Recomendados
Mais conteúdo relacionado
Mais procurados
Semelhante a Ebook_QTtrị hệ thống thông tin trong KD
Semelhante a Ebook_QTtrị hệ thống thông tin trong KD (20)
Mais de Chí Tâm Nguyễn
Ebook_QTtrị hệ thống thông tin trong KD
- 1. Chöông 1: Giôùi thieäu HTTT trong kinh doanh GIÔÙI THIEÄU HEÄ THOÁNG THOÂNG TIN TRONG KINH DOANH Muïc tieâu: 1. Giaûi thích taïi sao kieán thöùc veà caùc heä thoáng thoâng tin (HTTT) daønh cho ngöôøi duøng cuoái -doanh nghieäp laø quan troïng vaø xaùc ñònh naêm lónh vöïc kieán thöùc caùc doanh nghieäp caàn bieát 2. Cho ví duï minh hoïa veà caùch maø caùc heä thoáng thoâng tin coù theå hoã trôï caùc nghieäp vuï kinh doanh, ra quyeát ñònh cuûa caùc nhaø quaûn lyù, vaø öu theá chieán löôïc cuûa caùc coâng ty 1 Thanh Huøng
- 2. Chöông 1: Giôùi thieäu HTTT trong kinh doanh 3. Xaùc ñònh cho caùc doanh nghieäp thaáy raèng hoï coù theå söû duïng coâng ngheä thoâng tin (IT) ñeå giaønh öu theá caïnh tranh chieán löôïc nhôø vaøo vieäc noái maïng toaøn xí nghieäp, toaøn caàu hoùa, vaø taùi toå chöùc quaù trình xöû lyù kinh doanh 2 Thanh Huøng
- 3. Chöông 1: Giôùi thieäu HTTT trong kinh doanh Phaàn 1: TAÏI SAO PHAÛI NGHIEÂN CÖÙU HEÄ THOÁNG THOÂNG TIN? Taïi sao HTTT laø quan troïng? Caùc heä thoáng vaø coâng ngheä thoâng tin ñaõ trôû thaønh moät thaønh phaàn soáng coøn quyeát ñònh söï thaønh coâng cuûa caùc doanh nghieäp vaø caùc toå chöùc. Coù theå baïn seõ trôû thaønh moät nhaø quaûn lyù, hay moät doanh nhaân chuyeân nghieäp trong töông lai. Cho neân coù söï hieåu bieát caên baûn veà HTTT laø quan troïng doái vôùi nhaø quaûn lyù. Baïn caàn bieát ñieàu gì? Baïn caàn hoïc caùch öùng duïng heä thoáng thoâng tin vaø coâng ngheä thoâng tin vaøo tình huoáng kinh doanh cuï theå cuûa ñôn vò mình. 3 Thanh Huøng
- 4. Chöông 1: Giôùi thieäu HTTT trong kinh doanh Doanh nghieäp Doanh nghieäp caàn noå löïc vaøo naêm lónh vöïc kieán thöùc sau ñaây: • Khaùi nieäm caên baûn • Coâng ngheä • ÖÙng duïng • Phaùt trieån • Quaûn lyù Khaùi nieäm caên baûn Caùc khaùi nieäm coù tính chaát haønh vi vaø kyõ thuaät. Chöông 1, 2 vaø caùc chöông khaùc seõ cung caáp caùc kieán thöùc naøy. Coâng ngheä Ñoù laø phaàn cöùng, phaàn meàm, maïng, quaûn lyù cô sôû döõ lieäu, vaø caùc kyõ thuaät xöû lyù thoâng tin khaùc. Chöông 4 ñeán 7 vaø caùc chöông khaùc seõ cung caáp lónh vöïc kieán thöùc veà HTTT naøy. 4 Thanh Huøng
- 5. Chöông 1: Giôùi thieäu HTTT trong kinh doanh ÖÙng duïng Laø vieäc söû duïng caùc HTTT chính cho nghieäp vuï, cho quaûn lyù, vaø lôïi theá caïnh tranh cuûa xí nghieäp, bao goàm thöông maïi ñieän töû, hôïp taùc söû duïng Internet, Intranet, vaø Extranet ñöôïc ñeà caäp trong chöông 8 ñeán chöông 10. Phaùt trieån/Xaây döïng Ngöôøi duøng cuoái hay caùc chuyeân vieân tin hoïc söû duïng caùc phöông phaùp caên baûn xaây döïng caùc giaûi phaùp HTTT ñeå giaûi quyeát baøi toaùn kinh doanh. Chöông 3 giuùp baïn coù ñöôïc nhöõng kieán thöùc naøy. Quaûn lyù 5 Thanh Huøng
- 6. Chöông 1: Giôùi thieäu HTTT trong kinh doanh Laø thaùch thöùc veà maët hieäu quaû vaø ñaïo ñöùc cuûa vieäc quaûn lyù caùc nguoàn taøi nguyeân vaø chieán löôïc kinh doanh gaén lieàn vôùi vieäc söû duïng coâng ngheä thoâng tin ôû ngöôøi duøng cuoái, vaø xí nghieäp. Taøi nguyeân thoâng tin vaø coâng ngheä Laø con ngöôøi, phaàn cöùng, phaàn meàm, maïng thoâng tin vaø döõ lieäu. Töông lai cuûa ngöôøi duøng cuoái Baát cöù ngöôøi naøo söû duïng HTTT hay thoâng tin noù saûn xuaát ra laø ngöôøi duøng cuoái. Ngöôøi duøng cuoái thuoäc loaïi quaûn lyù laø caùc nhaø quaûn lyù, hay caùc nhaø chuyeân moân caáp ñoä quaûn lyù söû duïng HTTT. Töông lai cuûa xí nghieäp 6 Thanh Huøng
- 7. Chöông 1: Giôùi thieäu HTTT trong kinh doanh Heä thoáng thoâng tin coù noái maïng ngaøy nay giöõ vai troø quan troïng trong söï thaønh coâng cuûa xí nghieäp trong kinh doanh. Maïng Internet vaø töông töï Internet, hay Intranet, vaø caùc maïng noái giöõa caùc toå chöùc beân ngoaøi, goïi laø Extranet. Xaõ hoäi thoâng tin toaøn caàu Ngöôøi lao ñoäng coù kieán thöùc, nghóa laø nhöõng ngöôøi daønh haàu heát thôøi gian cho vieäc giao tieáp vaø hôïp taùc thaønh caùc ñoäi vaø caùc nhoùm laøm vieäc vaø taïo ra, söû duïng, vaø phaân phoái thoâng tin. Boán laøn soùng coâng ngheä thoâng tin 7 Thanh Huøng
- 8. Chöông 1: Giôùi thieäu HTTT trong kinh doanh Khía caïnh ñaïo ñöùc cuûa IT Baïn neân hieåu bieát veà traùch nhieäm ñaïo ñöùc Bieän phaùp coù trong vieäc söû duïng coâng ngheä thoâng theå söï tin: khoâng thích hôïp, voâ traùch nhieäm, gaây haïi cho caùc caù nhaân khaùc hay cho xaõ hoäi Thaùch thöùc lôùn cuûa xaõ hoäi thoâng tin toaøn caàu laø quaûn lyù caùc nguoàn taøi nguyeân thoâng tin sao cho moïi thaønh vieân trong xaõ hoäi ñeàu coù lôïi trong khi ñaùp öùng ñöôïc muïc tieâu chieán löôïc cuûa caùc toå chöùc vaø quoác gia. Thaønh coâng vaø thaát baïi vôùi IT 8 Thanh Huøng
- 9. Chöông 1: Giôùi thieäu HTTT trong kinh doanh 9 Thanh Huøng
- 10. Chöông 1: Giôùi thieäu HTTT trong kinh doanh Naêm lyù do chính ñeå Naêm lyù do chính daãn tôùi thaát thaønh coâng baïi • Gaén lieàn vôùi ngöôøi • Khoâng gaén lieàn vôùi ngöôøi söû duïng söû duïng • Söï hoã trôï cuûa Ban • Caùc yeâu caàu vaø ñaëc taû giaùm ñoác khoâng ñaày ñuû • Baûng keâ yeâu caàu roõ • Thay ñoåi caùc yeâu caàu vaø raøng ñaëc taû • Laäp keá hoaïch thích hôïp • Thieáu söï hoã trôï cuûa ban giaùm ñoác 10 Thanh Huøng
- 11. Chöông 1: Giôùi thieäu HTTT trong kinh doanh • Mong ñôïi thöïc teá • Thieáu khaû naêng veà kyõ thuaät 11 Thanh Huøng
- 12. Chöông 1: Giôùi thieäu HTTT trong kinh doanh Taïi sao caùc döï aùn phaùt trieån coâng ngheä thoâng tin thaønh coâng hay thaát baïi Phaàn 2: TAÏI SAO CAÙC DOANH NGHIEÄP CAÀN COÂNG NGHEÄ THOÂNG TIN Caùc vai troø cô baûn cuûa HTTT HTTT thöïc hieän ba vai troø quan troïng trong baát kyø moät toå chöùc naøo: • Hoã trôï nghieäp vuï kinh doanh • Hoã trôï vieäc ra quyeát ñònh cuûa nhaø quaûn lyù • Hoã trôï cho lôïi theá caïnh tranh chieán löôïc 12 Thanh Huøng
- 13. Chöông 1: Giôùi thieäu HTTT trong kinh doanh Heä thoáng thoâng tin xöû lyù baùn haøng Söï gia taêng giaù trò cuûa coâng ngheä thoâng tin Toác ñoä thay ñoåi nhanh choùng cuûa moâi tröôøng kinh doanh ngaøy nay ñaõ laøm cho HTTT laø thaønh phaàn quan troïng giuùp xí nghieäp duy trì ñích nhaém ñeå ñaït ñöôïc muïc tieâu kinh doanh. Noái maïng caùc maùy tính 13 Thanh Huøng
- 14. Chöông 1: Giôùi thieäu HTTT trong kinh doanh Noái maïng caùc maùy tính laø moät trong caùc khuynh höôùng quan troïng nhaát trong coâng ngheä thoâng tin. Trong vaøi heä thoáng client/server, maùy tính côõ trung hay maùy lôùn (Mainframe) coù theå hoaït ñoäng nhö caùc sieâu server. Chuùng ta seõ thaûo luaän maïng client/server theâm ôû chöông 6. Heä thoáng maùy tính trong heä client/server Chuùng ta seõ thaûo luaän theâm caùc maùy tính noái maïng vaø maïng maùy tính trong chöông 4. Noái maïng caùc xí nghieäp 14 Thanh Huøng
- 15. Chöông 1: Giôùi thieäu HTTT trong kinh doanh Caùc doanh nghieäp ñang trôû thaønh caùc xí nghieäp noái maïng vôùi nhau. Internet hay maïng töông töï Internet-trong xí nghieäp (intranet), giöõa moät xí nghieäp vaø ñoái taùc buoân baùn cuûa noù (extranet), vaø caùc maïng khaùc. Thöông maïi ñieän töû laø vieäc mua, baùn, tieáp thò, vaø dòch vuï cuûa caùc saûn phaåm, dòch vuï, vaø thoâng tin nhôø vaøo nhieàu maïng maùy tính khaùc nhau. Caùc heä thoáng hôïp taùc xí nghieäp gaén lieàn vôùi caùc coâng cuï phaàn meàm nhoùm ñeå hoã trôï giao tieáp, ñieàu phoái, vaø hôïp taùc giöõa caùc thaønh vieân cuûa caùc ñoäi, nhoùm laøm vieäc coù noái keát maïng vôùi nhau. Toaøn caàu hoùa vaø coâng ngheä thoâng tin Nhieàu coâng ty ñang trong quaù trình toaøn caàu hoùa nhôø söï phaùt trieån cuûa coâng ngheä thoâng tin. 15 Thanh Huøng
- 16. Chöông 1: Giôùi thieäu HTTT trong kinh doanh Toå chöùc laïi quaù trình kinh doanh Toå chöùc laïi (reengineering) laø suy nghó laïi veà caên baûn vaø thieát keá laïi taän goác reã quaù trình xöû lyù kinh doanh ñeå ñaït ñöôïc söï caûi thieän coù aán töôïng, nhö chi phí, chaát löôïng, dòch vuï, vaø toác ñoä. Do ñoù, reengineering ñaët laïi vaán ñeà “caùch maø chuùng ta laøm kinh doanh”. Öu theá caïnh tranh baèng coâng ngheä thoâng tin Caùc heä thoáng thoâng tin chieán löôïc söû duïng coâng ngheä thoâng tin ñeå phaùt trieån saûn phaåm, dòch vuï, quaù trình xöû lyù, vaø caùc khaû naêng cho coâng ty moät lôïi theá chieán löôïc so vôùi caùc theá löïc caïnh tranh maø noù phaûi ñoái ñaàu trong kinh doanh. • Chieán löôïc veà giaù • Chieán löôïc söï khaùc bieät • Chieán löôïc ñoåi môùi 16 Thanh Huøng
- 17. Chöông 1: Giôùi thieäu HTTT trong kinh doanh Toùm taét chöông 1 1) Taïi sao HTTT laø quan troïng? Moät söï hieåu bieát vieäc söû duïng coù hieäu quaû vaø coù traùch nhieäm caùc Heä Thoáng vaø coâng ngheä thoâng tin laø quan troïng ñoái vôùi nhaø quaûn lyù vaø caùc coâng nhaân coù kieán thöùc kinh doanh khaùc trong xaõ hoäi thoâng tin toaøn caàu ngaøy nay. Caùc HTTT giöõ vai troø quan troïng trong hoã trôï nghieäp vuï kinh doanh, quaûn lyù hieäu quaû, vaø thaønh coâng chieán löôïc cuûa caùc doanh nghieäp vaø caùc toå chöùc khaùc buoäc phaûi hoaït ñoäng trong moâi tröôøng kinh doanh toaøn caàu. Do ñoù, lónh vöïc HTTT ñaõ trôû thaønh lónh vöïc chöùc naêng chuû yeáu cuûa quaûn trò kinh doanh. 2) Taïi sao caùc doanh nghieäp caàn coâng ngheä thoâng tin? 17 Thanh Huøng
