DAVRANIŞSAL POLİTİK İKTİSAT Rasyonel İrrasyonelitenin Kaynakları

1. DAVRANIŞSAL
POLİTİK İKTİSAT
Rasyonel İrrasyonelitenin Kaynakları
PROF.DR. COŞKUN CAN AKTAN
Bu Sunum Aşağıdaki Kaynaktan Yararlanılarak Hazırlanmıştır:
Coşkun Can Aktan, Davranışsal Politik İktisat, Ankara: Seçkin Yayınları.
Sunumu Hazırlayan: Merve Gökçayır

2. RASYONEL İRRASYONELİTE
Akıl ve bilgi sahibi insanların
irrasyonel karar ve
seçimlerde bulunmasıdır.
İnsanları bilerek ve
isteyerek irrasyonel
davranış, tutum, eylem ve
seçimlerde bulunmaya
sevk eden faktörlerin
başlıcaları şunlardır:
Zihinsel hata ve yanlışlar
(cognitive bias)
Zaman kısıtı ve belirsizlik vs.
durumların mevcut olduğu
ortamlarda pratik aklın
devreye konulması: zihinsel
kısayollar ( heuristics)
Sahte bilimler Dinler ve inançlar

3. RASYONEL
İRRASYONELİTE
İRRASYONEL
DAVRANıŞ , TUTUM ,
EYLEM VE
SEÇIMLERDE
BULUNMANıN ANA
KAYNAKLARı

4. ZİHİNSEL HATA VE YANLIŞLAR

5. SAHTE BİLİMLER
Tanım : Bilimsel argümanlar
kullanılarak ileri sürülen, ancak
bilimsel çalışmaların gerektirdiği
araştırma, yöntem, test
edilebilirlik gibi özellikleri ve
standartları taşımayan iddia,
inanç, bilgi ve uygulamaları
ifade eder.
Alternatif Tıp Paranormal
Uzay ve Astronomi Psikoloji
Sahte bilimler insanları gerçek
bilimsel bilgi ve bulgulardan
uzaklaştırabilmektedir.

6. ALTERNATİF TIP
Sahte-bilimlerin doğruyu
söyleyerek insanlara yardım
etmez , insanların hoşuna
gidecek ve onlara psikolojik
olarak rahatlatacak şeyler
sunar.
Alternatif tıp doğal
yöntemlerle gerek bitkisel
gerek enerjisel şekilde
gerçekleştirilen geleneksel
tedavi yöntemleri
toplamıdır.
Alternatif tıp bunun tipik bir
örneğidir.
Aromaterapi, homeopati,
nörol terapi, hipnoterapi,
proloterapi-mezoterapi,
fitoterapi, kolonik yıkama,
refleksoloji, japon masajı
(shiatsu), yoga,
Meditasyon, akupunktur,
manyetik alan tedavisi,
hipnoz, ayurveda,
nöropatoloji, bitkisel ve
diyet önerileri, vs. gibi
alternatif tıp için insanlar
büyük harcamalar yaparlar.

7. DİN VE İNANÇLAR
İnsanlar, inançlarını yetiştikleri
aile ortamından ve çevreden
öğrenerek bir dine sahip olurlar
ve genel olarak daha sonraki
yaşamlarında akıl ve mantık
sorgulmasını devre dışı bırakarak
öğrendikleri dini sahiplenirler.
İnsanlar, inançlarını yetiştikleri
aile ortamından ve çevreden
öğrenerek bir dine sahip olurlar
ve genel olarak daha sonraki
yaşamlarında akıl ve mantık
sorgulmasını devre dışı bırakarak
öğrendikleri dini sahiplenirler.
İnanmış bir kişi için kendi inandığı
din kutsaldır. Ona göre diğer
dinler uydurmadır, çarpıtılmış ve
sonradan değiştirilmiştir.

8. GELENEK , GÖRENEK VE TÖRE
Töreler, bir toplumda insanların çok eski
zamanlardan beri süregelen, benimsenmiş
gelenek, görenek ve ahlak kurallarının
bütünüdür.
Dünya kültürleri incelendiğinde “saçma” diye
nitelendirilebilecek çok sayıda törelerin
bulunduğunu ve bunların bir kısmının
kutsallaştırılarak “tabu” seviyesine çıkartılmış
olduğu gözlemlenebilir.

9. SİYASİ PARTİLER
Örneğin ; sosyalizme gönülden inanmış
bir kişi için sosyalizm kutsaldır ve bu
ideolojiyi zihninde kabul etmiş ve
benimsemiş kişi için sosyalizme
yapılacak tüm eleştiriler anlamsız ve
geçersizdir.
Siyasi partilere ve lidere olan bağlılık
irrasyonelitenin başka bir kaynağını
oluşturur.

10. GÖSTERİŞ TÜKETİMİ
İnsanların sırf statü kaygısıyla
özellikle pahalı, markalı, lüks mal
ve hizmet satın almaları olarak
tanımlanan “gösteriş tüketimi” de
rasyonel irrasyoneliteye bir başka
örnek teşkil etmektedir.
Gösteriş tüketimi kavramını
Thorstein Veblen bulmuştur.

11. “Evrendeki en büyük gösteri, sen aklını
keşfettiğin an başlar.”
Sigmund Freud

12. SONUÇ
Doğal cehalet, iradi olmayan bilgisizlik durumudur. Rasyonel
cehalet ise bilerek veya isteyerek bilgi (enformasyon) elde
etme zahmetine ya da maliyetine katlanmadan
Eksik enformasyonla yetinerek yanlış karar ve seçimlerde
bulunma tercihidir. Bunlardan daha kötüsü ‘’ rasyonel
irrasyonelite ‘’ dir.
Rasyonel irrasyonelite, toplumsal etkileri açısından oldukça
tahripkardır ve sosyal sermayenin erozyona uğraması ve
hatta giderek yokolması anlamına gelir.