Mais conteúdo relacionado Semelhante a Presentatie Coert Visser autonomie ondersteuning 2017 (20) Presentatie Coert Visser autonomie ondersteuning 20171. Het belang van autonomie-ondersteuning
© 2017, Coert Visser
voor leerlingen èn docenten
3. Gerard, een Havo-docent, keek de klas in van zijn collega
Wim en zag tot zijn verbazing dat deze klas, die als zeer
lastig bekend stond binnen de school, rustig en
ontspannen aan het werk was.
Hij sprak Wim tijdens de pauze met een verbaasde
glimlach aan: “Hoe heb jij dat voor elkaar gekregen,
man? Bij mij is het met deze klas een en al gedonder! Ik
zie geen andere mogelijkheid dan om ze keihard aan te
gaan pakken. De zweep erover!”
Wim glimlachte en zei toen dat hij de principes van autonomie-ondersteuning toepaste in zijn
klas en dat dat heel goed werkte. Hij legde uit dat het onder andere neerkwam op
keuzevrijheid bieden, leerlingen heel serieus nemen en dat de aanpak niet-autoritair was.
Toen hij dat hoorde zei Gerard: “Dat vind ik nogal naïef klinken van je. Als je dat doet lopen ze
zo over je heen!”
Lastige klas rustig aan het werk
4. • Traditionele kijk op motivatie geïnspireerd op het behaviorisme
• Eén van de belangrijke behavioristen was Skinner (zie foto), werkte
vooral met duiven en ratten
• Invloed behavioristen: werken met beloning en straf om mensen te
motiveren
• Problemen met behaviorisme:
• Mensen zijn geen duiven/ratten. Cognitieve psychologie heeft laten zien dat
cognities een enorm belangrijke rol bij motivatie spelen
• Onderzoek heeft laten zien dat belonen/straffen kwalitatief goede motivatie
kan ondermijnen (zie o.a. Deci, 1971; 1975), onder andere intrinsieke
motivatie
Motivatie: energie voor actie
© 2017, Coert Visser
5. Zelfdeterminatietheorie
• Ed Deci (r) en Richard Ryan (l), grondleggers van de
zelfdeterminatietheorie
• Een goed onderbouwde theorie over motivatie waaraan gewerkt
wordt door een groot netwerk van internationale onderzoekers
• Zes thema’s: 1) intrinsieke motivatie, 2) internalisatie van extrinsieke
motivatie, 3) psychologische basisbehoeften, 4) kenmerken van
doelen, 5) belang van relaties, 6) gecontroleerde vs. autonome
motivatie
• Er is veel onderzoek gedaan in de onderwijscontext
• Kern: het gaat niet zozeer om hoeveel motivatie je voor iets hebt
maar om de kwaliteit van je motivatie
© 2017, Coert Visser
7. Twee soorten motivatie
• Belangrijk onderscheid: autonome motivatie versus
gecontroleerde motivatie
• Gecontroleerde motivatie = je vertoont het gedrag door
druk of verleiding (alles wat te maken heeft met belonen en
straffen). Gaat gepaard met druk en minder goed
functioneren, minder energie, minder volharding
• Autonome motivatie = je staat er volledig achter om het
gedrag te vertonen. Voordeel: meer welbevinden, beter
functioneren, meer energie, meer volharding
• Kortom: mensen functioneren op allerlei manieren beter
wanneer ze autonoom gemotiveerd zijn
© 2017, Coert Visser
8. Intrinsieke
motivatie:
omdat je het
interessant
vindt
Geïnternaliseerde
motivatie: omdat
je het belangrijk
vindt
Vanwege
‘verleiding’
Autonomie-ondersteuning:
• Perspectief van de ander
erkennen
• Keuzes bieden, initiatief
en exploratie stimuleren
• Een motivering voor
