2. Verduurzaming van woningen in Maasgouw
FOCUS op ENERGIEBESPARING
1e voorlichtingsavond: perspectief, alle besparingsmogelijkheden, realisatie
2e voorlichtingsavond: verdieping, detail informatie, advies
3. wie geeft u vanavond informatie?
we stellen ons even voor.
• Gemeente Maasgouw
• Tom Peters
• Coöperatie Duurzaam Maasgouw – vrijwilligers, burger initiatief
• Chris Hamans
• Rob Buschman
• Hans van Laanen
• Ger van der Zanden
• Jan Geraeds
• Roy Wolters
verduurzamen van je woning 3
4. CDM – voorlichtingsessies
• BEEGDEN: 15 september 2022: Brede algemene voorlichting
• Zowat alle aspecten en mogelijkheden komen aan bod
• Een breed overzicht.
• Een oriëntatie: oplossingen, maatregelen, indicaties
• BEEGDEN: 22 september 2022: Vervolg- of Verdiepingsbijeenkomst
• Afgestemd op de aangegeven interesses.
• Meer detailinformatie per maatregel (keuze)
verduurzamen van je woning 4
NIEUW:
ENERGIELOKET op AFSPRAAK
1 op 1 antwoorden op uw vragen.
5. we hebben heel veel informatie voor u
• U kunt alles nalezen, bekijken of bestuderen;
• alle presentaties op website
• we hebben uw e-mailadres en sturen u de link na afloop van de 2e presentatie
verduurzamen van je woning 5
6. Verduurzaming van woningen in Maasgouw
FOCUS op ENERGIEBESPARING
1e voorlichtingsavond: perspectief, besparingsmogelijkheden, realisatie
2e voorlichtingsavond: verdieping, detail informatie, advies
7. De energie- en warmtetransitie in Maasgouw
afzonderlijke presentatie van de Gemeente Maasgouw
verduurzamen van je woning 7
Beleid en Doelstellingen
Tom Peters
Beleidsmedewerker Fysiek Domein
Taakvelden afvalbeleid & energietransitie
8. ECO of EGO ?
milieubelang of eigen belang
klimaatverandering, energiepolitiek, CO2-doelstellingen, ......
wooncomfort, energiekosten, geen aardgas, ......
• Het een sluit het ander niet uit.
• besparen op energie is
besparen op CO2-uitstoot :
1 m3 aardgas = 1,7 kg CO2
Wat is uw belangrijkste vraag –
belangrijkste onderwerp ?
Wat verwacht u van deze avond?
• waarom bent u geïnteresseerd in
energie? in verduurzaming?
in besparing?
verduurzamen van je woning 8
Uw aanmelding leverde al de
volgende info op ...
11. verduurzamen van je woning 11
15
15
14
16
12
10
0
0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17
01= kosten,
investeringsbedrag
02= subsidie
03= besparing
04= technische
prestaties
05= uitvoering door
vakman of doe-het-zelf
06= montage /
installeren"
09= andere informatie
bij de maatregelen
items raamwerk info - Beegden
21 aanmeldingen Beegden
12. verduurzamen van je woning 12
al (veel van) deze onderwerpen vanavond:
• in een breed overzicht
• inzage in de onderlinge samenhang v.d. onderwerpen en thema’s
• hoe energiebesparing aanpakken, snel en op de lange termijn
• over investeringen en besparingen
• over randvoorwaarden, over advies
13. Hoe warmpjes zit u erbij?
• gaat het u alleen om geld ?
• het gaat u toch om betaalbaar wooncomfort ...?
• en ... het gaat u toch ook om het milieu ?
om een gezonde, leefbare toekomst
verduurzamen van je woning 13
14. Waarom NU maatregelen?
1. als je het niet voor het milieu doet,
doe het dan voor je beurs
2. als je het niet voor je beurs doet,
doe het dan voor het milieu
• Hogere energiekosten:
minder besteedbaar inkomen
• Energie zekerheid, onafhankelijkheid
• Wooncomfort
• CO2 - uitstoot beperken
• Prijsontwikkeling op langere termijn ? ....... ??
Prijsontwikkeling Energie
Alarmerende Klimaatveranderingen
verduurzamen van je woning 14
januari ‘22
16. Veel verwarrende informatie over energieprijzen !
verduurzamen van je woning 16
Daarom: wat betaalt u uiteindelijk? Bijv. per 1 oktober a.s.
Prijsinformatie
• over marktprijs voor energie vanaf PRODUCENTEN
• termijn afhankelijk: dagprijzen, maand, jaar
• variabele prijs van uw leverancier (Essent, Vattenfall, Eneco,...)
• met of zonder overheidsheffingen
• 9% BTW, Energiebelasting = EB, Opslag Duurzame Energie = ODE
• met of zonder vaste kosten
• Leveringskosten (Enexis) ; Vermindering EB; Netbeheerskosten (Enexis)
per MWh
per kWh
per m3
ongeacht
verbruik
17. verduurzamen van je woning 17
de energieprijzen zijn volop in beweging.
met welke prijzen moeten we nou de besparingen berekenen?
18. en het gemiddeld energieverbruik van u (hier in de zaal) ?
verduurzamen van je woning 18
1713
3703
gemiddeld energieverbruik o.b.v. verstrekte info door 11
deelnemers in Beegden
gas m3/jr stroom kWh/jr
max gas= 2800 m3/jr
min gas = 600 m3/jr
max stroom= 9000 kWh/jr
min stroom = 2490 kWh/jr
en wat
betaalt u?
