Mais conteúdo relacionado
Reconstruction of Afghanistan Public Administration After Conflict.pptx
- 1. د
جمهوریت اسالمي افغانستان
وزارت کړو زده لوړو د
پوهنتون کندهار
پوهنځی پالیسي او اداره عامه
څانګه عمومي
پایلیک دورې لېسانس د
له کې افغانستان په
ادارې دعامه وروسته جګړو
بیارغونه
Reconstruction of Afghanistan’s Public Administration After
Conflict
راټولونه
او
وډنه
:
علي
احمد
عزیزي
الرښود
استاد
:
پوهنیار
محمد
محتاج
کال
:
۱۳۹۸
ش هـ
- 3. لړلیک
نمبر سالیډ عنوان شماره
۷ تعریف دجګړې ۱
۸ وایی ته څه بیارغونه ادارې دعامه ۲
۹ ننګوننی او ستونزي وړاندي په هیوادونو ځپلو دجګړه ۳
۱۲ اړتیا او اهمیت دبیارغونې ادارې دعامه ۴
۱۴ بنسټونه او ارکان دبیارغونې ادارې دعامه ۵
۱۹ مرحلې دبیارغونې ادارې دعامه ۶
۲۳ اهداف دبیارغونې ادارې دعامه ۷
۲۷ ننګوني وړاندي په دبیارغونې اداري دعامه ۸
۳۳ پایله ۹
۳۴ ماخذونه ۱۰
لړلیک
- 8. پیژندنه دبیارغونې ادارې دعامه وروسته دجګړو
عموما
کله
چی
په
یوه
هیواد
یا
سیمه
کی
جګړه
او
شخړه
رامنځته
هلته،سي
زیات
ناورینونه
او
خرابی
رامنځته
دد،کوی
غه
بحران
او
ناورین
څخه
وروسته
اغیزمن
سوی
هیواد
بیرته
عادی
حالت
ته
لکه،راوستل
دورانیو
بیا
،رغونه
دتاوتریخوالی
له
م
نځه
،وړل
دمخالف
لوری
سره
دروغی
جوړی
مذاکرات
او
دسولی
توافقنامه
،کول
د
بی
ځایه
او
مهاجر
سوو
وګړو
بیرته
پرځای
،کول
ددولت
داداری
کولو
لپاره
داداره
رامنځته
،کول
او
دهیواد
داقتصاد
پیاوړی
کولوته
جګړی
څخه
بیارغونه
وایی
.
یادجګړی
وروسته
بیارغونه
دهغه
پروسې
څخه
عبارت
ده
چی
ویجاړه
سوي
ټولنه
بیرته
عادی
حالت
ته
چی،راولي
په
دي
ک
ی
دفزیکی
زیربناوو
،بیارغول
دټولنیزو
او
اقتصادی
بنسټ
ونو
،بیارغول
دقانون
حاکمیت
او
ښه
حکومتداري
رامنځته
کول
ش
امل
دی
.
- 9. دجګړې
اوننګوني ستونزي پروړاندي هیوادونه ځپلو جګړه د وروسته
دامعلومه
او
واضح
خبره
،ده
کله
چي
په
یوه
هیواد
کي
جګړه
وسي
هلته
زیات
ی
ستونزی
رامنځته
،کیږي
او
دغه
هیواد
دیو
لړ
ستونزو
او
ننګونو
سره
مخ
کیږي
.
هغه
لکه
ددولت
د
ظرفیت
کمزوري
کیدل
،
فزیکي
،زیانونه
لکه
دو
،دانیو
تعمیراتو
،خرابیدل
مالي
او
ځاني
زیانونو
دهیواد،اوښتل
اقتصاد
درکود
ح
الت
ته
د،راتلل
بي
وزلي
غربت،
او
بیکاري
زیاتیدل
.
9
- 10. دجګړې
اوننګوني ستونزي پروړاندي هیوادونه ځپلو جګړه د وروسته
کوي رامنځته ننګوني او ستونزي الندي جګړي او شخړی سره توګه ټولیزه په
.
