2. Аталган борбор «Халал»
стандартташтыруу жана тастыктоо
комитети деген аталышта 2012-
жылдын сентябрь айында негизделген.
Төрагасы: белгилүү коомдук ишмер
Мыктыбек ажы Арстанбек
3. Бүгүнкү күндө борбор
«Халал» стандарты боюнча
Евразиялык шериктештиктин
аккредитациясынан өткөн.
«Халал» стандартташтыруу
жана сертификациялоонун эл
аралык борбору (Москва
шаары), «Казакстан Халал
Индустрия Ассоциациясы»
(Астана шаары) жана «Сабилю
Иман» (Минск шаары) менен
кызматташат.
4. Борбор адегенде Халал стандартташтыруу жана тастыктоо
комитети катары Кыргызстан мусулмандарынын диний
башкармалыгына (Муфтият) кайрылган көптөгөн
мусулмандардын өтүнүчү менен ачылган.
Адал керектөөчүлөрдүн санынын кескин өсүшү халал продукцияга
болгон суроо-талаптын жогорулашына өбөлгө болду.
5. Адамдын организмине
байланыштуу илимий фактылар:
Кара къч эмгегин жасабастан туруп деле адам баласы
күнүнө 1800 килокалорияны сарптайт экен;
Орто эсеп менен адам баласы өмүрүндө 22 000 кг
коюу түрүндөгү жана 33 000 л суюктук түрүндөгү
тамак-ашты ичип-жейт;
Ашказандын сыйымдуулугу 1,5 литрден баштап 2,5
литрге чейин болот. Сугалак адамдардын ашказаны
мындан да чоңойуп кетет;
6. Бир жыл ичинде пайдаланган азык-түлүктөрдүн
өлчөмүнүн тизмеси (орто эсеп менен, киши башына):
Жаңы жашылчалар – 60 кг Кой эти – 13 кг
Нан - 46 кг Жылкынын эти – 1 кг
Картошка – 40 кг Коён эти – 3 кг
Жаңы жемиштер – 37 кг Күрүч – 4 кг
Цитрус өсүмдүктөрү– 20,5 кг Каймак май – 6 кг
Жумуртка – 12 кг Макарон азыктары – 5,5 кг
Шекер – 11кг Кофе – 3,5 кг
Колбаса азыктары – 8 кг Ун – 3,5 кг
Сыр – 15 кг Варенье – 3 кг
Канаттуунун эти – 13 кг Какао – 3 кг
Уй эти – 13 кг Тамак-аш майлары – 2 кг
Чочко эти – 7,5 кг Кургатылган жемиштер – 1 кг
Балык жана рак сымалдар – 6,5 кг Кургатылган жашылчалар – 1 кг
7. Демек, адал тамак жегиңиз
келеби???
А) Ооба, албетте
Б) Курсагым тойсо
болду, баары бир
В) Куспасаң болду,
баары адал да…
Г) Билбейм
9. Адал деген эмне?
Арам деген эмне?
АДАЛ – бул Аллах Тааланын пендесине
ыраа көргөн, уруксат берилген нерселери;
АРАМ – бул Аллах Тааланын пендесин
сактап, ага тыюу салган нерселери.
Башкача айтканда, Ыйык Курандын
тилинде ХАЛАЛ жана ХАРАМ деп аталат!
10. Эй, адамдар! Жер жүзүндө болгон
адал нерселерден гана жегиле,
шайтанды ээрчибегиле.
Чындыгында ал (шайтан) силерге
анык душман.
(Куран: Бакара сүрөсү, 168-аят)
11. Эй, ыйман келтиргендер!
Биз насип кылган
ырыскылардан жегиле.
Эгер чындап эле Ага
сыйынуучу болсоңор,
Аллага шүгүр кылгыла!
