatditgebeurtzon-
derdatdaareenbreedmaatschappelijkdebatoverwordt
gevoerd?’Door WALTER PAULI en EWALD PIRONET
OCMW-
poetsvrouw
LAATSTE LOON
3500 euro bruto
(gemiddeld loon carrière:
1350 euro)
PENSIOEN VROEGER
2508 euro bruto
(toen ze ambtenaar
mocht worden)
PENSIOEN STRAKS
(als ze contractueel
moet blijven)
van 1147 euro bruto
Mediargus met docroom pdf
de ‘zware beroepen’ bij ambtenaren.
Of het nu politieagenten zijn (sowieso een zwaar
beroep), licentiaten in het onderwijs (niet zeker) of
hoogleraren aan de universiteit (zeker niet), allemaal
zullen ze langer moeten werken en allemaal zullen ze
minder pensioen krijgen. Meer nog, sommige groe-
pen zullen tot ná de wettelijke pensioenleeftijd op 65
jaar moeten werken om ook in de toekomst evenveel
pensioen te krijgen als wat ze bij ongewijzigd beleid
vandaag zouden hebben. De echt bevoordeelde groe-
pen, zoals de magistraten, zullen wellicht nooit meer
hun oude pensioenniveau halen, ook al werken ze
tot hun 70 jaar.
‘Langer werken om het pensioen veilig te stellen’:
dat was de cruciale belofte van de regering, een
‘voor wat hoort wat’-afspraak waarvan iedereen
beter wordt. Voor een groot deel van het statutaire
overheidspersoneel wordt dat moeilijk vol te hou-
den. Zij zullen sowieso langer moeten werken, veelal
voor minder geld. En dat omdat alle preferentiële
tantièmes op de schop gaan, en de regeling voor
zware beroepen daarvoor slechts een minimale
compensatie is. ●
basis dienen voor nieuwe onderhande-
lingen. De echte ‘zeer zware’ ambtena-
renberoepen zijn hoe dan ook beperkt
tot luchtverkeersleiders, maritieme
verkeersleiders en loodsen, militairen,
politieagenten en hulpagenten, en
brandweerlui. En ook in de verworpen
lijst was er een verschil tussen onder-
wijzers in het kleuter-, beroeps- en bij-
zonder onderwijs (die wellicht wél als
een zwaar beroep beschouwd blijven,
en niet onterecht) en andere.
Bij het akkoord dat Bacquelaine even
leek te hebben afgesloten, waren er nog
vier criteria om te spreken van een
‘zwaar beroep’. Nu lijkt één criterium,
‘stressvol werk’, nog slechts in aanmerking te komen als een kenmerk
van een zwaar beroep in combinatie met een van de drie ‘echte’ voor-
waarden. Daardoor zouden de leerkrachten van het basis- en secundair
onderwijs níét erkend worden als zware beroepen. De onderwijsbon-
den zeggen nog altijd dat die beperking een oorlogsverklaring is
waarop een staking het antwoord is. Vraag is of de regering(en) van dit
land zo’n confrontatie aandurven, zeker in een verkiezingsjaar. Vlaams
minister van Onderwijs Hilde Crevits (CD&V) gaf al te kennen dat zij
leerkracht een zwaar beroep vindt, en minister van Binnenlandse Zaken
Jan Jambon (N-VA) gooide het met de politievakbonden op een
akkoordje om agenten te erkennen als zwaar beroep.
In de praktijk is de compensatie voor ‘zwaar beroep’ veel geringer
dan de opbrengst van de afschaffing van de preferentiële tantièmes. De
drie mogelijke categorieën van zware beroepen staan voor drie niveaus
van compensatie: van ‘zeer zwaar beroep’ (gelabeld als ‘1,15’ – voor
brandweerlui, politieagenten...) via ‘zwaar beroep’ (‘1,10’ - voor afval-
ophalers, spoorleggers NMBS, ambulanciers MUG...) tot ‘best zwaar
beroep’ (‘1,05’ – voor postbodes en kleuteronderwijzers...). De com-
pensaties zelf zijn eerder beperkt. Dat blijkt trouwens uit het reusach-
tige verschil tussen de verwachte opbrengst van de afschaffing van de
tantièmes (182 miljoen euro per jaar, volgens de Inspectie van Finan-
ciën – en het bedrag van 17 miljoen euro dat de regering vrijhoudt voor
6 J U N I 2 0 1 8 27
tot een rationeel, fundamen-
teel debat. Janvier: ‘Ik kan
het alleen maar betreuren dat
er over zo’n belangrijk
thema, dat iedereen aangaat,
geen rustige maatschappe-
lijke discussie mogelijk is.
Bovendien zou het niet alleen
moeten gaan over de wette-
lijke pensioenen, maar ook
over de aanvullende pensioe-
nen en – algemener – de loon-
en arbeidsvoorwaarden.’
De belofte van de regering
leek: we moeten langer
werken om het pensioen
betaalbaar te houden.
RIA JANIER: Langer werken
ís een noodzaak om onze wet-
telijke pensioenen betaalbaar
te houden. Ambtenaren kon-
den vroeger eerder met pen-
sioen dan werknemers en
zelfstandigen. Dat verschil
wordt weggewerkt, en dat
spoort met wat de commissie
had voorgesteld. Langer wer-
ken voor mínder pensioen
ligt uiteraard al heel wat
gevoeliger. En toch is dát
waar we op afstevenen. Het
staat als een paal boven water
dat door een samenspel van
(besparings-)maatregelen heel
wat ambtenaren langer zullen
moeten werken, wellicht
voor een lager pensioen.
Want de regering-Michel
voert in stilte, schijfje per
schijfje, een gelijkschakeling
van de ambtenaren- en de
werknemerspensioenen door.
De afschaffing van de zoge-
naamde voorkeur-tantièmes
– de voordelige manier
waarop de pensioenen voor
de ambtenaren worden bere-
kend – is een van de vele
beslissingen van deze rege-
ring die inhakt op de ambte-
narenpensioenregeling.
Het afschaffen van de
voorkeur-tantièmes is een
besparingsmaatregel?
JANVIER: Natuurlijk. Als
de voordelige tantièmes ver-
dwijnen, zal dat tot minder
uitgaven leiden. Hoe groot
die besparing is, valt moeilijk
te becijferen. Het besparings-
effect zal ook pas op kruis-
snelheid komen vanaf 2040,
omdat er in overgangsmaat-
regelen wordt voorzien.
Het zijn dan ook vooral de
jongere ambtenaren die de
prijs zullen moeten betalen
van deze uitholling van de
BELGIË
HOE KOMEN WE AAN DEZE CIJFERS?
Gezien het hoogst individuele karakter van elk
persoonlijk pensioendossier zijn de simulaties
bij dit artikel schattingen, waarbij we uitgingen
van gemiddelde carrières, eigen aan elk profiel.
‘Pensioen vroeger’ is vóór de pensioenhervormin-
gen, ‘pensioen straks’ betekent wanneer de aange-
kondigde operatie voltooid is, met afschaffing van
de preferentiële tantièmes en de invoering van de
lijst van zware beroepen, waar al rekening mee is
gehouden voor zover dat kan in een dossier in
evolutie. Dit is een theoretisch model: we hielden
geen rekening met gemengde carrières.
Verpleegkundige
Stedelijk
Ziekenhuis
LAATSTE LOON
4300 euro bruto
(gemiddeld loon carrière:
1450 euro bruto)
PENSIOEN VROEGER
3082 euro bruto
(toen men ambtenaar
mocht worden)
PENSIOEN STRAKS
1450 euro (als men
contractueel moet blijven)
Mediargus met docroom pdf