- 18. Chöông 1: Giôùi thieäu HTTT trong kinh doanh Caùc HTTT thöïc hieän ba vai troø quan troïng trong caùc coâng ty kinh doanh: hoã trôï nghieäp vuï cho caùc toå chöùc, ra quyeát ñònh veà quaûn lyù, vaø taïo ra lôïi theá chieán löôïc. CNTT cuõng ñaõ trôû thaønh moät thaønh phaàn khoâng theå thieáu trong nhieàu chieán löôïc chính maø caùc doanh nghieäp ñang thöïc hieän ñeå ñaùp öùng laïi caùc thaùch thöùc trong moät moâi tröôøng kinh doanh ñang thay ñoåi nhanh choùng. Taát caû bao goàm noái maïng xí nghieäp, toaøn caàu hoùa, toå chöùc laïi quaù trình kinh doanh, vaø söû duïng coâng ngheä thoâng tin ñeå ñaït ñöôïc lôïi theá caïnh tranh chieán löôïc. 18 Thanh Huøng
- 19. Chöông 2: Khaùi nieäm caên baûn veà caùc HTTT Khaùi nieäm caên baûn veà caùc Heä thoáng thoâng tin Muïc tieâu: 1. Xaùc ñònh vaø cho ví duï veà caùc thaønh phaàn vaø chöùc naêng cuûa khaùi nieäm toång quaùt veà heä thoáng. 2. Cung caáp caùc ví duï veà caùc thaønh phaàn cuûa caùc HTTT thöïc teá. Minh hoïa cho thaáy trong moät HTTT, con ngöôøi söû duïng taøi nguyeân phaàn cöùng, phaàn meàm, döõ lieäu vaø maïng ñeå thöïc hieän nhaäp döõ lieäu, xöû lyù, xuaát keát quaû, löu tröõ, vaø caùc hoaït ñoäng ñieàu khieån bieán ñoåi döõ lieäu thaønh saûn phaåm thoâng tin. 19 Thanh Huøng
- 20. Chöông 2: Khaùi nieäm caên baûn veà caùc HTTT 3. Cung caáp nhieàu loaïi ví duï veà HTTT chính töø kinh nghieäm cuûa caùc toå chöùc kinh doanh trong thöïc teá. 20 Thanh Huøng
- 21. Chöông 2: Khaùi nieäm caên baûn veà caùc HTTT Phaàn 1: Khaùi nieäm HTTT caên baûn Caùc khaùi nieäm heä thoáng Heä thoáng laø gì? Heä thoáng coù theå ñöôïc ñònh nghóa ñôn giaûn laø moät nhoùm caùc phaàn töû taïo thaønh moät theå thoáng nhaát. Heä thoáng laø moät nhoùm caùc thaønh phaàn coù lieân quan cuøng laøm vieäc vôùi nhau höôùng veà muïc tieâu chung baèng caùch tieáp nhaän ñaàu vaøo (Input) vaø saûn xuaát ñaàu ra (Output) trong moät quaù trình bieán ñoåi coù toå chöùc. Heä thoáng nhö theá (ñoâi khi goïi laø heä thoáng ñoäng) coù 3 thaønh phaàn hay 3 chöùc naêng töông taùc cô baûn: • Ñaàu vaøo (Input) gaén lieàn vôùi vieäc thu thaäp döõ lieäu ñöa vaøo heä thoáng xöû lyù • Xöû lyù (Processing) gaén lieàn vôùi quaù trình bieán ñoåi ñaàu vaøo thaønh ñaàu ra 21 Thanh Huøng
- 22. Chöông 2: Khaùi nieäm caên baûn veà caùc HTTT • Ñaàu ra (Output) gaén lieàn vôùi vieäc chuyeån caùc phaàn töû ñaõ ñöôïc taïo ra bôûi quaù trình bieán ñoåi tôùi ñích cuoái cuøng Thí duï: Heä thoáng cheá taïo tieáp nhaän nguyeân vaät lieäu (input) vaø saûn xuaát ra thaønh phaåm (output). Heä thoáng thoâng tin cuõng laø moät heä thoáng tieáp nhaän taøi nguyeân (döõ lieäu) vaø xöû lyù chuùng thaønh saûn phaåm (thoâng tin) Heä thoáng cheá taïo naøy minh hoïa nhieàu thaønh phaàn cuûa nhieàu kieåu heä thoáng Phaûn hoài vaø ñieàu khieån 22 Thanh Huøng
- 23. Chöông 2: Khaùi nieäm caên baûn veà caùc HTTT • Phaûn hoài laø döõ lieäu veà keát quaû thöïc hieän cuûa heä thoáng. Chaúng haïn döõ lieäu veà keát quaû baùn haøng laø Feedback ñoái vôùi ngöôøi quaûn lyù baùn haøng • Ñieàu khieån noùi ñeán vieäc giaùm saùt vaø ñaùnh giaù phaûn hoài ñeå xaùc ñònh xem heä thoáng coù hoaït ñoäng höôùng tôùi hoaøn thaønh muïc tieâu hay khoâng. Caùc ñaëc tröng heä thoáng khaùc Heä thoáng con Heä thoáng môû Heä thoáng thích nghi. Caùc thaønh phaàn cuûa moät heä thoáng thoâng tin • Con ngöôøi, phaàn cöùng, phaàn meàm, döõ lieäu, vaø maïng laø naêm taøi nguyeân caên baûn cuûa HTTT • Taøi nguyeân con ngöôøi bao goàm ngöôøi duøng cuoái vaø chuyeân gia IS, taøi nguyeân 23 Thanh Huøng
- 24. Chöông 2: Khaùi nieäm caên baûn veà caùc HTTT phaàn cöùng goàm maùy moùc vaø phöông tieän, taøi nguyeân phaàn meàm goàm caû chöông trình vaø thuû tuïc, taøi nguyeân döõ lieäu coù theå bao goàm döõ lieäu vaø cô sôû kieán thöùc, vaø taøi nguyeân maïng bao goàm phöông tieän truyeàn thoâng vaø maïng • Taøi nguyeân döõ lieäu ñöôïc bieán ñoåi bôûi quaù trình xöû lyù thoâng tin thaønh nhieàu daïng saûn phaåm thoâng tin khaùc nhau cho ngöôøi duøng cuoáiQuaù trình xöû lyù thoâng tin bao goàm vieäc nhaäp, xöû lyù, xuaát, löu tröõ, vaø caùc hoaït ñoäng ñieàu khieån Taøi nguyeân HTTT Taøi nguyeân con ngöôøi Caùc chuyeân gia—Nhaø phaân tích heä thoáng, laäp trình vieân, nhaân vieân ñieàu haønh maùy tính Ngöôøi duøng cuoái—Nhöõng ngöôøi coøn laïi söû duïng HTTT Taøi nguyeân phaàn cöùng Maùy moùc—maùy tính, maøn hình, oå ñóa töø, maùy 24 Thanh Huøng
- 25. Chöông 2: Khaùi nieäm caên baûn veà caùc HTTT in, maùy queùt Phöông tieän—Ñóa meàm, baêng töø, ñóa quang, theû töø, maãu taøi lieäu Taøi nguyeân phaàn meàm Chöông trình—Chöông trình heä ñieàu haønh, baûng tính, xöû lyù vaên baûn, chöông trình tính löông Thuû tuïc—thuû tuïc nhaäp döõ lieäu, söûa chöõa loãi, phaân phoái hoùa ñôn thanh toaùn Taøi nguyeân döõ lieäu Caùc moâ taû saûn phaåm, baûn ghi khaùch haøng, hoà sô nhaân vieân, cô sôû döõ lieäu toàn kho Taøi nguyeân maïng Phöông tieän truyeàn thoâng, boä xöû lyù truyeàn thoâng, phaàn meàm truy xuaát vaø ñieàu khieån maïng Saûn phaåm thoâng tin Caùc baùo caùo vaø taøi lieäu kinh doanh söû duïng keát xuaát daïng text vaø ñoà hoïa, ñaùp öùng aâm thanh vaø maãu bieåu. Taøi nguyeân phaàn cöùng Phaàn cöùng goàm: 25 Thanh Huøng
- 26. Chöông 2: Khaùi nieäm caên baûn veà caùc HTTT • Heä thoáng maùy tính, goàm boä xöû lyù trung taâm chöùa boä vi xöû lyù, vaø nhieàu thieáât bò ngoaïi vi ñöôïc noái keát. Chaúng haïn nhö heä thoáng maùy vi tính, maùy tính côõ vöøa, vaø heä thoáng maùy tính lôùn-mainframe • Thieát bò ngoaïi vi, nhö baøn phím, con chuoät ñeå nhaäp döõ lieäu vaø ra leänh, maøn hình, maùy in, ñóa töø hay ñóa quang ñeå löu tröõ caùc taøi nguyeân thoâng tin Taøi nguyeân phaàn meàm • Phaàn meàm heä thoáng, nhö chöông trình heä ñieàu haønh, ñieàu khieån vaø hoã trôï caùc hoaït ñoäng cuûa heä thoáng maùy tính • Phaàn meàm öùng duïng, laø caùc chöông trình ñieàu khieån vieäc xöû lyù cho caùch duøng maùy tính cuï theå cuûa ngöôøi duøng cuoái. Thí duï, chöông trình phaân tích baùn haøng, chöông trình traû löông, vaø chöông trình xöû lyù vaên baûn • Thuû tuïc, vaän haønh caùc höôùng daãn cho con ngöôøi söû duïng HTTT. 26 Thanh Huøng
- 27. Chöông 2: Khaùi nieäm caên baûn veà caùc HTTT Taøi nguyeân döõ lieäu Döõ lieäu coù theå ôû nhieàu daïng, kieåu chöõ vaø soá truyeàn thoáng vaø caùc kí töï khaùc moâ taû caùc giao dòch kinh doanh vaø caùc bieán coá hay thöïc theå khaùc. Döõ lieäu daïng vaên baûn goàm caùc caâu vaø ñoaïn vaên ñöôïc duøng trong taøi lieäu vieát; döõ lieäu hình aûnh, nhö caùc hình ñoà hoïa; vaø döõ lieäu aâm thanh, tieáng noùi con ngöôøi vaø caùc aâm thanh khaùc, cuõng laø nhöõng daïng döõ lieäu quan troïng. Phaân bieät döõ lieäu vaø thoâng tin. Töø döõ lieäu daïng soá nhieàu cuûa datum, nhìn chung töø data (döõ lieäu) duøng cho caû daïng soá ít laãn soá nhieàu. Döõ lieäu laø söï kieän coøn thoâ sô hay chæ laø caùc quan saùt, caùc hieän töôïng vaät lyù hay giao dòch kinh doanh. Döõ lieäu laø söï ño löôøng khaùch quan caùc thuoäc tính (ñaëc ñieåm) cuûa thöïc theå nhö con ngöôøi, nôi choán, söï vaät, vaø bieán coá. 27 Thanh Huøng
- 28. Chöông 2: Khaùi nieäm caên baûn veà caùc HTTT Thoâng tin laø döõ lieäu ñaõ ñöôïc ñoåi thaønh caùi coù ích vaø coù yù nghóa ñoái vôùi ngöôøi duøng cuoái. Do ñoù, döõ lieäu thöôøng chòu theâm quaù trình xöû lyù coäng theâm giaù trò (data processing hay information processing): 35 000 VNÑ 12 ñv Ngöôøi baùn: Taâm 12 000 VNÑ Taâm Vuøng: Saigon Xöû lyù Saigon döõ 100 000 VNÑ 100 ñv Doanh soá hieän taïi: lieäu 147 ñv = 147 000 VNÑ Söï bieán ñoåi döõ lieäu thaønh thoâng tin Taøi nguyeân maïng Taøi nguyeân maïng goàm coù: • Phöông tieän truyeàn thoâng, goàm caùp xoaén ñoâi, caùp ñoàng truïc, caùp quang, heä thoáng vi ba, heä thoáng veä tinh vieãn thoâng • Hoã trôï maïng, goàm con ngöôøi, phaàn cöùng, phaàn meàm, vaø döõ lieäu tröc tieáp hoã trôï hoaït ñoäng vaø söû duïng maïng truyeàn thoâng. 28 Thanh Huøng
- 29. Chöông 2: Khaùi nieäm caên baûn veà caùc HTTT Boä xöû lyù truyeàn thoâng goàm modem vaø boä xöû lyù noái keát, vaø caùc phaàn meàm ñieàu khieån truyeàn thoâng nhö heä ñieàu haønh maïng vaø boä trình duyeät Internet. Caùc hoaït ñoäng HTTT Caùc hoaït ñoäng cô baûn cuûa HTTT trong kinh doanh. Nhaäp vaøo. Queùt maõ vaïch treân haøng hoùa Xöû lyù. Tính löông, thueá, vaø caùc khaáu tröø löông khaùc Xuaát. Taïo ra baûng baùo caùo vaø keát quaû baùn haøng Löu tröõ. Chöùa caùc baûn ghi veà khaùch haøng, nhaân vieân, vaø saûn phaåm Ñieàu khieån. Taïo ra tín hieäu aâm thanh bieåu thò vieäc nhaäp ñuùng döõ lieäu baùn haøng 29 Thanh Huøng