(Куран:
Бакара сүрөсү, 172-аят)
13. Евангелия:
«…воздерживаться от
идоложертвенного и крови, и
удавленины, и блуда, и не делать
другим того, чего себе не
хотите.» (Деяния апостолов, 15:29)
«… и свиньи, потому что копыта у
нее раздвоены, но не жует жвачки:
нечиста она для вас; не ешьте мяса
их, и к трупам их не
прикасайтесь.…» (Второзаконие 14)
«Все крылатые пресмыкающиеся
нечисты для вас, не ешьте [их]…»
(Второзаконие 14)
14. Инжил (Библия) далилдери:
«… Не ешьте свиньи, нечиста она для вас,
не ешьте мяса их и к трупам их не
прикасайтесь…»
(Библия, В. 3., Второзаконие 14–8)
«Кто не со Мною, тот против меня; и кто
не собирает со Мною (с именем Господа),
тот расточает».
(Библия, Новый Завет, Евангелие от
Матфея, 12)
19. Жаратуучу тарабынан түшкөн баардык диндер,
алардын ичинде акыркы акыйкат ИСЛАМ дини да
бул дүйнө жана акыреттин бактылуулугуна жетүү
үчүн төмөнкү 5 баалуулукту сактоону максат кылат:
• Өмүр
• Дин
• Аң-сезим
• Мүлк
• Насил (укум-тукум)
20. 1. Өмүрдүн коопсуздугу үчүн Аллах Таала
буларга тыюу салган:
Адам өлтүрүү;
Өзүнүн жанын кыйуу
(суицид);
Өз денесине кыянат
кылуу ;
Өзүнүн жана башка
бирөөлөрдүн ден
соолугуна зыян берүү ж.б.
21. 2. Диндин коопсуздугу жана анын сакталышы
үчүн Аллах Таала өзүнөн башка сыйынууга
татыксыз буттарга, айкелдерге, мазарга ж.б.у.с.
сыйынууга тыюу салды.
22. 3. Аң-сезимдин саламаттыгы жана анын
сакталышы үчүн Аллах Таала төмөнкүлөргө тыюу
салды:
Алкоголь ичимдиктери;
Баңги заттар;
Башты маң кылуучу заттар
ж.б.у.с.
23. 4. Мълктън коопсуздугу
ъчън Ислам
буларгатыюу салат:
Уурулук
Талап-тоноо
Көз
боёмочулук,
алдамчылык
(афера) ж.б.у.с.
24. 5. Укум-тукумду (насил) сактоо үчүн Ислам
буларга тыюу салат:
Ойноштук;
Эркектер ортосундагы
бачабаздык
(гомосексуализм);
Аялдар ортосундагы
бачабаздык
(лесбиянство);
25. Биз козгоп жаткан маселенин төркүнү аң-
сезимди, урпагыбызды жана өмүрүбүздү
арамдан тыйылуу менен сактап калууда болуп
жатат.
26. Абу Хурайра (Аллах Таала андан ыраазы болсун) айтты:
“Азирети Пайгамбарыбыз (с.а.в.) узак сапарда жүрүп үстүн
чаң баскан, чачтары саксайган адамды эскерип жатып
буларды айтты :
“Ал: О, Жаратуучу, О, Жаратуучу!”, - деп алакан жайып
тилек тиледи. Аттиң! Анын жеген тамагы, ичкен суусундугу,
кийген кийими жана колдонгону арамдан болсо кантип
дубасы кабыл болсун?!” (Хадис, Муслим 1015)
27. ХАДИС
«Арамдын эң кичине өлчөмүн эле пайдаланган адамдын
дубасы 40 күн бою кабыл болбойт». (Ат-Табарани)
28. Ибн ‘Аббас (Аллах Таала андан ыраазы болсун) кабарлайт.
Аллахтын Элчиси Мухаммад (САВ) айтты:
«Эй, Са‘д! Сенин ичкен-жегениң таза болсун! Ошондо
кылган дубаларын, тилектерин кабыл болот. Менин
жаным колунда болгон Жаратуучунун аты менен ант ичип
туруп айтам! Эгерде Кудайдын кулумун деген адам арам
кылынган бир кесим тамакты жей турган болсо, Аллах
Таала анын дуба-тилегин 40 күн бою кабыл кылбайт. Ал
эми арам менен булганып бүткөн дене баарынан отко
күйүүгө көбүрөөк татыктуу болот!» (ат-Табарани).