مطلب لومړي
:
ستونزي
•
په
ویجاړیدل زیربناوو او تعیمراتو د کچه پراخه
•
کیدل ناروغه او ،کیدل ځایه بی ،کمیدل قوی دبشری
•
کیدل کښته درجه دپانګوني او دریدل پرمخ پرمختګ اقتصادي
•
زیاتیږی کچه دبیکاري او ورکوی دالسه دندي خپلي وګړي هیواد د
•
کیدل ضعیفه نهادونه او ادارو ددولتي
•
کیدل کمزوري دظرفیت ددولت
- 11. دجګړې
اوننګوني ستونزي پروړاندي هیوادونه ځپلو جګړه د وروسته
کوي رامنځته ننګوني او ستونزي الندي جګړي او شخړی سره توګه ټولیزه په
.
مطلب دوهم
:
ننګونی
•
راوستل ثبات او دامنیت
•
بیارغول اداري دعامه
•
داداري
کول مبارزه سره فساد
•
کول رامنځته اصالحات کی اداراتو په
•
رسول سرته توګه صحیح په خدماتو دعامه
•
کول پیدا دندو او وظیفو مناسبو د لپاره دوګړو دهیواد
.
- 13. ده؟ اړینه بیارغونه ادارې دعامه ولی
لومړی
:
دهیواد
داقتصاد
دپیاوړتیا
او
بیارغونی
لپاره
دپالیسي
جوړونه
دوهم
:
دهیواد
داوسیدونکو
لپاره
،کارموندنه
او
پر
دندو
باندی
ګمارل
په
خاصه
توګه
دهیواد
دځوان
نسل
لپاره
مناس
ب
کارونه
موندل
.
دریم
:
په
ټولنه
کی
افقی
نابرابری
یا
نامساوات
له
منځه
وړل
.
څلورم
:
دطبعی
منابعو
په
ښه
توګه
مدیریت
او
په
مساوی
ا
و
شفافه
توګه
دهغوی
ویشل
.
- 14. دعامه
دبیارغونې ادارې
بنسټونه او ارکان څلور
لومړي
رکن
:
دامنیت
رامنځته
کول
دوهم
رکن
:
ټولنیزه
پخالینه
او
روغه
جوړه
کول
دریم
رکن
:
اقتصادی
او
ټولنیزي
پرمختیا
ته
وده
ورکول
څلورم
رکن
:
حکومتدارې
او
دخلګو
ګډون
- 15. کول رامنځته دامنیت رکن لومړۍ
ترټولو
لومړی
ګام
چی
باید
دعامه
اداره
په
بیارغونه
کي
ترسره
سی
هغه
دامنیت
رامنځته
کول
دي
په
امنیت
کښی
د
هیواد
دټولو
عامه
وګړو
خوندیتوب
شامل
هغه،دي
که
په
انفرادي
ډول
وي
او
که
په
ګروپي
باید
دهیواد
هر
فرد
دهر
راز
بی
امنیتی
او
خطر
څخه
په
امان
،وي
دولت
مسؤل
دي
ترڅو
دهیواد
دوګړو
لپاره
یو
خوندي
او
ارام
چاپیریال
رامنځته
،کړي
که
چیري
امنیت
رانه
وستل
،سي
ن
و
دا
به
ستونزمنه
وي
چي
دبیاروغونی
نورو
مرحلو
ته
ورسیږو
نو
دامنیت
تأمینول
دبیارغوني
لپا
ره
ترټول
مهم
دي
او
باید
چي
لومړیتوب
ورته
،ورکول
او
نور
مخ
ته
وکوالي
سو
چی
والړسو
.
- 16. دوهم
کول جوړه روغه ټولنیزه او تامین دعدالت رکن
دجګړي
وروسته
دعامه
اداره
دبیا
رغونی
په
برخه
کې
دوهم
مهم
او
اړین
کار
چی
باید
تر
سره
هغه
دعدالت
تامینول
،دي
دعدالت
تامینول
په
هغه
وخت
کي
امکان
لري
چی
دولت
یو
بی
،طرفه
،پرانیستي
حساب
ورکوونکي
عدلی
او
قانوني
سیسټم
را
منځته
کړي
همدارنګه
اغیزمن
او
عادالنه
قوانین
رامنځته
کړي
،
ترڅو
وکوالي
سي
دجګړو
او
شخړو
له
امله
رامنځته
سوي
ستونزي
په
ښه
توګه
حل
کړي
،
په
جګړه
کی
دښکی
لو
غاړو
سره
ښه
سلوک
وکړي
اودهغوي
د
پخالیني
هڅې
وکړي
چی
نور
دجګړي
څخه
الس
واخلی
اودهغه
کسانو
سره
چی
دقانون
څخه
سرغړونه
کوي
او
یا
یي
دجګړي
څخ
ه
مخکي
قانوني
سرغړونه
کړي
وي
دقانون
مطابق
چلند
وکړي
.