Mais conteúdo relacionado

Mais de Dirk Lagast

"De pensioenen zijn wel betaalbaar"
"De pensioenen zijn wel betaalbaar""De pensioenen zijn wel betaalbaar"
"De pensioenen zijn wel betaalbaar"Dirk Lagast
 
Le cambrioleur de Boekelberg interpellé en seulement 24h
Le cambrioleur de Boekelberg interpellé en seulement 24hLe cambrioleur de Boekelberg interpellé en seulement 24h
Le cambrioleur de Boekelberg interpellé en seulement 24hDirk Lagast
 
Een herinneringsplek bezoeken
Een herinneringsplek bezoekenEen herinneringsplek bezoeken
Een herinneringsplek bezoekenDirk Lagast
 
Auschwitz bezoeken
Auschwitz bezoekenAuschwitz bezoeken
Auschwitz bezoekenDirk Lagast
 
Zoumerprogram 17 van de manne van de platou
Zoumerprogram 17 van de manne van de platouZoumerprogram 17 van de manne van de platou
Zoumerprogram 17 van de manne van de platouDirk Lagast
 
Campus Koekelberg: Comenius-site
Campus Koekelberg: Comenius-siteCampus Koekelberg: Comenius-site
Campus Koekelberg: Comenius-siteDirk Lagast
 
koekelberg, cultuur 2016-2017
koekelberg, cultuur 2016-2017 koekelberg, cultuur 2016-2017
koekelberg, cultuur 2016-2017 Dirk Lagast
 
Zoom op Koekelberg
Zoom op KoekelbergZoom op Koekelberg
Zoom op KoekelbergDirk Lagast
 
Boekelberg laat de tanden zien
Boekelberg laat de tanden zienBoekelberg laat de tanden zien
Boekelberg laat de tanden zienDirk Lagast
 
Koekelberg: officiële documenten gratis
Koekelberg: officiële documenten gratisKoekelberg: officiële documenten gratis
Koekelberg: officiële documenten gratisDirk Lagast
 
