1. การั นต์
โครงร่ างเนือหาสาระ
้
• การั นต์ ในปุํ ลิงค์
• การั นต์ ในอิตถีลิงค์
• การั นต์ ในนปุํ สกลิงค์

2. นาม
นามศัพท์
ลิงค์
วจนะ
นามนาม
ปุํ ลิงค์
เอกวจนะ
วิภตติ
ั
ปฐมาที่ ๑
ทุตยาที่ ๒
ิ
คุณนาม
สัพ
พนาม
อิตถีลิงค์
นปุํ สก
ลิงค์
พหุวจนะ
ตติยาที่ ๓
จตุตถีท่ ี ๔
ฺ
ปญฺจมีท่ ี ๕
ฉฏฺฐีท่ ี ๖
สตฺตมีท่ ี ๗
อาลปนะ
การั นต์
สังขยา
สัพพนาม

3. การั นต์
การั นต์ คือ สระที่สุดศัพท์ มี ๖ คือ อ อา อิ อี อุ อู
• การั นต์ ในปุํ ลิงค์ มี ๕ คือ อ อิ อี อุ อู
• การั นต์ ในอิตถีลิงค์ มี ๕ คือ อา อิ อี อุ อู
• การั นต์ ในนปุํ สกลิงค์ มี ๓ คือ อ อิ อุ
การั นต์ เป็ นประโยชน์ ในการแจกนามศัพท์ ด้วยวิภัตติ เพราะการแจก
นามศัพท์ ด้วยวิภัตติ ต้ องแจกตามลิงค์ และการั นต์

4. วิธีแจกศัพท์ นามนาม
๑. สามัญญศัพท์ – ศัทพ์ นามนามที่มีการั นต์ อย่ างเดียวกัน ลิงค์
เดียวกัน ก้ ให้ แจกแบบเดียวกัน
๒. ปกิณณกะ (กติปยศัพท์ ) - ศัพท์ ยกเว้ นที่มีวธีแจกเฉพาะของศัพท์
ิ
นันๆ
้

5. วิธีแจกสามัญญศัพท์
ปุํ ลิงค์
อ การันต์
อ การั นต์ ในปุํ ลิงค์ แจกเหมือน ปุริส (บุรุษ) ดังนี ้
เอกวจนะ
พหุวจนะ
ปฐมาที่ ๑
ปุริโส
ปุริสา
ทุตยาที่ ๒
ิ
ตติยาที่ ๓
ปุริสํ
ปุริเสน
ปุริเส
ปุริเสหิ, ปุริเสภิ
จตุตถีท่ ี ๔
ฺ
ปญฺจมีท่ ี ๕
ฉฏฺฐีท่ ี ๖
ปุริสสฺส, ปุริสาย, ปุริสตฺถํ
ปุริสสฺมา, ปุริสมฺหา, ปุริสา
ปุริสสฺส
ปุริสานํ
ปุริเสหิ, ปุริเสภิ
ปุริสานํ
สตฺตมีท่ ี ๗
อาลปนะ
ปุริสสฺม,ึ ปุริสมฺห,ิ ปุริเส
ปุริส
ปุริเสสุ
ปุริสา

6. ปุํ ลิงค์
อ การันต์
ที่แจกเหมือน ปุริส
ศัพท์
คําแปล
ศัพท์
คําแปล
อาจริย
อาจารย์
มนุสฺส
มนุษย์
กุมาร
เด็ก
ยกฺข
ยักษ์
ขตฺตย
ิ
คณ
โจร
ฉณ
ปาวก
ผลิก
พก
ภว
กษัตริย์
หมู่
โจร
มหรสพ
ไฟ
แก้ วผลึก
นกยาง
ภพ
ชน
ตุรค
เถน
ทูต
ธช
นร
รุ กข
ฺ
โลก
ชน
ม้ า
ขโมย
ทูต
ธง
คน
ต้ นไม้
โลก