- 17. رفاه اقتصادی او ټولنیزه رکن دریم
دعامه
ادارې
دبیارغونی
دریم
رکن
ټولنیزه
او
اقتصادي
هوساینه
،ده
په
دغه
برخه
کي
دبیارغونې
مسؤلین
دټولنی
دافرادو
بنسټیز
او
لومړنی
اړتیاوي
ور
پوره
اضطراری،کوي
مرستی
ورته
،برابراوی
ضروری
او
مهم
خدمات
بیرته
ورته
چمتو
،کوي
دټولنی
دافرادو
لپاره
دباثباته
پرمختایی
او
اقتصادی
پروګرامونه
جوړو
ي
چی
په
دغه
سره
به
دهیواد
وګړی
،دفقر
،لوږي
ډول
ډول
ناروغیو
څخه
خوندي
وي
که
چیري
دغه
ذکر
سوي
شیان
دوام
داره
پاته
سي
هیواد
به
په
ټولنیزو
او
اقتصادی
برخو
ک
ی
پرمختګ
وکړي
.
- 18. رکن څلورم
حکومتدارې
ګډون دخلګو او
رامنځته نهادونه اداري او سیاسي مشروع کې رکن دغه په رغونې دبیا اداره دعامه
او دحکومت ،دپیاوړتیا اداره دعامه ،مدیریت د سکټور دعامه چي کوم دي شامل کول
لري غاړه په وظیفه جوړول دپالیسی او طرزالعملونو ،دقواعدو لپاره حکومتداري
.
دپالیسی لپاره دحکومتداري او کولو ته درامنخته دحکومتداري او حکومت د
س واخیستل نظرونه داستازو دهغوی او دوګړو دټولنی باید کی برخه په جوړولو
تر ،ی
نسي رامنځټه خنډ کي تطبیق په دپالیسی څو
.
- 20. مرحله لومړې
کول چمتو مرستو دبیړنی
اړتیاوی بنسټیزی ته هغوي او ،ژغورل دژوند دوګړو دهیواد مرسته بیړنی
براب
رول
نور داسی او ،پاملرنه دروغتیا دهغوي ،توکې خوراکي ،داوسیدوځاي لکه
۱
- 21. دوهمه
بیارغونه مرحله
بیا جوړښتونو او ودانیو شمیر یو د لپاره فعالیتونو داداری کې مرحله دغه په
رغونه
روزنیزو لپاره دهغوی او ،کول پرځای ځای بیرته سرچینو دبشري ،ترمیم او
تو عادی په بیرته خدمات ملکی چی وکوالي ترڅو ،دي شامل ول دایره ورکشاپونه
ګه
ورسوي ته سرته
.
۲
- 22. اداري مرحله دریمه
اصالحات
(
(Reform
،پروسو ،جوړښت پر اداري عامه د کي مرحله دغه په مرحله اصالح یا ریفورم د
او نهادونه د او سیسټم پر دمعلوماتو ،وړتیاوو بشري ،جوړښتونو سازمانی
اصال او دبدلون دهغو او کیږي فکر بیا باندی اړیکه پر سره دبل یو سازمانونو
لپاره ح
ډول شفاف او ښه په خدمات عامه چي سي رامنځته اداره یوداسي ترڅو ،کیږي هڅي
کړي ترسره سره وخت خپل په ته اوسیدونکو ټولو و هیواد د
.
