1.
MEDICINAL PLANTS
BOTANY
NO NAME ROLL NO
1 NAVIN SUTHAR 399
2 DASHRATH CHAUDHARY 362
3 ALPESH CHUDHARY 396
4 CHAVADA CHHAYA 406
5 CHAUHAN NIRALI 400
STUDENTS OF S.Y. B.Sc.
GOVERNMENT SCIENCE COLLEGE

2.
(1) ALOE VERA (કુવારપાઠુું)
• વૈજ્ઞાનિક િામ : ALOE VERA
• લોકલ િામ : કુવારપાઠુું
• કુળ : Lilliaceae (લીલીયેસી)
• ઉપયોગી ભાગ : પર્ણ
• ઉપયોગ : કબજિયાત, ઘા, ત્વચા રોગો
બળતરા, ગાુંઠ, ડાયાબીટીસ, આંતરડા િાું
ચાુંદા, વગેરે જેવા રોગો માું ખુબ િ
ઉપયોગી વિસ્પનત છે.

3.
(2) TULSI (તુલસી)
• વૈજ્ઞાનિક િામ : Ocimum tinuiflourum
• લોકલ િામ : તુલસી
• નિવાસસ્થાિ : સમસીતોષ્ર્ પ્રદેશોમાું
• કુળ : લેમીયેસી (Lamiaceae)
• ઉપયોગી ભાગ : પર્ણ
• ઉપયોગ : ખીલ,શરદી,માથાિો
દુખાવો,સામાન્ય શરદી,તાવ,ઉધરસ,માઉથ
અલ્સર,શ્વસિ સમસ્યાઓ,પાચિ તુંત્ર,ત્વચા
નવકૃનત વગેરે માટે ખુબ િ ઉપયોગી
વિસ્પનત છે.

4.
(3) PEPPERMINT (ફુદીિો)
• વૈજ્ઞાનિક િામ: Mentha piperita
• નિવાસસ્થાિ : યુરોપ,મધ્ય-પૂવીય ભારત
• લોકલ િામ : ફુદીિો
• કુળ : લેમીયેસી (Lamiaceae)
• ઉપયોગી ભાગ : પર્ણ
• ઉપયોગ :પાચિ નવકૃનતઓ,બાવલ નસન્રોમ,
માથાિો દુખાવો વગેરે માટે ખુબ િ
ઉપયોગી વિસ્પનત છે.

5.
(4)Bryophyllum (પાિફૂટી)
• વૈજ્ઞાનિક િામ: Kalanchoe pinnata
• લોકલ િામ : પાિફુટી
• કુળ : Crassulaceae
• ઉપયોગી ભાગ : પર્ણ
• ઉપયોગ:ડાયાબીટીસ,ઈજા
સાજા,ઘા,બેક્ટેરરયલ ચેપ,ઓક્સીડેટીવ
તર્ાવ વગેરે માટે ખુબ િ ઉપયોગી
વિસ્પનત છે.

6.
(5)Adhatoda (અરડૂસી)
• વૈજ્ઞાનિક િામ: Adhatoda vasica
• લોકલ િામ : અરડૂસી
• કુળ : એકેન્થેસી(Acanthaceae)
• ઉપયોગી ભાગ : પર્ણ
• ઉપયોગ:શ્વસિિે લગતા રોગો,ઉધરસ,કફ,
શ્વસિ િાલીકાિા સોજા,ક્ષય,લોહીનુું દબાર્
ઓછું કરવા વગેરે માટે ખુબ િ ઉપયોગી
વિસ્પનત છે.

7.
(6)Tinospora (ગળો)
• વૈજ્ઞાનિક િામ: Tinospora cordifolia
• લોકલ િામ : ગળો
• કુળ : મેિીસ્પમેશી(Menispermaceae)
• ઉપયોગી ભાગ : પર્ણ & પ્રકાુંડ
• ઉપયોગ:ગળોિો ઉકાળો સત્વ તરીકે
ઓળખાય છે.જે શક્ક્તદાયક & વીયણવધણક
છે.પશુ આહાર તરીકે પર્ ઉપયોગી છે.તૃષા
સુંતોષે છે.ત્વચાિા
દહાિમાું,ડાયાબીટીસ,મસા,માિનસક રોગો
બુદ્ધિવધણક તરીકે, ગોિોરરયા &યુરીિ
સબુંનધત રોગો માું ઉપયોગી છે.

8.
(7)Ashvagandha (અશ્વગુંધા)
• વૈજ્ઞાનિક િામ: Withania somnifera
• લોકલ િામ : અશ્વગુંધા
• કુળ : સોલેિેસી(Solanaceae)
• ઉપયોગી ભાગ : મૂળ
• ઉપયોગ:સુંનધવા,ચચિંતા,પીઠિો
દુખાવો,સુંનધવાિે લગતા રોગો,માનસક
સમસ્યાઓ,ત્વચાિાું રોગો,અસ્થમા,ક્રોનિક
યકૃત રોગો, વગેરે માટે ખુબ િ ઉપયોગી
વિસ્પનત છે,.