Koekelberg: afvalophaling/collecte de vos déchets - 2 jan. 2017
Koekelberg: afvalophaling/collecte de vos déchets - 2 jan. 2017 Koekelberg: afvalophaling/collecte de vos déchets - 2 jan. 2017
Koekelberg: afvalophaling/collecte de vos déchets - 2 jan. 2017 Dirk Lagast
 
Feest van de Vlaamse Gemeenschap
Feest van de Vlaamse Gemeenschap Feest van de Vlaamse Gemeenschap
Feest van de Vlaamse Gemeenschap Dirk Lagast
 
Feest van de Vlaamse Gemeenschap
Feest van de Vlaamse Gemeenschap Feest van de Vlaamse Gemeenschap
Feest van de Vlaamse Gemeenschap Dirk Lagast
 

Mais de Dirk Lagast (13)

"De pensioenen zijn wel betaalbaar"
"De pensioenen zijn wel betaalbaar""De pensioenen zijn wel betaalbaar"
"De pensioenen zijn wel betaalbaar"
 
Le cambrioleur de Boekelberg interpellé en seulement 24h
Le cambrioleur de Boekelberg interpellé en seulement 24hLe cambrioleur de Boekelberg interpellé en seulement 24h
Le cambrioleur de Boekelberg interpellé en seulement 24h
 
Een herinneringsplek bezoeken
Een herinneringsplek bezoekenEen herinneringsplek bezoeken
Een herinneringsplek bezoeken
 
Auschwitz bezoeken
Auschwitz bezoekenAuschwitz bezoeken
Auschwitz bezoeken
 
Zoumerprogram 17 van de manne van de platou
Zoumerprogram 17 van de manne van de platouZoumerprogram 17 van de manne van de platou
Zoumerprogram 17 van de manne van de platou
 
Campus Koekelberg: Comenius-site
Campus Koekelberg: Comenius-siteCampus Koekelberg: Comenius-site
Campus Koekelberg: Comenius-site
 
koekelberg, cultuur 2016-2017
koekelberg, cultuur 2016-2017 koekelberg, cultuur 2016-2017
koekelberg, cultuur 2016-2017
 
Zoom op Koekelberg
Zoom op KoekelbergZoom op Koekelberg
Zoom op Koekelberg
 
Boekelberg laat de tanden zien
Boekelberg laat de tanden zienBoekelberg laat de tanden zien
Boekelberg laat de tanden zien
 
Koekelberg: officiële documenten gratis
Koekelberg: officiële documenten gratisKoekelberg: officiële documenten gratis
Koekelberg: officiële documenten gratis
 
Koekelberg: afvalophaling/collecte de vos déchets - 2 jan. 2017
Koekelberg: afvalophaling/collecte de vos déchets - 2 jan. 2017 Koekelberg: afvalophaling/collecte de vos déchets - 2 jan. 2017
Koekelberg: afvalophaling/collecte de vos déchets - 2 jan. 2017
 
Feest van de Vlaamse Gemeenschap
Feest van de Vlaamse Gemeenschap Feest van de Vlaamse Gemeenschap
Feest van de Vlaamse Gemeenschap
 
Feest van de Vlaamse Gemeenschap
Feest van de Vlaamse Gemeenschap Feest van de Vlaamse Gemeenschap
Feest van de Vlaamse Gemeenschap
 