7. วิธีแจกสามัญญศัพท์
ปุํ ลิงค์
อิ การันต์
อ การั นต์ ในปุํ ลิงค์ แจกเหมือน มุนิ (ผู้ร้ ู ) ดังนี ้
เอกวจนะ
พหุวจนะ
ปฐมาที่ ๑
มุนิ
มุนโย, มุนี
ทุตยาที่ ๒
ิ
ตติยาที่ ๓
มุนึ
มุนินา
มุนโย, มุนี
มุนีห,ิ มุนีภิ
จตุตถีท่ ี ๔
ฺ
ปญฺจมีท่ ี ๕
ฉฏฺฐีท่ ี ๖
มุนิสฺส, มุนิโน
มุนิสฺมา, มุนิมฺหา
มุนิสฺส, มุนิโน
มุนีนํ
มุนีห,ิ มุนีภิ
มุนีนํ
สตฺตมีท่ ี ๗
อาลปนะ
มุนิสฺม,ึ มุนิมฺหิ
มุนิ
มุนิสุ
มุนโย, มุนี

8. ปุํ ลิงค์
อิ การันต์
ที่แจกเหมือน มุนิ
ศัพท์
คําแปล
ศัพท์
คําแปล
อคฺคิ
ไฟ
ปติ
เจ้ า, ผัว
อริ
ข้ าศึก
มณิ
แก้ วมณี
อหิ
ถปติ
นิธิ
งู
ช่ างไม้
ขุมทรัพย์
วิธี
วีหิ
สมาธิ
วิธี
ข้ าวเปลือก
สมาธิ

9. วิธีแจกสามัญญศัพท์
ปุํ ลิงค์
อี การันต์
อ การั นต์ ในปุํ ลิงค์ แจกเหมือน เสฏฐี (เศรษฐี) ดังนี ้
เอกวจนะ
พหุวจนะ
ปฐมาที่ ๑
เสฏฺฐี
เสฏฺฐิโน, เสฏฺฐี
ทุตยาที่ ๒
ิ
ตติยาที่ ๓
เสฏฺฐึ, เสฏฺฐินํ
เสฏฺฐินา
เสฏฺฐิโน, เสฏฺฐี
เสฏฺฐีห,ิ เสฏฺฐีภิ
จตุตถีท่ ี ๔
ฺ
ปญฺจมีท่ ี ๕
ฉฏฺฐีท่ ี ๖
เสฏฺฐิสฺส, เสฏฺฐิโน
เสฏฺฐิสฺมา, เสฏฺฐิมหา
ฺ
เสฏฺฐิสฺส, เสฏฺฐิโน
เสฏฺฐีนํ
เสฏฺฐีห,ิ เสฏฺฐีภิ
เสฏฺฐีนํ
สตฺตมีท่ ี ๗
อาลปนะ
เสฏฺฐิสฺม,ึ เสฏฺฐิมฺหิ
เสฏฺฐิ
เสฏฺฐีสุ
เสฏฺฐิโน, เสฏฺฐี

10. ปุํ ลิงค์
อี การันต์
ที่แจกเหมือน เสฏฐี
ศัพท์
คําแปล
ศัพท์
คําแปล
กรี
ช้ าง
ภาณี
คนช่ างพูด
ตปสี
คนมีตบะ
โภคี
คนมีโภคะ
ทณฺฑี
เมธาวี
สิขี
คนมีไม้ เท้ า
คนมีปัญญา
นกยูง
มนฺตี
สุขี
หตฺถี
คนมีความคิด
คนมีสุข
ช้ าง

11. วิธีแจกสามัญญศัพท์
ปุํ ลิงค์
อุ การันต์
อ การั นต์ ในปุํ ลิงค์ แจกเหมือน ครุ (ครู ) ดังนี ้
เอกวจนะ
พหุวจนะ
ปฐมาที่ ๑
ครุ
ครโว, ครู
ทุตยาที่ ๒
ิ
ตติยาที่ ๓
ครุํ
ครุ นา
ครโว, ครู
ครู ห,ิ ครู ภิ
จตุตถีท่ ี ๔
ฺ
ปญฺจมีท่ ี ๕
ฉฏฺฐีท่ ี ๖
ครุ สฺส, ครุ โน
ครุ สฺมา, ครุ มหา
ฺ
ครุ สฺส, ครุ โน
ครูนํ
ครู ห,ิ ครู ภิ
ครูนํ
สตฺตมีท่ ี ๗
อาลปนะ
ครุ สฺม,ึ ครุ มฺหิ
ครุ
ครูสุ
ครเว, ครโว