verwachtingen geven
• Autoritaire taal
vermijden
• Anderen betrekken bij
het stellen van doelen
Controlerend
aansturen/opvoeden:
• Autoritaire taal en toon
• Dreigen
• Schuldgevoel opwekken
• Straffen
• Belonen om iets gedaan
te krijgen
• Vleien
• Angst
• Spanning
• Korste weg naar het
doel nemen (inclusief
valsspelen)
• Weinig betrokkenheid
bij het werk
• Ontevreden, ongelukkig
• Beter presteren
• Creativiteit, flexibiliteit
• Betere samenwerking/
relaties / aanpassing
• Positievere emoties/
psycholische
gezondheid
• Plezier, energie, langer
volhouden
• Dieper leren
Autonome motivatie:
Je kiest zelf voor het gedrag en staat
er helemaal achter
Gecontroleerde motivatie:
Je vertoont het gedrag niet uit
eigen keuze en staat er niet volledig
achter
Vanwege
druk, dwang
© Bron: Coert Visser, De Psychologie van Progressie (2017)
9. Extrinsieke motivatie
Geïnternaliseerde motivatie
Intrinsieke
motivatie
Gecontroleerde motivatie
Moeten
Autonome motivatie
Willen
Externe druk
Iets doen vanwege
externe druk
(beloningen,
straffen)
Interne druk
Iets doen vanwege
interne moetens en
verwachtingen
Nut gedreven
Iets doen vanwege
ervaren zinvolheid,
relevantie
Waarde-
gedreven
Iets doen omdat
het past bij de
eigen waarden
Interesse-
gedreven
Iets doen
omdat het leuk/
interessant is
Onzekerheid,
faalangst,
weerstand,
apathie
Amotivatie
Niet kunnen,
niet willen,
geen interesse
of belang zien
Mate waarin psychologische basisbehoeften (aan autonomie, competentie, verbondenheid) worden vervuld
Spanning, angst,
weinig betrokkenheid
en volharding,
ontevredenheid
Schuldgevoel,
schaamte, gebrekkig
gevoel van
eigenwaarde
Gevoel van vrijwilligheid, plezier, energie,
volharding, dieper leren,
goede kwaliteit van werk, voldoening
Inactiviteit
Passiviteit,
vermijding,
opstandig
gedrag
ContextTypemotivatieRedenvoorgedragEffecten
© Bron: Coert Visser, Leren & presteren (2017)
Het motivatiecontinuüm
11. Gaat autonomie samen wel
met structuur?
• Mensen denken nogal eens dat autonomie en
structuur haaks op elkaar staan
• “Hoe kun je vrij zijn binnen regels en
structuren?”
© 2017, Coert Visser
• Maar ….. onderzoek laat zien:
• Die docenten die als het meest autonomie-ondersteunend worden
gezien door leerlingen bieden tevens het meest structuur
• Maar structuur bieden betekent niet: autoritair zijn!
13. • Duidelijke structuur
• Aansluiten bij
perspectief
• Bieden van keuzes
• Motiveren van
verwachtingen
• Stimuleren eigen
initiatief
• Etc.
• Autonome motivatie
• Betrokkenheid
• Welbevinden
• Meer energie/volharding
• Beter leren en
presteren
Management
HR
• “Ze/we geloven er echt in”
• “Ze/we vinden het echt
belangrijk”
• “Wat ik mijn leerlingen gun, wordt
mij ook gegund”
Leerlingen
Autonomie-ondersteuning
Docenten
Autonomie-
ondersteuning
© 2017, Coert Visser
De kracht van congruentie
• Autonome motivatie
• Betrokkenheid
• Welbevinden
• Meer energie/volharding
• Beter leren en
presteren
14. Wat kunnen we doen?
• Korte introductieworkshops in
scholen
• Training van docenten
• Training van leidinggevenden
• Intervisiesessies
• Projectmatige introductie van
autonomie-ondersteuning
Maarten van Steenkiste, professor Ontwikkelings-
en Motivatiepsychologie, Gent, België
© 2017, Coert Visser