De jacht op het pensioen van de ambtenaar

  • 1. Politie- inspecteur LAATSTE WEDDE 4000 euro bruto PENSIOEN VROEGER 3000 pensioen euro bruto (op 57,5 jaar) PENSIOEN STRAKS van 2666 euro bruto (op 60 jaar) tot 3000 (op 64 jaar) Mediargus met docroom pdf
  • 3. W e hebben het even voor u geturfd. Vorige maand zijn er in de Vlaamse pers 199 arti- kels verschenen over de lijst van zware beroepen voor ambtenaren, waarover de regering en de vakbonden het maar niet eens raken. Een andere term viel amper 5 keer: tantième. Dat is curieus. De lijst van zware beroepen, moet u weten, is maar een aanvullende compensatie voor de pensioenmaatregel die écht telt, en die de regering-Michel het koste wat het kost wil doorvoeren: de afschaffing van de preferentiële tantièmes (geen paniek, straks meer hierover) voor de berekening van de ambtenarenpensioenen. Soms spreken cijfers voor zich. Om de erkenning van zware beroepen voor ambtenaren te compenseren heeft de regering een budget van 17 miljoen euro per jaar uitgetrokken. Tegelijk schatte een nota van de Inspectie van Financiën de opbrengst van de afschaffing van de tantiè- mes op 182 miljoen euro per jaar (daarbij is de besparing die in de NMBS gerealiseerd zal worden niet eens meegerekend). De Inspectie van Finan- ciën stipt aan dat tegen 2040, wanneer de maatregel zijn volledige effect moet bereiken, de impact enorm is: de gecumuleerde opbrengst bedraagt 16,7 miljard euro. Zulke voorspellingen moet je altijd met een korrel zout nemen, maar feit is: de afschaffing van de preferentiële tantièmes is een gouden zaak voor de schatkist. En tegelijk een aanslag op de portemonnee van hen die dat geld moeten afstaan: de (toekomstige) gepensioneerde ambtenaren. Hoe moeilijk ‘preferentiële tantièmes’ te verkopen zijn, bleek recent nog in ‘het grote pensioendebat’ van De Zevende Dag. In het midden van het gesprek, dat vooral over zware beroepen ging, maakte professor Ria Janvier (Universiteit Antwerpen) haar punt over het fundamentele ver- schil tussen het pensioendebat voor ambtenaren en dat voor werkne- mers en zelfstandigen. Javier beklemtoonde dat er voor werknemers met een zwaar beroep een voordeel bijkomt, maar dat ambtenaren de poten van onder hun stoel worden gezaagd. De hoogleraar probeerde uit te leggen dat de hervorming draait om ‘de tantièmes’, maar driekwart van het panel begreep amper waar ze het over had. Alleen Kamerlid Vincent Van Quickenborne (Open VLD) wist het als ex-minister van Pensioenen al te goed, maar ging dat debat liever niet aan. Twee minuten later ging het weer over zware beroepen. Een villa minder De afschaffing van de tantièmes past in het eindeloopbaandebat, dat al lang voor het aantreden van de regering-Michel werd ingezet. Het werd op gang getrok- ken onder Verhofstadt II, toen die rege- ring van liberalen en socialisten in 2005 uitpakte met het Generatiepact. Men verkondigde dat de sociale zekerheid en bij uitbreiding de hele welvaartsstaat onbe- taalbaar zouden wor- den als we niet langer aan de slag zouden blijven. Deden we dat niet, dan zouden de pensioenen onbetaal- baar worden, zeker voor de generaties van morgen. Die stelling werd ondersteund met een resem rappor- ten uit binnen- en buitenland. Om die reden namen ook latere regeringen maat- regelen die niet altijd populair waren, zoals de beper- king van het brugpensioen en de verhoging van de pensioenleeftijd. Begin 2012 nam Van Quickenborne de hele regering-Di Rupo op sleeptouw door de leef- tijd voor het vervroegd pensioen met twee jaar op te trekken, van 60 naar 62 jaar. De regering-Michel ging op dat elan verder. In het regeerakkoord van oktober 2014 stond een heel hoofdstuk over de pensioenhervorming. De verhoging van de pensioenleeftijd (op termijn tot 67 jaar) zorgde prompt voor een hete herfst, met betogingen en stakingen. Veel minder aan- dacht was er voor enkele technische maatre- gelen die minstens zo ingrijpend zijn. Nochtans heeft de regering nooit een geheim gemaakt van wat ze van plan was met de tan- tièmes (afbouwen) of met de vaste benoe- ming (ook afbouwen) van de ambtenaren: het staat allemaal in het regeerakkoord. Eigenlijk is de afschaffing van de voordelige tan- tièmes niet de eerste aanpassing – zeg maar: inleve- ring – op het pensioen voor ambtenaren. Al langer wilden de meeste overheden (federaal, maar ook Vlaams en vaak ook lokaal en bij (voormalige) over- heidsbedrijven en -instellingen, zoals de VRT) het gros van het contractuele overheidspersoneel