9.
(8) Globe Artichoke (આરટિકોક)
• વૈજ્ઞાનિક િામ: Cynara cardunculus
• લોકલ િામ : આરટીકોક(એક પ્રકારિી
કાુંટાળી ખાદ્ય વિસ્પનત)
• કુળ : એસ્ટરેસી(Asteraceae)
• ઉપયોગી ભાગ :પર્ણ,પ્રકાુંડ & મૂળ
• ઉપયોગ: આટીકોકિો ઉપયોગ યાકૃતમાુંથી
નપત્તિા પ્રવાહિે ઉત્તેજિત કરવા માટે થાય
છે.અિે આ હાટણબિણ અિે આલ્કોહોલ
“હેંગઓવર”િાું લક્ષર્ો િે ઘટાડવામાું મદદ
કરે છે.ઇરીટેબલ બોવેલ
નસન્રોમ(IBS),રકડિીિી સમસ્યાઓ,
એિીનમયા,એડીમા,સુંનધવા,મૂત્રાશયિા ચેપ
અિે લીવરિી સમસ્યાઓ માટે ઉપયોગી...

10.
(9)Rosemary (ગુલમહેંદી)
• વૈજ્ઞાનિક િામ: Salvia rosmarinus
• લોકલ િામ : ગુલમહેંદી
• કુળ : લેમીયેસી(Lamiaceae)
• ઉપયોગી ભાગ :
• ઉપયોગ:હૃદય ચબમારી,મુત્રપીન્ડિા
ચૂુંક,શ્વાસોચ્છવાસિે લગતી
ચબમારી,શ્વાસિળીિી અસ્થમા,પાચિમાું
થયેલ ગુમડુું,સોજાિા રોગોિી
સારવાર,એથરોસ્ક્લેરોનસસ,મોનતયાિી
સારવાર,કેન્સર વગેરે માટે ખુબ િ
ઉપયોગી વિસ્પનત છે.

11.
(10)Vetiver(વેટીવર ઘાસ)
• વૈજ્ઞાનિક િામ:Chrysopogon
zizanioides
• લોકલ િામ : વેટીવર ઘાસ(વાળો)
• કુળ : પોએસી(Poaceae)
• ઉપયોગી ભાગ: મૂળ
• ઉપયોગ: તાજેતરિા મૂળિો ઉપયોગ
તાવિી સારવાર માટે,બળતરા દુર કરે
છે.શરીર િાું તાપમાિ નિયુંત્રક તરીકે
પર્ ઉપયોગ થાય છે.

12.
(11)Indian gooseberry (આમળા)
• વૈજ્ઞાનિક િામ:Phyllanthus emblica
• લોકલ િામ : આમળાું
• કુળ : ફીલેન્થેએસી(phyllanthaceae)
• ઉપયોગી ભાગ: ફળ
• ઉપયોગ:નવટામીિ-C થી ભરપુર છે.
માથાિોદુખાવો,ડાયાબીટીસ,બળતરા,
ઓક્ક્સડેટીવ તર્ાવ, આયિણ િી
ઉર્પિા રોગો,લોહી શુદ્ધિકરર્,પેશાબિા
પથરી અિે અનતસાર જેવા રોગોિી
સારવાર માટે ખુબ િ આશીવાણદરૂપ
વિસ્પનત છે.

13.
(12) Bili(બીલી)
• વૈજ્ઞાનિક િામ:Aegle marmelos
• લોકલ િામ : બીલી
• કુળ : રુટેસી (Rutaceae)
• ઉપયોગી ભાગ: ફળ, મૂળ, ડાળી & પર્ણ
• ઉપયોગ:પેઢામાુંથી િીકળતુું લોહીિી
સારવારમાું,ડાયેરરયા,અસ્થમા,કમળો,
લોહીિી ઉર્પ જેવા રોગો િી સારવાર
માટે ખુબ િ ઉપયોગી છે.જુિામાું જુનુું
ફ્રેકચર થયુું હોય તો બીલીિો
પાવડર,હળદર અિે ઘી સાથે નમક્સ
કરીિે લેપ લગાડવા માું આવે છે.

14.
(13) Black pepper (કાળા મરી)
• વૈજ્ઞાનિક િામ:Piper Nigrum
• લોકલ િામ : કાળા મરી
• કુળ : પીપરેસી (Piperaceae)
• ઉપયોગી ભાગ: ફળ
• ઉપયોગ: બળતરા,ઓક્ક્સડેટીવ
તર્ાવ,અસ્થમા,કેન્સર,અલ્સર,
માઈક્રોબાયલ ચેપ,હતાશા અિે ચચિંતા
સબુંનધત રોગોિી સારવાર માટે આ
વિસ્પનત ખુબ િ ઉપયોગી સાચબત થયી
છે.