20. uitgaande van
gemiddeld
stroomverbruik
verduurzamen van je woning 20
afgeleid uit de tarievenlijst van vattenfall d.d. 13.9.2022
o.b.v. 3700 kWh
uiteindelijk per 1 okt:
€ 1205,92
3700 kWh
= € 0,33/kWh
totaal € 1205,92
totaal € 684,45 stijging +76 %
65%
49%
-62%
EB,
EB,
21. de kosten voor gas blijven stijgen .....
verduurzamen van je woning 21
€ 356
€ 266
Bijv:
bij een jaarlijks gasverbruik
van 2000 m3:
van maandelijks
€ 266 naar € 356
afgeleid uit de tarievenlijst van vattenfall d.d. 13.9.2022
22. verduurzamen van je woning 22
Bijv:
bij een jaarlijks gasverbruik
van 2000 m3:
van maandelijks
€ 266 naar € 356.
dat is +34%
afgeleid uit de tarievenlijst van Vattenfall d.d. 13.9.2022
23. de stroomkosten blijven stijgen .....
verduurzamen van je woning 23
Bijv:
bij een jaarlijks
stroomverbruik van
3500 kWh:
van maandelijks
€ 59 naar € 106
€ 106
€ 59
afgeleid uit de tarievenlijst van vattenfall d.d. 13.9.2022
24. verduurzamen van je woning 24
Bijv:
bij een jaarlijks
stroomverbruik van
3500 kWh:
van maandelijks
€ 59 naar € 106.
dat is + 80%
afgeleid uit de tarievenlijst van vattenfall d.d. 13.9.2022
25. Wat kun je nú, of morgen, al doen aan je energiegebruik?
woongedrag en apparatuur
verduurzamen van je woning 26
26. Woongedrag
• 1o lagere kamertemperatuur = ca. 90 m3 gasbesparing / jr.
• korter douchen: 5 minuten i.p.v. 9 minuten = ca. 90 m3 gasbesparing / jr.
verduurzamen van je woning 27
27. Woongedrag
• 1o lagere kamertemperatuur = 90 m3 gasbesparing / jr.
• korter douchen: 5 minuten i.p.v. 9 minuten = ca. 90m3 gasbesparing / jr.
• niet te lang luchten: 10 á 30 minuten (ventileren doe je continue)
• deuren sluiten – deurdrangers
• rolluiken – dikke gordijnen
• en ...... warme trui !
verduurzamen van je woning 28
28. Kleine maatregelen en bespaartips
• kier- en naadafdichting
• radiatorfolie
• leidingisolatie
• led-verlichting
• waterzijdig inregelen
• pompschakelaar vloerverwarming
verduurzamen van je woning 29
29. Bestaande apparatuur
• Oude CV ketel ?
• Verlagen ketelwater temperatuur: 80o 60o 50o 40o ??
• Indien redelijk goed geïsoleerd: beperk dan de nachtverlaging tot 2o
• Slimme kamerthermostaat
• Gelijkstroom ventilatoren
• Led lampen
• Standby killers (25 kWh / jr)
• Oude koelkast / diepvries? weg ! vervangen door A+ ?
• Jacuzzi
• Waterbed
• Tropisch aquarium
• Vijverpomp
verduurzamen van je woning 30
echte energie-slurpers: kritisch beoordelen
31. verduurzamen van je woning 32
aardgas uitfaseren
minder
CO2-
uitstoot
hernieuwbare
stroom
H2 , Groengas
=
NOM – jas
BENG
energieverlies beperken
wat je dan nog nodig hebt voor
wooncomfort doe je met :
32. Welke keuze hebben we, kijkend naar 2050?
verduurzamen van je woning 33
isolatie in
therm.
schil
huidige
situatie
groen-gas
waterstofgas
90o
HT-verwarming MT-verwarming LT-verwarming
NOM – jas
BENG
all-electric
welke stap gaat u maken?
hoeveel bent u bereid te investeren?
50o < 50o
33. de uitdaging waarvoor we staan is groot
Hoeveel woningen moeten energie besparen ?
Hoeveel besparing ?
verduurzamen van je woning 34
energielabel voor woningen
0
190
160
250
105
335
380
290
75
50
---
kWh/m2 per jaar
het energiegebruik voor huishoudelijke apparatuur
– zoals tv, koelkast, wasmachine – telt niet mee !