12. ปุํ ลิงค์
อุ การันต์
ที่แจกเหมือน ครุ
ศัพท์
คําแปล
ศัพท์
คําแปล
เกตุ
ธง
ภิกขุ
ฺ
ภิกษุ
ชนฺตุ
สัตว์ เกิด
ริปุ
ข้ าศึก
ปสุ
พนฺธุ
พพฺพุ
สัตว์ ของเลียง
้
พวกพ้ อง
เสือปลา, แมว
สตฺตุ
เสตุ
เหตุ
ศัตรู
สะพาน
เหตุ

13. วิธีแจกสามัญญศัพท์
ปุํ ลิงค์
อู การันต์
อ การั นต์ ในปุํ ลิงค์ แจกเหมือน วิญญู (ผู้ร้ ู วเศษ) ดังนี ้
ิ
เอกวจนะ
พหุวจนะ
ปฐมาที่ ๑
วิญญู
ฺ
วิญญุโน, วิญญู
ฺ
ฺ
ทุตยาที่ ๒
ิ
ตติยาที่ ๓
วิญญุํ
ฺ
วิญญุนา
ฺ
วิญญุโน, วิญญู
ฺ
ฺ
วิญญูห,ิ วิญญูภิ
ฺ
ฺ
จตุตถีท่ ี ๔
ฺ
ปญฺจมีท่ ี ๕
ฉฏฺฐีท่ ี ๖
วิญญุสฺส, วิญญุโน
ฺ
ฺ
วิญญุสฺมา, วิญญุมฺหา
ฺ
ฺ
วิญญุสฺส,วิญญุโน
ฺ
ฺ
วิญญูนํ
ฺ
วิญญูห,ิ วิญญูภิ
ฺ
ฺ
วิญญูนํ
ฺ
สตฺตมีท่ ี ๗
อาลปนะ
วิญญุสฺม,ึ วิญญุมฺหิ
ฺ
ฺ
วิญญุ
ฺ
วิญญูสุ
ฺ
วิญญุโน, วิญญู
ฺ
ฺ

14. ปุํ ลิงค์
ศัพท์
อภิภู
กตญฺยู
ปารคู
อู การันต์
คําแปล
พระผู้เป็ นยิ่ง
ผู้ร้ ู อุปการะที่คน
อื่นทําแล้ ว
ผู้ถงฝั่ ง
ึ
ที่แจกเหมือน วิญญู
ศัพท์
เวทคู
สยมฺภู
คําแปล
ผู้ถงเวท
ึ
พระผู้เป็ นเอง

15. วิธีแจกสามัญญศัพท์
อิตถีลิงค์
อา การันต์
อา การั นต์ ในอิตถีลิงค์ แจกเหมือน กัญญา (นางสาวน้ อย) ดังนี ้
เอกวจนะ
พหุวจนะ
ปฐมาที่ ๑
กญฺญา
กญฺญาโย, กญฺญา
ทุตยาที่ ๒
ิ
ตติยาที่ ๓
กญฺญํ
กญฺญาย
กญฺญาโย, กญฺญา
กญฺญาหิ, กญฺญาภิ
จตุตถีท่ ี ๔
ฺ
ปญฺจมีท่ ี ๕
ฉฏฺฐีท่ ี ๖
กญฺญาย
กญฺญาย
กญฺญาย
กญฺญานํ
กญฺญาหิ, กญฺญาภิ
กญฺญานํ
สตฺตมีท่ ี ๗
อาลปนะ
กญฺญาย, กญฺญายํ
กญฺเญ
กญฺญาสุ
กญฺญาโย, กญฺญา