niet meer vast benoemen – tenzij voor gezagsfuncties. Dat is geen algemene wet, eerder een collectief uitge- voerde beleidsoptie. Vroeger was het anders: er was een tijd dat het gangbaar was dat contractueel over- heidspersoneel na enige tijd bijna-automatisch recht had op een statutaire benoeming. Vorig jaar leidde een verschil in visie op de ‘promotie’ van contractu- ele personeelsleden tot statutaire ambtenaren al tot een scherp conflict tussen het Gentse stadsbestuur en Vlaams minister van Binnenlands Bestuur Liesbeth Homans (N-VA). Homans schorste de Gentse beslis- sing om 508 zogenaamde ‘contractuelen’ met twaalf jaar dienst een vaste benoeming te gunnen. De minis- ter verantwoordde haar schorsing door te verwijzen naar de praktijk in andere gemeentebesturen: ‘Daar bouwt men het aantal statutairen af en benoemt men alleen nog contractuelen.’ Die filosofie heeft een prijs voor de betrokkenen: contractueel overheidsper- Deafschaffingvande‘preferentiële tantièmes’iseengoudenzaak voordeschatkist,eneenaanslagop depensioenenvanveelambtenaren. Brandweerman LAATSTE WEDDE 3500 euro bruto PENSIOEN VROEGER 2625 pensioen euro bruto (op 57,5 jaar) PENSIOEN STRAKS van 2333 euro bruto (op 60 jaar) tot 2625 (op 65 jaar) Vlaams ambtenaar (universitair diploma) LAATSTE WEDDE 4800 euro bruto PENSIOEN VROEGER van 3120 euro pensioen (op 60 jaar) tot 3520 euro (op 65 jaar) PENSIOEN STRAKS 3360 euro (op 67 jaar) Mediargus met docroom pdf
  • 4. soneel verdient min- der dan zijn statutaire collega’s, heeft min- der vakantie, minder hoge uitkeringen bij ziekte, minder werk- zekerheid, en vooral een lager pensioen. Contractuelen kos- ten de lagere overheid doorgaans een pak minder dan statutai- ren. Vandaar dat veel gemeentebesturen meer dan 60 procent contractuelen in dienst hebben. Sommige parlementsleden willen dat uitbreiden tot zo veel mogelijk overheidsdiensten, -instellingen en -bedrij- ven. Zo diende Kamerlid Wouter Raskin (N-VA) in 2016 een wetsvoorstel in om nieuwe vaste benoemin- gen bij de NMBS te verbieden, ‘zoals dat reeds gebeurt bij bpost en Proximus’. Voor contractueel overheidspersoneel dat ervan uitging ooit statutair ambtenaar te worden, is dat een ingrijpende beslissing. Laaggeschoold OCMW-personeel (vaak poetsvrouwen) met een laag loon van 2500euro bruto na twintig jaar dienst levert gemiddeld meer dan 1000 euro pensioen per maand in, (zie kader: OCMW-poetsvrouw). Bij personeel met een graduaat- of bachelor- diploma (zoals een OCMW-verpleeg- kundige) loopt dat snel op tot meer dan 1500 euro minder pensioen. Een vak- bondsbron rekent voor: ‘Poetsvrouwen die na hun pensioen nog 25 jaar blijven leven, leveren in totaal meer dan 400.000 euro in, dus een woning. Voor de bachelors loopt dat op tot bijna 500.000 euro, daar heb je al een villa voor.’ (zie kader: Verpleegkundige stedelijk ziekenhuis). Het maakt ook meteen duidelijk hoe groot het verschil is tussen een pensioen van een ambtenaar en dat van een werknemer in de privésector, laat staan dat van een zelfstandige. Drie ingrepen op het pensioen Recenter waren er nog drie maatregelen om de pensioenen van de ambtenaren aan te passen. De eer- ste maatregel (eigenlijk een poging daartoe) is de harmonisering van het loon of de wedde waarop het pensioen wordt berekend. Het pensioen van de werknemers uit de privésector wordt berekend op de lonen die verdiend werden tijdens de hele loopbaan, dus ook op de (doorgaans lage) lonen uit de begindagen. Het pensioen van ambtenaren werd tot 2012 berekend op de laatste vijf jaar van de loop- baan, dus alleen op de hoogste wedde, wat natuur- lijk leidde tot een hoger pensioen. De regering- Di Rupo trok die termijn al op tot ‘de laatste tien jaar’. In de praktijk veranderde er weinig, omdat veel oudere ambtenaren op tien jaar van hun pensi- oen al hun maximale wedde krijgen. De regering- Michel wilde verder doorduwen, en vroeg de administratie een regeling uit te de werken om op termijn naar 20 jaar, 30 jaar en verder te gaan, conform het systeem in de privésector. Dat voorstel heeft het regeerak- koord níét gehaald, omdat het onwerkbaar bleek. Omdat de pensioenad- ministratie vroeger geen oude gegevens van ambtenaren nodig had, werden ze nooit bijgehouden. Teruggaan in de tijd was dus onmogelijk. Een tweede maatregel, waarover een brede consensus bestaat, is de geleidelijke schrapping van de diplomabonificatie. Voor de pensioen- berekening van ambtenaren met een hoger diploma dat vereist is voor