29. Хадистерде айтылган 40 күн тууралуу бүгүнкү күндөгү илим кандай көз
карашта экенин мындайча ачыктап берет:
Москва шаарында 1985-жылы Илимдер Академиясынын Физика-
Техникалык маселелер боюнча Институтунда окумуштуулардын тобу
биология илимдеринин доктору Петр Гаряевдин жетекчилиги астында
ДНК изилдөөсүн жүргүзүшөт. Арадан 6 жыл өткөндөн кийин 1991-жылы
окумуштуу Пётр Гаряев ДНКнын издери туптуура 40 күндөн кийин гана
жоголо тургандыгын далилдеген.
Ошондуктан Аллах Тааланын өзүнүн кулунун дуба-тилегин качан гана
арамдан тазаланмайынча кабыл албай тургандыгынын бир акыйкаты
ушунда жатат.
30. Бъгънкъ кънд= эткомбинаттары
мененкасапканаларда ар търдъъ
жолмененмалсоюлуп жатат:
электр тогу, барскан менен
башка койгулап =лтъръъ, малдын
желкесине бычакты малып алуу
ж.б.у.с.Кан толук агызылбай
малдыничиндекалып жатат.Бул
малдынэтиэмес,=лъмтък,
жаныбардын тарпы. Албетте, бул
мыкаачылык менен,
жырткычтык менен=лтъръъ
болуп саналат.
Б=йр=ктън алдындагыбездер
коркунуч гормондорун,
катехоламин:адреналин,
норадреналиндиб=лъп чыгарып
эттизыяндуу,этсыпатынан
кеткен тарп абалына келтирип
жатат.
31. ХАРАМ
Силерге өлүмтүк (тарп), кан, чочконун эти жана Алланын ысмы
аталбай мууздалган мал арам кылынды. Ошондой эле муунтулуп,
урулуп, кулап, сүзүлүп өлгөн жана жырткычтар (айбандар) жеген мал
арам кылынды.
(Ыйык Куран, Бакара сүрөсү, 173-аят)
Жабир ибн Абдуллах (Аллах Таала андан ыраазы болсун!)
кабарлайт:
“Хайбар күнү Аллахтын Элчиси (с.а.в.) тамак-аш катары үй
жаныбарларынан эшек менен качырдын, ошондой эле
азуулуу жырткыч жаныбарлардын жана тырмактуу
куштардын этин жегенге тыюу салды”.
Ахмад 3/323, ат-Тирмизи 4/61.
33. ГОСУДАРСТВЕННЫЙ СТАНДАРТ
СОЮЗА ССР
———————————————————————
СПИРТ ЭТИЛОВЫЙ
РЕКТИФИКОВАННЫЙ ТЕХНИЧЕСКИЙ
ТЕХНИЧЕСКИЕ УСЛОВИЯ
ГОСТ 18300–72
Издание официальное
ГОСУДАРСТВЕННЫЙ КОМИТЕТ СТАНДАРТОВ СССР
Москва
———————————————————————
Утвержден и введен в действие Постановлением Государственного комитета
стандартов Совета Министров СССР от 26.12.1972 № 2329
———————————————————————
5. ТРЕБОВАНИЯ БЕЗОПАСНОСТИ
5.1 Этиловый спирт — легко воспламеняющаяся, бесцветная жидкость с
характерным запахом, относится к сильнодействующим наркотикам,
вызывающим сначала возбуждение, а затем паралич нервной системы.
34. 1982 год:
Этиловый спирт — легко
воспламеняющаяся, бесцветная жидкость с
характерным запахом, относится к
сильнодействующим наркотикам (ГОСТ
18300 – 72 п.5.1 в изменённой редакции
1982 г. и ГОСТ 5964 – 82 п.4.1.).
