ndom de inzet van digitaal leermateriaal in het onderwijsproces spelen vele factoren een rol. In deze workshop gaan we een aantal daarvan ontleden om ze vervolgens mede aan de hand van concrete praktijkvoorbeelden in te vullen. Aan de ene kant zijn daar de docenten, hoe kijken die aan tegen digitaal leermateriaal, wat zijn de knelpunten. En de studenten, waar komen die tegenwoordig de school mee binnen, over welke generatie hebben we het nu (Einstein of geen Einstein?). En hoe zet je die nieuwe media en leermiddelen nu in het onderwijsproces in. Aan de andere kant heb je de voorzieningen. De collecties met digitaal leermateriaal, wat is er nu allemaal, waar kan je gebruik van maken. De platformen en de tooling waar je mee kan of moet werken om digitaal materiaal te vinden, te bewerken, te ontsluiten. En met welke devices werken we tegenwoordig allemaal. Is er nog een PC te vinden of zijn het intussen allemaal laptops, i-pads of smartphones. En het digibord dan? Kortom een heel pallet aan issues waar we eens goed voor gaan zitten om daar met elkaar doorheen te gaan.

1. Digitaal leermateriaal, waar zijn we mee bezig?
Digitaal leermateriaal in het MBO onderwijs, Profiel Conferentie 3 november 2011
It’s quality time!! Leo Bakker, programma manager MBO Kennisnet
s

2. Digitaal leermateriaal, waar zijn we mee bezig?
Agenda Digitaal leermateriaal:
- Wat is het en wat is er?
- Docenten
- Studenten
- Het Wikiwijs platform
- Collecties
- Devices
- DLM in het onderwijsproces:
enkele voorbeeld projecten
7 november 2011 Digitaal leermateriaal in het MBO

3. Digitaal leermateriaal in het mbo, wat is er….
 Wat is Digitaal Leer Materiaal (DLM)?
• Wat is „de‟ definitie van Kennisnet?
• En: hoe ziet onze doelgroep dit?
Definitie DLM uit Inventarisatie: ‘Afgeronde eenheden die via internet /
intranet (ELO) voor de gebruikers toegankelijk zijn met behulp van een
webbrowser en die digitaal of niet-digitaal gebruikt worden bij het
leren.‘
• Wat wordt verstaan onder afgeronde eenheden?
• Horen Office documenten hier nou wel of niet bij?
• Duidt Internet/intranet (ELO) het juiste spectrum aan, en moet het via
een webbrowser ontsloten zijn?
• In hoeverre valt educatieve software nou wel of niet onder DLM?
3

4. Vindbaar
Beschikbaar Betaal model
Toegankelijk
Digitaal
leermateriaal
Arrangeerbaar
Kwaliteit
Bruikbaar
Betrouwbaar
Meetbaar
7 november 2011 Digitaal leermateriaal in het MBO

5. 7 november
Digitaal leermateriaal in het MBO
2011

6. Digitaal leermateriaal, waar zijn we mee bezig?
Studenten
Docenten Digitaal leermateriaal:
- wat is het
- wat is er
- behoefte
- open en gesloten
- aanbieders
- onderwijsteams
- monitor
Devices
Onderwijs
Collecties
Wikiwijs
7 november 2011 Digitaal leermateriaal in het MBO

7. Digitaal leermateriaal, de studenten……
De studenten:
- Generatie
Einstein
- Of toch niet
- BYOD
7 november 2011 Digitaal leermateriaal in het MBO

8. Het gebruik van media door jongeren
7 november 2011

9. Het gebruik van media door jongeren
7 november 2011

10. Het gebruik van media door jongeren
7 november 2011

11. Het gebruik van media door jongeren
7 november 2011

12. Jongeren leren anders...
HOMO SAPIENS HOMO ZAPPIENS
normale snelheid - dubbele snelheid
monotasking - multitasking
lineaire aanpak - niet-lineaire aanpak
enkelvoudige informatie processen - discontinue informatie processen
leesvaardigheden - beeld vaardigheden
stand alone - verbonden
concurrerend - samenwerkend
passief - actief
onderscheid tussen leren en spelen - leren door te spelen
geduld - instant
realiteit - fantasie
technologie als een vijand - technologie als een vriend
courtesy: Mark Prensky
7 november 2011

