Kunst van de Zochers Algemeen

1. De Kunst van de Zochers:
Ter sprake zullen komen:
1) de 4 tuin- en landschapsarchitecten uit de familie
Zocher, hun herkomst, hun afkomst;
2) de karakteristieke kenmerken van hun werk;
3) de verspreiding van hun werk;
4) Sprekende bekende voorbeelden van een
stadspark, een buitenplaats, een kleine particuliere
tuin, een instituuts(ziekenhuis)tuin, tuingebouwen,
een stedenbouwkundig plan, etc; en niet te vergeten
de kwekerij Rozenhagen.
5) Bomen, heesters en planten.
6) tenslotte een globale vergelijking met tijdgenoten,
zowel in Nederland als in het buitenland.

2. 1.Tuin- en landschapsarchitecten uit de familie
Zocher:
Johann David Zocher sr (1763-1817), geboren in
Torgau (Saksen)
Johann (Jan) David Zocher jr (1791-1870)
Carel George Zocher (1796-1863)
Louis Paul Zocher (1820-1915)

3. De naam Zocher is welbekend in Saksen.
Deze gravure is gemaakt door G. Zocher (geen naaste
familie) en stelt de Promenade in Leipzig voor.

4. Herkomst van de Zochers: Stadt Torgau,
Leipzigerstrasse 13, aan de westoever van de
Elbe, 50 km. ten noordoosten van Leipzig.
Slot Hartenfels in Torgau aan de Elbe.

5. Familie-verbanden
• Johann David I Zocher (1698 - 1788), lakenwever, was de
zoon van de textielprinter Peter Zocher (1676-1748) en
Christina Haidt. Johann David I trouwde met Christina
Tronicke (1706 - 1775). Tussen 1762 en 1774 was hij
‘Obermeister der Torgauer Tuchmeister’.
Volwassen geworden zonen van Johann David I en
Johanna Christina Tronicke waren:
• a) Christian Friedrich (1734 - 1813); in Torgau staat hij
bekend als Kunst- en Lustgärtner. Hij heeft zijn opleiding in
Nederland genoten. Viertelmeister en Ratsmitglied 1792-
1811.
• b) Johann David II (13 april 1738- >1803) X Catharina
Elisabeth Bauer uit Dommitzsch bij Torgau; lakenwever en
Tuchmachermeister 1798-1803. Onze Johann David (III) sr.
(*1763- 1817) was hun zoon.
• c) Karl August (1744 - ?); lakenwever; zijn zoon heet
mogelijk ook Johann David.
• d) Georg Wilhelm (1746-1807); lakenwever.

6. Johann Zocher sr. komt in Nederland in dienst bij
de van oorsprong ook Duitse landschapsarchitect (en
latere schoonvader) Johann Georg Michael, de eerste
architect die werkt in “Engelse” landschapsstijl

8. Jan Zocher jr. begon als student in Parijs. Hij heeft niet de Prix de
Paris gewonnen, maar mocht de plaats innemen van Anton
Sminck Pitloo. Vervolgens naar Rome. Hij studeerde in het
buitenland ongeveer van 1809-1815.
Tekening van
Jan Zocher:
Boog vanTitus
op Forum
Romanum

9. 2. De karakteristieke kenmerken van de werken
van de verschillende Zochers
Vader Johann David (sr.) werkte in een kleinschalige
(vroege) besloten landschapsstijl, met meestal zgn.
Engels bloemhout langs de paden;
Zoon Jan David (jr.) werkte in de (late) ‘open’
landschapsstijl met open weides met solitairen ,
vergezichten, en veelal slingerende beken (in
uitgerekte M & W-vorm).
Zoon Carel George werkte waarschijnlijk veel i.o.v. zijn
broer in dezelfde stijl. Zelf was hij een aanhanger van
de gardeneske stijl, met veel groepen heesterpartijen.
Kleinzoon Louis Paul werkte in de gardeneske
landschapsstijl (veel bloemrijke heesterpartijen) en
maakte stedenbouwkundige plannen.