- 30. Chöông 2: Khaùi nieäm caên baûn veà caùc HTTT Ñaùnh giaù chaát löôïng thoâng tin Caùc thuoäc tính cuûa saûn phaåm thoâng tin chaát löôïng cao Nhaän dieän heä thoáng thoâng tin Ñeå nhaän dieän HTTT baïn phaûi xaùc ñònh ñöôïc: 30 Thanh Huøng
- 31. Chöông 2: Khaùi nieäm caên baûn veà caùc HTTT • Taøi nguyeân con ngöôøi, phaàn cöùng, phaàn meàm, döõ lieäu, vaø maïng maø HTTT söû duïng • Loaïi saûn phaåm thoâng tin do chuùng taïo ra • Caùch chuùng nhaäp döõ lieäu, xöû lyù, xuaát keát quaû, löu tröõ, vaø caùc hoaït ñoäng ñieàu khieån • Chuùng hoã trôï nghieäp vuï kinh doanh, ra quyeát ñònh veà quaûn lyù, ñaït ñöôïc lôïi theá caïnh tranh nhö theá naøo Phaàn 2: Sô löôïc veà HTTT Caùc loaïi HTTT Phaân loaïi caùc HTTT theo hoaït ñoäng vaø theo quaûn lyù 31 Thanh Huøng
- 32. Chöông 2: Khaùi nieäm caên baûn veà caùc HTTT Heä hoã trôï hoaït ñoäng/nghieäp vuï Vai troø cuûa heä hoã trôï hoaït ñoäng cuûa coâng ty kinh doanh nhaèm xöû lyù coù hieäu quaû caùc giao dòch kinh doanh, ñieàu khieån caùc quaù trình kyõ thuaät, hoã trôï truyeàn thoâng vaø hôïp taùc xí nghieäp, vaø caäp nhaät cô sôû döõ lieäu coâng ty. Heä thoáng xöû lyù giao dòch Heä thoáng xöû lyù giao dòch xöû lyù caùc giao dòch theo hai caùch cô baûn. Theo caùch xöû lyù boù, döõ lieäu giao dòch ñöôïc tích luõy trong moät khoaûng thôøi gian vaø ñöôïc xöû lyù ñònh kyø. Theo caùch xöû lyù 32 Thanh Huøng
- 33. Chöông 2: Khaùi nieäm caên baûn veà caùc HTTT töùc thôøi, döõ lieäu ñöôïc xöû lyù töùc thì sau khi giao dòch xaûy ra. Heä thoáng kieåm soaùt quaù trình Heä thoáng hôïp taùc xí nghieäp Heä thoáng hôïp taùc xí nghieäp laø HTTT söû duïng nhieàu coâng ngheä thoâng tin ñeå giuùp con ngöôøi cuøng laøm vieäc vôùi nhau. Heä thoáng hôïp taùc xí nghieäp giuùp chuùng ta hôïp taùc—ñeå giao tieáp yù töôûng, chia seû taøi nguyeân, vaø ñieàu phoái caùc noã löïc coâng vieäc coù tính phoái hôïp giöõa caùc thaønh vieân trong caùc nhoùm döï aùn, vaø caùc nhoùm laøm vieäc khaùc. Heä hoã trôï quaûn lyù Cung caáp thoâng tin vaø hoã trôï vieäc ra quyeát ñònh cho caùc caáp vaø caùc kieåu nhaø quaûn lyù khaùc nhau laø nhieäm vuï phöùc taïp. Tuøy theo traùch nhieäm cuûa ngöôøi duøng cuoái laø nhaø quaûn lyù, 33 Thanh Huøng
- 34. Chöông 2: Khaùi nieäm caên baûn veà caùc HTTT trong thöïc teá coù caùc loaïi heä thoáng thoâng tin khaùc nhau: (1) HTTTQL (MIS), (2) Heä hoã trôï quyeát ñònh, (3) Heä thoâng tin cho giaùm ñoác. Loaïi HTTT Ñaëc ñieåm Heä quaûn lyù kieán Kieán thöùc-töø ngöôøi lao ñoäng thöùc coù kieán thöùc Heä chuyeân gia Kieán thöùc-töø caùc chuyeân gia Heä hoã trôï quyeát Caùc quyeát ñònh-hoã trôï töông ñònh taùc Heä thoâng tin giaùm Thoâng tin-cho giaùm ñoác vaø ñoác nhöõng ngöôøi khaùc Heä thoáng thoâng tin Thoâng tin-cho ngöôøi duøng cuoái quaûn lyù laø nhaø quaûn lyù Heä xöû lyù giao dòch Döõ lieäu-töø caùc hoaït ñoäng kinh doanh Ñaëc ñieåm cuûa caùc loaïi HTTT khaùc nhau 34 Thanh Huøng
- 35. Chöông 2: Khaùi nieäm caên baûn veà caùc HTTT Heä hoã trôï giaùm ñoác cung caáp thoâng tin cho laõnh ñaïo vôùi hình thöùc deã söû duïng Caùc loaïi HTTT khaùc Ñoù laø caùc heä chuyeân gia, heä quaûn lyù kieán thöùc, heä thoâng tin chieán löôïc, vaø heä thoáng thoâng tin kinh doanh. Heä chuyeân gia Heä chuyeân gia laø HTTT döïa treân cô sôû tri thöùc; nghóa laø noù söû duïng kieán thöùc veà moät laõnh vöïc cuï theå ñeå hoaït ñoäng nhö moät nhaø tö vaán chuyeân nghieäp ñoái vôùi ngöôøi söû duïng. Caùc thaønh phaàn cuûa heä chuyeân gia laø cô sôû kieán thöùc vaø phaàn meàm thöïc hieän keát luaän döïa treân kieán thöùc vaø cho caùc caâu traû lôøi ñoái vôùi caùc caâu hoûi cuûa ngöôøi söû duïng. Heä quaûn lyù kieán thöùc 35 Thanh Huøng
- 36. Chöông 2: Khaùi nieäm caên baûn veà caùc HTTT Heä quaûn lyù kieán thöùc giuùp ngöôøi lao ñoäng coù kieán thöùc taïo ra, toå chöùc, vaø chia seû kieán thöùc kinh doanh quan troïng baát cöù choã naøo vaø baát cöù khi naøo caàn ñeán. Heä thoâng tin chieán löôïc Laø HTTT hoã trôï vaø quyeát dònh vò trí caïnh tranh vaø chieán löôïc cuûa xí nghieäp. Heä thoâng tin kinh doanh Heä thoâng tin kinh doanh caàn thieát cho taát caû caùc hoaït ñoäng keá toaùn, taøi chính, quaûn lyù nguoàn nhaân löïc, tieáp thò, vaø quaûn lyù kinh doanh. HTTT tích hôïp Laø heä thoáng thoâng tin chöùc naêng ñan cheùo cung caáp nhieàu chöùc naêng. Heä hoã trôï nghieäp vuï xöû lyù döõ lieäu taïo ra töø caùc 36 Thanh Huøng
- 37. Chöông 2: Khaùi nieäm caên baûn veà caùc HTTT nghieäp vuï kinh doanh Caùc loaïi chính: • Heä xöû lyù giao dòch xöû lyù döõ lieäu laø keát quaû cuûa caùc giao dòch kinh doanh, caäp nhaät CSDL, vaø taïo ra caùc chöùng töø nghieäp vuï • Heä kieåm soaùt quaù trình giaùm saùt vaø kieåm tra caùc quaù trình kyõ thuaät • Heä hôïp taùc xí nghieäp hoã trôï giao tieáp, vaø hôïp taùc ñoäi, nhoùm laøm vieäc vaø xí nghieäp Heä hoã trôï quaûn lyù cung caáp thoâng tin vaø hoã trôï caàn thieát cho vieäc ra quyeát ñònh hieäu quaû cuûa nhaø quaûn lyù. Caùc loaïi chính: • Heä thoáng thoâng tin quaûn lyù (MIS) cung caáp thoâng tin theo daïng baùo caùo qui ñònh tröôùc vaø keát xuaát cho nhaø quaûn lyù • Heä hoã trôï quyeát ñònh cung caáp söï hoã trôï töông taùc cho nhaø quaûn lyù ra quyeát ñònh • Heä thoâng tin giaùm ñoác cung caáp caùc thoâng tin quan troïng ñöôïc thay ñoåi theo nhu caàu thoâng tin cuûa laõnh ñaïo Caùc loaïi HTTT khaùc coù theå hoã trôï hoaëc nghieäp vuï, quaûn lyù, hoaëc caùc öùng duïng chieán löôïc. Caùc 37 Thanh Huøng
- 38. Chöông 2: Khaùi nieäm caên baûn veà caùc HTTT loaïi chính: • Heä chuyeân gia laø heä döïa treân cô sôû tri thöùc cung caáp lôøi khuyeân hôïp lyù vaø hoaït ñoäng nhö nhaø tö vaán ñoái vôùi ngöôøi söû duïng • Heä quaûn lyù tri thöùc laø heä döïa treân kieán thöùc hoã trôï vieäc taïo ra, toå chöùc, vaø phoå bieán kieán thöùc kinh doanh trong xí nghieäp • Heä thoâng tin chieán löôïc cung caáp cho coâng ty caùc saûn phaåm chieán löôïc, dòch vuï, vaø caùc tieän ích cho öu theá caïnh tranh • Heä thoâng tin kinh doanh hoã trôï caùc öùng duïng nghieäp vuï hay quaûn lyù veà caùc chöùc naêng kinh doanh cuûa xí nghieäp. Toùm taét caùc loaïi HTTT 38 Thanh Huøng
- 39. Chöông 2: Khaùi nieäm caên baûn veà caùc HTTT Toùm taét chöông 2 1) Caùc khaùi nieäm heä thoáng Heä thoáng laø moät nhoùm caùc thaønh phaàn coù lieân quan vôùi nhau hoaït ñoäng ñeå ñaït ñöôïc muïc tieâu chung baèng caùch chaáp nhaän ñaàu vaøo vaø taïo ñöôïc ñaàu ra trong moät quaù trình bieán ñoåi coù toå chöùc. Döõ lieäu phaûn hoài (Feedback) laø döõ lieäu veà keát quaû thöïc hieän cuûa heä thoáng. Kieåm soaùt (Control) laø thaønh phaàn giaùm saùt, ñaùnh giaù döõ lieäu phaûn hoài vaø thöïc hieän nhöõng ñieàu chænh caàn thieát ñoái vôùi ñaàu vaøo (Input) vaø caùc thaønh phaàn xöû lyù nhaèm ñaûm baûo ñaàu ra thích hôïp. 2) Caùc khaùi nieäm heä thoáng thoâng tin Moät HTTT söû duïng caùc taøi nguyeân con ngöôøi, phaàn cöùng, phaàn meàm, döõ lieäu, vaø maïng ñeå thöïc hieän nhaäp döõ lieäu, xöû lyù, xuaát keát quaû, löu tröõ, vaø caùc hoaït ñoäng ñieàu khieån bieán taøi 39 Thanh Huøng
- 40. Chöông 2: Khaùi nieäm caên baûn veà caùc HTTT nguyeân laø döõ lieäu thaønh saûn phaåm thoâng tin. Tröôùc tieân döõ lieäu ñöôïc thu thaäp vaø chuyeån thaønh daïng phuø hôïp cho quaù trình xöû lyù (Input). Keá tieáp, döõ lieäu ñöôïc xöû lyù vaø bieán thaønh thoâng tin (quaù trình xöû lyù-processing), ñöôïc löu tröõ ñeå duøng sau naøy (löu tröõ-storage), hay truyeàn thoâng vôùi ngöôøi söû duïng cuoái cuøng (output) tuøy thuoäc vaøo caùc thuû tuïc xöû lyù thích hôïp (kieåm soaùt-control). 3) Caùc taøi nguyeân vaø saûn phaåm HTTT Taøi nguyeân phaàn cöùng bao goàm maùy moùc vaø phöông tieän ñöôïc söû duïng trong quaù trình xöû lyù thoâng tin. Taøi nguyeân phaàn meàm bao goàm caùc leänh chöông trình (program) vaø caùc leänh daønh cho con ngöôøi (thuû tuïc-procedure).Taøi nguyeân con ngöôøi goàm caùc chuyeân gia vaø ngöôøi söû duïng HTTT. Taøi nguyeân döõ lieäu bao goàm caùc daïng döõ lieäu khaùc nhau nhö chöõ vaø soá, vaên baûn, hình aûnh, video, aâm thanh vaø caùc daïng khaùc. Taøi 40 Thanh Huøng
- 41. Chöông 2: Khaùi nieäm caên baûn veà caùc HTTT nguyeân maïng bao goàm caùc phöông tieän truyeàn thoâng, vaø hoã trôï maïng. Saûn phaåm thoâng tin do HTTT taïo ra coù theå coù nhieàu daïng khaùc nhau, bao goàm caùc baùo caùo giaáy, hieån thò treân maøn hình, taøi lieäu ña phöông tieän, thoâng baùo ñieän töû, hình ñoà hoïa, vaø caùc traû lôøi baèng tieáng noùi. 4) Caùc loaïi HTTT Caùc loaïi HTTT chính bao goàm heä hoã trôï taùc vuï, nhö Heä xöû lyù giao dòch, Heä kieåm soaùt quaù trình, Heä hôïp taùc giöõa caùc xí nghieäp, vaø Heä hoã trôï quaûn lyù, nhö Heä thoáng thoâng tin quaûn lyù, Heä hoã trôï quyeát ñònh, vaø Heä thoáng thoâng tin thöïc hieän. Caùc loaïi chính khaùc laø Heä chuyeân gia, Heä quaûn lyù kieán thöùc, Heä thoáng thoâng tin chieán löôïc, vaø Heä thoáng thoâng tin kinh doanh. Tuy nhieân, trong thöïc teá, söï phaân loaïi coù tính chaát khaùi nieäm naøy ñöôïc keát hôïp thaønh caùc HTTT chöùc naêng ñan cheùo nhau, cung caáp thoâng tin vaø hoã trôï quyeát ñònh cho Ban giaùm ñoác vaø 41 Thanh Huøng