35. verduurzamen van je woning 36
energiebesparende maatregelen
https://allecijfers.nl/buurt/beegden-maasgouw/
36. verduurzamen van je woning 37
1
0
0
2
0
1
0
0 0,5 1 1,5 2 2,5
vóór 1945
tussen 1946 en 1964
tussen 1965 en 1974
tussen 1975 en 1991
tussen 1992 en 2005
na 2005
weet ik niet
bouwjaar woningen deelnemers in Beegden
21 aanmeldingen Beegden
37. wat u ons liet weten:
verduurzamen van je woning 38
13
7
1
0
woningtype in Beegden
vrijstaand huis 2 onder 1 kap rijtjes huis appartement
21 aanmeldingen Beegden
38. verduurzamen van je woning 39
5
16
monumentaal - Beegden
monumentaal: ja graag
monumentaal: neen voor mij niet
21 aanmeldingen Beegden
39. verduurzamen van je woning 41
omrekeningsfactor
kWh/m3
9,767 t/m 1945 1946-1964 1965-1974 1975-1991 1992-2005
(2250 woningen)*
voor verwarming 102 m2 87 m2 106 m2 106 m2 114 m2
1365 m3 gas =
13.332 kWh 131 kWh/m2 153 kWh/m2 126 kWh/m2 126 kWh/m2 117 kWh/m2
(1515 woningen)
voor verwarming 102 m2 87 m2 106 m2 106 m2 114 m2
1508 m3 gas =
14.723 kWh 131 kWh/m2 153 kWh/m2 126 kWh/m2 126 kWh/m2 117 kWh/m2
(2260 woningen)
voor verwarming 110 m2 110 m2 123 m2 123 m2 132 m2
1573 m3 gas =
15.358 kWh 121 kWh/m2 121 kWh/m2 108 kWh/m2 108 kWh/m2 101 kWh/m2
(3053 woningen)
voor verwarming 130 m2 130 m2 144 m2 154 m2 172 m2
2075 m3 gas =
20.266 kWh 103 kWh/m2 103 kWh/m2 93 kWh/m2 87 kWh/m2 78 kWh/m2
Eigen woning *) Maasgouw GM1641_bebouwing.xlsx
voor verwarming G:Energie MaasgouwCDM ProjectenTransitievisie ontwikkeling- EnquêteGM1641
1738 m3 gas =
16.970 kWh
Huurwoning
voor verwarming
1165 m3 gas =
11.378 kWh
woningen in Maasgouw uit de bouwjaar-klasse
Gebruiksoppervlak
Gebruiksoppervlak
Gebruiksoppervlak
gemiddeld Rijwoning-Tussenwoning
gemiddeld Rijwoning-Hoekwoning
gemiddeld 2-onder-1-kapwoning
gemiddeld Vrijstaande woning
Gebruiksoppervlak gemiddelde
energiegebruik voor
verwarming per m2
vloeroppervlak
leeftijd/bouwjaar woningen
type
woningen
40. Minder aardgas - Geen aardgas
• Doelstelling 2030: 20% minder CO2 minder aardgas
• Doelstelling 2050: aardgasvrij
• Minder aardgas door minder energieverlies = efficiëntere woning
verduurzamen van je woning 43
Welke alternatieven hebben we nu voor aardgas ?
Als bron van energie? Als bron voor warmte ?
41. Wat zijn de alternatieven voor aardgas?
(heeft u behoefte aan aardgas of aan warmte?)
• Warmtenet = collectieve voorziening; levert warm verwarmingswater
• Waterstof (H2): het transportnetwerk is aanwezig !
• Groengas: uit mestafval en groenvergisting
• Elektriciteit: uit wind, zon, kernenergie, afvalverbranding (incl. CO2 afvang)
verduurzamen van je woning 44
collectieve
42. Maar ....
sinds enkele maanden is onze motivatie veranderd
• 1 jaar geleden: “ van het gas af ” : nationale doelstelling 2030 / 2050
• klimaatdoelstelling : CO2 uitstoot verminderen minder / geen aardgas
• Nu: sterk gestegen energiekosten
• door kwetsbare aardgas voorziening - afhankelijkheid van onbetrouwbare
energieleveranties
hoe houden we ons wooncomfort betaalbaar ?
verduurzamen van je woning 45
43. Situatie Maasgouw: focus op individuele oplossingen
• Weinig mogelijkheden voor grote collectieve oplossingen
• Standaard maatregelen treffen om per woning energieverbruik te verlagen
• Toewerken naar een oplossing per woning die uiteindelijk,
• volledig of (voorlopig) gedeeltelijk van het gas af kan:
naar .... een alternatief voor de aardgasgestookte verwarmingsketel
verduurzamen van je woning 46
de WARMTEPOMP:
gangbare, bewezen techniek, economische interessant
stelt voorwaarden aan de woning en aan woongedrag
44. Wat is het voordeel van een warmtepomp?
• Om elektrisch dezelfde hoeveelheid warmte te leveren als met 1 m3 gas met HR-
verwarmingsketel heb je 8,8 kWh nodig
(met 1 m3 = 9,765 kWh; ketelrendement gasketel = 90%)
• 1m3 gas kost € 0,99 en 8,8 kWh kost 8,8 * € 0,372 = € 3,27
(prijspeil 1 okt.: 0,372 €/kWh o.b.v. 3700 kWh; gas 0,990 €/m3; all in)
• Een warmtepomp haalt heel efficient warmte uit de lucht, bodem of oppervlaktewater.
Hiervoor is elektriciteit nodig.
• Met 1 kW elektriciteit haalt een warmtepomp bijv. gemiddeld dan 4,5 kW warmte uit de
buitenlucht of bodem SCOP (seasonal coëfficient of performance = 4,5; afhankelijk type WP)
• Dan kost dezelfde hoeveelheid warmte voor je woning nog maar €0,73 (= €3,27 / 4,5)
dat scheelt ruim 26% in je stookkosten (€0,73 t.o.v. €0,99 per kWh warmte)
verduurzamen van je woning 47
welke prijzen
zetten we in?
45. Wat is het voordeel van een warmtepomp?
• Om elektrisch dezelfde hoeveelheid warmte te leveren als met 1 m3 gas met HR-
verwarmingsketel heb je 8,8 kWh nodig
(met 1 m3 = 9,765 kWh; ketelrendement gasketel = 90%)
• 1m3 gas kost € 2,00 en 8,8 kWh kost 8,8 * € 0,35 = € 2,90
(0,35 €/kWh o.b.v. 3700 kWh; gas 2,00 €/m3; all in)
• Een warmtepomp haalt heel efficient warmte uit de lucht, bodem of oppervlaktewater.
Hiervoor is elektriciteit nodig.