10. Vader Johann David (sr.) en de vroege landschapsstijl,
in overgang naar late landschapsstijl, met zgn. Engels
bloemhout.
Voorbeeld Het Klooster,
Haarlem, 1807)

11. Jan D. Zocher’s eerste architectuur-ontwerp (1816)
betrof dit huis aan de Nieuwestad te Leeuwarden.

12. Jan David (jr.) werkte in de (late) open landschapsstijl
met uitgerekte W-vormige beken. Villa Nuova R’dam
(ongedat.); Linschoten (1837); Keukenhof (1857).

13. Carel George Zocher werkte in de (late)
landschaps-stijl met toepassing van veel
heesterpartijen rond het huis (Oldenaller Putten,
1850)

14. C. G. Zocher: Oostkapelle, Schoonoord. 1835.
Carel hield van bloeiende heesterpartijen en
uitzichten.

15. Kleinzoon Louis Paul werkte in de gardeneske
landschapsstijl en maakte stedenbouwkundige plannen,
zoals hier het bebouwingsplan van het Hazepatersveld
(1873) te Haarlem langs de Wagenweg

16. J.D. en L.P. Zocher ontwerp Kenaupark,
1868

17. 3. De verspreiding van de werken van de
Zochers
De thuisbasis van de familie Zocher was de
buitenplaats en kwekerij Rozenhagen te Haarlem.
Zij werkten voor zo ver nu bekend nauwelijks buiten
Nederland, en niet in de provincies Drenthe, Noord-
Brabant en Limburg.
Meeste opdrachten in Noord- en Zuid-Holland en
Gelderland en Utrecht.
Enige uithoeken van Nederland:
Slochteren, Fraeylemaborg, 1802; Middelburg
Toorenvliedt, 1828 en vestingwerken, 1841; Wolvega
Helomastate, 1867.

18. Middelburg
Noordpoort en Buitensingel ontworpen door C.G.
Zocher (1841-1848) en getekend door J. F.
Schütz, ca. 1850 / 1860. Vgl. de singels in
Haarlem en Utrecht.

19. Slochteren
ontwerp voor buitenplaats Fraeylemaborg,
ontworpen door J. D. Zocher sr. (ca.1802)

20. Wolvega, Helomastate (1867), ontworpen door C.G.
Zocher

21. De Schiedamsche Courant (1881) en de Groene
Amsterdammer (26-09-1915) vermelden toch
buitenlandse werkzaamheden:

22. Opdrachtgever Ridder Jean Casimir de
Brunet († 1861) gaf Zocher jr. een opdracht
(ca. 1825) een landschappelijke aanleg te
maken bij Chateau d’Ostin (bij Namen).
De Brunet was vanaf 1817 consul-generaal
van Rusland, geboren te Warschau en
woonde in Amsterdam, Keizersgracht 802.
In J.J. de Cloet’s Chateaux et monumens
des Pays-Bas staat genoteerd: les jardins
ont été exécutés d’après les plans et
dessins de M. Zocher, architecte distingué
de Harlem.

23. Warisoulx bij Namen (B.). Ontwerp van Jan
David Zocher jr.

24. 4. Voorbeelden van
* een stadspark (er is meer dan het Vondelpark en
Het Park in Rotterdam),
* een buitenplaats (er is meer dan Soestdijk en
Dordtwijk),
* een begraafplaats (er is meer dan Zorgvlied
A’dam),
* een kleine particuliere tuin,
* een instituutstuin,
* een stedenbouwkundig plan,
* tuingebouwen, etc;
* en niet te vergeten een kwekerij, en wel
Rozenhagen te Haarlem.

25. Openbaar park De Plantage Culemborg, ca. 1850.
L. P. Zocher

26. J.D. en L.P.Zocher ontwerp voor Het Park te
Rotterdam, vanaf 1852 -1868.

27. Buitenplaats De Schaffelaar Barneveld, 1853. J.D. en
L.P. Zocher

28. Buitenplaatsen Dordtwijk (1852) en
Nimmerdor (1835, getekend door Wilhelm F.
von Pestel). Zelfde vorm van watergangen.