1993 год:
Этиловый спирт — легковоспламеняющаяся,
бесцветная жидкость с характерным
запахом (ГОСТ 5964 – 93 п.7.1.).
ГОСТтун бурмаланып кыскартылган редакциясы:
35. Көптөгөн адамдар эмне үчүн чочконун этине тыюу салынган
деп баштары маң болушат? Аларга чочко этинин зыянын кантип
түшүндүрүү керек? Чочко эти зыяндуу гана эмес, Кудайдын
өкүмү менен таптакыр тыюу салынган арам болуп саналат.
Кесепеттерин карап көрөлү:
36. Чочко эти көптөгөн мите,
бактериялык жана
вирустук ооруларды
жугузат. Ал эми начар
иштетилген, кайнатылган
эт өлүмгө алып келет.
Чочко этиндеги жогорку
деңгээлдеги холестерин
жана майлуу кислота
семирип кетүүнү, кан
тамыр ооруларын, жогорку
артериалдык кан басым,
инсульт жана инфаркт
ооруларын шарттайт.
37. Чочколордо өсүү гормондорунун
деңгээли жогору болот. Натыйжада
бул фактор адамдын муруну, ээги,
колу-буттарынын адаттан тыш өсүп
кетишине алып келет. Немис
окумуштуусу Риккевег ачык эле
тастыктайт: бул гормондун
болушунун өзү рак ооруларына себеп
болуп берет. Көп сандагы чочко
этинде болуучу гистамин жана
имадозол заттары экзема, астма,
аллергиялык реакцияларга ж.б.у.с.
алып келет.
38. Бүгүнкү күндөгү абал кандай?
«Халал» деген атты жамынгандардын чыныгы жүзү
кандай болду экен?
40. Эми эмне кылуу керек!
Суроо: Такыр эле тамак жебей
калабызбы?
Жооп: Жейсиз, бирок адалын тандап
жейсиз!
Анткени Адилеттъъ Аллах Таала
адалды жана арамды өз ара
салыштырып ылгап алууга аң-сезим,
ыктыяр берди!
41. Сертификат берүү
Базар
Керектөөчү
Халал продукциянын шайкештигин тастыктоо схемасы
Сыноо лабораториялары
Тастыктоо органы
Арыз менен кайрылуу
Продукцияларды
сыноонун
протоколдору
Өндүрүштү карап чыгуу
(өндүрүү жана сактоо
процесси )
Продукциянын үлгүлөрү
Өндүрүүчү
Халал
талаптарга
жооп
бериши
Жок
Ооба
42. Ишканалар менен иштөөнүн тартиби
Арыз
Келишим
Ингредиенттерди
алмаштырууга убакыт
берүү
Ишканага кароо
жүргүзүү: цех, соода
залы, тамактануу
зонасы ж.б.
Компоненттер менен
ингредиенттердин
туура келишин
текшерүү
Технологдорду окутуу
I - ЭТАП II - ЭТАП Халал сертификатын
тапшыруу
Халал стандартын киргизүү
47. Малды адал жол менен союунун эл аралык
Халал-стандарт боюнча белгиленген шарттары:
Малды сойгонго чейинки талаптар Касапчыга коюлган талаптар Союу процесси
1.Тоюттун тазалыгы 1.Мусулман болушу (келме келтириш
менен)
1.Малдын тынч абалда болушу
2.Ветеринардык справка 2. Балакатка жетиши (мыйзамда 18
жаш, шариат боюнча 12 жаш)
2.Тазалыгы (нажас, шакмар ж.блардан
арылтуу)
3.Желин салып койбошу жана бооз
болбошу
3.Акылы-эси жайында болушу (мас
болбошу керек)
3.Сол капталы менен кыбылага
каратып жаткыруу
4.Практика (тажрыйбалуу болушу) 4.Курч бычак (бычак сабы менен
узундугу 30 см болушу керек)
5.Бисмилляхи Аллоху акбар деп угуза
айтуу
51. 53
15
15
9
8
9
1031
Халал Эт Индустрия сы 9 болукко болунот:
Колбаса азыктары
Касапканалар
Жарым фабрикаттар
Fastfood
Этти реализациялоо
Канаттуулар фабрикалары
Эт комбинаттары
Специйлер
Деңиз деликатестери
52.