• Met 1 kW elektriciteit haalt een warmtepomp bijv. gemiddeld dan 4,5 kW warmte uit de
buitenlucht of bodem SCOP (seasonal coëfficient of performance = 4,5; afhankelijk type WP)
• Dan kost dezelfde hoeveelheid warmte voor je woning nog maar €0,65 (= €2,90 / 4,5)
dat scheelt ruim 70% in je stookkosten (€0,65 t.o.v. €2,16 per kWh warmte)
verduurzamen van je woning 48
welke prijzen
zetten we in?
46. Wat is het voordeel van een warmtepomp?
• Om elektrisch dezelfde hoeveelheid warmte te leveren als met 1 m3 gas met HR-
verwarmingsketel heb je 8,8 kWh nodig
(met 1 m3 = 9,765 kWh; ketelrendement gasketel = 90%)
• 1m3 gas kost € 2,16 en 8,8 kWh kost 8,8 * € 0,33 = € 2,90
(0,33 €/kWh o.b.v. 3700 kWh; gas 2,16 €/m3; all in)
• Een warmtepomp haalt heel efficient warmte uit de lucht, bodem of oppervlaktewater.
Hiervoor is elektriciteit nodig.
• Met 1 kW elektriciteit haalt een warmtepomp bijv. gemiddeld dan 3,0 kW warmte uit de
buitenlucht of bodem SCOP (seasonal coëfficient of performance = 3,0; afhankelijk type WP)
• Dan kost dezelfde hoeveelheid warmte voor je woning nog maar €0,97 (= €2,90 / 3,0)
dat scheelt ruim 55% in je stookkosten (€0,97 t.o.v. €2,16 per kWh warmte)
verduurzamen van je woning 49
welke prijzen
zetten we in?
lager rendement
van de WP?
47. Warmtepomp: een alternatief voor aardgas
Warmtepomp:
• heeft stroom nodig om pomp/compressor aan te drijven
• hoe groter het temperatuurverschil tussen warmtebron en verwarmingswater :
• hoe harder de pomp moet werken
• hoe hoger het stroomverbruik
• levert verwarmingswater van max. 40o á 50o
verduurzamen van je woning 50
het moet wel voordeliger
blijven dan met gas
het moet wel
comfortabel zijn
48. • hoe lang en hoe hard moet een warmtepomp werken om het
energieverlies van de woning te kunnen aanvullen ?
• verbruik kWh
woning: energieverlies beperken
• kan de warmtepomp de woning snel genoeg opwarmen?
• vermogen / capaciteit kW
woningtype: “traagheid” – lichte / zware bouw = houtbouw, steenachtig, ...
woongedrag = nachtverlaging < 2o.
verduurzamen van je woning 51
WP energieverlies
49. geheel van het gas af
• all electric
• electrische verwarming
en/of
• warmtepomp incl. warmwater
boiler
• netwerkstroom + zonnepanelen
gedeeltelijk van het gas af
• hybride
(electrisch en als er meer nodig is,
dan met gasketel bijspringen)
• warmtepomp +
HR-gasketel
• warmwater van HR-combiketel
evt. met zonneboiler
• netwerkstroom + zonnepanelen
verduurzamen van je woning 52
meer over
warmtepomp en
zonnepanelen volgt !
isolatie in
therm.
schil
NOM – jas
BENG
verbeteringen en aanpassingen
binnen bestaande bouw
bestaande bouw naar
nieuwbouw-prestaties
50. HAMVRAAG:
hoeveel energie heeft u nodig voor verwarming?
• Uw gemiddeld jaarlijks gasverbruik:
• bijv. 1650 m3 aardgas/jaar voor VERWARMING + WARM WATER + KOKEN
• Minus : WARMWATER + KOKEN = bijv. 150 m3 gas/jaar
• voor VERWARMING: 1650 – 150 = 1500 m3/jaarlijks
• dat zijn ca. 15.000 kWh / jaar
• dat zijn voor uw (bijv.) 150 m2 verwarmde vloeropp: 100 kWh/m2.jr
verduurzamen van je woning 53
hier: 1600 m3 gas voor 150 m2 woonoppervlak
warmtevraag woning is te hoog
om naar een warmtepomp over te schakelen
dan heeft u nog
werk in uitvoering
51. is een warmtepomp haalbaar...... ????
Ja, mits:
• de warmtevraag van de woning KLEIN is:
• < 75 kWh/m2.jr voor hybride WP-systeem
• < 50 kWh/m2.jr voor all-electric WP-systeem
• dwz: de woning moet goed (tot heel goed) geïsoleerd zijn.
• en ........
• extra stroomvraag zonnepanelen (bij-)plaatsen ?
verduurzamen van je woning 54
meer over
warmtepomp en
zonnepanelen volgt
52. BELANGRIJK : wat wil je bereiken, hoe pak je het aan?
GPS - Navigatie
1. BESTEMMING (E=Groningen)
2. START (A=BEEGDEN)
3. WELK VERVOER, HOE
SNEL?
Per auto, trein, fiets, …?
4. TUSSENSTOPS ?
(B, C, D)
Plan de verduurzaming
1. DOEL:
Volledig of gedeeltelijk
aardgasvrij? Lagere energie
rekening?
