1. Lurrikarak lurzoruen mugimendu bortitzei
deitzen zaie, normalean jatorri tektoniko
edo bolkanikoak dutenak. Ezin aurreikus
daitekeen fenomeno suntsitzaileak dira.
2. Bolkanikoak
•
Filipinasen, 2011ko
maiatzak 31-an
hogeitahamaika
lurrikara bolkanikoak,
Taal sumendian eman
• ziren 24 or
du lehenago,
Bulkanologia y
Sismologia
institutuaren arabera.
4. • Lurrazala hausten den lekuari hipozentroa edo foku sismikoa
esaten zaito. Lurraren gainazalean hipozentroaren gainean
dagoen puntua epizentroa da. Han igartzen da lurrikara
lehenik eta indarrik handienez.
5. Nola gertatzen dira?
• Lurrikara gehienak plaka tektonikoen mugetan
kontzentraturiko indarrek lurrazalaren egokitze bat behartzen
dutenean gertatzen dira. Ziklo sismiko izeneko ziklo baten
amaieran gertatzen dira, noiz lurraren barnean
deformazioaren indarra pilatzen da, gero bapatean askatuz
eta lurrikara sortuz. Honen ondoren, deformazioa berriro
pilatzen hasten da.
6. Nola neurtzen dira?
Sismografo izeneko aparatuak Lurraren bibrazioa paperean
erregistratzen du, bi uhin mota ezagutzen dituelarik:
• Azalekoa (Lurraren azalean zehar doana)
• Erdialdeko edo gorputzekoa. (Lur azalaren bekaldean
dagoena)
• Sismógrafoek jarduera sismikoa erregistratzen dute,
sismogramen bidez.
8. • Lurrikara batean, oso bibrazio handiak
gertatzen dira. Zenbait segundu irauten dute
eta batzuetan minutu. Zenbat eta hotzagoak
eta zurrunagoak izan lekualdatzen edo
hausten diren harriak, orduan bibrazio
handiagoak sortuko dira.
9. • Foku sismikoan gertatzen diren bibrazioak
lurraren barruan hedatzen dira norabide
guztietara, uhin sismikoen bidez.
• Epizentroan, gainazalekok uhin sismikoak
sortzen dira. Gainazalean zehar hedatzen dira,
eta haiek eragiten dituzte kalte materialak.
10. RICHTERREN ESKALA
Lurrikaren magnitudea Richterren eskalaren
bidez neurtzen da. Eskala horrek hipozentroan
zenbat energia askatzen den adierazten den
Eskalako gradu bakoitzak aurrekoa baino
hamar aldiz energia handiagoa adieraten du.
11. • Erregistratuko seismorik handiena Txilen
gertatu zen,1960an: 9.5 mailakoa izan zen,
Richterren eskalan.
12.
13. Araban gertatu diren sismoak:
• 1965ko uztailak 31an Azilu ipar-ekialdean 3,8ko
indarrarekin
• 1997ko abuztuak 19an Artziniega ipar-mendebaldean
3,5ko indarrarekin
• 2011ko abuztuaren 17an Amurrion;3,4 indarrarekin.
• 1996ko martxoak 30ean Legution 3,2 indarrarekin.
•