13. “Social” and “Media”
 Van “web 1.0” naar “web 2.0” naar “social media”
 web 1.0 – informatie tijdperk begint op gang te komen
 web 2.0 – van broadcasting naar narrowcasting, nog nadruk op
technologie
 Social media, communicatie, meer nadruk op menselijk domein
 Social media vs massamedia
– zender-ontvanger model naar zender-zender model
– Van consumer en producer naar prosumer
 Social media in het onderwijs:: BPV model
*Making Invisible Connections Visible:

14. 14

15. 21st century skills
7 november 2011

16. Monitor 2011
7 november 2011

17. Digitaal leermateriaal, waar zijn we mee bezig?
Studenten
Docenten Digitaal leermateriaal:
- wat is het
- wat is er
- behoefte
- open en gesloten
- aanbieders
- onderwijsteams
- monitor
Devices
Onderwijs
Collecties
Wikiwijs
7 november 2011 Digitaal leermateriaal in het MBO

18. Digitaal leermateriaal, de docenten..
Docenten
- Generatie Babyboom
- Profielen
- Internet gebruik
- Toepassing DLM
- Delen is
vermenigvuldigen
7 november 2011 Digitaal leermateriaal in het MBO

19. Profielen van mbo docenten
Wim (50), docent Techniek en Natascha (32), docent Handel Jannie (52), docent Zorg,
Proces, niveau 1-2 aan het en Mode, niveau 3-4 aan het niveau 1-2Dia 26 aan het ROC.
ROC. Voorheen werkzaam in ROC. Voorheen en nog steeds Jannie komt uit het VO/VMBO
vakgebied Techniek. Late werkzaam in het vakgebied onderwijs. Early majority.
majority. Handel en Mode. Late majority.
Hans (42), docent Groen, Jaap (59), docent Media, Yvonne (45), docent/ontwik-
niveau 1-2 aan het AOC. Vormgeving en ICT, niveau 3-4 kelaar Gezondheidstechniek
Voorheen werkzaam in vak- aan het Grafisch Lyceum. Jaap niveau 3-4 aan het ROC.
gebied Voedsel Natuur en komt uit het VO/VMBO Voorheen werkzaam in
Leefgebied. Early majority. onderwijs. Early adopter. Laboratorium. Early majority.
TEST
19 DLM voor MBO – Profielen januari 2010

20. Profielen van mbo docenten
E. Rogers, Adoption/Innovation Curve, 1985 en G. Moore, Crossing the Chasm, 1991
20

21. Terug naar Profielen
Persoon en Werk
‘Leerlingen vinden het
wel leuk om internet te
gebruiken voor
opdrachten’
Natascha (32), parttime docent MBO Handel
en Mode, niveau 3-4 aan het ROC. Natascha
was voorheen en is nog steeds werkzaam in
het vakgebied Handel en Mode.
ICT-, Internet- en huidig DLM gebruik
21 DLM voor MBO – Profielen januari 2010

22. Terug naar Persoon en Werk
ICT-, Internet- en huidig DLM gebruik
Natascha
behoort tot de
late majority
t.a.v. het
toepassen van
nieuwe
technologie.
Gebruikt vaak MS
Office en e-mail, en
surft een beetje op
het internet. Meestal
op de docenten
Gebruikt af en werkplek en soms
toe DLM bij de ook thuis.
lesvoorbereiding.
Zet dit op haar
eigen PC en op
het intranet.
DLM behoefte
22 DLM voor MBO – Profielen januari 2010

23. Terug naar ICT-, Internet- en huidig DLM gebruik
DLM behoefte
Natascha vraagt
Zet DLM in om collega's om
de les te hulp. Zoekt via
verrijken en Google en
leuker te Kenniscentrum/
maken voor de BTG.
leerlingen.
Heeft behoefte aan
1 platform waar
alles te vinden is.
Gebruikt vooral Wil leuk materiaal.
praktijk- Vindt dat
voorbeelden, opdrachten ook echt
oefeningen en uitwisselbaar
opdrachten, en moeten zijn.
lesbrieven.
TEST
23 DLM voor MBO – Profielen januari 2010

