1. Refleksja nad przedmiotem pedagogiki. Edukacja,
wychowanie czy uczenie się? Rozumienie edukacji,
uczenia się i wychowania (wychowanie jako akulturacja,
emancypacja i jako pomoc w kształtowaniu tożsamości)

2. Pedagogika jako nauka ma za zadanie wyjaśniać, opisywać i rozumieć
formy praktyk edukacyjnych oraz zajmuje się prawidłowościami
rozwoju człowieka, poszerzeniem jego możliwości życiowych na
poszczególnych szczeblach edukacji, interesuje się także innymi
kontekstami praktyki edukacji. Wyjaśnia i poznaje ten świat w
kontekście działań pedagogów, ich kształcenia i warsztatu
zawodowego, poziomu kompetencji, sytuacji życiowej oraz
skuteczności ich działań.
2

3. Zajmuje się badaniem funkcjonowania instytucji
edukacyjnych, ich organizacją oraz realizowanymi zadaniami.
Ważnym obszarem w badaniach
pedagogicznych są polityczne, społeczne i kulturowe
uwarunkowania praktyki edukacyjnej, okrywanie nierówności
w dostępnie do oświaty i
diagnozowanie innych patologicznych zjawisk
towarzyszących praktyce edukacyjnej.
3

4. Pedagogika zajmuję się także badaniami nad edukacyjnym
oddziaływaniem mediów, kultury popularnej, rodziny i grupy
rówieśniczej. Oszacowuje siłę i kierunek wpływu tych agend
edukacyjnych na zachowania ludzi analizuje skuteczność ich
oddziaływania w porównaniu ze skutecznością oficjalnych instytucji-
szkoły, internaty. Pedagogika zajmuje się identyfikowaniem,
nazywaniem oraz definiowaniem wszystkich faktów składających się
na praktykę edukacji.

5. Pedagogika jest dziedziną złożoną z wielu subdyscyplin naukowych
zajmujących się różnymi obszarami praktyki edukacyjnej. Praktyka
edukacyjna jest wielostronnie zróżnicowana, a pedagogika jest nauką
opisująca tę praktykę, to zróżnicowanie musi odzwierciedlać stan
edukacji.

6. Podział pedagogiki na
subdyscypliny
wg. Stanisława Kawuli
Podział pedagogiki na subdyscypliny wg. Stanisława Kawuli (siedem kryteriów klasyfikacji)

7. 1.Kryterium celów działalności
edukacyjnej.
Cele mogą dotyczyć formowania się zdolności życiowych człowieka Celem
edukacji w tym zakresie będzie np. ukształtowanie umiejętności logicznego
myślenia. Poprzez rozwiązywanie zadań o określonej strukturze uczniowie
ćwiczą operacje logiczne. Warunkami przebiegu takich procesów nauczania
zajmuje się subdyscyplina pedagogiki-dydaktyka. Inną kategorią celów
związanych z formowaniem zdolności życiowych człowieka będzie np.
kształtowanie umiejętności podejmowania decyzji.

8. 2.Kryterium metodologiczne. Ukierunkowanie metod pedagogiki
naukowej na dwa obszary o zróżnicowanym stopniu ogólności.
Pierwszy z nich to to obszar analiz ogólnych odnoszących się do
samej pedagogiki jako nauki oraz wszelkich uwarunkować
procesów i czynności edukacyjnych. Drugim obszarem są
natomiast analizy akcentujące społeczne czynniki procesów i
czynności edukacyjnych, a więc oddziaływania różnych środowisk
wychowawczych i socjalizacyjnych.

9. 3.Kryterium rozwojowe. Według tego kryterium można uszeregować
kolejno subdyscypliny pedagogiczne odpowiadające różnym okresom
i etapom życia człowieka poddanego oddziaływaniom edukacyjnym.
9

10. 4.Kryterium dewiacji i defektów rozwojowych człowieka. W myśl
tego kryterium została wyróżniona pedagogika specjalna ze swoimi
dyscyplinami szczegółowymi.
10

11. 5.Kryterium instytucjonalne. Zgodnie z tym kryterium wyróżnia się
wyróżnia się określenia zawierające słowo pedagogika odnoszące się
nie tyle do refleksji teoretycznej, co do konkretnej działalności
praktycznej przebiegającej w instytucjach.
11

