ОҚУШЫЛАРДЫ РУХАНИ АДАМГЕРШІЛІККЕ ТӘРБИЕЛЕУ

1. ОҚУШЫЛАРДЫ РУХАНИ АДАМГЕРШІЛІККЕ ТӘРБИЕЛЕУ
«Қазақстан Республикасының Білім туралы» Заңы, Қазақстан мақұлдаған
бала құқықтары жөніндегі Біріккен Ұлттар ҰйымыныңКонвенциясы – тәрбиені
негізінен тұлға дамуына анықтайтын оқумен қатар білім берудегі екі
компонентінің бірі деп қарайды.
Қазақстан Республикасыныңбілім беру ұйымдарындағы тәрбиенің негізгі
мақсаты – дені сау, ұлттық сана сезімі оянған, рухани ойлау дәрежесі биік,
мәдениетті, парасатты, ар-ожданы мол, еңбекқор, іскер бойында басқа да игі
қасиеттер қалыптасқан ұрпақ тәрбиелеу.
Тәрбиенің негізгі міндеттері:
Бүгінгі таңда тәрбиелік міндеттердің жүзеге асыру тұлғалық
бағыттаушылық тұрғыда негізделуге тиіс.
Әрбір оқушы тәрбие үрдісінің субъектісі ретінде болу құқығы, сондай-ақ
жеке тұлғалық ерекшеліктерін дамытуға жағдай жасау, тұлғалық өзін-өзі ашу
мен өз ойын еркін жеткізу қабілеттілігін қалыптастыру. Әлеуметтік қарым-
қатынастардың өзгермелі жағдайында тәрбиені іс-әрекет тұрғысында қарау
маңызды. Себебі, оқушылары ерік-жігерді талап ететін өмірде кездесетін
шынайы жағдайларға араласады. Бұл жағдайлар мұғалімнің оқушы бойында
қалыптастыратын нақты іс-әрекеті.
Қазақстандық патриотизм мен азаматтықа
тәрбиелеу.
Саяси, құқықтық, экономикалық, экологиялық,
талғам мәдениетін жоғары деңгейде
қалыптастыру.
Өзінің кәсіби біліктілігін айқындауға
қалыптастыру.
Білім беру ұйымдарында денсаулығы зор,
рухани дүниесі бай, адамгершілікті, тәуелсіз
жеке тұлғаны қалыптастыруға ықпал ететін
тәрбие жүйесін құру және дамыту.

2. Бүгінде мұғалімнің оқушы бойында қалыптастыратын нақты іс-әрекеті –
оларды баланың өмірде қоғамда таңдаған істерінің нәтижелі болуына
көмектеседі.
Осыған орай, оқушылардың іс-әрекетін ұйымдастыратын іс-шаралар,
әңгімелер, елімізге танымал адамдармен кездесулер, ақыл-ойды дамытатын
сайыстарды ұйымдастыру ұсынылады.
Дағдыға үйрету
Бағалау
Пікірін
қалыптастыру
Қабілеттілігі
Тұрақтылығы
Тәрбиенің
әдістері
Ауызша - лекция, әңгіме, пресс-конференция
сабақтары
Практикалық - үндеу, хаттар, сөзжұмбақтар,
көркемдеу және құрастыру
Проблемалы ізденушілік - оқиғалар,
сұрақтар, тапсырмалар талқылау
Шығармашылық - ойындар, пікірталастар,
семинарлар, саяхаттар, жарыстар, шерулер,
дебаттар, дөңгелек үстелдер
Психологиялық - тренингтер, сауалнамалар,
тесттер, суреттерді талдау
Іс-әрекет

3. Мақсаты: Рухани адамгершілік құндылықтар мен білім жүйесін дамытып,
қалыптастыру; кәсіптік және адамгершілік әдеттерге байланысты
білімдерін нығайтып, үлкенге – құрмет, кішіге – ізет көрсете
білуге тәрбиелеу.
Халықта «Ағашты түзу өсу үшін оған көшет кезінде көмектесуге болады,
ал үлкен ағаш болғанда оны түзете алмайсың» деп бекер айтылмаған.
Сондықтан баланың бойына жастайынан ізгілік, мейірімділік, қайырымдылық,
яғни адамгершілік құнды қасиеттерді сіңіріп, өз-өзіне сенімділікті тәрбиелеуде
отбасы мен педагогтар шешуші роль атқарады. Осындай жүйелі, саналы
берілген іс-әрекет негізінде жеке тұлғаның негізгі сапалық көрсеткіші –
руханилық қалыптасады. Ал руханилықтың негізінде адамның мінез құлқы, ар-
ұяты, өзін-өзі бағалау және адамгершілік сапалары дамиды.
Рухани адамгершілік құндылық – белгілі бір бағыты, мақсатты, жүйелі
ұлттық көзқарасты, мінез құлықтағы адамдық тәртіп пен рухани дағдыны
қалыптастырудың негізгі жүйесі.
Міндеттері:
Жалпы адамзаттық
құндылықтар мен
ұлттық
құндылықтар
негізінде рухани
адамгершілік
қасиеттерді
меңгерту
Өз отбасының
мүшелері мен
басқа қоғам
мүшелерін, табиғи
ортамен жағымды
қарым-қатынас
жасап, үйлесімді
ету, адал еңбек
етуге үйрету
Кез келген нақты
және күрделі
жағдаятқа
байланысты жақсы
мен жамандықты
оң бағалап пікір
қорытып айта
білуге үйрету
Мінез құлқын,
салауатты өмір
сүруге, қоршаған
әлеммен үйлесімді
қатынас орнатуға
төселдіру

4. Құндылық өзегі – Адам. Тәрбиесі – Адам болу.
Осындайой қорытуарқылы мектепішілік ұйымдастырылғаніс-шараларда
бірталай жетістіктерге қол жеткіздім. Сонымен қатар «Жақсылық жасай
білейік!» айдарымен мониторинг құрылған. Бұл айдарды ұйымдастырудағы
мақсатым әр оқушының мінез құлқын, алдыға мақсат қоюға, сол мақсатқа жету
үшін табанды болуға, иманды болуға жетелеудің бір сатысы. Осы бұрышты
ашып, айдар таққалы оқушыларды бойында жақсылыққа ұмтылу, жағымды
істермен айналысуға, айналасындағыларға көрсетер мен берер мінез құлқы
қалыптасады. Жасөспірім тәлім-тәрбиені, адамгершілік қасиеттерді
үлкендерден үйренуден гөрі, шынайы көру, осы іс-әрекетті өз басынан өткеру
арқылы тез бойына сіңіреді.
Қай заманда болмасын адамзат алдында тұратын ұлы мұрат-міндеттердің
ең бастысы – өзінің ісін, өмірін жалғастыратын салауатты, саналы ұрпақ
тәрбиелеу. Ұрпақ тәрбиесі – келешек қоғам тәрбиесі. Сол келешек қоғам
иелерін жан-жақты жетілген, ақыл парасаты мол, мәдени-ғылыми өрісі озық
етіп тәрбиелеу – біздің де қоғам алдындағы борышымыз.
Рухани
адамгер-
шілік
құндылық
Жақсылық-
қа
талпынуы
Өзге
адамға
жанашыр-
лық
білдіруі
Айнала-
дағы
адамдарға
қайырымы
Өмір
сүруге
ұмтылысы