24. Docenten, computergebruik door de jaren heen…
7 november 2011 Digitaal leermateriaal in het MBO

25. Digitaal leermateriaal, waar zijn we mee bezig?
Studenten
Docenten Digitaal leermateriaal:
- wat is het
- wat is er
- behoefte
- open en gesloten
- aanbieders
- onderwijsteams
- monitor
Devices
Onderwijs
Collecties
Wikiwijs
7 november 2011 Digitaal leermateriaal in het MBO

26. Digitaal leermateriaal, de platformen….
Tooling en platformen:
- Communities
- Elo’s
- Methodesites
- Passie Horeca
- Groene zoekportaal
- Taal en rekenen
- Wikiwijs
7 november 2011 Digitaal leermateriaal in het MBO

27. Doelen
•Stimuleer ontwikkeling en
gebruik van open leermiddelen
•Verbeter de vindbaarheid en
de toegang tot zowel open als
“gesloten” leermiddelen
•Verhoog de kwaliteit van het
onderwijs door flexibeler en up-
to-date leermiddelen
27

28. Zoeken en vooral vinden
Arrangeren en ontwikkelen: maken
eigen materiaal plaatsen: delen
7 november 2011 Digitaal leermateriaal in het MBO

29. Digitaal leermateriaal, waar zijn we mee bezig?
Studenten
Docenten Digitaal leermateriaal:
- wat is het
- wat is er
- behoefte
- open en gesloten
- aanbieders
- onderwijsteams
- monitor
Devices
Onderwijs
Collecties
Wikiwijs
7 november 2011 Digitaal leermateriaal in het MBO

30. Digitaal leermateriaal, de collecties…..
Collecties:
- commercieel
- consortia
- internet
- teleblik
- wikiwijs
7 november 2011 Digitaal leermateriaal in het MBO

31. Open leermateriaal, Hoe? Waarom? Zo! Daarom!

32. Informele bronnen: Web 2.0

33. Wikiwijs bronnen:
• Anno • TeleblikLessenbank • CQ2_temp
• ContentCorner • Teleblik • Biodesk
• Davindi • watereducatie • Danae
• DigilessenVO • Wellant • Didac
• Digischool • TSS_European_Repository • Digimaster
• fenc • TSS_Mobile_Repository • Digitop
• FreudenthalInstituut • Museumkennis_Volkenkunde • Eigenwijzer
• GroenKennisnet • Museumkennis_Oudheden • KrantIndeKlas
• KlasCement • KennisLink • Math4All
• klikbase • OntwikkelcentrumDigitop • Podium
• Leermiddelen_Educatheek • Wiskunde_Open_Leermiddelenbank• Tumult
• LesbankNL • Schooltv • WebKwestie
• NationaalArchief • webmaker_webquest • Telebliklessenbank
• Naturalis • DigibordOpSchool • CQ2_temp
• OntwikkelcentrumSmaaklessen • Opmaat • Natuur, milieu en duurzaamheid
• OVC • CodenameFuture • Passie voor Horeca
• RepLab • acadin • Taal en Rekenen
• Samendelen_TLL_rw • StudioVO
• Samendelen_TLL_wo • Wikiwijs_Repository
• Samenmaken • Wikiwijs_Arrangeren
• SLO • ETV
• smaaklessen • Lesidee

34. Herkomst digitaal leermateriaal
7 november 2011 Digitaal leermateriaal in het MBO

35. Digitaal leermateriaal, waar zijn we mee bezig?
Studenten
Docenten Digitaal leermateriaal:
- wat is het
- wat is er
- behoefte
- open en gesloten
- aanbieders
- onderwijsteams
- monitor
Devices
Onderwijs
Collecties
Wikiwijs
7 november 2011 Digitaal leermateriaal in het MBO