- 42. Chöông 2: Khaùi nieäm caên baûn veà caùc HTTT cuõng thöïc hieän caùc hoaït ñoäng xöû lyù thoâng tin taùc vuï. 42 Thanh Huøng
- 43. Chöông 3: Giaûi quyeát baøi toaùn kinh doanh baèng HTTT Giaûi quyeát baøi toaùn kinh doanh baèng HTTT 43 Thanh Huøng
- 44. Chöông 3: Giaûi quyeát baøi toaùn kinh doanh baèng HTTT Muïc tieâu: 4. Moâ taû vaø cho caùc ví duï minh hoïa töøng böôùc phöông phaùp heä thoáng ñeå giaûi quyeát vaán ñeà vaø chu kyø phaùt trieån heä thoáng thoâng tin 5. Giaûi thích vaán ñeà kyõ thuaät heä thoáng nhôø maùy tính hoã trôï aûnh höôûng tôùi quaù trình phaùt trieån caùc HTTT ñoái vôùi ngöôøi duøng cuoái vaø chuyeân gia HTTT nhö theá naøo 6. Söû duïng phöông phaùp heä thoáng, quaù trình phaùt trieån HTTT, moâ hình caùc thaønh phaàn HTTT töø chöông hai (caùc böôùc cô baûn giaûi quyeát vaán ñeà) ñeå ñeà ra caùc giaûi phaùp HTTT ñoái vôùi baøi toaùn kinh doanh ñôn giaûn 44 Thanh Huøng
- 45. Chöông 3: Giaûi quyeát baøi toaùn kinh doanh baèng HTTT Phaàn 1: Tieáp caän heä thoáng ñeå giaûi quyeát vaán ñeà Tieáp caän heä thoáng Laø söû duïng phöông phaùp heä thoáng ñeå xaùc ñònh vaán ñeà vaø caùc cô hoäi vaø phaùt trieån caùc giaûi phaùp. Vieäc nghieân cöùu moät baøi toaùn vaø hình thaønh giaûi phaùp gaén lieàn vôùi caùc hoaït ñoäng coù lieân quan vôùi nhau sau ñaây: 1. Nhaän daïng vaø xaùc ñònh vaán ñeà hay cô hoäi baèng caùch söû duïng caùch suy nghó heä thoáng 2. Phaùt trieån vaø ñaùnh giaù caùc giaûi phaùp heä thoáng coù theå thay theá cho nhau 3. Choïn giaûi phaùp heä thoáng ñaùp öùng toát nhaát caùc yeâu caàu cuûa baïn 4. Thieát keá giaûi phaùp heä thoáng ñaõ choïn 5. Thöïc hieän vaø ñaùnh giaù thaønh coâng cuûa heä thoáng ñaõ thieát keá 45 Thanh Huøng
- 46. Chöông 3: Giaûi quyeát baøi toaùn kinh doanh baèng HTTT Xaùc ñònh Xaùc ñònh vaán ñeà hay cô hoäi baèng vaán ñeà caùch söû duïng caùch suy nghó heä Phaùt Phaùt trieån vaø ñaùnh giaù caùc giaûi trieån caùc giaûi phaùp phaùp heä thoáng coù theå thay ñoåi thay theá Choïn Choïn giaûi phaùp heä thoáng ñaùp giaûi öùng toát nhaát caùc yeâu caàu cuûa phaùp Thieát keá Thieát keá giaûi phaùp heä thoáng ñaõ giaûi phaùp choïn Thöïc hieän Thöïc hieän vaø ñaùnh giaù thaønh giaûi coâng cuûa heä thoáng ñaõ thieát keá phaùp Phöông phaùp heä thoáng ñeå giaûi quyeát vaán ñeà 46 Thanh Huøng
- 47. Chöông 3: Giaûi quyeát baøi toaùn kinh doanh baèng HTTT Caùc vaán ñeà vaø cô hoäi ñöôïc xaùc ñònh ôû böôùc 1 cuûa phöông phaùp/tieáp caän heä thoáng. Moät vaán ñeà coù theå ñöôïc xaùc ñònh nhö laø moät ñieàu kieän caên baûn gaây ra keát quaû khoâng mong muoán. Moät cô hoäi laø moät ñieàu kieän caên baûn theå hieän tieàm naêng ñaït ñöôïc keát quaû mong muoán. 47 Thanh Huøng
- 48. Chöông 3: Giaûi quyeát baøi toaùn kinh doanh baèng HTTT Caùch suy nghó heä thoáng Caùi coát loûi cuûa caùch suy nghó heä thoáng laø “seeing the forest and the trees” (nhìn thaáy caû röøng vaø caây) trong baát cöù tình huoáng naøo baèng caùch: • Nhìn thaáy roõ caùc moái lieân heä laãn nhau trong caùc heä thoáng chöù khoâng phaûi chæ nhìn thaáy caùc chuoãi maéc xích nguyeân nhaân vaø haäu quûa moãi khi caùc bieán coá xaûy ra. 48 Thanh Huøng
- 49. Chöông 3: Giaûi quyeát baøi toaùn kinh doanh baèng HTTT • Thaáy roõ caùc quaù trình xöû lyù thay ñoåi trong caùc heä thoáng chöù khoâng phaûi chæ nhìn thaáy caùc “snapshots” cuï theå moãi khi caùc thay ñoåi xaûy ra. Moät minh hoïa veà caùch suy nghó heä thoáng Phaùt trieån caùc giaûi phaùp coù theå thay theá cho nhau 49 Thanh Huøng
- 50. Chöông 3: Giaûi quyeát baøi toaùn kinh doanh baèng HTTT Caùc giaûi phaùp xuaát phaùt töø ñaâu? Kinh nghieäm laø moät nguoàn toát. Nhöõng giaûi phaùp ñaõ thöïc hieän, hoaëc ít nhaát ñaõ ñöôïc xem xeùt trong quaù khöù caàn ñöôïc xem xeùt laïi. Moät nguoàn khaùc cuûa caùc giaûi phaùp nöõa laø caùc lôøi chæ baûo cuûa nhöõng ngöôøi khaùc, bao goàm lôøi khuyeân cuûa caùc nhaø tö vaán vaø ñeà nghò cuûa caùc heä chuyeân gia. Baïn cuõng neân söû duïng tröïc giaùc vaø oùc saùng taïo ñeå thöïc hieän caùc giaûi phaùp saùng taïo. Cuoái cuøng, ñöøng queân raèng “doing nothing” (khoâng laøm gì caû) veà moät vaán ñeà hoaëc cô hoäi laø moät giaûi phaùp hôïp lyù, vôùi nhöõng öu vaø nhöôïc ñieåm cuûa noù. Ñaùnh giaù caùc giaûi phaùp Ñeå coù theå xaùc ñònh ñöôïc giaûi phaùp toát nhaát. 50 Thanh Huøng
- 51. Chöông 3: Giaûi quyeát baøi toaùn kinh doanh baèng HTTT Ñaàu tieân caàn xaây döïng tieâu chuaån ñaùnh giaù vaø xaùc ñònh xem moãi giaûi phaùp ñaùp öùng caùc tieâu chuaån naøy nhö theá naøo. Tieâu chuaån coù theå ñöôïc xeáp haïng hoaëc cho troïng soá, döïa treân söï quan troïng cuûa noù khi ñaùp öùng caùc yeâu caàu cuûa baïn. Chaúng haïn, baïn coù theå xeáp tieâu chuaån lieân quan ñeán chi phí hoaït ñoäng cao hôn tieâu chuaån deã söû duïng. Cuoái cuøng, moãi giaûi phaùp thay ñoåi phaûi ñöôïc ñaùnh giaù döïa treân caùch noù ñaùp öùng tieâu chuaån ñaùnh giaù cuûa baïn toát nhö theá naøo. Hình döôùi ñaây minh hoïa vieäc ñaùnh giaù hai giaûi phaùp baèng caùch söû duïng moät vaøi tieâu chuaån. 51 Thanh Huøng
- 52. Chöông 3: Giaûi quyeát baøi toaùn kinh doanh baèng HTTT Ví duï veà vieäc ñaùnh giaù caùc giaûi phaùp. Choïn giaûi phaùp toát nhaát Moät khi taát caû caùc giaûi phaùp ñaõ ñöôïc ñaùnh giaù, baïn coù theå baét ñaàu quaù trình choïn ra giaûi phaùp toát nhaát. Caùc giaûi phaùp coù theå ñöôïc so saùnh vôùi nhau bôûi vì chuùng ñaõ ñöôïc ñaùnh giaù vôùi cuøng tieâu chuaån. Chaúng haïn, hai giaûi phaùp ôû hình treân coù theå ñöôïc xem, xeáp haïng vaø ñöôïc choïn hay loaïi boû döïa treân caùc tieâu chuaån rieâng reû hoaëc toång soá ñieåm. 52 Thanh Huøng
- 53. Chöông 3: Giaûi quyeát baøi toaùn kinh doanh baèng HTTT Thieát keá vaø thöïc hieän giaûi phaùp Moät khi giaûi phaùp ñaõ ñöôïc choïn, noù phaûi ñöôïc thieát keá vaø thöïc hieän. Ñaëc taû thieát keá coù theå mieâu taû chi tieát caùc ñaëc tính vaø caùc naêng löïc cuûa con ngöôøi, phaàn cöùng, phaàn meàm, vaø nguoàn döõ lieäu vaø hoaït ñoäng cuûa heä thoáng thoâng tin maø heä thoáng môùi caàn. Moät keá hoaïch thöïc hieän qui ñònh nguoàn löïc, hoaït ñoäng vaø thôøi gian caàn thieát ñeå thöïc hieän thích hôïp. Kieåm tra sau khi thöïc hieän Keát quaû cuûa vieäc thöïc hieän moät giaûi phaùp seõ ñöôïc giaùm saùt vaø ñaùnh giaù. Ñaây ñöôïc goïi laø quaù trình kieåm tra sau khi thöïc hieän. Phaàn 2: Phaùt trieån caùc giaûi phaùp HTTT 53 Thanh Huøng
- 54. Chöông 3: Giaûi quyeát baøi toaùn kinh doanh baèng HTTT Phaàn naøy ñöôïc xaây döïng döïa treân caùc quan nieäm giaûi quyeát vaán ñeà trong phaàn tröôùc ñeå chæ ra caùc giaûi phaùp HTTT ñaùp öùng nhu caàu kinh doanh cuûa ngöôøi duøng cuoái vaø caùc toå chöùc cuûa hoï coù theå ñöôïc phaùt trieån nhö theá naøo. Chu kyø phaùt trieån heä thoáng Giaûi phaùp phaùt trieån HTTT laø moät quaù trình goàm nhieàu böôùc 54 Thanh Huøng
- 55. Chöông 3: Giaûi quyeát baøi toaùn kinh doanh baèng HTTT Vieäc söû duïng phöông phaùp heä thoáng ñeå phaùt trieån caùc giaûi phaùp HTTT gaén lieàn vôùi moät quaù trình nhieàu böôùc ñöôïc goïi laø chu kyø phaùt trieån HTTT, cuõng ñöôïc bieát ñeán nhö chu kyø soáng phaùt trieån heä thoáng (SDLC) goàm caùc böôùc (1) Ñieàu tra, (2) Phaân tích, (3) Thieát keá, (4) Thöïc hieän, vaø (5) Baûo trì. 55 Thanh Huøng
- 56. Chöông 3: Giaûi quyeát baøi toaùn kinh doanh baèng HTTT Xaùc ñònh xem vaán ñeà hay cô hoäi Ñieàu tra kinh doanh coù toàn taïi khoâng. Hieåu Tieán haønh nghieân cöùu khaû thi vaán Heä thoáng ñeå xaùc ñònh xem HTTT môùi hay ñeà hay ñaõ caûi tieán coù laø giaûi phaùp cô hoäi Saûn phaåm: khoâng. kinh Nghieân cöùu Thöïc hieän keá hoaïch quaûn lyù döï aùn vaø nhaän ñöôïc söï ñoàng yù cuûa ban giaùm ñoác Phaân tích nhu caàu thoâng tin cuûa Phaân tích ngöôøi duøng cuoái, moâi tröôøng Phaùt cuûa toå chöùc, vaø heä thoáng baát Heä thoáng kyø ñang duøng hieän taïi. trieån giaûi Saûn phaåm: Trình baøy caùc yeâu caàu chöùc phaùp naêng cuûa heä thoáng coù theå Yeâu caàu HTTT ñaùp öùng nhu caàu cuûa ngöôøi chöùc naêng duøng cuoái. Trình baøy caùc ñaëc taû ñoái vôùi Thieát keá taøi nguyeân phaàn cöùng, phaàn meàm, con ngöôøi, maïng, vaø döõ Heä thoáng lieäu, vaø caùc saûn phaåm thoâng tin thoûa maõn yeâu caàu chöùc naêng cuûa heä thoáng ñaõ ñeà Saûn phaåm: nghò. Trang bò phaàn cöùng vaø phaàn Thöïc hieän meàm. Thöïc Heä thoáng Kieåm tra heä thoáng, vaø huaán hieän luyeän ngöôøi vaän haønh vaø söû giaûi duïng noù. phaùp Saûn phaåm: Ñoåi thaønh heä thoáng môùi. HTTT Baûo trì Söû duïng quaù trình xem laïi sau Heä thoáng thöïc hieän ñeå giaùm saùt, ñaùnh giaù, vaø ñieàu chænh heä Saûn phaåm: thoáng khi caàn. Heä thoáng 56 Thanh Huøng
- 57. Chöông 3: Giaûi quyeát baøi toaùn kinh doanh baèng HTTT Nghieân cöùu khaû thi Nghieân cöùu sô boä goïi laø nghieân cöùu khaû thi, ñieàu tra nhu caàu thoâng tin cuûa ngöôøi söû duïng töông lai vaø xaùc ñònh caùc yeâu caàu taøi nguyeân, chi phí, lôïi ích, vaø söï khaû thi cuûa döï aùn ñaõ ñeà nghò. Phöông phaùp thu thaäp thoâng tin ñöôïc toùm taét trong baûng ñeå thu thaäp döõ lieäu cho nghieân cöùu khaû thi. 57 Thanh Huøng