2. Wat is de huidige situatie?
3. DHZ of aannemer? Geleidelijk?
Investeringen, eigen middelen,
Hypotheek, Lening
4. Faseren of alles tegelijk?
1. gevel en dak isoleren, zonnepanelen
2. ramen, ventilatie
3. vloer isoleren, vloerverwarming,
4. hybride WP, zonnepanelen
verduurzamen van je woning 55
54. de meest duurzame energie
is bespaarde energie
als eerste:
energiegebruik terugdringen = energieverliezen beperken
verduurzamen van je woning 57
55. Bouwkundige- en Installatietechnische maatregelen
1. kierdichting
2. dak isoleren
3. gevel isoleren
1. open gevel-delen: ramen en deuren
2. gesloten gevel-delen: buitenmuren
4. vloer – kruipruimte isoleren
5. ventilatie systemen
6. domotica - woongedrag
7. warmte opwek :
1. warmtepomp
2. warmteafgifte sytemen: radiatoren , vloerverwarming
8. stroom opwek : zonnepanelen
verduurzamen van je woning 58
verminderen energie behoefte
= energieverliezen beperken
dan nog benodigde energie
zoveel mogelijk zelf
opwekken en terugwinnen
56. vooral met bouwkundige maatregelen:
BEPERK DE ENERGIEVRAAG
je huis inpakken:
• tochtdicht maken
maar voldoende ventileren
• isoleren:
“van een warme jas voorzien”
verduurzamen van je woning 59
BEPERK HET ENERGIEVERLIES
58. verduurzamen van je woning 61
Beegden : ca. 560 woningen (~ 74 %)
Waar kun je grote stappen maken?
59. Bouwkundige maatregelen
• dak isolatie
• gevel isoleren, ramen isoleren
• vloer isoleren
verduurzamen van je woning 62
Installatie
• warmteafgifte: radiatoren, vloerverwarming
• warmteterugwinning, ventilatie
• warmte en stroom opwekken (wp en pv)
60. wat is de ambitie, wat wil je bereiken?
verduurzamen van je woning 66
• BEDENK: bouwkundige aanpassingen
doe je minimaal voor de volgende
25 á 30 jaar !
Dus voor het aardgasvrije 2050 !
• Isoleer je GOED voor een
GEDEELTELIJK aardgasvrije woning?
of
• Isoleer je HEEL GOED voor een
VOLLEDIG aardgasvrije woning?
realiseerbaar
met / binnen de
bestaande constructie
vereist (enkele)
vergaande maatregelen
(zoals vloerverwarming, triple glas)
61. de meest duurzame energie
is bespaarde energie
dus wat gaan we doen .......?
verduurzamen van je woning 68
63. Dak of zolder isoleren.
welke volume moet of wil je verwarmen?
verduurzamen van je woning 70
zolder voor bewoning onbewoonde zolder
dakisolatie zolder isolatie
zolder voor bewoning
met open trap
onbewoonde zolder
geïsoleerd toegang
dakisolatie zolder isolatie
zolder verwarmd of niet:
beperk warmtestroom naar boven
1000 m3 of 750 m3 verwarmen ?
64. Dak - hoeveel isolatie toevoegen ?
• Er is nog helemaal geen isolatie aanwezig
of
• Er is al isolatie, maar te weinig.
• op dit moment bijv. dakelement 3 á 4 cm isolatie (1980- 2010)
• op dit moment bijv. na-geïsoleerd met 4 á 6 cm tussen de gordingen/sporen
• Hoeveel isolatie moet je / kun je toevoegen?
meer info in de verdiepingsbijeenkomst
verduurzamen van je woning 71
65. Dakisolatie waar?
• Van binnenuit (DHZ of professional)
of
• Van buitenaf (professional)
Het na-isoleren van het dak of van een zolder geeft
nauwelijks overlast of afval en kan binnen één dag
uitgevoerd worden.
66. DAK: van binnen uit
dak isoleren
tussen en over
de sporen of gordingen
zoldervloer isoleren
tussen en over
de plafondhangers of vloer
verduurzamen van je woning 73
67. Dakisolatie
Indicatie kosten en besparingen - van geen naar goede isolatie
Dakisolatie
Eénmalige
kosten
(uitbesteden)
Eénmalige
subsidie
Jaarlijkse besparing
energiekosten
Jaarlijkse
besparing CO2
Isoleren schuin dak
(verwarmde zolder)
€ 4.400 € 1.900 € 800 1.700 kilo
Isoleren schuin dak
(onverwarmde zolder)
€ 4.400 € 1.900 € 450 900 kilo
Isoleren zoldervloer
(onverwarmde zolder)
€ 900 € 350 € 450 1.000 kilo
Isoleren plat dak
€ 3.200 € 1.300 € 700 1.500 kilo
verduurzamen van je woning 74
Voorbeeld: hoekwoning of 2-onder-1-kap. Wat betaal en bespaar je dan gemiddeld?
warmteweerstand
Rc= 4,0 m2K/W
€1600
€900
€900
€1400
+ 25% ?
+ 25% ?
+ 25% ?
+ 25% ?
68. Hoeveel dakisolatie heb je nodig?
hoe dik moet de isolatielaag in je dak dan zijn?
Dikte van het isolatiemateriaal:
wat heb je totaal aan dikte nodig?