36. Digitaal leermateriaal, in het onderwijsproces…..
Het onderwijsproces
- Blended learning
- Leerobject of Leerlijn
- Kopen of maken
- Open of gesloten
- Monitor
- 3 voorbeelden:
- Groen onderwijs
- Passie voor Horeca
- Taal en Rekenen
7 november 2011 Digitaal leermateriaal in het MBO

37. Digtiaal leermateriaal in het onderwijs...
• Combinatie van formele en informele
collectie, didactische invulling
37

38. Open leermateriaal, kansen….
• De derde weg!
Kopen van kant en klaar Gebruiken van open Ontwikkelen van
materiaal materiaal eigen materiaal
38

39. Digitaal leermateriaal in het onderwijs…

40. Digitaal leermateriaal, in het onderwijsproces…..
7 november 2011 Digitaal leermateriaal in het MBO

41. Digitaal leermateriaal, in het onderwijs…..
 Drie concrete
projecten in het MBO:
- Groen Onderwijs
- Taal en Rekenen
- Passie voor Horeca
Hier komt de
titel van de
presentatie 41
27 januari

42. Digitaal leermateriaal, in het groene onderwijs…..
7 november 2011 Digitaal leermateriaal in het MBO

43. Digitaal leermateriaal, in het groene onderwijs…..
7 november 2011 Digitaal leermateriaal in het MBO

44. Digitaal leermateriaal, in het horeca onderwijs…..
7 november 2011 Digitaal leermateriaal in het MBO

45. Digitaal leermateriaal bij Taal en Rekenen…..
7 november 2011 Digitaal leermateriaal in het MBO

46. Digitaal leermateriaal, waar zijn we mee bezig?
Studenten
Docenten Digitaal leermateriaal:
- wat is het
- wat is er
- behoefte
- open en gesloten
- aanbieders
- onderwijsteams
- monitor
Devices
Onderwijs
Collecties
Wikiwijs
7 november 2011 Digitaal leermateriaal in het MBO

47. Digitaal leermateriaal, de devices…..
Devices:
- laptops
- i-pads
- smartphones
- digiborden
7 november 2011 Digitaal leermateriaal in het MBO

48. Digitaal leermateriaal, de devices…..
7 november 2011 Digitaal leermateriaal in het MBO

49. Digitaal leermateriaal, de devices…..
Laptops in het MBO,
Hoe? Zo!
Bring your own
device
Dossier: laptops en
tablets
Smartphones
Digiborden
7 november 2011 Digitaal leermateriaal in het MBO

50. De smartphone..
Instructievideo’s
op je mobiel….
7 november 2011 Digitaal leermateriaal in het MBO

51. Digitaal leermateriaal, de devices…..
7 november 2011 Digitaal leermateriaal in het MBO

52. Digitaal leermateriaal, de devices…..
7 november 2011 Digitaal leermateriaal in het MBO

53. Digitaal leermateriaal, waar zijn we mee bezig?
Studenten
Docenten Digitaal leermateriaal:
- wat is het
- wat is er
- behoefte
- open en gesloten
- aanbieders
- onderwijsteams
- monitor
Devices
Onderwijs
Collecties
Wikiwijs
7 november 2011 Digitaal leermateriaal in het MBO

54. Zijn er nog vragen?
Dank voor uw aandacht!
7 november
Digitaal leermateriaal in het MBO
2011

55. Bronnen:
Inventarisatie DLM in het MBO:
http://digitaalleermateriaal.kennisnet.nl/inventarisatie/mbo
Profielen docenten MBO:
http://digitaalleermateriaal.kennisnet.nl/profielen
Wikiwijs: www.wikiwijs.nl
Dossier Laptops en tablets:
http://dossiers.kennisnet.nl/dossiers/laptops-tablets/
Einstein bestaat niet:
http://mijnkindonline.nl/1637/einstein-bestaat-niet.htm
7 november
Digitaal leermateriaal in het MBO
2011

56. Digitaal leermateriaal: het 4 lagen model
Community
Wikiwijs
Handel
ELO zoeken
Edurep
Collectie Collectie
Wikiwijs Collectie Taal
en rekenen Handel
56