12. 6.Kryterium problemowe. Można wyróżnić
subdyscypliny ze względu na typ problematyki
edukacyjnej, którym się zajmuje. W przypadku
problemów dotyczących zawodu nauczyciela będziemy
mówić o pedeutologii.
12

13. 7.Kryterium dziedzin działalności ludzkiej. Kryterium
nawiązuje do rodzajów działalności człowieka , które
pedagogika obejmuje swoim polem badawczym.( pedagogika
pracy socjalnej, terapeutyczna, czasu wolnego itd.)
13

14. Podstawowe pojęcia
w pedagogice

15. EDUKACJA
EDUKACJA to ogół oddziaływań służących formułowaniu (zmienianiu,
rozwijaniu ) zdolności życiowych człowieka Niejednorodność tego pojęcia jest
ukryta w terminach : ogół oddziaływań, zmienienie , rozwijanie, zdolności
życiowe człowieka

16. OGÓŁ ODZIAŁYWAŃ
Ogół oddziaływań oznacza oddziaływania zarówno
instytucjonalne jak i
Oddziaływania te mogą być systematyczne, nie
systematyczne, przygodne, zaplanowane itd.
Systematyczne i zaplanowane działania edukacyjne mają
miejsce np. w szkole. Niesystematyczne i przygodne
zachodzą m. in. Interakcjach rówieśniczych, kryją się w
przekazach kultury, np. w dziełach literatury.

17. ZMIENIANIE,
ROZWIJANIE
Zmienianie, rozwijanie może zachodzić w jakimś konkretnym
(sformalizowanym) kierunku przyjętym według kryterium
zewnętrznego wobec jednostki lub bez uprzednio obranego celu.
W pierwszym wypadku może to być takie organizowanie
pracy na lekcji, aby w jego efekcie uczeń stopniowo osiągnął jakiś
standard rozwojowy przyjmowany przez psychologię, np.
umiejętność abstrakcyjnego myślenia. W drugim przypadku
rozwijanie zdolności życiowych może być efektem ubocznym
podejmowania przez człowieka jakiejś aktywności, np. gra w
siatkówkę może prowadzić do wyuczenia zasad współpracy w
grupie.

18. ZDOLOŚCI ŻYCIOWE CZŁOWIEKA
Zdolności życiowe człowieka mogą dotyczyć wielu
obszarów jego funkcjonowania: intelektualnego,
emocjonalnego, interpersolanlego, motywacyjnego,
fizycznego, itd.

19. WYCHOWANIE
Wychowanie to świadome i celowe działanie
pedagogiczne zmierzające do osiągnięcia względnie
stałych skutków (zmian rozwojowych) w osobowości
wychowanka.

20. KSZTAŁCENIE
Kształcenie to system działań zmierzający do tego
aby uczącej się jednostce umożliwić poznanie
świata , przygotowanie się do zmieniania świata i
ukształtowanie własnej osobowości.

21. UCZENIE SIĘ
Uczenie się jest procesem nabywania względnie trwałych
zmian w szeroko rozumianym zachowaniu ( wiadomości,
umiejętności, nawyki, postawy) w toku bezpośredniego i
pośredniego poznawania rzeczywistości (doświadczenia i
ćwiczenia).

22. NAUCZANIE
Nauczanie jest procesem kierowania uczeniem się
uczniów w toku planowanej pracy nauczyciela z
uczniami.

23. SYSTEM OŚWIATOWO- WYCHOWAWCZY to ogół powiązanych ze sobą placówek
i instytucji kształcenia i wychowania.
23

24. 24

25. Związek pedagogiki z innymi naukami
Badacze pedagodzy często korzystają z kategorii pojęciowych
socjologii, jak i teorii socjologicznych. Praktyka edukacyjna przebiega w
ścisłym związku z e zjawiskami, które stanowią przedmiot badań
psychologii. Sytuacja ta ma szczególne miejsce, gdy badania
pedagogiczne dotyczą uczniów czy poszerzenia ich zdolności życiowych
pod wpływem oddziaływań edukacyjnych. Pedagog musi znać
zagadnienia i dokonać pomiaru rozwoju moralnego uczniów-pojęcia,
teorie i metody zaczerpnięte z psychologii pozwalają rozwiązać
problemy dotyczące faktów edukacyjnych- skuteczności oddziaływań
wychowawczych. Psychologia i socjologia dostarczają wiedzy potrzebnej
do organizowania ,planowania, krytycznego analizowania praktyki
edukacyjnej. Szczególnie przydatna staje się wiedza z zakresu
psychologii rozwojowej , psychologii wychowawczej i społecznej.
Pedagogika korzysta z dorobku takich nauk jak medycyna, prawo,
ekonomia, antropologia. Filozofia jest traktowana jako podstawowa
dyscyplina dla pedagogiki. Filozofia dostarcza ogólnej i abstrakcyjnej
refleksji nad pojęciami potrzebnymi do wyjaśnienia faktów
edukacyjnych. 25