Warmte weerstand van het dak
(Rc = weerstand van alle lagen van de dakkonstructie)
Niveau van isolatie Isolatiewaarde (Rc)
Matige isolatie 1,3
Redelijke isolatie 2,5
Goede isolatie 4,0
Zeer goede isolatie,
nodig voor
energieneutrale woning
6,0-10,0
verduurzamen van je woning 75
Materiaal isoleren schuin dak
Dikte nodig voor
Rc-waarde 4
Glaswol (dekens of platen of vlokken) 13 cm
Steenwol (dekens of platen of vlokken) 13 cm
EPS (piepschuim platen) 13 cm
XPS platen 13 cm
PUR hardschuimplaten 13 cm
PIR of resol hardschuimplaten 8 cm
Vlas, hennep, schapenwol, gerecycled
katoen, houtvezel, cellulose, kurk
14-16 cm
Multifolie met 2 luchtlagen van 20 mm
(reflecteert warmtestraling)
12 cm
Thermosheets van 7 lagen met 8
luchtlagen van 20 mm (reflecteert
warmtestraling)
16 cm
69. Dak – isolatie van buiten
Dakpannen eraf, isolatie boven op je dak, pannen er weer op
• nieuwe dakpannen nodig? dak renoveren?
• meest gebruikelijk: isolerende daklementen
• supergoede isolatie zonder koudebruggen
• door een professioneel bedrijf.
• door het isolatiemateriaal wordt het dak hoger:
• aansluitingen met de dakgoot, dakdoorvoeren, dakramen, dakkapellen, boeiboord
aanpassen. = bijkomende werkzaamheden en -kosten
verduurzamen van je woning 76
€ 150 - € 225 / m2
+ bijkomende kosten
jaarlijkse besparing:
€ 70 - € 80 /m2
€ 140 - € 160 /m2
71. Spouwmuur: bouwjaar en gevel
• Bouwjaar vóór 1925
• oorspronkelijk NIET geïsoleerd
• geen spouw - geen spouwmuurisolatie
• Na-isoleren mogelijk door een geïsoleerde voorzetwand of door isolatie aan de buitenzijde.
• Bouwjaar van 1925 – 1974
• in de meeste gevallen wel een spouwmuur, maar deze is vaak nog niet geïsoleerd.
• spouwmuurisolatie effectief en rendabel
• meestal niet genoeg voor lage temperatuurverwarming en voor warmtepomp
• Bouwjaar 1975 – 1990
• bij nieuwbouw al geïsoleerd,
• t.o.v. nieuwbouw nu heel lage isolatiewaarde - mogelijk verminderde prestatie.
• na-isolatie en daarmee prestatieverbetering mogelijk
• Bouwjaar 1990 en later
• Woningen altijd geïsoleerd, maar de kwaliteit van de isolatie kan verschillen. Na-isolatie is een oplossing om de
isolatiewaarde te verhogen.
verduurzamen van je woning 78
74. Na-isolatie Spouwmuurisolatie
• Maatwerk
• woningen voor 1930: meestal geen spouw
• woningen vanaf 1980: vaak al geïsoleerd
• indien een woning al geïsoleerd is,
kan mogelijk wel na-geïsoleerd worden
75. Hoeveel warmte en geld verdwijnt er door de gevel ?
spouwmuur
ongeïsoleerd
spouwmuur
geïsoleerd
warmte-weerstand
Rc= 1,66 W/m2K
6 cm
jaarlijks per m2
gas: 13,94 m3
€ 11,85
jaarlijks per m2
gas: 4,02 m3
€ 3,42
besparing: 9,92 m3
€ 8,43
investering: € 30
subsidie: € 8
netto: € 22
verduurzamen van je woning 82
76. De gasprijs is van invloed.
spouwmuur
ongeïsoleerd
spouwmuur
geïsoleerd
6 cm
jaarlijks per m2
gas: 13,94 m3
€ 31,37
jaarlijks per m2
gas: 4,02 m3
€ 9,05
besparing: 9,92 m3
€ 22,32
investering: € 30,-
subsidie: € 8,-
netto: € 22,-
verduurzamen van je woning 83
€ 13,94
€ 9,92
€ 4,02
77. á propos: even over subsidies
verduurzamen van je woning 84
subsidies
• altijd combinatie van minimaal 2 maatregelen !
• geen subsidie voor doe-het-zelf (dhz) werkzaamheden
• voorwaarden aan prestatie (minimale warmteweerstand)
• voorwaarden aan minimaal aantal m2 ’s
78. Buitengevel isolatie
• massieve buitengevel zonder spouw
of
• geïsoleerde spouwmuur is onvoldoende
(bijv. voor doelstelling all electric warmtepomp)
of
• renovatie gevel, “littekens” verbouwing,
verduurzamen van je woning 85
79. Hoeveel warmte verdwijnt er door de gevel ?
massieve muur
ongeïsoleerd
massieve muur
geïsoleerd
25 cm
jaarlijks per m2
gas: 20,30 m3
€ 20,30
jaarlijks per m2
gas: 1,14 m3
€ 1,14
besparing: 19,16 m3
€ 19,16
investering: € 228
subsidie: € 38
netto: € 190
verduurzamen van je woning 86
buitengevel - isolatie
bu
bi
80. Hoeveel geld verdwijnt er door de gevel ?
massieve muur
ongeïsoleerd
massieve muur
geïsoleerd
25 cm
jaarlijks per m2
gas: 20,30 m3
€ 45,68
jaarlijks per m2
gas: 1,14 m3
€ 2,57
besparing: 19,16 m3
€ 43,11
investering: € 228
subsidie: € 38
netto: € 190
verduurzamen van je woning 87
buitengevel - isolatie
bu
bi
81. Gevelisolatie – binnen, met voorzetwand
• woonruimte wordt iets kleiner.
• zorgvuldige uitvoering vereist ivm
koudebruggen en risico condensatie
• ...........
verduurzamen van je woning 88
84. Ramen
• HR++ glas
• HR+++ glas = Triple glas
• Voorzetramen – Achterzet ramen (glas in lood - monumentale gebouwen)
• Vacuüm glas (glas in lood - monumentale gebouwen)
• Luiken (geïsoleerde-)
verduurzamen van je woning 91
Zijn je kozijnen binnen 10 jaar aan vervanging toe? Dan kun je
beter direct de kozijnen vervangen als je isolerend glas plaatst.