۳
- 23. عمومي او ليُک دبیارغونی ادارې دعامه وروسته دجګړې
اهداف
ملګرو
ملتونه
دجګړې
وروسته
دعامه
ادارې
دبیارغونی
لپاره
الندي
دري
عمومی
لوی
اهداف
ټاکلي
دي
او سوله
امنیت
پخالی ټولینزه
نه
دبشرحقوق
درناوی
اقتص ټولنیز
اد
ورکول وده ته
- 24. پرته جګهړي د چهی وکهړي کوښهښ بایهد حکومهت لهري اړتیها تهه دولت ثباته با او دوامداره یوه وه سوله دوامداره
ه
دابهه راولهي سهوله چهی غهواړي زور په دجګړه حکومت چیري که،وکړي اتري خبري دسوله سره لوري دمخالف
لکه کوي کمزوري ظرفیت ددولت خپله جګړه ځکه کاروی ستونزمن یو
.
•
لوړه په
کچه
تلفات مالی او ځانی ځواکنه نظامی او داردو
•
کیدل غیرمنظم ځواکونه امنیتی د
•
زیاتیدل مهماتو او وسلو د کي السونو حکومتي او خصوصي په
•
کیدل کمزورې ځواکونه امنیتي داخلي
•
کمیدل اعتماد او کنټرول حکومت د باندې ځواکونو نظامي او پولیسو په
دسولی هدف لومړۍ
ټینګښت امنیت او
- 25. وکړئ اقدامات الندی حکومت باید لپاره پخالینی دټولنیزي
.
•
حقونه اقلیت د توګه ځانګړي په ،درناوی حقونو بشري د
•
تامینول دعدالت همدارنګه او ویش مساوی منابعو او دخدماتو
•
حاصلول باندی خدماتو ښه په رضایت دخلګو او مدیریت ښه څانګو دټولو ادارې عامه او دحکومتدارۍ
دټولنیزي هدف دوهم
درناوي حقونو بشري د او پیاوړتیا همغږۍ او پخالینې
- 26. چو کاري یو لپاره ودی داقتصادی داوسیدونکو دټولني هدف لوي بل دبیارغونی حکومتولۍ او ادارې دعامه
کاټ
او پروګرامونه بیل بیال لپاره فعالیتونو اقتصادي دمناسبو وکړي وده اقتصاد دهغوی ترڅو دي جوړول
په پروژي
حالت لوړ او عادی و بیرته اقتصاد دهیواد او سي بوخت کارونه او دندو په نسل ځوان دهیواد ترڅو کاراچول
ته
والړسي
.
هدف دریم
ټولنیز
-
ورکول وده ته پرمختیا اقتصادي
.
- 27. عامه اغیزمن
رامنځته نهادونو
کول
سکتور دعامه
یواغیزناک لپاره
ه
په میتود رهبري
اچول کار
شموله ټول د
لپاره حکومتولۍ
میکانیزمونه
ترتیبول
خدماتو دملکې
دکارکوونکو
لوړول ظرفیت
په خدماتو عامه د
وړاندي
والی ښه کي کولو
راوستل
ننګوني وړاندي په دبیارغوني ادارې عامه وروسته دجګړې
- 28. وړاندي په دبیارغونې ادارې دعامه وروسته دجګړو
ننګونې
۱
:
دعامه
اچو کار په میتود رهبري یواغیزناکه لپاره سکتور
ل
د
جګړې
وروسته
دبیارغونې
د
بریالیتوب
لپاره
یو
له
مهمو
عناصرو
څخه
د
اغیزمنه
او
وړ
مشرتابه
او
رهبر
حضور
دي
چې
دجګړې
په
ختمولو
او
دسولې
د
انسجام
او
همکارۍ
لپاره
هڅي
کوي
.
که
چیرې
په
جګړه
ځپلې
سیمه
کې
یوداسی
رهبر
وجود
ولري
چې
دسولې
په
،مذاکراتو
دسولې
په
ساتلو
کې
او
دجګړو
دالملونه
او
اړخونه
په
موندولو
کې
مهارت
ولري
دابه
ډیر
اغیزم
ن
وي
دهغه
هیواد
لپاره
چي
جګړه
په
کښی
سویده
ځکه
دغه
ډول
رهبري
کوالي
سي
چي
دهیواد
اداره
په
ډیره
اساني
سره
سمون
په
لور
باندي
بوځي
.