26. EDUKACJA
26

27. Podstawowym zadaniem edukacji jest to aby mysleć bardzej racjonajnie i
potrafić skuteczniej działać oraz być bardziej etycznym w swoich
działaniach werbalnych i niewerbalnych.
27

28. UCZENIE SIĘ
28

29. 1. Kontekst teoretyczny opisujący i wyjaśniający proces uczenia się
Najważniejsze znaczenie dla przesunięcia zainteresowań z nauczania na
proces uczenia się miały odkrycia naukowe genetyki i neuropsychologii. Fakt,
iż około 80% wiedzy z zakresu neurofizjologii to odkrycia, które miały miejsce
w dwóch ostatnich dziesięcioleciach sprawia, że w teorii i praktyce
pedagogicznej nie są one jeszcze wykorzystywane, a wiedza obecna w
pedagogice współczesnej, dyskursach pedagogicznych i współczesnych
debatach publicznych o edukacji jest często sprzeczna z osiągnieciami
genetyki, neurofizjologii czy neuropsychologii.
Jeszcze większe znaczenie dla zmian w rozumieniu uczenia się miały
odkrycia naukowe zwiazane z budową i funkcjonowaniem mózgu. W tym
kontekście zupełnie inaczej trzeba spojrzeć na trudności i niepowodzenia
szkolne oraz na strategię przeciwdziałania im. Johannes R. Holler
przekonuje, że dla ogólnej sprawności umysłowej i efektywności procesu
uczenia się bardzo ważne jest stymulowanie obydwu półkul.
Badacze twierdzą, że uczenie się może nawet sprzyjać profilaktyce stanów
depresyjnych, a nawet ograniczyć tempo zmian powodowanych chorobą
Alzheimera.
29

30. Mózg zmienia sie przez całe życie. W sposób pozytywny, kiedy w otoczeniu
człowieka znajdują się czynniki, które stymulują rozwój oraz w sposób negatywny
gdy mózg nie jest pobudzany i stymulowany. Uzasadnia to tezę, że proces
uczenia się jest procesem trwającym całe życie i nie można go zredukować do
niektórych faz rozwojowych lub tylko agend zajmujących się edukacją (rodzina,
szkoła)
30

31. 2. Społeczna praktyka uczenia się
Zmiany w społecznej praktyce uczenia się mają charakter odroczony w stosunku
do recepcji nowych idei i zmiany zarejestrowanych jak odkrycia naukowe w
teoretycznym układzie współczesnych dyscyplin nauki. Praktyka zawierająca
elementy nowego układu teoretyczno-ideologicznego może być określone za
pomocą pojęcia pedagogii.
„PEDAGOGIA jest stałym procesem, poprzez który jednostka przyswaja sobie
nowe formy (lub rozwija dotychczas istniejące formy) postępowania, wiedzy
umiejętności i kryteria ich oceny - od kogoś(lub czegoś), kogo uznaje za
stosownego ich dostarczyciela (przekaziciela) i ewaulatora, stosownego tak z
punktu widzenia przyswajającego lub innej osoby(instytucji), czy obydwu naraz”
(wg Kwieciński)
31

32. Układ procentowy tego, co ma szanse być włączone w dotychczasowe struktury
poznawcze w naszych umysłach:
- 10% z tego, co czytamy,
- 20% z tego, co słyszymy,
- 30% z tego, co widzimy,
- 50% z tego, co widzimy i słyszymy,
- 70% z tego, co mówimy,
- 90% z tego, co mówimy i robimy,
32