16. อิตถีลิงค์ อา การันต์
ที่แจกเหมือน กัญญา
ศัพท์
คําแปล
ศัพท์
คําแปล
อจฺฉรา
นางอัปสร
ตารา
ดาว
อาภา
อิกขณิกา
ฺ
อีสา
รัศมี
หญิงแม่ มด
งอนไถ
ถวิกา
ทาริกา
โทลา
ถุง
เด็กหญิง
ชิงช้ า
อุกฺกา
อูกา
เอสิกา
คบเพลิง
เล็น
เสาระเนียด
ธารา
นารา
ธารนํา
้
รัศมี
ปั ญญา
โอชา
กจฺฉา
คทา
โอชา
รักแร้
ตะบอง
ปญฺ•
า
พาหา
ภาสา
มาลา
แขน
ภาษา
ระเบียบ

17. วิธีแจกสามัญญศัพท์
อิตถีลิงค์
อิ การันต์
อิ การั นต์ ในอิตถีลิงค์ แจกเหมือน รตฺติ (ราตรี ) ดังนี ้
เอกวจนะ
พหุวจนะ
ปฐมาที่ ๑
รตฺติ
รตฺตโย, รตฺตี
ิ
ทุตยาที่ ๒
ิ
ตติยาที่ ๓
รตฺตึ
รตฺตยา
ิ
รตฺตโย, รตฺตี
ิ
รตฺตีห,ิ รตฺตีภิ
จตุตถีท่ ี ๔
ฺ
ปญฺจมีท่ ี ๕
ฉฏฺฐีท่ ี ๖
รตฺตยา
ิ
รตฺตยา, รตฺยา
ิ
รตฺตยา
ิ
รตฺตีนํ
รตฺตีห,ิ รตฺตีภิ
รตฺตีนํ
สตฺตมีท่ ี ๗
อาลปนะ
รตฺตยา, รตฺตย,ํ รตฺยํ
ิ
ิ
รตฺติ
รตฺตีสุ
รตฺตโย, รตฺตี
ิ

18. อิตถีลิงค์
อิ การันต์
ที่แจกเหมือน รตฺติ
ศัพท์
คําแปล
ศัพท์
คําแปล
อาณิ
ลิ่ม
กฏิ
สะเอว
อิทธิ
ฺ
อีติ
อุกขฺลิ
ฺ
ฤทธิ์
จัญไร
หม้ อข้ าว
ขนฺติ
คณฺฑิ
ฉวิ
ความอดทน
ระฆัง
ผิว
อูมิ
ตนฺติ
นนฺทิ
คลื่น
เส้ นด้ าย
ความเพลิดเพลิน
ชลฺลิ
รติ
ลทฺธิ
สะเก็ดไม้
ความยินดี
ลัทธิ
ปญฺหิ
มติ
ยฏฺฐิ
ส้ นเท้ า
ความรู้
ไม้ เท้ า
วติ
สตฺติ
สนฺธิ
รัว
้
หอก
ความต่ อ

19. วิธีแจกสามัญญศัพท์
อิตถีลิงค์
อี การันต์
อี การั นต์ ในอิตถีลิงค์ แจกเหมือน นารี (นาง) ดังนี ้
เอกวจนะ
พหุวจนะ
ปฐมาที่ ๑
นารี
นาริโย, นารี
ทุตยาที่ ๒
ิ
ตติยาที่ ๓
นารึ, นาริยํ
นาริยา
นาริโย, นารี
นารีห,ิ นารีภิ
จตุตถีท่ ี ๔
ฺ
ปญฺจมีท่ ี ๕
ฉฏฺฐีท่ ี ๖
นาริยา
นาริยา
นาริยา
นารีนํ
นารีห,ิ นารีภิ
นารีนํ
สตฺตมีท่ ี ๗
อาลปนะ
นาริยา, นาริยํ
นาริ
นารีสุ
นาริโย, นารี

20. อิตถีลิงค์
อี การันต์
ที่แจกเหมือน นารี
ศัพท์
คําแปล
ศัพท์
คําแปล
กุมารี
เด็กหญิง
ปฐวี
แผ่ นดิน
ฆรณี
ถี
หญิงแม่ เรือน
หญิง
มาตุลานี
วีชนี
ปา, น้ า
้
พัด
ธานี
เมือง
สิมพลี
ฺ
ไม้ งว
ิ้

