43.destekve hareketsistemi1

1. Hayvanlarda Destek ve Hareket
Çeşitli ihtiyaçlardan dolayı tüm hayvanlar yer değiştirme yaparlar bu
uçarak,koşarak yüzerek sürünerek veya yürüyerek olabilir tüm yer değiştirme
şekillerinde ortam ile hayvan arasında bir sürtünme kuvveti ve yerçekimi vardır
dolayısıyla yer değiştirme işi bir enerji harcanmasını da gerektirir.
Hayvanlarda hareket iskelet ve kas sisteminin birlikte işlev görmesiyle
gerçekleşmektedir.
1) Hidrostatik İskelet
Sıvı basıncına dayalı iskelettir yuvarlak halkalı ve yassı solucanlarda ve hidrada
iskelet kapalı vücut boşluğuna hapsedilen suyun oluşturduğu hidrostatik basınçtan
ibarettir.
2) Dış İskelet
Omurgasızlar şubesinden eklembacaklılarda ve yumuşakçalarda dış iskelet
görülmektedir. Çekirgede vücudu dışarıdan örten kitin iskelet vardır
yumuşakçalardan salyangoz ve midyenin kalsiyum tuzlarından ve organik
bileşiklerden oluşan dış iskeleti vardır. Dış iskelet karada yaşayan canlılarda nemli
organları içeride tutarak su kaybını engeller. Kaslar iskeletin iç yüzeyine
bağlanmıştır. Embriyonun ektoderm tabakasından oluşur. İskelet canlı bir doku
değildir.
3) İç İskelet
Süngerler ve derisidikenlilerde (omurgasızlar) ve tüm omurgalı hayvanlarda iç
iskelet bulunmaktadır. Süngerlerde kalsiyum karbonat ve silis mineralleri ve
spongin organik maddesinden oluşan iskelet iğneleri bulunur derisi dikenlilerden
deniz kestanesinde kalsiyum karbonat ve magnezyum karbonat yapılı plakalardan
oluşan iç iskelet bulunur
Kordalıların kıkırdak ve kemikten oluşan iç iskeletleri vardır. Omurgalılardan
köpek balıklarında iç iskelet tamamen kıkırdaktan oluşur. Kuşlarda uzun
kemiklerin içi boştur bu özellik uçmayı kolaylaştırır.
● İç iskelette kaslar iskeletin dış yüzeyine bağlanmıştır
● İç iskelete sahip canlıların vücut örtüleri bulunur
● İç iskelet hem desket olur hem de hareketi kolaylaştırır

2. ● İç iskelet embriyonun mezoderm tabakasından oluşur
İnsanda İskelet
İnsanda iskelet kemik ve kıkırdak dokudan oluşur.
A) Kıkırdak Doku
Kıkırdak doku hücrelerine kondrosit ara maddelerine kondrin denir. Kıkırdak
sadece omurgalı hayvanlarda görülen esnek bir dokudur. Kıkırdak dokuda kan
damarları ve sinir yoktur. Besin ve oksijeni kıkırdak dokuyu çevreleyen bağ
dokudan difüzyonla alır. Embriyonun ilk döneminde iskelet kıkırdaktan oluşur daha
sonra kemikleşir burun, kulaklar kaburga ucu soluk borusu ve eklemlerde kıkırdak
dokusu kemikleşmeden kıkırdak olarak kalır.
1) Hiyalin Kıkırdak
Hücre ara maddesi kollagen lifler bulundurur şeffaf ve homojendir. Omurgalıların
embriyolarında ve kıkırdaklı balıkların iskeleti hiyalin kıkırdaktan oluşur. Hiyalin
kıkırdak çok dayanıklıdır esnekliği azdır. Ergin memelilerde soluk borusu burun ve
eklem yüzeyinde kaburga uçlarında bulunur.
2) Elastiki Kıkırdak
Hücre ara maddesi elastik lif içerir esneme ve bükülme özelliği yüksektir. Kulak
kepçesi kulak yolu östaki borusu ve gırtlakta elastiki kıkırdak bulunur.
3) Fibröz (Lifli) Kıkırdak
Hücre ara maddesinde yüksek miktarda kollagen lif bulunur. Basınca ve çekmeye
çok dayanıklıdır. Omurlar arası disklerde ve bazı eklemlerde bulunurlar.