het uitoefenen van hun ambt werden de studiejaren meegerekend als gewerkte jaren. Graduaten/bachelors kregen twee of drie extra jaren extra, licentiaten/masters vier of vijf jaren. Daardoor konden zij eerder met pensioen, bereikten ze sneller een volledige loopbaan en dus het maximumpensioen. Dat is voorbij. Al mogen ze, net als werknemers en zelfstandigen, sinds 2017 hun studiejaren ‘afkopen’ voor de berekening van hun pensioen. Vandaag ligt dus de derde maatregel op tafel die heel veel statutaire personeelsleden treft, en die de onderliggende oorzaak is van de discussie over de zware beroepen: de afschaffing van de preferentiële tantièmes. Waarover gaat het? De term tantième (wat ‘bonus’ of ‘winstuitkering’ bete- kent) slaat op de formule die gebruikt wordt voor de berekening van het pensioen. De pensioenberekening begint met een breukgetal dat varieert naargelang van het aantal gewerkte jaren. De teller van die breuk is gelijk aan het aantal gewerkte jaren bij de overheid, de noemer is bij ambtena- ren 60. De pensioenberekening begint dus aan 1/60, en na 45 jaar heeft men een volledig pensioen van 45/60sten. Tenminste, dat is de theorie. In de praktijk geniet meer dan 60 procent van alle ambtenaren van ‘prefe- rentiële of voordelige tantièmes’. Dat betekent: een lagere noemer, en bijgevolg een voordeliger pensioen. De voornaamste categorieën begun- stigden zijn: 1/55: voor onderwijs- en niet-rijdend NMBS-personeel. 1/50: voor postbodes, douaniers, loodsen, luchtverkeersleiders, brandweerlui, politieagenten, militairen en bedienaars van de niet- katholieke eredienst. 1/48 (sinds 2012): rijdend NMBS-perso- neel, magistraten, federale ombudsman- nen, hoogleraren aan de universiteit, lokale mandatarissen, provinciegouverneurs, leden van het Comité P en I, en bedienaars van de katholieke eredienst. De regering-Di Rupo had in 2012 al een paar al te voordelige tantièmes geschrapt: zoals 1/30 voor hoogleraren aan de univer- siteit en 1/20 voor de bedienaars van de katholieke eredienst en de leden van het Comité P en I. De hogere breuk is niet onbelangrijk. Als het tantième 60 is, moet een ambtenaar BELGIË 6 J U N I 2 0 1 8 25 Depoliticidedenzichzelf eenfraaicadeau:opdeVlaams Parlementsledennakunnenzijnog altijdmetpensioenop52jaar. Hoogleraar LAATSTE WEDDE 9700 euro bruto PENSIOEN VROEGER 6500 euro bruto (maximum geplafonneerd pensioen) op 60 jaar (tot 2012) of 67 jaar (na 2012) PENSIOEN STRAKS 5300 euro bruto (op 67 jaar) Licentiaat onderwijs LAATSTE WEDDE 5000 euro bruto PENSIOEN VROEGER 3600 euro bruto (op 60 jaar) PENSIOEN STRAKS van 2916 euro bruto (op 60 jaar) tot 3500 (op 67 jaar) Mediargus met docroom pdf
  • 5. 45 jaar hebben gewerkt om zijn maximumpensioen te krijgen, namelijk 75 procent van zijn wedde van de laatste 5 of 10 jaar. Als het tantième 55 is, komt de ambtenaar aan dat maximum na 41 jaar en 3 maan- den. Tot voor kort kon die ambtenaar ook sneller met pensioen, mét een volledig pensioen. Dat is de sleutel achter het zeer aantrekkelijke ‘ambtenarenpensioen’, toch in vergelijking met het werknemerspensioen. De ambtenaar heeft namelijk een pensioen van zoveel 60sten (of 55sten , of minder), vermenigvuldigd met het loon van de laatste vijf of tien jaar, zonder plafond, maar met een absoluut maximum. De regering-Michel heeft gekozen voor een fun- damentele wijziging van het ambtenarenpensioen door in één klap de preferentiële tantièmes af te schaffen, en dat vanaf 1 januari 2020. Er is nog een overgang van 20 jaar voor militairen en rijdend per- soneel van de NMBS. En dan is er die ene, zéér pre- ferentiële tantième die niet werd afgeschaft: 1/20e geldt nog altijd voor… parlementsleden. Op de Vlaams Parlementsleden na kunnen zij ook nog altijd met pensioen op 52 jaar. Nochtans stond de gelijk- schakeling van de parlementaire pensioenen al op de agenda toen Vincent Van Quickenborne zijn pensi- oenhervorming in 2012 door de Kamer joeg. Er kwam een minder gunstig parlementair pensioen voor de níéuwe parlementsleden. Niet voor verkozenen die in 2012 al zitting hadden, zij behouden alle rechten. De huidige Kamervoorzitter Siegfried Bracke (N- VA) verdedigde het destijds met de mooie woorden: ‘Wij hebben respect voor ver- worven rechten.’ Los van het cadeau van de politici aan zichzelf is het financiële effect van die ope- ratie natuurlijk reusachtig. Als de statutaire ambtenaren in het verleden aanzienlijke voordelen haalden uit dit systeem, zowel qua hoogte van het pensioen als qua vroeger stoppen, dan betekent de intrekking ervan een besparing van dezelfde omvang: het pensioen gaat in verhouding naar beneden, het aantal jaren dat je moet werken gaat naar boven. Die maatregel treft dus ruim 60 pro- cent van de ambtenaren. Hoe zwaar is zwaar? Om die pil een beetje te vergulden, zwaait de regering-Michel met de tegemoetkoming voor ‘zware’ beroepen. Vandaar dat de ambtenaren het debat in gang hebben gezet, nog vóór de werknemers uit de privésector: eigenlijk zou het akkoord begin januari 2020 rond moeten zijn. Dat wordt geen sinecure. De sociale partners in de publieke sector raakten het de voorbije jaren wel eens over vier criteria – gevaarlijk werk, onre- gelmatig werk, fysiek belastend werk en stressvol werk –, maar daarbij stopte de consensus. De vakbonden werkten een model uit waarbij die vier criteria werden verfijnd tot een lijst van 82 deelcriteria. Enkele weken geleden leek pensioen- minister Daniel Bacquelaine (MR) hierover een akkoord te hebben gevonden met het ACV en ACLVB (maar nog niet met het ABVV). De regeringspartners van Open VLD en N-VA verwezen de lijst meteen naar de prullenmand, wegens te lang. Vooral het feit dat bijna alle categorieën van leerkrachten als ‘zwaar beroep’ wer- den erkend, stuitte op veel onbegrip. Toch zal die verworpen lijst wellicht als Hetpensioengaatnaarbeneden, hetaantaljarendatjemoetwerken gaatomhoog.Diemaatregeltreft ruim60%vandeambtenaren. ‘Weet u waar de schoen knelt? Er is geen globale en consistente visie over de toe- komst van onze pensioenen’, zegt Ria Janvier, dé specialist van de overheidspensioenen in Vlaanderen. In 1988 doctoreerde ze met een proefschrift over de sociale bescherming van het over- heidspersoneel. Sindsdien is ze als hoogleraar (en voorma- lig decaan) aan de faculteit sociale wetenschappen een van de autoriteiten op het stuk van ambtenarenzaken. Ze maakte deel uit van de academische Commissie Pen- sioenhervorming 2020-2040. Dezer dagen legt Janvier de laatste hand aan een boek. Hervorming van de pensioenen in de overheidssector. Stand van zaken anno 2018 telt meer dan 200 pagina’s om te beschrijven wat er vandaag gaande is, zó complex is de pensioenproblematiek. Dat zorgt er ook voor dat de dis- cussie over de pensioenen zich toespitst op de morele kant van de zaak, wat vaker leidt tot emotioneel gepala- ver over zware beroepen dan ‘Ambtenarenzullen langermoeten werkenvoor eenlagerpensioen’ Ria Janvier (Universiteit Antwerpen) ‘De verborgen agenda van deze regering is om de werk- nemers- en de ambtenarenpensioenen zo veel mogelijk gelijk te schakelen’, zegt professor Ria Janvier (Univer- siteitAntwerpen).‘Hetkantochnietdatditgebeurtzon- derdatdaareenbreedmaatschappelijkdebatoverwordt gevoerd?’Door WALTER PAULI en EWALD PIRONET OCMW- poetsvrouw LAATSTE LOON 3500 euro bruto (gemiddeld loon carrière: 1350 euro) PENSIOEN VROEGER 2508 euro bruto (toen ze ambtenaar mocht worden) PENSIOEN STRAKS (als ze contractueel moet blijven) van 1147 euro bruto Mediargus met docroom pdf
  • 6. de ‘zware beroepen’ bij ambtenaren. Of het nu politieagenten zijn (sowieso een zwaar beroep), licentiaten in het onderwijs (niet zeker) of hoogleraren aan de universiteit (zeker niet), allemaal zullen ze langer moeten werken en allemaal zullen ze minder pensioen krijgen. Meer nog, sommige groe- pen zullen tot ná de wettelijke pensioenleeftijd op 65 jaar moeten werken om ook in de toekomst evenveel pensioen te krijgen als wat ze bij ongewijzigd beleid vandaag zouden hebben. De echt bevoordeelde groe- pen, zoals de magistraten, zullen wellicht nooit meer hun oude pensioenniveau halen, ook al werken ze tot hun 70 jaar. ‘Langer werken om het pensioen veilig te stellen’: dat was de cruciale belofte van de regering, een ‘voor wat hoort wat’-afspraak waarvan iedereen beter wordt. Voor een groot deel van het statutaire overheidspersoneel wordt dat moeilijk vol te hou- den. Zij zullen sowieso langer moeten werken, veelal voor minder geld. En dat omdat alle preferentiële tantièmes op de schop gaan, en de regeling voor zware beroepen daarvoor slechts een minimale compensatie is. ● basis dienen voor nieuwe onderhande- lingen. De echte ‘zeer zware’ ambtena- renberoepen zijn hoe dan ook beperkt tot luchtverkeersleiders, maritieme verkeersleiders en loodsen, militairen, politieagenten en hulpagenten, en brandweerlui. En ook in de verworpen lijst was er een verschil tussen onder- wijzers in het kleuter-, beroeps- en bij- zonder onderwijs (die