- 58. Chöông 3: Giaûi quyeát baøi toaùn kinh doanh baèng HTTT • Phoûng vaán nhaân vieân, • Xem xeùt taøi lieäu, baùo khaùch haøng vaø nhaø caùo, taøi lieäu thuû tuïc, quaûn lyù vaø caùc taøi lieäu khaùc • Baûng caâu hoûi cho • Trình baøy, moâ phoûng, ngöôøi duøng cuoái thích vaø quan saùt moâ hình hôïp trong toå chöùc caùc hoaït ñoäng coâng • Quan saùt caù nhaân, xem vieäc baêng video, hay nhöõng thöù lieân quan ñeán hoaït ñoäng coâng vieäc cuûa ngöôøi duøng cuoái 58 Thanh Huøng
- 59. Chöông 3: Giaûi quyeát baøi toaùn kinh doanh baèng HTTT Caùch thu thaäp thoâng tin ñeå phaùt trieån heä thoáng Tính khaû thi cuûa heä thoáng ñeà nghò coù theå ñuôïc ñaùnh giaù theo boán loaïi chính laø: 59 Thanh Huøng
- 60. Chöông 3: Giaûi quyeát baøi toaùn kinh doanh baèng HTTT Tính khaû thi veà toå chöùc Tính khaû thi veà kinh teá • HTTT ñöôïc ñeà nghò hoã • Tieát kieäm chi phí trôï caùc muïc tieâu chieán • Taêng doanh thu löôïc cuûa toå chöùc nhö • Giaûm ñaàu tö theá naøo • Taêng lôïi nhuaän Tính khaû thi kyõ thuaät Tính khaû thi vaän haønh • Khaû naêng, ñoä tin caäy, • Ngöôøi duøng cuoái chaáp tính saün saøng cuûa nhaän phaàn cöùng, phaàn meàm • Hoã trôï ban giaùm ñoác vaø maïng • Caùc yeâu caàu khaùch haøng, nhaø cung caáp, vaø chính phuû. Nghieân cöùu khaû thi gaén lieàn vôùi phaân tích lôïi ích/chi phí. Neáu chi phí vaø lôïi ích coù theå ñöôïc ñònh löôïng, chuùng ñöôïc goïi laø höõu hình; neáu khoâng, goïi laøø voâ hình. Chi phí voâ hình thì khoù ñònh löôïng; chuùng goàm vieäc ñaùnh maát thieän yù khaùch haøng hay nhueä khí nhaân vieân gaây ra bôûi caùc sai laàm vaø tình traïng xaâu xeù, chia reõ do caøi ñaët heä thoáng môùi. Caùc lôïi ích höõu hình Ví duï Taêng doanh soá hay lôïi Phaùt trieån caùc saûn phaåm vaø dòch vuï 60 Thanh Huøng
- 61. Chöông 3: Giaûi quyeát baøi toaùn kinh doanh baèng HTTT nhuaän döïa treân maùy tính Giaûm caùc khoaûn chi phí Loaïi boû caùc thuû tuïc vaø taøi lieäu khoâng xöû lyù thoâng tin caàn thieát Giaûm caùc khoaûn chi phí Caét giaûm chi phí vaän chuyeån haøng toàn hoaït ñoäng kho Giaûm caùc khoaûn yeâu Giaûm caùc yeâu caàu ñaàu tö haøng toàn caàu ñaàu tö kho Taêng hieäu quaû vaø khaû Caûi tieán hieäu quaû vaø khaû naêng trong naêng hoaït ñoäng saûn xuaát; ví duï, ít hö hoûng, laõng phí vaø thôøi gian cheát Caùc lôïi ích voâ hình Ví duï Thoâng tin môùi hay thoâng Thoâng tin vaø nhieàu loaïi thoâng tin môùi tin ñaõ caûi thieän luoân saün chính xaùc vaø kòp thôøi hôn saøng Caûi thieän caùc khaû naêng Moâ hình phaân tích tính toaùn vaø phaân tích Caûi thieän dòch vuï khaùch Ñaùp öùng dòch vuï kòp thôøi hôn haøng Caûi thieän tinh thaàn nhaân Loaïi boû caùc coâng taùc, coâng vieäc teû vieân nhaït vaø phieàn toaùi Caûi thieän ra quyeát ñònh Phaân tích caùc quyeát ñònh vaø thoâng tin quaûn lyù toát hôn Caûi thieän vò trí caïnh tranh Caùc heä thoáng duy trì khaùch haøng vaø nhaø cung caáp Caûi thieän hình aûnh trong Laøm taêng hình aûnh ñöôïc nhaän thöùc bôûi kinh doanh vaø coäng ñoàng caùc khaùch haøng, nhaø cung caáp, vaø nhöõng ngöôøi ñaàu tö 61 Thanh Huøng
- 62. Chöông 3: Giaûi quyeát baøi toaùn kinh doanh baèng HTTT Caùc lôïi ích coù theå cuûa caùc HTTT döïa treân maùy tính 62 Thanh Huøng
- 63. Chöông 3: Giaûi quyeát baøi toaùn kinh doanh baèng HTTT Phaân tích heä thoáng Phaân tích heä thoáng laø moät nghieân cöùu chi tieát: • Caùc nhu caàu thoâng tin cuûa toå chöùc vaø nhöõng ngöôøi duøng cuoái nhö chính baïn. • Caùc hoaït ñoäng, taøi nguyeân, vaø saûn phaåm cuûa baát kyø heä thoáng thoâng tin hieän taïi. • Caùc khaû naêng heä thoáng thoâng tin ñöôïc yeâu caàu ñeå ñaùp öùng nhu caàu thoâng tin cuûa baïn vaø nhöõng ngöôøi duøng cuoái khaùc. Phaân tích toå chöùc Phaân tích toå chöùc laø moät böôùc khôûi ñaàu quan troïng trong phaân tích heä thoáng. Phaân tích heä thoáng hieän taïi 63 Thanh Huøng
- 64. Chöông 3: Giaûi quyeát baøi toaùn kinh doanh baèng HTTT Baïn caàn phaûi phaân tích heä thoáng naøy söû duïng caùc taøi nguyeân phaàn cöùng, phaàn meàm, maïng, vaø con ngöôøi nhö theá naøo ñeå bieán ñoåi caùc taøi nguyeân döõ lieäu, nhö döõ lieäu giao dòch thaønh caùc saûn phaåm thoâng tin, nhö caùc baùo caùo vaø keát xuaát. Phaân tích caùc yeâu caàu chöùc naêng Baïn phaûi coá xaùc ñònh caùc khaû naêng xöû lyù thoâng tin ñöôïc yeâu caàu cho moãi hoaït ñoäng cuûa heä thoáng (nhaäp, quaù trình xöû lyù, xuaát, löu tröõ, kieåm soaùt) ñeå ñaùp öùng caùc nhu caàu thoâng tin cuûa ngöôøi duøng cuoái. c Caùc yeâu caàu giao dieän ngöôøi söû duïng. Caùc nhu caàu nhaäp/xuaát cuûa ngöôøi duøng cuoái phaûi ñöôïc hoã trôï bôûi heä thoáng thoâng tin, bao goàm caùc nguoàn, ñònh daïng, noäi dung, dung löôïng, vaø tính thöôøng xuyeân cuûa moãi loaïi nhaäp xuaát. d Caùc yeâu caàu xöû lyù. Caùc hoaït ñoäng yeâu caàu bieán ñoåi ñaàu vaøo thaønh ñaàu ra. Bao goàm caùc tính toaùn, nguyeân taéc quyeát ñònh, vaø hoaït ñoäng xöû lyù khaùc, vaø khaû naêng, soá löôïng vaät lieäu ñöa vaøo moät quaù trình, thôøi gian quay 64 Thanh Huøng
- 65. Chöông 3: Giaûi quyeát baøi toaùn kinh doanh baèng HTTT voøng, vaø thôøi gian ñaùp öùng caàn cho caùc hoaït ñoäng xöû lyù. l Caùc yeâu caàu löu tröõ. Toå chöùc, noäi dung, vaø kích thöôùc cuûa caùc cô sôû döõ lieäu, caùc loaïi vaø taàn soá vieäc caäp nhaät vaø hoûi ñaùp, ñoä daøi vaø cô sôû hôïp lyù cho vieäc löu tröõ baûn ghi. t Caùc yeâu caàu kieåm soaùt. Chính xaùc, hôïp leä, an toaøn, baûo maät, vaø khaû naêng ñaùp öùng caùc yeâu caàu ñoái vôùi caùc chöùc naêng nhaäp, quaù trình, xöû lyù, xuaát, vaø löu tröõ heä thoáng. Caùc yeâu caàu chöùc naêng ñònh roõ caùc khaû naêng HTTT ñöôïc yeâu caàu ñeå ñaùp öùng nhu caàu thoâng tin cuûa ngöôøi söû duïng Thieát keá heä thoáng Giao dieän ngöôøi söû duïng, döõ lieäu, vaø thieát keá quaù trình 65 Thanh Huøng
- 66. Chöông 3: Giaûi quyeát baøi toaùn kinh doanh baèng HTTT Bao goàm 3 hoaït ñoäng: giao dieän ngöôøi duøng, döõ lieäu vaø thieát keá quaù trình. Thieát keá giao dieän ngöôøi söû duïng: thöôøng söû duïng daïng Web Thieát keá heä thoáng coù theå ñöôïc xem nhö thieát keá giao dieän ngöôøi duøng, döõ lieäu, vaø quaù trình Thieát keá heä thoáng Thieát keá Thieát keá giao dieän Thieát keá Quaù trình ngöôøi söû Döõ lieäu duïng • Maøn hình, Maãu • Thieát keá caáu • Thieát keá chöông bieåu, Baùo caùo, truùc phaàn töû trình vaø thuû tuïc vaø thieát keá hoäp döõ lieäu ñoái thoaïi 66 Thanh Huøng
- 67. Chöông 3: Giaûi quyeát baøi toaùn kinh doanh baèng HTTT Phong caùch Caùc yeáu toá thieát keá • Ñoaøn theå Neàn ñaù hoa cöông vaø ñoà hoïa chaïm noåi hay khaéc • Taân Nhieàu maøu, bieåu töôïng theo moát, thôøi/treû chuyeån ñoäng, vaø aâm thanh trung • Caùch Ñoà hoïa ñoäc laäp taïo thaønh moät toång taân/saùng theå boá cuïc chaët cheõ maëc duø chuùng taïo xuaát hieän khoâng gaàn nhau; moãi hình laø moät lieân keát ñeán thaønh phaàn khaùc cuûa Intranet • Maïnh meõ Hình aûnh coù tính haønh ñoäng—ngöôøi di chuyeån, nhaân vieân baùn haøng töông taùc khaùch haøng; hôïp ñoàng ñang ñöôïc kyù Vò trí toát nhaát treân trang Web daønh ñeå nhaán maïnh hôïp ñoàng gaàn nhaát ñöôïc kyù keát; vieäc mua saém môùi nhaát ñöôïc thöïc hieän; söï kieän quan troïng nhaát vöøa ñaït ñöôïc 67 Thanh Huøng
- 68. Chöông 3: Giaûi quyeát baøi toaùn kinh doanh baèng HTTT • Ñònh höôùng Hình aûnh gia ñình gia ñình 68 Thanh Huøng
- 69. Chöông 3: Giaûi quyeát baøi toaùn kinh doanh baèng HTTT Caùc yeáu toá thieát keá giao dieän ngöôøi söû duïng trong thieát keá trang Web ña phöông tieän treân Internet hay Intranet Thieát keá döõ lieäu. Saûn phaåm cuûa thieát keá döõ lieäu laø moâ taû chi tieát veà: • Thuoäc tính hay tính chaát cuûa thöïc theå (ñoái töôïng, con ngöôøi, nôi choán, söï kieän) maø HTTT caàn ñeå duy trì thoâng tin • Moái quan heä giöõa caùc thöïc theå • Caùc yeáu toá döõ lieäu cuï theå (CSDL, Baûng, Maãu tin, …) caàn ñöôïc löu tröõ cho töøng thöïc theå • Luaät toaøn veïn quaûn lyù moãi phaàn töû döõ lieäu ñöôïc qui ñònh vaø söû duïng trong HTTT nhö theá naøo Thieát keá quaù trình. Hoaït ñoäng thieát keá quaù trình taäp trung vaøo thieát keá caùc taøi nguyeân phaàn meàm, nghóa laø chöông trình vaø thuû tuïc maø HTTT ñöôïc ñeà nghò caàn ñeán. • Dòch vuï ngöôøi söû duïng—giao dieän ngöôøi söû duïng kieåu ñoà hoïa ñöôïc söû duïng trong phaàn meàm 69 Thanh Huøng
- 70. Chöông 3: Giaûi quyeát baøi toaùn kinh doanh baèng HTTT • Dòch vuï öùng duïng—caùc ñôn theå phaàn meàm thi haønh luaät kinh doanh, xöû lyù thoâng tin, quaûn lyù giao dòch. Caùc dòch vuï öùng duïng coù theå naèm treân client hay server. • Dòch vuï döõ lieäu—döõ lieäu ñöôïc chuaån bò saün cho caùc phaàn meàm dòch vuï öùng duïng trong quaù trình xöû lyù. Heä thoáng quaûn lyù CSDL seõ ñaûm nhieäm chöùc naêng naøy. Ñaëc taû heä thoáng 70 Thanh Huøng