21. วิธีแจกสามัญญศัพท์
อิตถีลิงค์
อุ การันต์
อุ การั นต์ ในอิตถีลิงค์ แจกเหมือน รชฺชุ (เชือก) ดังนี ้
เอกวจนะ
พหุวจนะ
ปฐมาที่ ๑
รชฺชุ
รชฺชุโย, รชฺชู
ทุตยาที่ ๒
ิ
ตติยาที่ ๓
รชฺชุ
รชฺชุยา
รชฺชุโย, รชฺชู
รชฺชูห,ิ รชฺชูภิ
จตุตถีท่ ี ๔
ฺ
ปญฺจมีท่ ี ๕
ฉฏฺฐีท่ ี ๖
สตฺตมีท่ ี ๗
อาลปนะ
รชฺชุยา
รชฺชุยา
รชฺชุยา
รชฺชุยา, รชฺชุยํ
รชฺชุ
รชฺชูนํ
รชฺชูห,ิ รชฺชูภิ
รชฺชูนํ
รชฺชูสุ
รชฺชุโย, รชฺชู

22. อิตถีลิงค์
ศัพท์
อุรุ
กาสุ
เธนุ
อุ การันต์
คําแปล
ทราย
หลุม
แม่ โคนม
ที่แจกเหมือน รชฺชุ
ศัพท์
ยาคุ
ลาวุ
วิชชุ
ฺ
คําแปล
ข้ าวต้ ม
นําเต้ า
้
สายฟา
้

23. วิธีแจกสามัญญศัพท์
อิตถีลิงค์
อู การันต์
อู การั นต์ ในอิตถีลงค์ แจกเหมือน วธู (หญิงสาว) ดังนี ้
ิ
เอกวจนะ
พหุวจนะ
ปฐมาที่ ๑
วธู
วธุโย, วธู
ทุตยาที่ ๒
ิ
ตติยาที่ ๓
วธุ
วธุยา
วธุโย, วธู
วธูห,ิ วธูภิ
จตุตถีท่ ี ๔
ฺ
ปญฺจมีท่ ี ๕
ฉฏฺฐีท่ ี ๖
สตฺตมีท่ ี ๗
อาลปนะ
วธุยา
วธุยา
วธุยา
วธุยา, วธุยํ
วธุ
วธูนํ
วธูห,ิ วธูภิ
วธูนํ
วธูสุ
วธุโย, วธู

24. อิตถีลิงค์
อู การันต์
ศัพท์
จมู
ชมฺพู
ภู
คําแปล
เสนา
ไม้ หว้ า
แผ่ นดิน, คิว
้
ที่แจกเหมือน วธู
ศัพท์
วิรู
สรพู
สินฺธู
คําแปล
เถาวัลย์
ตุ๊กแก
แม่ นําสินธู
้

25. วิธีแจกสามัญญศัพท์
นปุํ สกลิงค์ อ การันต์
อ การั นต์ ในอิตถีลิงค์ แจกเหมือน กุล (ตระกูล) ดังนี ้
เอกวจนะ
พหุวจนะ
ปฐมาที่ ๑
กุลํ
กุลานิ
ทุตยาที่ ๒
ิ
ตติยาที่ ๓
กุลํ
กุเลน
กุลานิ
กุเลหิ, กุเลภิ
จตุตถีท่ ี ๔
ฺ
ปญฺจมีท่ ี ๕
ฉฏฺฐีท่ ี ๖
กุลสฺส, กุลาย, กุลตฺถํ
กุลสฺมา, กุลมฺหา, กุลา
กุลสฺส
กุลานํ
กุเลหิ, กุเลภิ
กุลานํ
สตฺตมีท่ ี ๗
อาลปนะ
กุลสฺม,ึ กุลมฺห,ิ กุเล
กุล
กุเลสุ
กุลานิ