15.
(14) Ginger (આદુ)
• વૈજ્ઞાનિક િામ: Zingiber officinale
• લોકલ િામ : આદુ
• કુળ : ઝીન્ઝીબરેસી(Zingiberaceae)
• ઉપયોગી ભાગ: પ્રકાુંડ
• ઉપયોગ:આદુપાક શરીર માટે ખુબ િ
ઉપયોગી ઉપયોગી છે.આદુ મસલ્સિે
મિબુત બિાવે છે.હૃદય સબુંનધત
બીમારી િી સારવાર માટે,ઓબેનસટીિી
સમસ્યા માટે પર્ ખુબ િ ઉપયોગી
છે,અશક્ક્ત દુર કરે છે.એનસડીટી માટે
પર્ ઉપયોગી,ત્વચાિા રોગો
માટે,લોહીિા દબાર્ નિયુંત્રક તરીકે

16.
(15) Lemon tree (લીંબુડી)
• વૈજ્ઞાનિક િામ: Citrus limon
• લોકલ િામ : લીંબુડી
• કુળ : રુટેસી (Rutaceae)
• ઉપયોગી ભાગ: ફળ
• ઉપયોગ:ફુંગલચેપ,હાયપરકોલેસ્ટરોલેમીયા,
બેકટેરીઅલ ચેપ,Amebic
ચેપ,અનતસાર,ફીલેરીયા
ચેપ,ચચિંતા,હાઈપરગ્લાયકેમીયા વગેરેિી
સારવાર માટે ખુબ િ ઉપયોગી છે.

17.
(16) Curry Leaves(મીઠો લીમડો)
• વૈજ્ઞાનિક િામ: Murraya koenigii
• લોકલ િામ : મીઠો લીમડો
• કુળ : રુટેસી (Rutaceae)
• ઉપયોગી ભાગ: પર્ણ
• ઉપયોગ:એનિનમયાિા ભયિે દુર
કરે,ડાયાબીટીસ માટે અમૃત સમાિ,બ્લડ
સુગર િીયુંત્રક તરીકે,ઓબેસીટી સમસ્યા દુર
કરે,પાચિ રક્રયા સારી બિાવે,હૃદય રોગિા
હુમલાિી શક્યતા ઘટાડે છે,શરીરનુું
કોલેસ્રોલ લેવલિે નિયુંત્રર્ કરે,ત્વચા માટે
ફાયદાકારક...

18.
(17) satawari(શતાવરી)
• વૈજ્ઞાનિક િામ:Asparagus racemosus
• લોકલ િામ : શતાવરી
• કુળ : અસ્પેરેગેસી(Asparagaceae)
• ઉપયોગી ભાગ: મૂળ
• ઉપયોગ: પ્રિિિક્ષમ નસસ્ટમ
સમસ્યાઓ,પાચિ સમસ્યાઓ, વગેરે િી
સારવાર માટે ખુબ િ ઉપયોગી વિસ્પનત
છે.

19.
(18) Stevia plant(મીઠી તુલસી)
• વૈજ્ઞાનિક િામ:Stevia rebaudiana
• લોકલ િામ : મીઠી તુલસી
• કુળ : એસ્ટરેસી(Asteraceae)
• ઉપયોગી ભાગ: મૂળ & પર્ણ
• ઉપયોગ:પ્રથમ તો તે કુદરતી એન્ટીફુંગલ
એિન્ટ છે.બીજુ ું કે તે એન્ટીનમકોબીયલ રગ
તરીકે,વાયરલ ચેપ,ઠુંડા કફ,લોહીમાું
કોલેસ્રોલ ઘટાડે,ત્વચા સુધારવા
માટે,ડાયાબીટીસ,વિિ ઘટાડવા, વગેરે માટે
ખુબ િ ઉપયોગી વિસ્પનત છે.

20.
(19) Datura(ધત ૂરો)
• વૈજ્ઞાનિક િામ: Datura stramonium
• લોકલ િામ : ધત ૂરો
• કુળ : સોલેિેસી(Solanaceae)
• ઉપયોગી ભાગ: બીિ
• ઉપયોગ: સાુંધાિા દુખાવા,કાિ માું થતો
દુખાવો,ગભણધારર્માું ખુબ િ
ઉપયોગી,મેલેરરયા તાવ માટે,દાુંતિા
દુખાવા, વગેરે માટે ધત ૂરો આશીવાણદરૂપ છે.

21.
(20) Neem tree(લીમડો)
• વૈજ્ઞાનિક િામ: Azadirachta indica
• લોકલ િામ : લીમડો
• કુળ : મેલીયેસી(Meliaceae)
• ઉપયોગી ભાગ: બીિ, પર્ણ અિે ડાળી
• ઉપયોગ: લીમડાિા પાિિો ઉપયોગ
રક્તનપત્ત,આંખ સબુંનધત
સમસ્યાઓ,લોરહયાળ િાક,આંતરડાિા
કીડા,પેટ ખરાબ થવુું,ભૂખ િ
લગાવી,ચામડીિા ચાુંદા,હૃદય &
રુનધરવાહીિીિા રોગો,તાવ,ડાયાબીટીસ &
યકૃત િા રોગો માટે ખુબ િ ઉપયોગી છે.