Царква і рэлігія

1. Царква і рэлігія

2. Да Крэўскай уніі
Праваслаўе
(жыхары беларускіх, украінскіх і
рускіх зямель);
Язычніцтва
(літоўцы, у т.л. большасць князёў)
Але!
 Князі не парушалі правоў
праваслаўных;
 Хацелі стварыць сваю
мітраполію з цэнтрам у
Наваградку.

3. Прыняцце Крэўскай уніі
Язычнікі павінны
стаць каталікамі
Могуць быць
супраць
(бо каталіцтва –
рэлігія крыжакоў)
Трэба зрабіць
каталіцтва
прывабным

4. Прывілеі каталікам
1387 г. – вотчыннае права на зямлю, забарона шлюбу паміж
праваслаўнымі і каталікамі.
1413 г. – вышэйшыя пасады ў дзяржаве – толькі каталікам.
Нераўнапраўнае становішча праваслаўных
Рэлігійныя канфлікты
1432, 1434 гг. – ураўнанне праваслаўных і каталікоў у большасці правоў
Але!
Вышэйшыя пасады – па-ранейшаму толькі каталікам

5. Ідэя царкоўнай уніі
ХІ ст. – хрысціянства
раскалолася на праваслаўе і
каталіцтва;
XV ст. – ідэя іх аб’яднання
Вітаўт і Свідрыгайла – за
1439 г. – унія на саборы ў
Фларэнцыі.
Але!
Не падтрымана ў ВКЛ.

6. Прычыны:
• Каталікі не жадаюць дзяліцца
правамі;
• Праваслаўныя не жадаюць
змяняць традыцыі;
• Унію не падтрымліваў Казімір
Ягелон;
• 1453 г. – заваяванне
Канстанцінопаля туркамі.
Але!
Спроба аднавіць унію пры
Аляксандры.

7. Праваслаўная царква пасля Крэўскай уніі
Кан. XIV – XVI стст. – самая
шматлікая канфесія;
Яе прыхільнікаў не хрысцілі
прымусова ў каталіцтва;
Праваслаўныя нават феадалы
(з 12 сыноў Альгерда каталікі толькі
Ягайла і Свідрыгайла);
Абмежавана будаўніцтва цэркваў
Але!
Пач. XVI ст. – праваслаўных цэркваў у
Вільні больш, чым каталіцкіх.

8. Беларускія землі – у складзе епархій:
Навагрудская;
Полацкая;
Тураўская;
Уладзімірская;
Смаленская;
Чарнігаўская.

9. Падтрымка праваслаўнай
царквы
Не было значнай падтрымкі
ад дзяржавы
Важная роля – падтрымка
ад шляхты, магнатаў,
мяшчан
Залежнасць царквы ад
апекуноў

10. Арганізацыйнае афармленне каталіцтва
1387 г. – створана Віленскае
біскупства;
Касцёл атрымаў землі і даходы і
павіннасці насельніцтва;
Віленскае біскупства
падпарадкоўвалася:
• Спачатку – Рыму;
• Пасля – Гнезенскаму
архібіскупству.
Іншыя біскупствы:
Жамойцкае;
Луцкае.

11. Дзейнасць каталіцкай царквы
Ужо пры Вітаўце – касцёлы на
Беларусі
(у асноўным, на захадзе і
паўночным захадзе);
33 багацейшыя парафій ВКЛ, з
іх 22 на Беларусі.
Каталіцкія ордэны (усяго 8):
• Бернардзінцы;
• Францысканцы;
• Аўгусцінцы і інш.

12. Змены ў стаўленні да рэлігій
Першая пал. XVI ст. –
праваслаўным даюць
пасады;
Аслабленне касцёла
з прыходам
пратэстантызма;
Князь Жыгімонт
Аўгуст – за стварэнне
Народнага сабору
(аб’яднанне ўсіх
хрысціянскіх рэлігій).

13. Усталяванне талерантнасці
Да сяр. XVI ст. – усталявалася
рэлігійная талерантнасць
(верацярпімасць) у ВКЛ.
1563 г. – прывілей, які
ўраўнаў у правах феадалаў
усіх канфесій.