33. Koncepcja kształcenia Jerome Brunera
Bruner wyróżnia dwa zasadnicze sposoby uczenia się:
1) Uczenie się zewnątrzsterowne, którego wzorcem jest dostosowywanie zachowań
jednostki do oczekiwań otoczenia, a podstawowym mechanizmem uczenia się jest
system zalecanych ( stosowanych) kar i nagród
2) Uczenie się wewnątrzsterowne jego wzorcem jest odkrywanie a siłą napędową -
motyw kompetencji mistrzostwa
33

34. 4. Pedagogiczne wzory uczenia się według ustaleń Bogusławy Doroty Gołębniak
1) Wzory bechawioralne uczenia się i nauczania - są pojmowane jako uczenie się
określonych zachowań pod wpływem wzmocnień czyli systemu kar i nagród dla
urrwalenia pożadanych relacji miedzy bodzcem a relacją
2) Wzory procesualno-poznawcze uczenia się i nauczania- uczenie się jest tu
rozumiane jako konstruowanie i rekonstruowanie wiedzy w toku nabywania
doświadczeń gromadzenia danych i informacji w wiedzę oraz włączania wiedzy w
dotychczasowe struktury poznawcze
3) wzory synergetycznego uczenia się i nauczania - uczenie sie w tym przypadku
rozumiane jako tworzenie „wspólnoty” osób uczących się. Ten wzór uczenia
koreluje z nauczaniem wykorzystującym tworzenie zespołów i budowanie
korzystnych relacji intereakcji pomiędzy członkami zespołu w celu wspomagania
procesu uczenia każdego z członków tego zespołu.
4) wzory całościowego uczenia się i nauczania- uczenie sie jest tu rozumiane jako
formowanie „indywiduum” ten wzór uczenia sie skorelowany jest z nauczaniem
rozumianym jako wspieranie podmiotowego istnienia i funkcjonowania człowieka,
budowanie jego tożsamości autonomicznej.
34

35. Dla kwestii związanych z uczeniem się bardzo ważne sa ustalenia dotyczące 4
filarów edukacji:
1) uczyć się aby wiedzieć
2) uczyć się aby działać
3) uczyć się aby żyć wspólnie
4) uczyć się aby być.
35

36. Wychowanie jako pomoc w kształtowaniu tożsamości
Nasz rozwój i dojrzewanie jest wrodzonym lub ukształtowanym we
wczesnych latach wewnętrznym programem, czyli naszym „JA”.
Tożsamość jest pojęciem interdyscyplinarnym, gdyż wywodzi się
zarówno z ideologii filozoficznej, psychologicznej jak i socjologicznej.
Obejmuje całą strukturę naszego „JA” oraz nasze relacje ze
społeczeństwem.
Nie posiadając tożsamości nie należymy do społeczeństwa, nie wiemy
ani kim jesteśmy ani po co jesteśmy. Brak tożsamości ma dwie
przyczyny:
1) Skierowana do wewnątrz – „JA” nie może się pogodzić ze samym
sobą
2) Skierowana na zewnątrz – „JA” nie może pogodzić się ze światem
Pedagogika, pomagając kształtować swoją tożsamość, chce również
wspierać i korygować błędy w naszym rozwoju. Jest to forma wpływu
terapeutycznego, której celem jest przybliżanie człowieka do ideału
oraz jego stabilizacja.
36

37. WYCHOWANIE JAKO AKULTURACJA
37

38. Formuła „ wychowanie jest pomocą w asymilacji kulturowej” była od lat
osiemdziesiątych XX wieku punktem wyjścia dla pojęcia wychowania. Została ona
ugruntowana i wyróżniona szczególnie przez Wernera Locha. Zasadniczo głosi ona, że
człowiek wzrasta wśród istniejących już kulturowych sposobów życia i uczy się ich
przez imitację i próbowanie. Asymilacja kulturowa przebiega dzięki wzajemnym
kontaktom osób dorastających z otaczającym ich światem i przez uwewnętrznianie
jego substratów.
Pojęcie asymilacji kulturowej wyjaśnia przede wszystkim pojęcie form życia,
sposobów i reguł zachowania oraz zwyczajów do subiektywnego repertuaru zachowań.
Obejmuje również socjalizację, która pozostaje ograniczona do automatycznego, a
więc ukierunkowanego na wychowanie uwewnętrznienia wymiennych międzyludzkich
(społecznych) wzorów oraz norm i wartości
38