53. Тыюу салынган тамак-аш
кошулмаларынын «Е» коддору:
АРАМ категориясы: Е 120; Е 441; Е 542; Е
904; Е 920; Е 921; Е 1000; Е 1001;
Е 1100; Е 1101; Е 1102; Е 1103; Е 1104; Е
1105; Е 1200; Индекси жок хитозин, хитозин
гидрохлориди;
КҮМӨНДҮҮ категория: Е 132; Е 422;
Е 471; Е 472а; Е 472b; Е 472с; Е 472d; Е
472g; Е 472е; Е 472f; Е 478
55. Код Ата
лы
шы
Сър=тт=лъ
шъ
Уруксат
берилиши
Алуунун
жолдору
Физ.
ж-а
хим.
касие
ттери
+ндъръш
т=
пайдала
нылыш
ы
Е
100
К
У
Р
К
У
М
И
Н
Табигый
куркумин
ачык сары
түс бергич
жана
Curcuma
longa деген
Кытай
жана Зонд
аралдарын
да
өстүрүлөт
- Эгерде
аралашмасы жок
жанчылып
майдаланган
порошок же
грануль түрүндө
болсо Халал болот.
– Эгерде суюктук
түрүндө
колдонулган болсо
(эриткич халал
болууга тийиш),
анда Күмөндүү
болот.
Куркуминдин
тамырынан
алынган өң-түс
бергичти
(краситель) анын
порошогун
петролейдик
эфир, андан соң
спирт менен
экстрагирлөө
жолу менен
алышат.
Химия
лык
формул
асы
С21Н20
О6
Моляр
дык
массас
ы
368,38
гмоль
Консерва,
суусундук
, нан-
булочка
азыктары,
сът
азыктары
(сыр,
балмуздак
, йогурт),
маргарин
56. Консерванттар - азык-түлүктү бузулуудан
сактайт жана сактоо мөөнөтүн узартууга өбөлгө
болот. Алар: Е 200-299
Антиоксиданттар- консерванттар сыяктуу эле
азык-түлүктү сактоо мөөнөтүн узарта турган
заттар. Бирок алардан айырмаланып
бактерияларды жок кылбайт, болгону кычып
кетүү реакциясын болтурбайт.
Майлуу эмульсияларга (мисалы, майонезге)
кошушат. Алар: Е 300-399
57. Стабилизаторлор-азык-түлүктүн консистенциясын
сактайт, илешкээктигин арттырат. Мисалы пектин
заты (E440). Алар: Е 400-499
Эмульгаторлор - табиятта өз ара бири-бири менен
аралашпаган заттарды (суу, өсүмдүк майы,
жаныбардын майларын) бир аралашмага
айландырышат. Алар: Е 500-599
Даам күчөткүчтөр жана даамды арттыруучу
заттар - даамы менен жытын жакшыртат. Табигый
жагымсыз жытты жашырып, башкача жагымдуу жыт
берип коюшат. Алар: Е 600-699
58. Дайыма жаныбардан алынышы толук
ыктымал болгон кошулмалар:
Желатин – жаныбар тегинен алынган желим (клей)
коллаген денатурациясынын (бириктиргич ткандын
белогу) продуктусу. Адатта чочконун терисинен же
мүйүздүү малдын терисинен алынат.
Пепсин ферменти– чочконун карынынан алынат.
Пепсин дээрдик баардык өсүмдүк жана жаныбар тектүү
белокторду ажыратууга жөндөмдүү келет. Мунун кеңири
пайдаланылышын сыр жана быштак өндүрүшүндө
кезиктирүүгө болот.