- 29. وړاندي په دبیارغونې ادارې دعامه وروسته دجګړو
ننګونې
۲
:
اغیزمن
کول رامنځته نهادونو عامه
دجګړې
وروسته
دبیارغونی
په
پروسه
کي
یو
مهمه
ننګونه
چی
دحکومت
مشران
او
د
پرمختی
ا
په
برخه
کې
ددولت
همکاران
ورسره
مخ
وي
هغه
دعامه
خدماتو
په
،ټولیزه
شفافه
او
هراړخیزه
توګه
بیارغونه
او
تنظیم
دي
ترڅو
بیرته
وکوالي
چی
عامه
خدمات
په
بي
طرفه
او
بشپړډول
وړاندي
کړي
.
- 30. وړاندي په دبیارغونې ادارې دعامه وروسته دجګړو
ننګونې
۳
:
دملکې
لوړول ظرفیت دکارکوونکو خدماتو
بله
مهمه
ننګونه
چي
دجګړي
وروسته
دعامه
ادارې
او
حکومتولي
په
بیارغونه
کي
ورسره
مخ
کیږو
دا
ده
چې
د
ملکي
خدماتو
دکارکونکو
،ظرفیت
،عقیدې
ذهنیت
او
چل
ند
بدلول
دي
ترڅو
وکوالي
سو
په
نوي
رامنځته
سوو
ادارو
کي
په
اغیزمنه
توګه
کار
ورڅخه
واخلو
.
دعامه
خدمتونو
دکاروکوونکی
د
،چلند
ذهنیت
دبدلولو
پرته
داممکنه
ن
ه
ده
چي
دعامه
ادارې
بیارغونه
او
اصالحات
دي
په
اغیزمنه
توګه
سرته
ته
ورسیږي
.
- 31. وړاندي په دبیارغونې ادارې دعامه وروسته دجګړو
ننګونې
۴
:
ترتیبول میکانیزمونه لپاره حکومتولۍ شموله ټول د
دجګړې
وروسته
یوه
بله
ننګونه
چی
هیوادونه
ورسره
مخ
کیږي
هغه
دخلګو
ګډون
دي
د
عامه
اداري
او
حکومتولۍ
په
بیارغونه
،کې
لکه
څرنګه
چي
موږ
مخکی
یادونه
،وکړه
دجګړي
وروسته
بیارغونه
یوه
مغلقه
پروسه
،ده
او
دولت
یي
په
یوازي
سر
نه
سی
،ترکوالی
نو
د
ولت
باید
دلته
داسی
میکانیزمنونه
جوړکړي
ترڅو
وکوالي
د
تولني
ټول
وګړي
په
ګډه
سره
د
ځان
سره
همکاره
کړي
او
په
ټولو
باندي
هیواد
دسوکالي
او
دایمي
سولي
راوستلو
لپاره
کاروک
ړي
.
- 32. وړاندي په دبیارغونې ادارې دعامه وروسته دجګړو
ننګونې
۵
:
راوستل والی ښه کي کولو وړاندي په خدماتو عامه د
دحکومتدارې
کول
په
دي
معنی
چي
ټول
بنسټیز
عامه
خدمات
په
کافي
اندازه
وټولو
ښاریانو
ته
په
شفاف
ډول
،رسیږي
لکه
دهغوي
امنیت
،ساتل
دښه
روغتیا
په
خاطر
دښار
پاک
،ساتل
دښاریانو
درغتیا
خیال
،ساتل
دتعلیم
لپاره
زمینه
برابرول
او
د
عدالت
پلی
کول
- 34. وړاندیزونه
ه دیو راولي سوله کې هیواد دي په کیږي سره قیمت هر په چي،ده غوښتنه دا څخه دولت داوسنی دافغانستان مي مخکې ترټولو
یواد
ګ خنډ وړاندي په پرمختیا دهري جګړه وي نه پرمختګ ډول هیڅ به هلته وي نه سوله چیري که ،ده سوله شي اړین ترټولو لپاره
رځي
.
،وکړي ډډه څخه تعصب دهراز ترمنځ دوګړو دهیواد کې چارو عامه په او راولي سمون کې کولو وړاندي په خدمتونو دعامه ورپسي
دټو او وساتی ځان څخه تبعیض دهراز باید حکومت ،دي چلند توپیري ترمنځ دوګړو دهیواد المل لوي دپیښیدو دجګړې چې ولي
لني
کړي وړاندي خدمات یوشان لپاره برخي دهري
.