85. 42,5
22,3
8,2
4,5
m3 gas per m2
jaarlijks
42,5
22,3
8,2
4,5
Hoeveel energie verdwijnt er door een raam?
glasoppervlak (zonder kozijnen)
verduurzamen van je woning 93
Van enkel glas
naar
HR++ glas:
per m2 bespaar je
34,3 m3 gas/jr
ofwel
€ 74 /m2 jr
o.b.v. € 2,16 / m3
86. 42,5
22,3
8,2
4,5
m3 gas per m2
jaarlijks
42,5
22,3
8,2
4,5
Hoeveel energie verdwijnt er door een raam?
glasoppervlak (zonder kozijnen)
verduurzamen van je woning 94
van enkel glas
naar
triple glas:
per m2 bespaar je
38 m3 gas/jr ofwel
€ 82 /m2 jr
o.b.v. € 2,16 / m3
87. comfort
koude tocht bij het raam:
“koudeval”
hoe warmer het glasoppervlak blijft hoe
warmer de lucht blijft die er langs strijkt.
verduurzamen van je woning 95
88. Kostenindicatie isolatieglas
Glassoort Kosten per m2
Voorzetraam incl. coating €115
HR glas €70
HR+ glas €75
HR++ glas €80
HR+++ glas (Triple glas) €120
verduurzamen van je woning 96
Soort kozijn Oppervlakte
Prijs kozijn
voor HR++ glas
Prijs kozijn
voor HR+++ glas
(Triple glas)
Kunststof kozijnen 10 m2 €650 – €700 €750 - €800
Houten kozijnen 10 m2 €700 – €850 €800 - €975
Aluminium kozijnen 10 m2 €750 – €900 €875 - € 1050
excl. montage
89. Kostenindicatie HR++ glas per woningtype
(t.o.v. enkel glas)
Woning type
Oppervlak glas
(m2)
Totale kosten
Jaarlijkse
besparing
(o.b.v. € 0,35 /m3.jr)
Jaarlijkse
besparing
(o.b.v. €2,16/m3.jr)
Eengezinswoning 20 m2 €2500 - €2800 €225 € 1480
Appartement 15 m2 €1750 - €2400 €185 € 1110
Hoekwoning 30 m2 €3000 - €3750 €275 € 2220
2-onder-1 kap 35 m2 €4000 - €5000 €350 € 2590
Vrijstaande
woning
50 m2 €6500 - €7000 €475 € 3700
verduurzamen van je woning 97
90. Subsidiebedragen glas
verduurzamen van je woning 98
Soort glas
Subsidie
per m2 in 2022
Minimale en maximale
oppervlakte in 2022
Maximale
U-waarde
(warmtedoorgang
per m2)
HR++ glas 53 8 m2 / 45 m2 1,2
Kozijnpanelen (samen met
HR++ glas)
23
Oppervlak telt mee voor
aantal m2 isolatieglas
1,2
Isolerende deur (samen met
HR++ glas)
53
Oppervlak telt mee voor
aantal m2 isolatieglas
1,5
Triple glas 150 8 m2 / 45 m2 0,7
Kozijnpanelen (samen met
triple glas)
115
Oppervlak telt mee voor
aantal m2 isolatieglas
0,7
Isolerende deur (samen met
triple glas)
150
Oppervlak telt mee voor
aantal m2 isolatieglas
1
93. verduurzamen van je woning 101
meer in de vervolgbijeenkomst
a.s. donderdag, 22 september 2022
94. verduurzamen van je woning 102
SAMENVATTEND – ISOLEREN
gemiddelde hoekwoning; 142 m2; 3000 m3 gas
onder het dak
of.....zoldervloer
of....dakelementen
platdak
spouwmuur-isolatie
buitengevel-isolatie
voorzet-isolatie
beglazing
vloer / bodem-isolatie
95. verduurzamen van je woning 103
ISOLEREN – INVESTERINGSKOSTEN
gemiddelde hoekwoning; 142 m2 vloeroppervlak
dak - buiten
€ 20.000 / € 1000
dak- binnen
€ 4.400 / € 800
zolder-plafond
€ 900 / € 350
spouwmuurisolatie
€ 2.750 / € 850
vloerisolatie
€ 2.000 / € 300
HR++ glas
€ 3.500 / € 450
plat dak
€ 3.200 / € 700
buitengevel isolatie
€ 18.000 / € 1.600
investering / besparing
per type oplossing
indicaties
let op:
op basis van “prijzen van 2021”
voor materialen en gas !
97. ventilatie
verduurzamen van je woning 105
natuurlijke ventilatie
mechanische afzuiging mech. toevoer / nat. afvoer
gebalanceerde vent.
https://duurzaammaasgouw.nl/energieopwekking/ventilatie-2/
NIEUW: interessant voor bestaande woningen
CO2 - gestuurde – decentrale voorverwarmde aanvoer
bijv. vanuit woonkamer; van daar naar/door woning
naar afvoer door dak/gevel
voorwaarde: kierdichte – luchtdichte woning voor overdruk
98. ketelwatertemperatuur
Hoe lager de retourtemperatuur
van verwarmingswater,
hoe hoger het rendement van de
HR-Ketel
Je hebt geen 80o water nodig in
een redelijk geïsoleerde woning.
verduurzamen van je woning 106
Verlagen ketelwater
temperatuur:
80o 60o 50o 40o ??
beperk
de nachtverlaging tot 2o
99. nu vaststellen met welke verwarmingswater temperatuur u het nog
comfortabel heeft
verduurzamen van je woning 107
Verlagen ketelwater
temperatuur:
80o 60o 50o 40o ??
zie voor elke verwarmingsketel de
instructie (met video-uitleg) hoe :
https://zetmop60.nl/
Verlagen ketelwater
temperatuur:
80o 60o 50o 40o ??