Глицерин – өсүмдүк жана жаныбар тегинде болушу
мүмкүн. 3 атомдуу спирттердин эң жөнөкөй түрүнө
кирет. Өнөр-жайда глицерин табигый майларды (өсүмдүк
жана жаныбардын)гидролиздөө менен алынат.
59. ГМО – бул
жаныбарлардын,
өсүмдүктөрдүн табигый
жаратылышына гендик
деңгээлде кийлигишип,
көбүнчө арам
айбанаттардын жана
курт-кумурскалардын
(мышык, чаян, чычкан,
жылдыз курт ж.б.у.с.)
гендери аралашкан
азыктар
ГМО – гендик модификацияланган
организмдер
60. Өсүмдүктөр дүйнөсүндө гендик инженериядагы негизги обьектилер : соя,
жүгөрү, картошка, пахта, кант кызылчасы. Муну менен колорада коңузуна,
вирустарга болгон туруштук берүү жогорулайт, зыянкечтерден коргоочу
болот. Помидорлордо – сактоо мөөнөтү узарат, картошкада –крахмалдуулук
жогорулайт. Бул жол менен түшүмдүүлүк адаттагыдан 40-50%га
жогорулайт, бирок зыяны алдаганча жогору.
61. ГМО (трансгендик продуктулар) гендик жактан өзгөртүү
менен бир түрдөгү өсүмдүктөн же жаныбардан экинчи бир
түргө көчүрүү жолу менен алынат. Даамы, сырткы
көрүнүшү жакшырат жана узакка сакталат. Бирок кесепети
адамдын организми үчүн бир кыйла!
64. 2013-жылдын аягында Брунейде Исламдын талаптарына
шайкеш келген фармация продукцияларын чыгара турган
завод ачылды. Жаңы халал фармацевтикалык өндүрүшү
«Aureos Capital» брунейлик инвестициялык фонду,
жергиликтүү инвесторлордун тобу жана Viva
Pharmaceutical канадалык фирмасы менен биргелешип иш
алып барышууда. Долбоордун наркы - 26 млн доллар.
Завод Simpor Pharma деп аталат жана Азиянын мусулман
өлкөлөрүнө медикаменттерди экспорт катары чыгармакчы.
Маалымат булагы: MuslimEco
Брунейде алгачкы халал фармациялык
заводу курулат
65. Алтын эрежелер (императивдер):
1. Халал жана харам маселеси Аллахтын гана амириндеги өкүм
(прерогатива);
2. Адалда пайда бар, арамда зыян бар;
3. Адалга тыюу салып, арамга уруксат берүү - ширк (Аллахка шек
келтирүү);
4. Арамга алып баруучу нерсенин өзү арам;
5. Жакшы ниет арамды актай албайт. М: аракты жакшы тилек (тост)
айтып ичүүдөн адал болуп калбайт;
6. Күмөндөн сактануу – бул арамдан сактануу;
7. Күмөн – бул илимий жактан изилдене турган нерсе;
8. Арам бардыгына арам. «Менин кызым Фатима (р.а.) уурулук кылса
да колун кесмекмин (Хадис)»;
9. Өзгөчө муктаждык (өлүп калуу коркунучу болгондо) арамды бузат
(Мисалы, Бакара сүрөсү, 173-аят);
10. Арамдын ордуна дайым адал бар;
11. Кымбатпы же арзанбы деген критерий адалбы же арамбы деген
критерийге алмашылышы керек!!!
90. Байланыш телефондору:
Кыргызстан Халал индустриясын
өнүктүрүү борборунун Бишкек
шаарындагы офиси: (0312)313128.
(0551) 358580; (0779)007540;
(0708)700903
Нарын аймагы боюнча:
(0779)028700; (0551)797912;
(0705)117012.
91. Шариат маселелери боюнча:
(0771) 177185; (0779) 224274;
(0778) 871665
Муфтияттын алдындагы фатва
бөлүмү
5-17-25; (0555) 754971
Нарын облустук казыяты