29. Begraafplaats Ter Navolging Tiel, ca. 1840.
C. G. Zocher

30. Graven J. D. Zocher jr. (l.) en L.P.
Zocher (r.) op Akendam te
Haarlem

31. Villapark zoals Zocher jr. het voor zich zag

32. Buitenplaats Duin en Daal te Bloemendaal, werk
in uitvoering.

33. Voorbeeldontwerpen voor een villatuin, 1856.
J.D. en L. P. Zocher

34. Stedenbouwkundige ontwerpen van L.P. Zocher
voor het Agnetapark Delft, 1885 (voor arbeiders van de
Gist en Spirtusfabriek) en van J.D. & L.P.Zocher voor het
villapark Frederikspark Haarlem, 1862

35. Instituutstuinen J. D. en
L.P.Zocher
Krankzinnigengesticht
Meer en Berg, Santpoort, 1865

36. Prinsengracht-
ziekenhuis, J.D.
en L.P. Zocher,
Amsterdam, 1856.

37. L.P.Zocher, 1870: aanplant vóór het paleis
van Volksvlijt Frederiksplein Amsterdam.

38. Tuinsieraden van
J.D.Zocher jr.
Zocher vervaardigde 48
aquarellen, oorspronkelijk
bedoeld voor publicatie
van een
voorbeeldenboek, getiteld
Landelijk Bouwkundige
Ontwerpen

40. Kwekerij-Rozenhagen (1801-1918). Eerste catalogus van ca.
1835. Hier een Rozenhagen-catalogus en een bestelling van
A. van der Hoop voor Spaarnberg (1840, 1841).

41. Voorbeelden van bloeiende
heesters: Clethra alnifolia;
dubbele tuinhibiscus
In de catalogi omstreeks 1830 worden aangeprezen:
* hyacinten, andere bloembollen (zoals tulpen, trosnarcissen,
crocussen etc.),
* bomen en bloeiende heesters,
* rozen, dahlia’s, pioenen,
* vaste planten voor de open grond, waaronder stinsenplanten.

42. Ontwerp met
plantenlijst voor
Begraafplaats
Soestbergen te
Utrecht (1830-1838)
Op bovenstaande ontwerp staan de volgende voor
ons vreemde combinaties aangegeven:
lindenboomen omzet met Acacia veeren (3 x );
Genista omzet met Dalias; opgaande berken met
gouden regen; beuken met seringen; berken met
randen eikenveeren; sparrenboomen omzet met
bloemhout; iepen en eikenhout gecombineerd;
iepen veeren en linden.

43. J.D.Zocher jr. Ontwerp en aanleg Boschlust Den
Haag, 1839. (op plaats van Babylon).
Soms zijn er ook beplantingsgegevens van tekeningen te destilleren

44. Vergelijking met tijdgenoten in Nederland
en in het buitenland
(Oudere) tijdgenoten van Zocher sr. waren Johann
Michael (1738-1800), Christian Hirschfeld (1742-1792),
volger van Lancelot Brown).

45. Vergelijking met tijdgenoten in Nederland en in
het buitenland
Tijdgenoten van Zocher jr. en C.G.Zocher waren Lucas
Roodbaard (1782-1851), Hendrik van Lunteren (1780-1848).
Hier van hen Alg. begraafplaats Leeuwarden en Vollenhoven De
Bilt.

46. Vergelijking L.P. Zocher met zijn tijdgenoot Eduard Petzold (1815-
1891). Beiden werkten met veel heesterpartijen (gardenesk). Hier
Rhederoord te Rheden, 1868. Zie de zichtlijnen vanuit het huis op
de IJssel.

47. Vergelijking met tijdgenoten in Nederland en in
het buitenland.
Opvolgers en navolgers van de Zochers waren Hendrik Copijn
(1842-1923), Leonard Springer (1855-1940) en Hugo Poortman
(1858-1953)

48. Vergelijking met tijdgenoten in Nederland en in
het buitenland.
Het werk van J.D.Zocher jr. en Peter J. Lenné (1789-1866)
vertonen veel stijlovereenkomsten. Beiden werkten voor
Prins Frederik (Schloss Schildau, Silezië en De Paauw),
i.s.m. Hermann Wentzel, architect.

49. www.historischetuinen.nl/zochers.html