39. Pomoc w enkulturacji polega na znalezieniu systemu dopasowania i
integracji, jest powiązana z wyobrażeniem: „jeśli chcesz zostać członkiem
danego systemu, musisz najpierw dowiedzieć się, o co w nim chodzi i jakie
oczekiwania musisz spełnić”
Pomoc w enkulturacji jest systemem pośredniczenia między istotnymi
kulturowo treściami, chce zinstrumentalizować dalsze przekazywanie treści
kulturowych istotnych dla celów kształcenia relacji. Chce wspierać ludzi wiedzą
aby lepiej rozumieli przyczyny, żeby lepiej pokonywali problemy oraz byli bardziej
elastyczni, mobilni i wydajni w społeczeństwie.
Pomoc w asymilacji kulturowej jest zorganizowana nauką opierająca sie na
doświadczeniu. Ludzie powinni być wprowadzeni do nieznanej dla nich sytuacji
w taki sposób, aby mogli o niej wiedzieć wiecej niż wcześniej oraz móc pewniej
działać.
39

40. Pomoc w enkulturacji realizuje uniwersalne wymiary uczenia się.
Do najczęściej wymienianych form pomocy w asymilacji kulturowej należą:
- wymiar poznawczy, który obejmuje umiejętności duchowe i stan wiedzy
- wymiar instrumentalny, obejmujacy zręczność zachowania oraz umiejetności i
zdolności działania
- wymiar afektywny i emocjonalny, którego treści dotyczą postaw emocjonalnych
oraz motywacji
- wymiar społeczny, który służy nabywaniu społecznych sposobów zachowania i
zaangażowania społecznego
- wymiar etyczny, który prowadzi do rozwoju odpowiedzialnego zachowania
Pomoc w przystosowaniu do kultury kieruje się przesłankami teorii uczenia się
Jest to zorganizowana nauka wynikająca z teorii uczenia się. Jeśli wiemy jak ludzie
sie uczą, wiemy też co należy zrobić, aby mogli uczyć się optymalnie. W ten sposób
wyraźne staje się odniesienie do teorii uczenia się.
Pomoc w przystosowaniu do kultury kieruje sie przemyśleniami
dyadktycznymi. Nauka, która zajmuje się głównie sensem treści kształcenia,
próbując odpowiedzieć na pytanie, dlaczego należy i trzeb uczyć się pewnych treści.
40

41. Pomoc w przystosowaniu do kultury jest metodyczno- technicznym
planowaniem procesów nauki. jest to system metodyczny, którego celem jest
przekształcenie określonego przez dydaktykę „co” w „jak” i „dla kogo”.
Transformacja z treści kształcenia do treści uczenia się odbywa się poprzez
wytyczenie celów nauki i wyodrębnienie celów szczegółowych z celu ogólnego za
pomocą wyżej wymienionych kryteriów i przez podział treści na części.
Pedagogika asymilacji kulturowej wykorzystuje instrumenty planowania
analizy dydaktycznej. Analiza dydaktyczna jako instrument planowania przemiany
treści kształcenia w treść uczenia się.
Pomoc w asymilacji kulturowej wykorzystuje środki estetyczne- formy
teatralne i muzyczne oraz inne.
Pomoc w przystosowaniu do kultury dokonuje się w instytucjach
edukacyjnych wychowanie jako pomoc w uczeniu się zajmuje chyba największą
część praktyki pedagogicznej (od podstawowego wychowania przez szkołę aż do
kształcenia dorosłych) Chodzi o przekazanie pomocniczych wskazówek aby
uczniowie mogli zdobyć umiejętności i wykonywać zadania.
41

42. WYCHOWANIE JAKO EMANCYPACJA
42

43. Podstawy emancypacyjnego pojecia wychowania
Zarys pedagogiki emancypacyjnej jest raczej zbiorem myśli krytycznych
niż praktyczną koncepcją. Jest to związane przede wszystkim z tym, że metody
wychowawcze nie mogą całkowicie być rozpatrywane jako niemanipulacja.
Pedagogika sprowadzająca wychowanie w dużym stopniu do narzędzia naraża
się na niebezpieczeństwo uczynienia człowieka obiektem czyichś interesów.W
tym kontekście można nakreśliś trzy postawy
43