- 71. Chöông 3: Giaûi quyeát baøi toaùn kinh doanh baèng HTTT nhaø thieát keá heä thoáng thöôøng seõ trình baøy caùc ñaëc taû phaàn cöùng, phaàn meàm, maïng, döõ lieäu, vaø con ngöôøi cho moät heä thoáng ñöôïc ñeà nghò. Thieát keá heä thoáng cuoái cuøng phaûi qui ñònh loaïi taøi nguyeân phaàn cöùng naøo (maùy moùc vaø phöông tieän), taøi nguyeân phaàn meàm naøo (chöông trình vaø thuû tuïc), taøi nguyeân maïng naøo (phöông tieän truyeàn thoâng vaø maïng), vaø taøi nguyeân con ngöôøi naøo (ngöôøi duøng cuoái vaø caùc nhaân vieân HTTT) seõ caàn ñeán. Noù phaûi qui ñònh taøi nguyeân döõ lieäu (chöùa trong caùc Baûng vaø CSDL hoï thieát keá) seõ ñöôïc bieán ñoåi thaønh saûn phaåm thoâng tin (keát xuaát, ñaùp öùng, baùo caùo, vaø taøi lieäu) nhö theá naøo. Nhöõng ñaëc taû naøy laø saûn phaåm cuoái cuøng cuûa giai ñoaïn thieát keá heä thoáng. Laáy maãu thöû (prototyping) Laáy maãu thöû laø söï phaùt trieån vaø thöû nghieäm nhanh caùc moâ hình ñang laøm vieäc (prototype) cuûa caùc öùng duïng môùi trong quaù trình laëp vaø töông taùc. • Nhoùm. Moät vaøi ngöôøi duøng cuoái vaø nhaø phaùt trieån heä thoáng thoâng tin thaønh laäp moät nhoùm phaùt trieån öùng duïng kinh doanh 71 Thanh Huøng
- 72. Chöông 3: Giaûi quyeát baøi toaùn kinh doanh baèng HTTT • Sô ñoà hoùa. Phaùt trieån thieát keá maãu thöû ban ñaàu döôùi daïng sô ñoà • Maãu thöû. Chuyeån sô ñoà thaønh maãu thöû “troû vaø nhaáp” ñôn giaûn baèng caùch söû duïng coâng cuï laáy maãu thöû. • Trình baøy. Moät vaøi maøn hình vaø lieân keát thoâng thöôøng ñöôïc trình baøy cho ngöôøi söû duïng. • Phaûn hoài. Sau khi nhoùm nhaän ñöôïc phaûn hoài töø ngöôøi söû duïng, maãu thöû seõ ñöôïc laëp laïi. • Laëp laïi. Söï trình baøy vaø laëp laïi ñöôïc thöïc hieän theâm. • Tö vaán/Tham khaûo. Nhöõng cuoäc hoäi thaûo ñöôïc toå chöùc vôùi caùc nhaø phaùt trieån/tö vaán IT ñeå xaùc ñònh caùc caûi tieán vaø söï phuø hôïp vôùi tieâu chuaån hieän coù cuûa toå chöùc. • Hoaøn taát. Maãu thöû ñöôïc chuyeån thaønh moät öùng duïng hoaøn taát. • Chaáp nhaän. Ngöôøi söû duïng xem xeùt laïi vaø keát thuùc hôïp ñoàng neáu hoï chaáp nhaän heä thoáng môùi. • Caøi ñaët. Caùi ñaët phaàn meàm öùng duïng môùi vaøo maïng maùy chuû. 72 Thanh Huøng
- 73. Chöông 3: Giaûi quyeát baøi toaùn kinh doanh baèng HTTT Ví duï veà quaù trình phaùt trieån heä thoáng döïa vaøo vieäc laáy maãu thöû trong kinh doanh Thöïc hieän moät heä thoáng thoâng tin môùi Giai ñoaïn thöïc hieän heä thoáng lieân quan ñeán vieäc mua saém phaàn cöùng vaø phaàn meàm, phaùt trieån phaàn meàm, thöû nghieäm chöông trình vaø thuû tuïc, phaùt trieån taøi lieäu, vaø nhieàu hoaït ñoäng caøi ñaët khaùc. Noù cuõng bao goàm vieäc ñaøo taïo vaø huaán luyeän ngöôøi duøng cuoái vaø caùc chuyeân gia vaän haønh heä thoáng môùi. 73 Thanh Huøng
- 74. Chöông 4: Phaàn cöùng maùy tính Phaàn cöùng maùy tính Muïc tieâu: 7. Xaùc ñònh caùc loaïi phaàn cöùng chuû yeáu, xu höôùng, vaø caùch söû duïng heä thoáng maùy vi tính, maùy côõ trung, vaø maùy lôùn (Mainframe) 8. Sô löôïc veà caùc coâng ngheä chính vaø söû duïng caùc thieát bò ngoaïi vi ñeå nhaäp döõ lieäu, xuaát döõ lieäu, vaø löu tröõ. 74 Thanh Huøng
- 75. Chöông 4: Phaàn cöùng maùy tính 9. Xaùc ñònh vaø cho ví duï veà caùc thaønh phaàn vaø chöùc naêng cuûa moät heä thoáng maùy tính 10.Xaùc ñònh heä thoáng maùy tính vaø thieát bò ngoaïi vi baïn caàn trang bò hay tö vaán cho moät doanh nghieäp, vaø giaûi thích lyù do cuûa söï choïn löïa ñoù 75 Thanh Huøng
- 76. Chöông 4: Phaàn cöùng maùy tính Phaàn 1: Heä thoáng maùy tính: Ngöôøi duøng cuoái vaø maùy tính xí nghieäp Thaûo luaän caùc xu höôùng, öùng duïng, vaø moät vaøi khaùi nieäm caên baûn cuûa nhieàu loaïi maùy tính ñang ñöôïc söû duïng hieän nay. Xu höôùng cuûa heä thoáng maùy tính Heä thoáng maùy tính ngaøy nay raát ña daïng veà kích thöôùc, kieåu daùng, vaø khaû naêng tính toaùn. Phaàn cöùng vaø phaàn meàm cuõng nhö nhu caàu cuûa ngöôøi duøng cuoái phaùt trieån nhanh tieáp tuïc laøm xuaát hieän caùc kieåu maùy tính môùi, töø thieát bò hoã trôï kyõ thuaät soá xaùch tay cho ngöôøi duøng cuoái (personal digital assistant), cho ñeán mainframe nhieàu CPU lôùn nhaát daønh cho xí nghieäp. 76 Thanh Huøng
- 77. Chöông 4: Phaàn cöùng maùy tính Söï buøng noå cuûa maïng maùy tính cho caùc öùng duïng Internet vaø intranet seõ thay theá choã cuaû maùy tính caù nhaân, ñaëc bieät trong nhöõng toå chöùc lôùn vaø thò tröôøng maùy tính gia ñình. Caùc theá heä maùy tính Theá heä thöù nhaát cuaû nhöõng maùy tính hình thaønh trong giai ñoaïn nhöõng naêm ñaàu thaäp kyû 50, giai ñoaïn thöù hai buøng noå trong suoát nhöõng naêm cuoái thaäp kyû 60s, giai ñoaïn thöù ba vaøo thaäp kyû 70, vaø giai ñoaïn thöù tö laø coâng ngheä maùy tính cuûa nhöõng naêm 1980-1990. Theá heä thöù naêm gia toác caùc theá heä tröôùc ñoù ñeå ñöa chuùng ta böôùc vaøo theá kyû 21. 77 Thanh Huøng
- 78. Chöông 4: Phaàn cöùng maùy tính Maùy tính theá heä thöù nhaát gaén lieàn vôùi maùy tính theå tích lôùn söû duïng haøng traêm hay haøng ngaøn ñeøn chaân khoâng cho vieäc xöû lyù vaø caùc maïch nhôù cuûa noù. Caùc xu höôùng chính theo khaû naêng cuûa maùy tính Maùy tính theá heä thöù hai söû duïng transistor vaø caùc thieát bò baùn daãn khaùc ñöôïc noái thaønh caùc bo maïch trong caùc maùy tính. 78 Thanh Huøng
- 79. Chöông 4: Phaàn cöùng maùy tính Maùy tính theá heä thöù ba söû duïng caùc maïch tích hôïp trong ñoù haøng ngaøn transistor vaø caùc phaàn töû maïch khaùc ñöôïc khaéc treân caùc chip silicon nhoû goïn. Boä nhôù chính coù khaû naêng taêng ñeán vaøi MB vaø toác ñoä xöû lyù coù theå ñaït ñeán haøng trieäu pheùp tính treân giaây (MISP). Maùy tính theá heä thöù tö döïa vaøo vieäc söû duïng coâng ngheä LSI (large-scale integration) vaø VLSI haøng traêm ngaøn hay haøng trieäu transitors vaø caùc phaàn töû maïch khaùc ñöôïc neùn treân 1 chip. Chuùng ta coù ñang chuyeån vaøo caùc maùy tính theá heä thöù naêm hay khoâng ñang laø chuû ñeà tranh luaän bôûi vì khaùi nieäm veà theá heä coù theå khoâng coøn phuø hôïp ñoái vôùi nhöõng thay ñoåi nhanh choùng tieáp tuïc dieãn ra trong coâng ngheä phaàn cöùng, phaàn meàm, döõ lieäu vaø maïng maùy tính. Heä thoáng maùy vi tính 79 Thanh Huøng
- 80. Chöông 4: Phaàn cöùng maùy tính Söùc maïnh tính toaùn cuûa maùy vi tính baây giôø vöôït xa caùc loaïi mainframe cuûa theá heä maùy tính thôøi tröôùc nhöng vôùi giaù thaáp hôn nhieàu baïn yù kieán Söû duïng PDA veà vieäc choïn löïa caùc maùy vi tính coù saün ngaøy nay. Moät loaïi maùy vi tính quan troïng khaùc bao goàm thieát bò cho maùy tính caàm tay ñöôïc bieát ñeán nhö personal digital assistants (PDAs) ñöôïc thieát keá tieän lôïi cho truyeàn thoâng vaø maùy tính. PDAs duøng maøn hình caûm öùng, vaø nhaän daïng chöõ vieát tay baèng buùt, hay baøn phím ñeå giuùp ngöôøi laøm vieäc thöôøng di chuyeån göûi vaø nhaän E-mail vaø trao ñoåi thoâng tin nhö thieát laäp cuoäc heïn, danh saùch coâng vieäc caàn laøm, giao dòch baùn haøng vôùi maùy tính ñeå baøn PC vaø Web servers cuûa noù. 80 Thanh Huøng
- 81. Chöông 4: Phaàn cöùng maùy tính Heä thoáng ña phöông tieän Maùy PC kieåu ña phöông tieän ñöôïc thieát keá ñeå trình baøy thoâng tin bao goàm vaên baûn hay ñoà hoïa, tieáng noùi, caùc tín hieäu aâm thanh soá khaùc, hình aûnh, phim hoaït hình, vaø caùc ñoaïn video. Maùy tính maïng 81 Thanh Huøng
- 82. Chöông 4: Phaàn cöùng maùy tính Maùy tính maïng • Heä ñieàu haønh, phaàn meàm öùng duïng, vaø server löu tröõ döõ lieäu • Söû duïng trình duyeät Web, vaø chaïy caùc öùng duïng phaàn meàm Java cho pheùp goïi laø applets • Quaûn lyù töø xa vaø taäp trung • Noùi chung khoâng caàn oå ñóa cöùng NetPC • Laøm vieäc nhö PC, vôùi phaàn meàm rieâng cuûa noù • Coù oå ñóa cöùng, nhöng khoâng coù oå ñóa meàm hay CD- ROM • Hoäp ñöôïc nieâm ñeå ngöôøi söû duïng khoâng theå thay ñoåi caáu hình • Heä ñieàu haønh vaø caùc öùng duïng ñöôïc quaûn lyù vaø naïp taäp trung Thieát bò ñaàu cuoái Windows 82 Thanh Huøng
- 83. Chöông 4: Phaàn cöùng maùy tính • Thieát bò ñaàu cuoái reû tieàn, khoâng coù thieát bò löu tröõ • Windows NT ña ngöôøi duøng nhö heä ñieàu haønh server • Microsoft Office-gioáng nhö phaàn meàm nhieàu ngöôøi söû duïng treân server 83 Thanh Huøng
- 84. Chöông 4: Phaàn cöùng maùy tính So saùnh maùy tính maïng vôùi NetPC, Windows terminal Moät trong nhöõng haáp daãn chính cuûa maùy tính maïng laø giaù reû, deã daøng naâng caáp, baûo trì, vaø hoã trôï ñaày ñuû tính naêng cuûa PCs. Thieát bò ñaàu cuoái maùy tính (Computer terminals) Thieát bò ñaàu cuoái maùy tính ñang traõi qua söï chuyeån ñoåi lôùn thaønh caùc thieát bò maùy tính noái maïng. Heä thoáng maùy tính côõ trung 84 Thanh Huøng
- 85. Chöông 4: Phaàn cöùng maùy tính Maùy tính côõ trung, goàm caùc maùy mini vaø maùy chuû maïng cao caáp, laø caùc heä thoáng nhieàu ngöôøi söû duïng coù theå quaûn lyù maïng goàm caùc maùy PC vaø thieát bò ñaàu cuoái. Heä thoáng maùy tính lôùn 85 Thanh Huøng
- 86. Chöông 4: Phaàn cöùng maùy tính Caùc maùy Mainframe laø heä thoáng maùy tính lôùn, nhanh, vaø maïnh. Ví duï, mainframes coù theå xöû lyù haøng traêm trieäu leänh trong 1 giaây (MIPS). Mainframes cuõng coù dung löôïng boä nhôù chính lôùn. Boä nhôù chính coù theå leân ñeán töø haøng traêm megabyte ñeán nhieàu gigabyte. 86 Thanh Huøng