wellicht wél als een zwaar beroep beschouwd blijven, en niet onterecht) en andere. Bij het akkoord dat Bacquelaine even leek te hebben afgesloten, waren er nog vier criteria om te spreken van een ‘zwaar beroep’. Nu lijkt één criterium, ‘stressvol werk’, nog slechts in aanmerking te komen als een kenmerk van een zwaar beroep in combinatie met een van de drie ‘echte’ voor- waarden. Daardoor zouden de leerkrachten van het basis- en secundair onderwijs níét erkend worden als zware beroepen. De onderwijsbon- den zeggen nog altijd dat die beperking een oorlogsverklaring is waarop een staking het antwoord is. Vraag is of de regering(en) van dit land zo’n confrontatie aandurven, zeker in een verkiezingsjaar. Vlaams minister van Onderwijs Hilde Crevits (CD&V) gaf al te kennen dat zij leerkracht een zwaar beroep vindt, en minister van Binnenlandse Zaken Jan Jambon (N-VA) gooide het met de politievakbonden op een akkoordje om agenten te erkennen als zwaar beroep. In de praktijk is de compensatie voor ‘zwaar beroep’ veel geringer dan de opbrengst van de afschaffing van de preferentiële tantièmes. De drie mogelijke categorieën van zware beroepen staan voor drie niveaus van compensatie: van ‘zeer zwaar beroep’ (gelabeld als ‘1,15’ – voor brandweerlui, politieagenten...) via ‘zwaar beroep’ (‘1,10’ - voor afval- ophalers, spoorleggers NMBS, ambulanciers MUG...) tot ‘best zwaar beroep’ (‘1,05’ – voor postbodes en kleuteronderwijzers...). De com- pensaties zelf zijn eerder beperkt. Dat blijkt trouwens uit het reusach- tige verschil tussen de verwachte opbrengst van de afschaffing van de tantièmes (182 miljoen euro per jaar, volgens de Inspectie van Finan- ciën – en het bedrag van 17 miljoen euro dat de regering vrijhoudt voor 6 J U N I 2 0 1 8 27 tot een rationeel, fundamen- teel debat. Janvier: ‘Ik kan het alleen maar betreuren dat er over zo’n belangrijk thema, dat iedereen aangaat, geen rustige maatschappe- lijke discussie mogelijk is. Bovendien zou het niet alleen moeten gaan over de wette- lijke pensioenen, maar ook over de aanvullende pensioe- nen en – algemener – de loon- en arbeidsvoorwaarden.’ De belofte van de regering leek: we moeten langer werken om het pensioen betaalbaar te houden. RIA JANIER: Langer werken ís een noodzaak om onze wet- telijke pensioenen betaalbaar te houden. Ambtenaren kon- den vroeger eerder met pen- sioen dan werknemers en zelfstandigen. Dat verschil wordt weggewerkt, en dat spoort met wat de commissie had voorgesteld. Langer wer- ken voor mínder pensioen ligt uiteraard al heel wat gevoeliger. En toch is dát waar we op afstevenen. Het staat als een paal boven water dat door een samenspel van (besparings-)maatregelen heel wat ambtenaren langer zullen moeten werken, wellicht voor een lager pensioen. Want de regering-Michel voert in stilte, schijfje per schijfje, een gelijkschakeling van de ambtenaren- en de werknemerspensioenen door. De afschaffing van de zoge- naamde voorkeur-tantièmes – de voordelige manier waarop de pensioenen voor de ambtenaren worden bere- kend – is een van de vele beslissingen van deze rege- ring die inhakt op de ambte- narenpensioenregeling. Het afschaffen van de voorkeur-tantièmes is een besparingsmaatregel? JANVIER: Natuurlijk. Als de voordelige tantièmes ver- dwijnen, zal dat tot minder uitgaven leiden. Hoe groot die besparing is, valt moeilijk te becijferen. Het besparings- effect zal ook pas op kruis- snelheid komen vanaf 2040, omdat er in overgangsmaat- regelen wordt voorzien. Het zijn dan ook vooral de jongere ambtenaren die de prijs zullen moeten betalen van deze uitholling van de BELGIË HOE KOMEN WE AAN DEZE CIJFERS? Gezien het hoogst individuele karakter van elk persoonlijk pensioendossier zijn de simulaties bij dit artikel schattingen, waarbij we uitgingen van gemiddelde carrières, eigen aan elk profiel. ‘Pensioen vroeger’ is vóór de pensioenhervormin- gen, ‘pensioen straks’ betekent wanneer de aange- kondigde operatie voltooid is, met afschaffing van de preferentiële tantièmes en de invoering van de lijst van zware beroepen, waar al rekening mee is gehouden voor zover dat kan in een dossier in evolutie. Dit is een theoretisch model: we hielden geen rekening met gemengde carrières. Verpleegkundige Stedelijk Ziekenhuis LAATSTE LOON 4300 euro bruto (gemiddeld loon carrière: 1450 euro bruto) PENSIOEN VROEGER 3082 euro bruto (toen men ambtenaar mocht worden) PENSIOEN STRAKS 1450 euro (als men contractueel moet blijven) Mediargus met docroom pdf