44. THEODOR ADORNO
Pod pojęciem wychowania Adorno rozumie: „Właśnie nie tak zwane formowanie ludzi, ponieważ nie mamy
prawa formować ludzi z zewnątrz; ale także nie zwykłe przekazywanie wiedzy, którego martwe i rzeczowe elementy
wystarczająco często wykazywano, lecz stworzenie prawdziwej świadomości. Miałoby to jednocześnie bardzo duże
znaczenie polityczne; jeżeli można tak powiedzieć jego idea jest wymaganiem politycznym. Oznacza to, że
demokracja, która ma nie tylko funkcjonować, ale także pracować zgodnie ze swą definicją, wymaga dojrzałych
ludzi. Rzeczywistą demokrację można sobie wyobrazić jedynie jako społeczeństwo dojrzałych”
44

45. KLAUS MOLLENHAUER
W „Wychowanie i emancypacja” próbuje uzasadnić konieczność wychowania emancypacyjnego poprzez
polemiczne naszkicowanie społeczeństwa. Jego celem jest „zniesienie urzeczowienia i wyobcowania człowieka przez
samego siebie” Aby osiągnąć ten cel, potrzebna jest empiria, ale również jej krytyka.
45

46. PAULO FREIRE
Opracował emancypacyjną koncepcję, która znalazła uznanie na całym świecie. Opisana przez
niego pedagogika odnosi się wprawdzie głownie do mieszkańców Trzeciego Świata, ale jej żądanie
uzmysłowienia przyczyn i mechanizmów uścisku kieruje się także przeciwko tradycyjnym systemom
kształcenia, które faworyzują ubezwłasnowolnienie.
46

47. Dzisiaj można wyróżnic trzy istotne prądy rozwijające ideę emancypacji
- ruch pokojowy i pedagogika pokoju
- feminiz i pedagogika feministyczna
ruch ekologiczny i pedagogika ekologiczna
47

48. tożsamość można rozpoznać pod 3 pojęciami:
a) Socjologicznym – nosi nazwę przynależności i oznacza stopień
integracji tzn. każdy system społeczny posiada swój kodeks, który
określa kto należy do danego społeczeństwa. W momencie dorastania
takim systemem są osoby z naszego najbliższego otoczenia. W
przypadku nie przynależności do żadnego systemu, tracimy
tożsamość co może spowodować rezygnację i zwiększenie przemocy.
b) Psychologicznym – opisuje równowagę wewnętrzną tzn. tożsamość
występuje wtedy kiedy żyjemy w zgodzie z samym sobą, czyli żyjemy
w wewnętrznej harmonii z powodu zadowolenia z własnego życia.
Jeśli brak nam tej równowagi, nasza tożsamość również jest
zachwiana. Co może doprowadzić do widzenia innych przez pryzmat
samego siebie, bądź braku znajomości kogokolwiek poza samym
sobą.
c) Filozoficznym – definiuje je jako zgodność myślenia i poznania
podmiotu ze światem tzn. postawić trzeba tu sobie pytanie na ile
pojęcia, które tworzymy takie jak język, dźwięki, słowa są identyczne
z tym co oznaczają. Pytanie więc brzmi czy znaczenia o jakich
myślimy naprawdę istnieją poza nami?
48

49. W ramach koncepcji behawiorystycznej tożsamość jest „czarną skrzynką”,
zapisaną za pomocą funkcjonujących zachowań.
Według funkcjonalizmu strukturalnego jednostka posiada tożsamość jeśli
sprosta oczekiwaniom z zewnątrz. W tym wypadku to społeczeństwo nadaje
nam tożsamość na zasadzie ”certyfikatów”, które są potwierdzeniem dla
wypełnionych oczekiwań.
Z psychoanalitycznego punktu widzenia Erika H. Eriksona struktury
tożsamości „JA” są uwarunkowane genetycznie. Pozytywny wpływ na
tożsamość ma wzajemna relacja między „dzieckiem a opiekunem”
49