- 87. Chöông 4: Phaàn cöùng maùy tính IBM ES/3090 MODEL S/390 Ry4 600E (CMOS laøm maùt (laøm maùt baèng khoâng khí) nöôùc) 87 Thanh Huøng
- 88. Chöông 4: Phaàn cöùng maùy tính Boä xöû lyù 6-way 10-way Söùc maïnh boä 390 MIPS 400 MIPS xöû lyù 138.8 KVA 5 KVA Nhu caàu ñieän 974 sq. ft. 52 sq. ft. Khoâng gian bò 31,590 pounds 2,057 pounds chieám Troïng löôïng 88 Thanh Huøng
- 89. Chöông 4: Phaàn cöùng maùy tính So saùnh mainframe laøm maùt baèng nöôùc vaø heä thoáng CMOS laøm maùt baèng khoâng khí 89 Thanh Huøng
- 90. Chöông 4: Phaàn cöùng maùy tính • Haàu heát döõ lieäu kinh doanh quan troïng ñöôïc chöùa treân mainframe • Tính phaân vuøng cuûa mainframe coù theå giaûi quyeát vaán ñeà gia taêng giao thoâng treân Internet • Caùc öùng duïng mainframe ñöôïc thieát keá ñeå laøm vieäc vôùi khaùch haøng ít tieàn nhö NetPC vaø NC • Tính an toaøn trong mainframe saün coù keát hôïp vôùi boä ñoàng xöû lyù maät maõ môùi vaø khaû naêng vöôït qua filewall • Döõ lieäu treân mainframe an toaøn hôn treân caùc maùy chuû khaùc • Coâng cuï Internet ñöôïc tích hôïp ngay trong heä ñieàu haønh OS/390 90 Thanh Huøng
- 91. Chöông 4: Phaàn cöùng maùy tính • Mainframe môùi cung caáp khaû naêng tieát kieäm raát lôùn trong kích thöôùc, naêng löông vaø baûo trì 91 Thanh Huøng
- 92. Chöông 4: Phaàn cöùng maùy tính Taïi sao caùc coâng ty söû duïng mainframe laøm server cho thöông maïi ñieän töû? Heä thoáng sieâu maùy tính Danh töø sieâu maùy tính mieâu taû moät loaïi maùy tính cöïc maïnh ñöôïc thieát keá ñaëc bieäât cho caùc öùng duïng khoa hoïc, kyõ thuaät, kinh doanh ñoøi hoûi toác ñoä cöïc cao cho vieäc thöïc hieän soá löôïng raát lôùn caùc pheùp tính. Khaùi nieäm heä thoáng maùy tính Maùy tính laø moät taäp hôïp caùc thieát bò ñieän töû coù söùc maïnh thöïc hieän nhieàu coâng vieäc veà xöû lyù thoâng tin khaùc nhau. 92 Thanh Huøng
- 93. Chöông 4: Phaàn cöùng maùy tính Heä thoáng maùy tính goàm caùc thaønh phaàn phaàn cöùng vaø caùc chöùc naêng Toác ñoä xöû lyù cuûa maùy tính 93 Thanh Huøng
- 94. Chöông 4: Phaàn cöùng maùy tính Boä xöû Pentiu Pentium Pentium Pentium Pentium Pentium lyù m Pro II II II Toác ñoä 200 200 MHz- 200MHZ 233MHz 266Mhz 300Mhz ñoàng hoà MHz MMX Boä nhôù 156KB 512KB 512KB 512KB cache Toác ñoä 9.8 14.1 11.8 17.5 19.8 21.7 chung Video 8.4 11.4 7.4 10.4 11.8 12.9 Ñoà hoïa 13 14.2 16.7 22.4 25.5 27.6 3D Aâm thanh 11.2 22.5 16.6 26.9 30.6 34.2 CD-ROM 5.4 5.4 5.4 5.4 5.4 5.4 94 Thanh Huøng
- 95. Chöông 4: Phaàn cöùng maùy tính Döï ñoaùn 5.7 28.1 17 41.4 46.1 50.7 95 Thanh Huøng
- 96. Chöông 4: Phaàn cöùng maùy tính So saùnh ñieåm Benchmark cho nhieàu maãu vi xöû lyù Pentium Intel Phaàn 2: Caùc thieát bò ngoaïi vi: Thieát bò nhaäp, xuaát vaø caùc coâng ngheä löu tröõ Caùc thieát bò ngoaïi vi chæ laø teân chung cuûa taát caû caùc thieát bò nhaäp, xuaát vaø löu tröõ thöù caáp, laø moät phaàn cuûa moät heä thoáng maùy tính. Caùc xu höôùng coâng ngheä nhaäp lieäu Höôùng ñeán giao dieän ngöôøi söû duïng töï nhieân hôn cho caùc ngöôøi söû duïng maùy tính. Baây giôø baïn coù theå ñöa döõ lieäu vaø leänh tröïc tieáp vaø deã daøng vaøo heä thoáng maùy tính thoâng qua caùc thieát bò troû nhö con chuoät vaø mieáng caûm öùng, vaø caùc coâng ngheä nhö queùt quang hoïc, nhaän daïng chöõ vieát vaø nhaän daïng tieáng noùi. Caùc thieát bò troû 96 Thanh Huøng
- 97. Chöông 4: Phaàn cöùng maùy tính Baøn phím vaãn laø thieát bò ñöôïc söû duïng roäng raõi nhaát cho vieäc nhaäp lieäu vaø vaên baûn vaøo heä thoáng maùy tính. Tuy nhieân, thieát bò troû laø söï thay ñoåi toát hôn cho vieäc ra leänh, ñöa ra caùc choïn löïa vaø ñaùp öùng laïi caùc lôøi nhaéc treân maøn hình. Baûng lieät keâ caùc thieát bò ngoaïi vi • Maøn hình. Caøng lôùn caøng toát. Haõy xem xeùt moät maøn hình 17” hay moät maøn hình loaïi 19” môùi. Noù cho baïn nhieàu choã hôn ñeå trình baøy baûng tính, trang Web, caùc haøng vaên baûn vaø môû caùc cöûa soå,v.v… Tính oån ñònh vaø ñoä roõ neùt cuûa hình aûnh cuûa maøn hình laø raát quan troïng. Haõy tìm caùc kieåu maøn hình coù taàn soá queùt ít nhaát laø 75Hz vaø ñoä phaân giaûi ít nhaát laø 1024x768 ñieåm aûnh. • Maùy in. Baïn löïa choïn giöõa maùy in laser vaø maùy in phun. Maùy in laser thì toát hôn cho vieäc söû duïng cuûa caùc doanh nghieäp lôùn. Caùc maùy in phun maøu giaù vöøa phaûi cho pheùp in hình aûnh chaát löôïng cao, vaø laø caùc thieát bò toát cho vieäc in ra hình aûnh. Chi phí treân moät trang in thì cao hôn so vôùi maùy in laser. • Maùy queùt (scanner). Baïn seõ quyeát ñònh giöõa loaïi 97 Thanh Huøng
- 98. Chöông 4: Phaàn cöùng maùy tính caàm tay, loaïi queùt töøng tôø rôøi hay ñeå naèm. Loaïi töøng tôø rôøi tieát kieäm khoâng gian cuûa baïn, trong khi loaïi ñeå naèm coàng keành cung caáp toác ñoä vaø ñoä phaân giaûi cao. Ñoä phaân giaûi laø yeáu toá quyeát ñònh cuûa chaát löôïng, baïn seõ muoán ñoä phaân giaûi ít nhaát laø 300 dpi (dot per inch). • OÅ ñóa cöùng. Caøng lôùn caøng toát, bôûi vì vôùi khoâng gian löu tröõ nhoû hôn, baïn coù theå luoân luoân söû duïng theâm dung löôïng. Do ñoù 2 gigabytes laø toái thieåu vaø ñeán 80 gigabytes laø toái ña. • OÅ CD-ROM. Tröôùc kia ñöôïc xem laø xa xæ, ngaøy nay CD-ROM ñang trôû neân caâàn thieát cho vieäc caøi ñaët phaàn meàm vaø caùc öùng duïng ña phöông tieän. Loaïi toác ñoä cao (52X) thì nhanh hôn vaø chaïy eâm thaém hôn. • Heä thoáng döï phoøng. Caàn thieát. Ñöøng ñeå maùy tính thieáu noù. Döï phoøng baèng baêng cassette thì toát, nhöng caùc oå IOMEGA Zip hay Jazz) thì tieän lôïi, linh hoaït vaø nhanh hôn. 98 Thanh Huøng
- 99. Chöông 4: Phaàn cöùng maùy tính Con chuoät ñieän töû, trackball, pointing stick, mieáng caûm öùng (Touchpad), Touch screen (maøn hình caûm öùng) laø thieát bò laø caùc thieát bò nhaäp vaø troû. Maùy tính söû duïng vieát Nhaän daïng tieáng noùi vaø ñaùp öùng Nhaäp lieäu baèng gioïng noùi hieän nay trôû neân khaû thi veà maët coâng ngheä vaø kinh teá ñoái vôùi nhieàu loaïi öùng duïng khaùc nhau. 99 Thanh Huøng
- 100. Chöông 4: Phaàn cöùng maùy tính Hai ví duï cuûa phaàn meàm nhaän daïng gioïng noùi lieân tuïc cho vieäc xöû lyù vaên baûn laø NaturallySpeaking cuûa Dragon Systems vaø ViaVoice cuûa IBM. Maùy queùt quang hoïc Thieát bò queùt quang hoïc ñoïc vaên baûn hay hình aûnh vaø chuyeån chuùng thaønh ñaàu vaøo tín hieäu soá cho maùy tính cuûa baïn. Caùc loaïi coâng ngheä nhaäp lieäu khaùc Coâng ngheä vaïch töø, theû thoâng minh, maùy quay phim tín hieäu soá. Coâng ngheä xuaát vaø xu höôùng phaùt trieån Xu höôùng coâng ngheä xuaát Theá Theá Theá Theá Theá heä heä heä heä heä thöù thöù thöù thöù ba thöù tö nhaát nhaát hai 100 Thanh Huøng
- 101. Chöông 4: Phaàn cöùng maùy tính PHÖÔN Bìa ñuïc Bìa Baùo Video. Video. G loã. ñuïc caùo Ñaùp Ñaùp PHAÙP/ Baùo loã. vaø öùng öùng PHÖÔN caùo vaø Baùo taøi aâm gioïng G TIEÄN taøi lieäu caùo lieäu thanh. noùi. NHAÄP ñöôïc in vaø ñöôïc in Baùo Taøi lieäu LIEÄU ra. taøi ra. caùo vaø ña lieäu Video. taøi lieäu phöông ñöôïc in ñöôïc in tieän ra. ra. sieâu lieân keát. 101 Thanh Huøng
- 102. Chöông 4: Phaàn cöùng maùy tính Maøn hình Maøn hình hieån thò laø loaïi thieát bò xuaát thoâng duïng nhaát cuûa maùy tính. Phaàn lôùn caùc maùy tính ñeå baøn döïa vaøo maøn hình söû duïng coâng ngheä ñeøn tia aâm cöïc (CRT) töông töï nhö oáng ñeøn hình cuûa TV söû duïng taïi nhaø. Maùy in In thoâng tin treân giaáy vaãn laø daïng thoâng duïng nhaát cuûa vieäc xuaát lieäu sau maøn hình. Vì vaäy, ña soá caùc maùy tính caù nhaân döïa vaøo maùy in phun hay laser ñeå in baûn in vónh vieãn coù chaát löôïng cao. Xu höôùng vaø söï keát hôïp caùc phöông tieän löu tröõ Coù nhieàu loaïi phöông tieän vaø thieát bò löu tröõ 102 Thanh Huøng
- 103. Chöông 4: Phaàn cöùng maùy tính Nguyeân taéc cô baûn cuûa löu tröõ maùy tính Döõ lieäu ñöôïc löu tröõ vaø xöû lyù trong maùy tính döôùi daïng coù hay khoâng coù tín hieäu ñieän hoaëc töø trong caùc maïch cuûa maùy tính hay trong phöông tieän noù söû duïng. Ñaây goïi laø “hai traïng thaùi” hay söï bieãu dieãn nhò phaân cuûa döõ lieäu. 103 Thanh Huøng
- 104. Chöông 4: Phaàn cöùng maùy tính Phaàn töû nhoû nhaát cuûa döõ lieäu goïi laø bit, hay soá nhò phaân, noù chæ coù theå coù moät giaù trò laø khoâng hay moät. Dung löôïng cuûa chip nhôù thöôøng ñöôïc bieåu dieãn theo bit. Moät byte laø moät nhoùm caùc bit cô baûn maø maùy tính coi nhö laø moät ñôn vò. Thoâng thöôøng, noù goàm 8 bit vaø bieåu dieãn moät kyù töï cuûa döõ lieäu trong ña soá caùc boä maõ maùy tính. Dung löôïng löu tröõ thöôøng ñöôïc ño löôøng baèng kilobyte (KB), megabyte (MB), gigabyte (GB) hay tetrabyte (TB). Truy xuaát tröïc tieáp vaø tuaàn töï Thieát bò nhôù chính laø chíp nhôù baùn daãn ñöôïc goïi laø boä nhôù truy xuaát tröïc tieáp hay RAM. Ñóa töø thöôøng ñöôïc goïi laø thieát bò löu tröõ truy xuaát tröïc tieáp (DASD). Noùi caùch khaùc, coâng cuï nhö baêng töø ñöôïc bieát ñeán nhö laø thieát bò truy xuaát tuaàn töï. Boä nhôù baùn daãn 104 Thanh Huøng
