Talking to families in distress.

1. Huisartsopleiding Universitair Medisch Centrum Groningen
B. de Cnodder, 2008
Het familiegesprek
Docent:
Birgit de Cnodder, gz-psycholoog / systeemtherapeut

2. Huisartsopleiding Universitair Medisch Centrum Groningen
B. de Cnodder, 2008
Programma
• Casus
• Theoretisch kader
• Valkuilen
• Speciale aandachtsgebieden

3. Huisartsopleiding Universitair Medisch Centrum Groningen
B. de Cnodder, 2008
Familie thema’s bij
verpleeghuisopname
Rust en Zorg
Verlies en Rouw

4. Huisartsopleiding Universitair Medisch Centrum Groningen
B. de Cnodder, 2008
Centraal uitgangspunt voor een goed
familie gesprek?
Gemeenschappelijk belang
=
BELANG VAN DE PATIËNT

5. Huisartsopleiding Universitair Medisch Centrum Groningen
B. de Cnodder, 2008
Randvoorwaarden
• Tijd
• Pieper zacht & mobiel uit
• Duidelijk maken wie je bent
• Weten wie de vertegenwoordiger is
• Grondige dossierkennis
• Meerzijdig partijdige houding
• Doelstelling formuleren

6. Huisartsopleiding Universitair Medisch Centrum Groningen
B. de Cnodder, 2008
Mogelijk doel familiegesprek
• Informatie geven en krijgen
• Geruststellen
• Zorgbeleid helder maken
• Afspraken maken
• Beslissingen nemen
• Crisisoverleg

7. Huisartsopleiding Universitair Medisch Centrum Groningen
B. de Cnodder, 2008
Waarom doet de familie soms zo
moeilijk?
Rouwproces/verwerking
Emotieregulatie

8. Huisartsopleiding Universitair Medisch Centrum Groningen
B. de Cnodder, 2008
Verwerkingsmodi
• Ontkenning
• Protest
• Onderhandelen
• Verdriet
• Aanvaarding
Let op: mensen fluctueren tussen de
verschillende modi én deze fluctuatie
loopt lang niet altijd parallel bij
betrokken familieleden!

9. Huisartsopleiding Universitair Medisch Centrum Groningen
B. de Cnodder, 2008
Emotieregulatie
Boosheid = belangrijkste secundaire emotie
Maskeert meestal…
primaire emoties als:
Verdriet
Angst
Schuld en schaamte
Onder stress reageren mensen met oude
gedragspatronen!

10. Huisartsopleiding Universitair Medisch Centrum Groningen
B. de Cnodder, 2008
Hoe ziet dat eruit in de praktijk?
- ‘Prettig gesprek in goede sfeer verlopen’
VS Familie komt terug op een
beslissing.
- Familieleden komen niet op 1 lijn met
hun standpunt omtrent de behandeling
van de patiënt.
- Familie dringt aan op medisch zinloos
handelen.
- Familie wil voortdurend overleg.
- Familie wil voorkeursbehandeling.

11. Huisartsopleiding Universitair Medisch Centrum Groningen
B. de Cnodder, 2008
Deëscalerende communicatie
• Laat stoom afblazen en erken emoties. Neem
achterliggende boodschap serieus.
• Wijs het gedrag af, niet de persoon. Laat
agressor in zijn eigenwaarde.
• Gooi geen olie op het vuur door beschuldigen,
verdedigen, bedreigen, erboven gaan staan,
denigreren, minimaliseren etc
• Let op (ook je eigen) non-verbale signalen.
• Voer het “inhoudelijke” gesprek pas nadat de
emoties geluwd zijn en geef informatie. Hoe
meer informatie, hoe minder interpretatie.
Achter elk verwijt schuilt een behoefte!

12. Huisartsopleiding Universitair Medisch Centrum Groningen
B. de Cnodder, 2008
Bijzonder aandachtsgebied:
Gezondheidsklachten bij verzorgers
Méér psychische klachten bij verzorgers
dementerende patiënten in vergelijking
met de algemene bevolking
Stress bij de familie neemt toe naarmate
de dementie erger wordt
Eventueel voor check: EDIZ vragenlijst
(Ervaren Druk door Informele Zorg)

13. Huisartsopleiding Universitair Medisch Centrum Groningen
B. de Cnodder, 2008
Beschermende factoren geven
evewicht draagkracht-draaglast
• Gezonde copingstrategieën
• Sociaal netwerk
• Hoge zelfwaardering

14. Huisartsopleiding Universitair Medisch Centrum Groningen
B. de Cnodder, 2008
Wanneer stress tot uitputting leidt, heb
je…
• …meer kans op psychopathologie:
klinische depressie, angsklachten,
frequent gebruik van psychofarmaca
• … meer kans op mishandeling van de
patiënt

15. Huisartsopleiding Universitair Medisch Centrum Groningen
B. de Cnodder, 2008
Verschijningsvormen
• Lichamelijke mishandeling
• Psychische mishandeling
• Affectieve en emotionele Verwaarlozing
• Financiële uitbuiting
• Seksueel misbruik
• Schending van rechten

16. Huisartsopleiding Universitair Medisch Centrum Groningen
B. de Cnodder, 2008
Signalering
• Op systeemniveau: sleutel tot
preventie: uitputtingsniveau
mantelzorger?
• Lichamelijke beschadingingen en letsel
• Niet in beeld passende gedrags
verandering
• Niet in beeld passend decorumverlies
• Ogenschijnlijk onverklaarbare
emotionele verandering

17. Huisartsopleiding Universitair Medisch Centrum Groningen
Auteursrechten /
naamsvermelding
Tenzij anders vermeld is alles in dit werk gelicenseerd onder een Creative Commons Naamsvermelding 4.0 Internationaal - licentie.
Wanneer je gebruik wilt maken van dit werk, moet je gepaste credits geven, een link voorzien naar de licentie en kenbaar maken
welke veranderingen je hebt aangebracht. Dat moet je doen op een wijze die niet suggereert dat de licentiehouder jou of je
veranderingen per definitie onderschrijft.
Hanteer voor dit werk de volgende methode van naamsvermelding: B. de Cnodder, Het familiegesprek (2008), CC-BY 4.0
gelicenseerd.
Except where otherwise noted, this work is licensed under a Creative Commons BY 4.0 International Licence. You must give
appropriate credit, provide a link to the license, and indicate if changes were made. You may do so in any reasonable manner, but not
in any way that suggests the licensor endorses you or your use.
De volledige licentie-tekst is te lezen op / read complete licence text on
https://creativecommons.nl/4-0-licenties/
https://creativecommons.org/licenses/by/4.0/
In de loop van mijn carrière tot nu toe heb ik van velen mogen leren. Deze mensen wil ik recht
doen in de bijdrage die zij aan mijn kennis en kunde hebben geleverd. Ik heb getracht om zo
zorgvuldig mogelijk aan bronvermelding te doen. Mocht iemand desondanks vinden dat ik hem of
haar tekort heb gedaan in genoemde vermelding, nodig ik diegene uit om contact met mij op te
nemen en dat bespreekbaar te maken.