50. Według interakcjonizmu Lothara Krappmmann’a tożsamość jest ciągłym
tworem starania się utrzymanie równowagi ze sobą i ze światem.
Tożsamości nie posiadamy na stałe, lecz musimy ją na nowo pozyskiwać, za
pomocą konfrontacji z innymi jednostkami. Dopóki realizowana jest
wzajemna wymiana, do tego czasu istnieje tożsamość.
Jednak aby taka wymiana miała miejsce, „JA” musi posiadać specjalne
umiejętności, mianowicie:
• Dystans do roli – ukazywany w odpowiedziach jednostki na
wymagania z zewnątrz
• „role taking” i empatia – umiejętność wczuwania się i przewidywania
reakcji innych
• Tolerancja wieloznaczności i mechanizmy obronne - umiejętność
przeciwdziałania „obciążeniom”, nakładanym przez dystansowanie się
od roli i empatię na „JA”
• Prezentacja tożsamości - umiejętność przedstawienia innymi
osobistej tożsamości „JA”
50

51. Pedagogiczna pomoc w kształtowaniu tożsamości towarzyszy głównie
poprzez:
 Uśmierzanie – oznacza towarzyszenie i wspieranie
 Leczenie – oznacza rekonwalescencje i przemianę
 Wyjaśnianie – oznacza zmierzenie się z przeszłością
 Ukierunkowanie – oznacza osobiste określenie miejsca
 Zapobieganie – oznacza ochronę przed zagrożeniami
 Dalszą opiekę – oznacza pielęgnację
51

52. Pomoc ta jest realizowana przez:
a) Treningi zachowań
b) Doradztwo
c) Pracę w grupach
Cele:
1) Zmiana zachowania przez poznanie nowych perspektyw i dróg
2) Uświadomienie sobie oddziaływania na innych
3) Ćwiczenie i przeżywanie zachowań społecznych
52

53. W kształtowanie tożsamości przedmiotem pomocy są wewnętrzne i
zewnętrzne zakłócenia, czyli odbiegające od norm zachowania, agresje,
ignorowanie reguł. Przyczyną takich problemów jest zawsze tożsamość
nieuporządkowana wobec siebie samego i świata.
Jeśli zaburzenia tożsamości mają swoją przyczynę związana z wpływami
z zewnątrz, pedagogika głosi iż taką tożsamość można ponownie
ustabilizować za pomocą zmian dokonanych z zewnątrz tj. za pomocą
interakcji.
53

54. Modele pedagogicznej pomocy w kształtowaniu tożsamości:
 Wychowanie antyautorytarne – rozsądek człowieka może tworzyć
sens, gdyż z natury jest dobry
 Antypedagogika – pomoc w kształtowaniu tożsamości bez
pedagogiki, opowiada się za równouprawnieniem dzieci wobec
rodziców
 Pedagogika przeżyć i przygody
 Pedagogika czasu wolnego –opowiada się za aktywnym spędzaniem
czasu wolnego poprzez:
 Pedagogikę zabawy
 Pedagogikę mediów – troszczy się o pewien rodzaj cenzury, aby
zapobiegać wszystkim negatywnym wpływom wywieranym
przez media
 Pedagogikę animacji - troszczy się o opracowanie koncepcji
urlopowych
 Pedagogikę muzealna – wspiera kontakt ze sztuką
 Pedagogikę kultury – wpływa na kulturalną świadomość
 Pedagogikę dramy – przez taniec, muzykę chce pobudzić
społeczną świadomość
54

55. Podsumowując:
 Pedagogika jako pomoc w kształtowaniu tożsamości chce, aby
wychowawcze wywieranie wpływu za pomocą doradztwa i terapii z
jednostkami oraz grupami w ramach odpowiednich instytucji,
włączając rozwój osoby, było pożyteczne
 Za pojęciem tożsamości kryje się całkowity obraz naturalnej
jedności jednostki z sobą samym i w harmonii ze światem
 Poprzez pomoc w kształtowaniu tożsamości pedagogika próbuje
usuwać załamania tożsamości. Opiera się tu na metodach
terapeutycznych, natomiast te na różnych teoriach i kierunkach
naukowych. Jeśli chodzi o psychologię, to odwołuje się do teorii
zachowania, psychologii głębi i psychoanalizy,
interakcjonistyczno-strukturalnej psychologii oraz teorii
systemowej i psychologii humanistycznej
 Pedagogiczna pomoc w nabywaniu tożsamości posługuje się
świadomie środkami terapeutycznymi albo pracuje z pojęciem
naturalnej inwencji poprzez wzorowe modele. Jednym z nich jest
wychowanie antyautorytarne
55