3.
B) Kemik Doku
Kemik doku hücrelerine osteosit , ara maddesine de osein denir. Kemik doku
omurgalıların en gelişmiş bağ ve destek dokusudur. Kemiklerin dış yüzeyi periost
denilen kemik zarı ile kaplıdır bu zar kemiğin enine büyümesini ve onarımını
sağlar.
Kemiklerin yeteri kadar sert ve dayanıklı olmasını sağlayan en çok kalsiyum ve
fosfor kalsiyum fosfat magneszyum fosfat potasyum ve kalsiyum florürdür kısaca
kemik için kalsiyum fosfor ve magnezyum mineralleri çok önemlidir.
Kemiklerin görevleri arasında vücuda destek olma kaslara bağlanma yüzeyi
oluşturma iç organları koruma kalsiyum gibi mineralleri depolama ve kan
hücreleri üretme (kemik iliği) bulunur.

4.
1) Sert (Sıkı) Kemik Doku
● Kemik hücreleri sitoplazmik uzantılarla birbirine bağlanmıştır
● Kemik hücreleri halka şeklinde dizilmiştir lamelli yapıdaki halkaların
ortasından havers kanalları geçer.
● Havers kanallarını birbirine bağlayan yan kanallar volkman kanallarıdır
● Bu kanaller içerisinde kemik dokuyu besleyen kan damarları ve sinirler
vardır kemik hücreleri sitoplazmik uzantılarla bu kanallardan besin ve
oksijen alır atıkları buraya verir.
● Uzun kemiklerin gövdesi kısa ve yassı kemiklerin dış kısmı ile kemik
başındaki süngerimsi kemiğin üstü sert kemikten oluşur.
2) Süngerimsi Kemik Doku
● Uzun kemiklerin uç kısmı kısa ve yassı kemiklerin içi süngerimsi kemik
dokudan oluşur

5. ● Gözenekli bir yapıya sahiptir gözenekleri içerisinde kırmızı kemik iliği
bulunur
● Kırmızı kemik iliği kan hücrelerinin üretiminden sorumludur.
● Süngerimsi kemik dokuda havers kanalları ve volkman kanalları yer
almaz.
● Sarı kemik iliği de yer almaz.
İnsanda kemikler şekillerine göre 4 e ayrılır
1) Uzun Kemikler
● Boyu eninden uzun olan kemiklerdir
● Uç kısımları şişkincedir bu kısımın içinde süngerimsi kemik doku üzeri
sert kemik dokudur
● Uzun kemiğin silindir şeklindeki gövde kısmı da sert dokudur kemik
gövdesinin orta kısmında sarı kemik iliği bulunur
● Uzun kemiklerin dış kısmı kemik zarı periost ile çevrilidir. Kemiğin baş
kısmı ile gövdesi arasındaki epifiz plağı boyuna uzamayı sağlar belli bir
yaştan sonra kemikleşir.

6. 2) Kısa Kemikler
● Kısa kemiklerin boyu ve eni neredeyse birbirine eşittir
● El ayak ve bilek kemikleri kısa kemiklere örnek verilebilir
● Kısa kemiklerin en dışında kemik zarı periost bulunur
● Kemik zarının altında sert kemik dokusu yer alır
● En iç kısımda süngerimsi kemik doku vardır
3) Yassı Kemikler
● Kalınlığı genişliğine ve uzunluğuna göre daha azdır
● Göğüs kemiği kaburgalar kürek ve kafatası kemikleri ve kalça kemiği
örnek verilebilir
● Yassı kemiklerin en dışında kemik zarı periost bulunur
● Kemik zarının altında sert kemik doku yer alır
● En içte süngerimsi kemik doku vardır
4) Düzensiz Şekilli Kemikler
● Yüz kemikleri ve omurlarda görülen değişik ve özel şekilli kemiklerdir
örneğin burun kemiği ve omur diskleri gibi..
● Genelde diğer kemiklerle bağlantıları vardır
● Yapı bakımından kısa ve yassı kemiklere benzerler.
Kemik Doku için Mineraller / Vitaminler
Kemiğin sertlik kazanmasında etkili olan mineraller Kalsiyum Fosfor Magnezyum
ve Potasyum dur. A vitamini eksikliğinde kemik büyümesi yavaşlar D vitamini
eksikliğinde kemiklerde yumuşama ve eğrilik görülür çünkü D vitamini kalsiyum ve
fosfatın kemiklerde depolanmasını sağlar.
Yaşlanmayla birlikte kalsiyum ve fosfor eksikliğinin yanında D vitamini eksikliği de
görülebilir bu durumda kemik dokusunun ara maddesi azalarak kemik doku
yoğunluğunu kaybeder delikli delikli bir görünüm alır (osteoporoz)
C vitamini de kemik sağlığında önemlidir yeteri kadar C vitamini günlük
olarak alınmazsa kemiklerde zayıflama ve kırılma gözlenir