- 105. Chöông 4: Phaàn cöùng maùy tính Boä nhôù chính cuûa maùy tính goàm caùc chip nhôù baùn daãn vi ñieän töû. Hieän nay, caùc chip nhôù vôùi dung löôïng 128 trieäu bits (128 megabits) vaø 512 megabits laø bình thöôøng. Bo maïch nhôù chöùa 16 hay 32 megabytes hay nhieàu hôn coù theå ñöôïc boå sung vaøo maùy PC ñeå taêng dung löôïng boä nhôù. Coù hai loaïi boä nhôù baùn daãn cô baûn: boä nhôù truy xuaát ngaãu nhieân (RAM) vaø boä nhôù chæ ñoïc (ROM). Löu tröõ baèng ñóa töø Ñóa töø laø moät daïng phoå bieán nhaát cuûa loaïi löu tröõ thöù caáp cho maùy tính cuûa baïn. 105 Thanh Huøng
- 106. Chöông 4: Phaàn cöùng maùy tính Ñóa töø: oå ñóa cöùng vaø ñóa meàm 3 1/2 inch. Caùc loaïi ñóa töø • Ñóa meàm • OÅ ñóa cöùng • RAID Löu tröõ baêng töø Baêng töø vaãn ñöôïc söû duïng nhö laø boä nhôù thöù caáp trong caùc öùng duïng cuûa doanh nghieäp. Löu tröõ ñóa quang 106 Thanh Huøng
- 107. Chöông 4: Phaàn cöùng maùy tính Ñóa quang laø thieát bò löu tröõ ñang phaùt trieån nhanh. Loaïi söû duïng cho maùy vi tính goïi laø CD- ROM. Coâng ngheä CD-ROM söû duïng ñóa CD 12 cm (4.3 inch) gioáng nhö loaïi söû duïng cho heä thoáng nhaïc aâm thanh noåi. Moãi ñóa coù theå chöùa hôn 600 Mb. CD-R (CD coù theå ghi CD-RW DVD (digital video disk) noù coù theå chöùa töø 3 ñeán 8 Gb döõ lieäu. Caùc öùng duïng doanh nghieäp Moät trong nhöõng söû duïng chính cuûa ñóa quang trong heä thoáng mainframe vaø caùc maùy côõ vöøa laø xöû lyù hình aûnh. 107 Thanh Huøng
- 108. Chöông 4: Phaàn cöùng maùy tính Toùm taét chöông 4 1. Caùc heä thoáng maùy tính Moät maùy tính laø moät heä thoáng goàm nhieàu thaønh phaàn xöû lyù thoâng tin thöïc hieän vieäc nhaäp döõ lieäu, xöû lyù chuùng, xuaát keát quaû, löu tröõ vaø caùc chöùc naêng ñieàu khieån. Caùc thaønh phaàn phaàn cöùng goàm thieát bò xuaát nhaäp, boä xöû lyù trung taâm (CPU), vaø caùc thieát bò nhôù chính vaø phuï. 2. Heä thoáng maùy vi tính Caùc maùy vi tính ñöôïc söû duïng bao goàm caùc maùy tính caù nhaân, maùy tính maïng, maùy trôï giuùp caù nhaân kyõ thuaät soá, caùc traïm laøm vieäc chuyeân duøng, caùc traïm laøm vieäc kyõ thuaät, vaø maùy chuû maïng. 3. Caùc heä thoáng maùy tính khaùc 108 Thanh Huøng
- 109. Chöông 4: Phaàn cöùng maùy tính Caùc maùy tính côõ vöøa ñöôïc söû duïng ngaøy caøng nhieàu nhö caùc maùy chuû maïng maïnh, caùc maùy tính lôùn (Mainframe) thì lôùn hôn vaø maïnh hôn maùy tính côõ trung. Mainframe cöïc maïnh ñöôïc thieát keá cho nhöõng coâng vieäc coù khoái löôïng tính toaùn lôùn. 4. Caùc thieát bò ngoaïi vi 109 Thanh Huøng
- 110. Chöông 5: Phaàn meàm maùy tính Phaàn meàm maùy tính Muïc tieâu: 1. Moâ taû nhieàu xu höôùng lôùn ñang dieãn ra trong phaàn meàm maùy tính 2. Cho ví duï veà caùc loaïi phaàn meàm heä thoáng vaø öùng duïng chính 3. Giaûi thích muïc ñích cuûa nhieàu boä phaàn meàm maùy tính thoâng duïng vì hieäu quaû vaø khaû naêng hôïp taùc cuûa ngöôøi söû duïng 4. Sô löôïc veà caùc chöùc naêng cuûa heä ñieàu haønh 110 Thanh Huøng
- 111. Chöông 5: Phaàn meàm maùy tính 5. Moâ taû caùc söû duïng chính cuûa ngoân ngöõ caáp cao, theá heä thöù tö, ñònh höôùng ñoái töôïng, vaø ñònh höôùng Web 6. Giaûi thích caùc chöùc naêng cuûa phaàn meàm soaïn thaûo ngoân ngöõ laäp trình, boä bieân dòch vaø caùc coâng cuï laäp trình khaùc Phaàn 1: Phaàn meàm öùng duïng ÖÙng duïng cho ngöôøi duøng cuoái Giôùi thieäu phaàn meàm 111 Thanh Huøng
- 112. Chöông 5: Phaàn meàm maùy tính Chöông naøy giôùi thieäu toång quaùt caùc loaïi phaàn meàm chuû yeáu khi baïn laøm vieäc vôùi maùy vi tính vaø truy caäp maïng maùy tính. Hình döôùi ñaây toùm taét caùc loaïi phaàn meàm heä thoáng vaø öùng duïng chuû yeáu. Khaùi nieämveà phaàn meàm maùy tính Xu höôùng phaàn meàm 112 Thanh Huøng
- 113. Chöông 5: Phaàn meàm maùy tính Xu höôùng phaàn meàm maùy tính (ña muïc ñích, cho pheùp noái maïng, phaàn meàm thoâng minh vôùi ngoân ngöõ töï nhieân vaø giao dieän ñoà hoïa) Tính naêng trí tueä nhaân taïo hieän nay ñöôïc ñöa vaøo theá heä môùi cuûa boä phaàn meàm coù söï hoã trôï cuûa chuyeân gia. Caùc xu höôùng naøy döôøng nhö ñang hoäi tuï laïi ñeå taïo ra nhöõng boä phaàøn meàm theá heä thöù 5 maïnh meõ, ña naêng, thoâng minh, vaø cho pheùp noái maïng vôùi ngoân ngöõ töï nhieân vaø giao dieän ñoà hoïa hoã trôï caû hai ngöôøi duøng cuoái vaø caùc chuyeân gia IS ñaït hieäu quaû vaø khaû naêng hôïp taùc cao. 113 Thanh Huøng
- 114. Chöông 5: Phaàn meàm maùy tính Phaàn meàm öùng duïng cho ngöôøi duøng cuoái Phaàn meàm öùng duïng bao goàm nhieàu chöông trình coù theå ñöôïc phaân ra thaønh caùc loaïi öùng duïng coù muïc ñích chung vaø ñaëc bieät. Caùc chöông trình öùng duïng muïc ñích chung laø caùc chöông trình thöïc hieän coâng vieäc xöû lyù thoâng tin thoâng duïng cho ngöôøi duøng cuoái. Boä phaàn meàm troïn goùi vaø tích hôïp Laø boä phaàn meàm ñaày ñuû nhö Microsoft Office, Lotus Smartsuit, vaø Corel WordPerfect Office coù giao dieän ngöôøi söû duïng kieåu ñoà hoïa. Caùc boä phaàn meàm troïn goùi 114 Thanh Huøng
- 115. Chöông 5: Phaàn meàm maùy tính Boä phaàn meàm tích hôïp nhö Microsoft Works, Lotus Works, Claris Works, vaø v.v. tích hôïp vaøi chöùc naêng cuûa nhieàu chöông trình vôùi nhau ñeå nhoû goïn vaø coù giaù reû. Trình duyeät Web Thaønh phaàn phaàn meàm quan troïng nhaát cho nhieàu ngöôøi söû duïng maùy tính laø trình duyeät Web . Trình duyeät Netscape Navigator 115 Thanh Huøng
- 116. Chöông 5: Phaàn meàm maùy tính Caùc chuyeân gia kyõ thuaät tieân ñoaùn raèng trình duyeät Web seõ laø moâ hình cho haàu heát nhöõng ngöôøi söû duïng maùy tính noái maïng vaøo theá kyû tôùi. Thö ñieän töû Thö ñieän töû ñaõ thay ñoåi caùch ngöôøi ta laøm vieäc vaø giao tieáp. Nhö ñaõ ñeà caäp ôû treân, phaàn meàm E-mail ngaøy nay laø thaønh phaàn quan troïng cuûa boä phaàn meàm, vaø moät vaøi Web browser. Phaàn meàm xöû lyù vaên baûn vaø cheá baûn ñieän töû Phaàn meàm xöû lyù vaên baûn thöïc hieän vieäc taïo, hieäu chænh, xem laïi vaø in aán caùc taøi lieäu baèng maùy tính (nhö thö tín, thoâng baùo noäi boä, baùo caùo) baèng vieäc xöû lyù ñieän töû döõ lieäu vaên baûn (töø, nhoùm töø, caâu, vaø ñoaïn vaên). 116 Thanh Huøng
- 117. Chöông 5: Phaàn meàm maùy tính Troïng taâm cuûa cheá baûn ñieän töû baèng maùy tính laø quaù trình thieát keá trang ñöôïc goïi page makeup hoaëc page composition. Baûng tính ñieän töû Phaàn meàm baûng tính ñieän töû nhö Lotus 1-2-3, Microsoft Excel, vaø Corel QuattroPro ñöôïc duøng cho phaân tích kinh doanh, laäp keá hoaïch, vaø moâ hình. Quaûn lyù cô sôû döõ lieäu 117 Thanh Huøng
- 118. Chöông 5: Phaàn meàm maùy tính Phaàn meàm quaûn lyù cô sôû döõ lieäu nhö Microsoft Access, Lotus Approach, hoaëc Corel Paradox cho pheùp baïn thieát laäp vaø quaûn lyù cô sôû döõ lieäu treân PC, server maïng, hoaëc World Wide Web. • Phaùt trieån cô sôû döõ lieäu • Truy hoûi cô sôû döõ lieäu • Baûo trì cô sôû döõ lieäu • Phaùt trieån öùng duïng Trình baøy ñoà hoïa vaø ña phöông tieän Phaàn meàm trình baøy ñoà hoïa giuùp chuyeån ñoåi döõ lieäu soá sang hieån thò bieåu ñoà nhö bieåu ñoà daïng ñöôøng thaúng, daïng thanh, daïng baùnh, vaø nhieàu loaïi bieåu ñoà khaùc. Haàu heát caùc phaàn meàm haøng ñaàu cuõng hoã trôï chuaån bò trình baøy ña phöông tieän goàm bieåu ñoà, hình aûnh, phim hoaït hình, vaø caùc ñoaïn video, keå caû vieäc xuaát baûn treân Web Wide World. Coâng ngheä ña phöông tieän 118 Thanh Huøng
- 119. Chöông 5: Phaàn meàm maùy tính Sieâu vaên baûn vaø sieâu phöông tieän laø nhöõng coâng ngheä neàn taûng cho trình baøy ña phöông tieän. Theo ñònh nghóa sieâu vaên baûn chæ chöùa vaên baûn vaø soá löôïng ñoà hoïa haïn cheá. Sieâu phöông tieän laø caùc taøi lieäu ñieän töû chöùa nhieàu maãu bieåu, bao goàm vaên baûn, hình aûnh, video, vaø v.v Chöùc naêng quaûn lyù thoâng tin caù nhaân Chöùc naêng quaûn lyù thoâng tin caù nhaân (PIM) laø boä phaàn meàm phoå bieán cho hieäu quaû vaø söï hôïp taùc ngöôøi duøng cuoái nhö Lotus Organizer, Sidekick, vaø Microsoft Outlook giuùp ngöôøi duøng cuoái löu tröõ, toå chöùc, vaø laáy ra thoâng tin veà khaùch haøng, khaùch haøng hieän höõu, vaø khaùch haøng töông lai, hoaëc leân thôøi khoùa bieåu vaø quaûn lyù caùc cuoäc heïn, cuoäc hoïp, vaø coâng vieäc. Phaàn meàm nhoùm (Groupware) 119 Thanh Huøng
- 120. Chöông 5: Phaàn meàm maùy tính Groupware laø phaàn meàm hôïp taùc, nghóa laø, phaàn meàm hoã trôï nhoùm coäng söï vaø ñoäi laøm vieäc vôùi nhau ñeå hoaøn thaønh nhöõng phaàn vieäc ñöôïc giao. Ngaøy nay, Groupware ñöôïc thieát keá ñeå söû duïng Internet,ø intranets vaø extranets ñeå taïo söï hôïp taùc treân toaøn caàu bôûi caùc nhoùm aûo ôû baát kyø nôi naøo treân theá giôùi. Phaàn 2: Phaàn meàm heä thoáng: Quaûn lyù heä thoáng maùy tính Sô löôïc phaàn meàm heä thoáng Phaàn meàm heä thoáng goàm caùc chöông trình quaûn lyù vaø hoã trôï heä thoáng maùy tính vaø hoã trôï caùc hoaït ñoäng xöû lyù thoâng tin. • Chöông trình quaûn lyù heä thoáng • Chöông trình phaùt trieån heä thoáng Heä ñieàu haønh 120 Thanh Huøng