راس سوله کې افغانستان هیواد ګران په ترڅو سي همکاره سره ددولت ترڅو ده غوښتنه دا څخه هیوادولو دګرانو می کدم دوهم په
ي
دعامه سره ددولت باید وګړي عام ،راسي سوله کې هیواد په چې کوالي سي نه سر یوازي په دولت او حکومت دګډون دخلګو بغیر
وکړي همکاري کې سمون په ادارې
.
ډ په دعلم هیواد او وکړي کوښښ زیات خاطر په دسمولو وضعیت داوسنی دهیواد چي کوم داغوښتنه څخه محصلینو دګرانو دریم
یوه
بوځي ته ولوري دښیرازي باندي
.
- 35. ماخذونه کتابونه الف
۱
:
ثاقب
.
تصمیم او هللا نقیب
.
هللا تسبیح
(
۱۳۹۷
ه
.
ش
)
چاپ څلورم،حقوق اساسي عمومي
(
مخونه
۱۶-۱۷
)
ټو خپرندویه یار
لنه
ننګرها
،ر
افغانستان
.
۲
:
دودیال
.
بشیر محمد
(
۱۳۹۵
ه
.
ش
)
چاپ لومړي، مدیریت دشخړو
(
مخونه
۱۹-۲۰
)
ننګرهار ټولنه خپرندویه یار
.
افغانستان
.
۳
:
ستانکزي
.
،ناصر محمد
(
۱۳۹۲
ه
.
ش
)
افغانستان اداري عمده بخشهای در موجوده چالشهاي
(
مخونه
۳۰-۳۵
)
افغانستان ،کابل،سعید انتشارات
.
۴
:
محمدي
.
سخي
،
(
۱۳۹۳
ه
.
ش
)
اداره عامه
،
ژباړن
:
منځني الدین حکیم
.
(
مخونه
۲۱-۲۴
)
خپرندویه یار
ټولنه
ننګرهار
،
افغانستان
.
5: Newman, Edward & Richmond, Oliver (2006). Challenges to peacebuilding: Managing spoilers during conflict resolution. (140-
143)Tokyo: United Nations University Press.
6: Maxwell Musingafi, Emmanuel Dumbu & Paul Mupa (201)1.Post Conflict Reconstruction a road map for Africa(3-71)
Publisher: LAP LAMBERT Academic Publishing GmbH & Co. KG Dudweiler Landstr. Germany
ب
:
څیړني علمي
۷
:
نجات
.
،اریا
(
۱۳۹۳
ه
.
ش
)
ژباړن،کتنه یوه ته حکومتولۍ کې افغانستان په
:
،حقیقی احمد خادم
(
مخونه
۲۰-۳۰
)
کود دخپروني واحد ارزونی او دڅیړنی افغانستان
۱۴۰۲
P
افغانستان ،کابل
.
۸
:
هاشمی
.
اوګیرهار هللا حشمت سید
.
،الوټ د
(
۱۳۹۵
ه
.
ش
)
،ملوان کاظم محمد ژباړن ،سمونه خدمتونه دملکي کې افغانستان په
(
مخونه
۴-۱۱
)
ارزونی او دڅیړنی افغانستان
کود دخپروني واحد
۱۶۱۶
P
افغانستان ،کابل
.
9:Kauzya, J.M.
)
2002
(
. Approaches, processes, and methodologies for reconstructing public administration in post-conflict
countries. Paper presented at the Fourth Global Forum on Reinventing Government: Capacity Development Workshops, Marrakech,
Morocco, Pp 1-19 Available at http://unpan1.un.org/intradoc/ groups/public/documents/UN/UNPAN007003.pdf
ج
:
ریپورټونه او مقالې علمی
10:UN. (2004). A more secure world: Our shared responsibility. Report of the Secretary- General's high-level panel on threats,
challenges and change.Pp 21-23 Available at www.un.org/secureworld/ report2.pdf
11:UN. (2007). Building capacities for public service in post-conflict countries. New York.Pp 15-17 Available at
atunpan1.un.org/intradoc/groups/public/documents/UN/UNPAN028646.pdf