Verlagen ketelwater
temperatuur:
80o 60o 50o 40o ??
100. Lagere
temperatuur
retourwater.
hoe het werkt
verduurzamen van je woning 108
condensatiewarmte
uit rookgassen
hoe lager retourwater temperatuur, hoe
meer condensatiewarmte afgegeven
40oC
hoe hoger het ketelrendement
hoe lager het gasverbruik = besparing
de ultieme test om
vast te stellen of de
woning ook met een
warmtepomp
comfortabel kan zijn
CV ketel
HR
warmteafgifte systeem:
radiator
40oC
101. waterzijdig inregelen radiatoren
verduurzamen van je woning 109
• alle kamers comfortabel warm
• geen suizende leidingen van de radiator
• lager gasverbruik (claims: 10-20% minder)
• kamers ver van de CV-ketel blijven koud
• suizende leidingen van de radiator
• hoog gasverbruik
• handmatig inregelen via voetventiel radiatoren: bewerkelijk ;DHZ / installateur
• plaatsing automtisch drukvereffenende voetventielen
• plaatsing wifi gestuurde ventielen-radiatorkranen
opties:
102. batterij-accu
• voor uitvlakken 24-uurs vraag en aanbod
• niet voor opslag ter overbrugging zomer-winter
• nog steeds vrij duur; nieuwe ontwikkeling laten op zich wachten
• levensduur beperkt (7 jaar- 12 jaar)
• veilige plaatsing - blussen niet mogelijk (regelgeving verwacht)
• economisch interessanter bij wijziging salderingsregeling
• subsidie?
verduurzamen van je woning 110
104. Energieadviezen van de coöperatie
• uitgebreid energieadvies; specifiek van uw woning en situatie
• een pv advies
• een ir-scan
voorbeelden rapport (ook in de zaal)
verduurzamen van je woning 112
105. 113
verduurzamen van je woning
bestaand
energie
gebruik
besparing
energie
gebruik per
onderdeel
besparing
financieel
nieuw
energie-
gebruik
uit ons uitgebreide energieadvies
107. Zonnepanelen: plug-in of toch wat meer?
• Wat is je jaarlijks stroomverbruik ? Nu en in de nabije toekomst.
• Hoeveel panelen heb je nodig?
• Hoeveel panelen passen er op het dak?
• Is het dak geschikt? Zijn er andere mogelijkheden.
• Vergunning of niet?
• Prestaties, levensduur, garanties
• Technisch
• Optimizers
• Omvormers:1-fase of 3-fase, micro omvormers of centrale omvormer,
• Toekomstige uitbreiding?
• Meterkast
verduurzamen van je woning 115
109. Faseren
• Alles gelijk of ... OP NATUURLIJKE MOMENTEN
• bij verbouwing: woonkamer, keuken, badkamer, ....., aanbouw, uitbreiding, ..
• bij vervanging: rotte kozijnen, voordeur, verwarmingsketel, ......
• Volgorde belangrijk, “no-regret” prestaties
1. gevel en dak isoleren, zonnepanelen
2. ramen, ventilatie
3. vloer isoleren, vloerverwarming,
4. hybride WP, (zonnepanelen)
verduurzamen van je woning 117
meer over stapsgewijze realisatie
van verbeteringen
in de verdiepingsbijeenkomst!
110. Vaste kosten energie prijs keuze looptijd Installatie prijs Kiezen? looptijd
Vloerisolatie 1.500 ja 30 Hyb Warmtepomp 5.000 ja 15
Dakisolatie 3.675 ja 30 Boiler 1.000 ja 15
Spouwisolatie 1.350 ja 30 WTW-unit (WK/K 200m3) 1.000 ja 15
Kierdichting 1.150 ja 30 Subsidie iSDE WP -1.750 ja 15
HR++ glas 2.500 ja 30
WTW-kanaal naar WK/K 1.200 ja 30
Subsidie isolatie (30% tot max 10K) -3.053 ja 30
TOTAAL 8.323 30 5.250 15
HYBRIDE WARMTEPOMP
- Ingreep 2024/2029
- Groen gas 2035
- 40% energie-besparing
- Tapwater via WP
- Annuïtair 1% rente
scenario voorbeeld
verduurzamen van je woning 118
111. Financiering
• Eigen middelen
• Via de Provincie (Stimuleringsregeling Duurzaam Thuis)
• Lening Nationaal Warmtefonds
• Hypotheek
• Subsidies
• Landelijke ISDE subsidie warmtepompen (per merk en type)
• Lage BTW-tarief 9% op arbeidsloon isolatiewerkzaamheden
• BTW-teruggave zonnepanelen
meer over
financieringsaspecten
in de
verdiepingsbijeenkomst!
112. verduurzamen van je woning 120
je staat er niet alleen voor,
we helpen je graag, zodat je er straks
(wel) warmpjes bij zit !
113. verduurzamen van je woning 121
Dank u !
Vragen ?
Komt u ook naar de
verdiepingsbijeenkomst ?
lid worden van de coöperatie?
€20 jaarlijks