7. Kemik Doku için Hormonlar
Hipofiz bezinden salgılanan büyüme hormonu ve tiroit bezinden salgılanan tiroksin
hormonu kemiklerin gelişmesini ve büyümesini uyarır.
Tiroit bezinden salgılanan diğer hormonlar olan Kalsitonin ve Parathormon kanda
kalsiyum miktarını dengeler. Kalsitonin hormonu kalsiyumun kemiklerden kana
geçmesini sağlarken Parathormon kalsiyumun kandan kemiklere geçmesini sağlar
bu iki hormon zıt çalışırlar.
İnsan İskeletinin Yapısı
İnsanlarda iskelet küçüklü büyüklü yaklaşık 206 kemikten oluşur. Temelde iskeleti
üç kısıma ayırarak inceleyeceğiz. Baş iskeleti, gövde iskeleti ve üyeler iskeleti.
1) Baş İskeleti
Baş, kafatası ve yüz kemiklerinden meydana gelir.
2) Gövde İskeleti
Gövde iskeleti toplam 65 kemikten oluşur. Bunların 33 ü omurga kemiği, 24 ü
kaburga kemiği 4 ü omuz kemeri 3 ü kalça kemeri ve 1 tanesi göğüs kemiğidir.
2) Gövde İskeleti
Gövde iskeleti toplam 65 kemikten oluşur. Bunların 33 ü omurga kemiği, 24 ü
kaburga kemiği 4 ü omuz kemeri 3 ü kalça kemeri ve 1 tanesi göğüs kemiğidir.

8.
a) Omurga
33 tane omurun üst üste gelmesiyle omurga oluşur. Vücudun dik durmasını sağlar
en önemli görevi omuriliği korumaktır.
b) Göğüs ve Kaburga Kemikleri
Göğüs kemiği yassı kemiktir kaburga kemiklerinin bir kısmı bu kemiğe
bağlanmıştır. Kaburga kemikleri oniki çifttir. Bunların ilk 7 çifti göğüs kemiğine
bağlanmıştır. 8. 9. ve 10. kaburgalar birleşerek 7.kaburgaya bağlanır. 11. ve 12.
kaburga çiftleri ise serbest uçludur bunlara yüzücü kaburgalar denir.
c) Omuz Kemeri
Önde iki köprücük arkada da kürek kemiğinden meydana gelmiştir.
d) Kalça Kemeri (Leğen Kemiği)
Kalça kemiği oturga kemiği ve sağrı kemiğinden(çatı kemiği de denir) oluşur.
3) Üyeler İskeleti

9. Omuz ve kalça kemerinden bağlanan kemikler üyeler iskeletinin elemanlarıdır.
Kollar ve bacaklarda yer alan kemikler şu şekildedir.
Kollar: ​Pazı (1) ön kol (1) dirsek (1) bilek (8) tarak (5) parmak (14) kemiklerinden
oluşur. Bacaklar: uyluk (1) diz kapağı (1) kaval (1) baldır (1) bilek (7) tarak (5)
parmak (14) kemiklerinden oluşur.
Eklem Çeşitleri
İki veya daha fazla kemiğin bağlanma noktası eklemdir. Bu bağlanma noktasının
hareket kabiliyetine göre 3 e ayrılırlar.
1) Oynar Eklem
Dirseklerde dizlerde kalça ve omuzda el ve ayak bileklerinde bulunan eklemlerdir.
Kolayca hareket edebilirler. Oynar eklemlerin birleştirdiği kemikler birbirine
uyumludur birinin çıkıntısı diğerinin girintisine uyum sağlar. Bağ dokudan oluşan
eklem kapsülü kemiklerin birbirine sürterek aşınmasını engeller.Kapsülün içinde
sinoviyal zar ve bu zarın salgıladığı sinoviyal sıvı yer alır bu sıvı kayganlaşmayı
sağlar.
2) Az Oynar Eklem
Hareket kabiliyetleri oldukça azdır örnek olarak kaburga kemiklerinin göğüs
kemiğine bağlanma noktalarında az oynar eklemler vardır yine boyun ve bel
omurları arasında az oynar eklemler bulunmaktadır. Bu az oynar eklemler kıkırdak
diskler ve bunları omurlara bağlayan ligament adı verilen eklem bağlarından
oluşmaktadır.
3) Oynamaz Eklem
Hareket kabiliyeti olmayan eklemlerdir. Kemikler birbirne oynamaz bir şekilde
bağlanır dolayısıyla eklem sıvısı ve eklem kapsülü de yoktur. Kafatası
kemiklerinde ve yüz kemiklerinde oynamaz eklemler vardır (alt çene kemiği oynar
eklemdir)