26. นปุํ สกลิงค์ อ การันต์
ที่แจกเหมือน กุล
ศัพท์
คําแปล
ศัพท์
คําแปล
องฺค
องค์
ฉตฺต
ฉัตร, ร่ ม
อิณ
อุทร
โอฏฺฐ
หนี ้
ท้ อง
ริมฝี ปาก
ชล
ตล
ธน
นํา
้
พืน
้
ทรัพย์
กฏฺฐ
กมล
ฆร
ไม้
ดอกบัว
เรือน
ปณฺณ
ผล
พล
ใบไม้ , หนังสือ
ผลไม้
กําลัง,พล
จกฺก
มชฺช
ยนฺต
จักร, ล้ อ
นําเมา
้
ยนต์
ภตฺต
รตน
วตฺถ
ข้ าวสวย
แก้ ว
ผ้ า

27. วิธีแจกสามัญญศัพท์
นปุํ สกลิงค์ อิ การันต์
อิ การั นต์ ในอิตถีลิงค์ แจกเหมือน อกฺขิ (นัยน์ ตา) ดังนี ้
เอกวจนะ
พหุวจนะ
ปฐมาที่ ๑
อกฺขิ
อกฺขีนิ, อกฺขี
ทุตยาที่ ๒
ิ
ตติยาที่ ๓
อกฺขึ
อกฺขินา
อกฺขีนิ, อกฺขี
อกฺขีห,ิ อกฺขีภิ
จตุตถีท่ ี ๔
ฺ
ปญฺจมีท่ ี ๕
ฉฏฺฐีท่ ี ๖
อกฺขิสฺส, อกฺขิโน
อกฺขิสฺมา, อกฺขิมฺหา
อกฺขิสฺส, อกฺขิโน
อกฺขีนํ
อกฺขีห,ิ อกฺขีภิ
อกฺขีนํ
สตฺตมีท่ ี ๗
อาลปนะ
อกฺขิสฺมึ, อกฺขิมฺหิ
อกฺขิ
อกฺขีสุ
อกฺขีนิ, อกฺขี

28. นปุํ สกลิงค์ อิ การันต์
ศัพท์
อจฺจิ
อฏฺฐิ
คําแปล
เปลวไฟ
กระดูก
ที่แจกเหมือน อกฺขิ
ศัพท์
ทธิ
สปฺปิ
คําแปล
นมส้ ม
เนยใส

29. วิธีแจกสามัญญศัพท์
นปุํ สกลิงค์ อุ การันต์
อุ การั นต์ ในอิตถีลิงค์ แจกเหมือน วตฺถุ (พัสดุ) ดังนี ้
เอกวจนะ
พหุวจนะ
ปฐมาที่ ๑
วตฺถุ
วตฺถูนิ, วตฺถู
ทุตยาที่ ๒
ิ
ตติยาที่ ๓
วตฺถุ
วตฺถุนา
วตฺถูนิ, วตฺถู
วตฺถูห,ิ วตฺถูภิ
จตุตถีท่ ี ๔
ฺ
ปญฺจมีท่ ี ๕
ฉฏฺฐีท่ ี ๖
วตฺถุสส, วตฺถุโน
ฺ
วตฺถุสฺมา, วตฺถุมหา
ฺ
วตฺถุสส, วตฺถุโน
ฺ
วตฺถูนํ
วตฺถูห,ิ วตฺถูภิ
วตฺถูนํ
สตฺตมีท่ ี ๗
อาลปนะ
วตฺถุสฺม,ึ วตฺถุมฺหิ
วตฺถุ
วตฺถูสุ
วตฺถูนิ, วตฺถู

30. นปุํ สกลิงค์ อุ การันต์
ศัพท์
อมฺพุ
อสฺสุ
อายุ
จกฺขุ
วปุ
คําแปล
นํา
้
นําตา
้
อายุ
นัยน์ ตา
กาย
ที่แจกเหมือน วตฺถุ
ศัพท์
ชตุ
ธนุ
มธุ
มสฺสุ
สชฺฌุ
คําแปล
ยาง
ธนู
นําผึง
้ ้
หนวด
เงิน

31. จะเพิ่มเติมการแจกปกิณณกศัพท์ ๑๒ และ
ศัพท์ พเศษอีก ๖ ศัพท์ ในภายหลังอีกครังค่ ะ
ิ
้

32. ศึกษาภาษาบาลีเพิ่มเติม ได้ ท่ ี
www.buddhabucha.net/pali