1.Struktura e shoqerise evropiane ne shekujt XVI-XVII 2.Humaniste te shquar

1. Punoi:Aldrin
Pashku
Punoi:Aldrin
Pashku
1.Struktura e shoqerise evropiane ne
shekujt XVI-XVII
2.Humaniste te shquar

2. Ekonomia evropiane në shekujt XV-
XVII
Zbulimet e mëdha gjeografike hapën rrugët edhe për zhvillimin ekonomik,
zhvillimin e industrisë dhe tregtisë.Tani rolin e detit të rëndësishëm e mori
oqeani Atlantik prej detit Mesdhe. Ky ndryshim bëri që Republika e Venedikut
dhe Gjenova të dobësohen ekonomikisht.Gjatë viteve 1450-1700 pati zhvillim të
tregtisë mes vendeve evropiane dhe vendeve të kolonizuara. Nga kjo, vendet
evropiane u pasuruan. Pasurimi bëri që edhe degët tjera të ekonomisë të
zhvillohen. Bujqësia u zhvillua dhe interesimi i madh për mallra industriale e
sidomos ato të cohës shtonte nevojën për reformim bujqësor, nevoja për lesh,
qumësht e nënproduktet e tyre mund të realizoheshin me reformim. Në Angli së
pari filloi të zbatohej metoda me ferma ku fshatarët dëboheshin nga tokat e
tyre, e feudalët krijonin ferma, ata panë se vetëm me dele mund të përparonin
më shumë dhe tokat i shndërruan në kullosa. Kjo formë bëri që fshatarët të
mbesnin pa ekzistencë, fermerët e vegjël falimentuan. Kjo bëri që të shpërthenin
revolta shoqërore dhe po ndihej fillimi i shoqërisë së re kapitaliste. Lindja e
kapitalizmit shkaktoi ndryshime në jetën ekonomike. Klasën e re borgjeze e
kundërshtonin feudalët dhe mbreti sepse ajo po forcohej ekonomikisht dhe kishte
kërkesa politike. Mënyra kapitaliste bazohej në ekzistencën e pronës private.
Kapitalizmi ka tri karakteristike kryesore :
1. Prona private
Çdo individ ka të drejtë të bëjë çfarë të dojë, paratë t’i deponojë në bankë etj.
Veprimi i lirshëm i individit me pronën e tij në kapitalizëm quhet sistem i
iniciativës së lirë.

3. 2. Motivimi për fitim
Meqenëse në kapitalizëm çmimi i mallrave caktohet nga kërkesat, atëherë
motivimi për mallra cilësore rritet. Nëse ka prodhim në treg, çmimi është i ulët,
nëse nuk ka çmimi rritet.
3.Ekonomia e tregut
Në kapitalizëm çdo gjë varet nga tregu, çmimi i mallit përcaktohet nga sasia,
cilësia dhe nga kërkesat e shitësit e blerësit. Kjo është arsye që kapitalizmi quhet
ekonomia e tregut.
Histori
Rilindja ishte një lëvizje kulturore dhe artistike e cila
shtrihej në periudhën prej shekullit 14 deri në shekullin 17,
duke filluar në Itali dhe duke u zhvilluar pastaj në tërë
Evropën, në shkenca, ne teologji, në letërsi dhe në art.
Rilindja filloi me rizbulimin e letërsisë klasike që deri në
atë kohë ishte e mbajtur nga manastirët. Edhe pse zbulimi
i printimit e shpejtoi shpërndarjen e ideve ka fundi i
shekullit 15, ndryshimet e Rilindjes nuk ishin përjetuar
njëtrajtësisht nëpër Evropë. Si lëvizje kulturore, përfshiu
lulëzime të reja të literaturës amtare dhe Latine, duke
filluar në shekullin 14 me rigjallërimin e të mësuarit bazuar
në burimet klasike, ku bashkëkohësit iu kredituan
Petrarkës, zhvillimit të perspektivës lineare dhe pasqyrimit
të një
realiteti më
natyral në
pikturë, dhe

4. reforma arsimore graduale mirëpo të shtrira gjerë nëpër
Evropë. Në politikë Rilindja kontribuoj në zhvillimin e
marrëveshjeve diplomatike, dhe në shkencë një rritje
besimi mbi hulumtime që do të lulëzonin më vonë në
Revolucionin Shkencorë duke filluar në shekullin 17.
Tradicionalisht, ky transformim intelektual ka rezultuar që
Rilindja të shikohet si një urë në mes Mesjetës dhe kohës
moderne. Megjithatë Rilindja thuri revolucione në shumë
aktivitete si ato intelektuale, gjithashtu edhe në përmbysje
politike dhe sociale.
Ndoshta është më së

5. miri e njohur për zhvillimet e saj artistike dhe
kontributeve të dijetarëve si Leonardo da
Vinci dhe Michelangelo, që inspiruan termin
“Rilindës”. Është një marrëveshje e përgjithshme që
Rilindja filloi në Firencë, në shekullin e 14. Teori të
ndryshme janë propozuar për shpjegimin e origjinës
dhe karakteristikave të saj duke u fokusuar në
faktorë të ndryshëm përfshirë veçoritë qytetare dhe
shoqërore të Firences në atë kohë; strukturën
politike, patronazhin e familjes dominonte Medici,
migrimin e dijetarëve grek dhe tekstet e dërguara në
Itali e ndjekur nga Thyerja e Kostandinopojës në
duart e Turqve Osman. Rilindja ka një historiografi
të gjatë dhe komplekse.
Leonardo Da Vinci
Leonardo di ser Piero da Vinci lindi më 15 prill 1452 në Ankiano tëVinçit;
vdiq më 2 maj 1519 në Kështjellën e Cloux (Kluks) të Ambuazit.
Ishte arkitekt i famshëm, shpikës,inxhinier, piktor e skulptor italian
iRilindjes. Babai i tij Ser Piero da Vinci ishte noter ndërsa e ëma Katerina
një fshatare.

6. Si piktor (vizatues), ishte nxënës i Verrocchios,në shitoren e të cilit njohu
bashkënxënësin Lorenzo di Credi(Lorenco di Kredi), që shquhej për stilin e
tij të hijshëm me vija të prera e të sakta. Këto mënyra të di Credi-t ndikuan
te Leonardoja, por më pas ishte radha e Lorencos të mësonte nga
Leonardo.Ai është një ndër humanistët më të mëdhenj ne kategorinë e
artit. Da Vinçi mund të mendohetsi një kryetip injeriut të rilindjes dhe është
përcaktuar shpesh si një gjeni, për shkak të shkëlqimit të tij në të gjitha
fushat e artit, për zbulimet e tij shkencore dhe shpikjet teknike, që duken
një përparim i madh në krahasim me kohën e tij.
Nikola Koperniku
Nikolaus Kopernikus (Koperniku) u bë njëri nga astronomët më të
shquar evropianë me teorinë e tij të lëvizjës së planetëve
nëpër orbita rreth diellit. Me zbulimet e tij ai krijoi një botëkuptim
të ri pas mesjetar. Përveç kësaj ai
ishte astrolog, astronom, jurist, fizikant, diplomat, ekonomist mate

7. matikan, mjek, qeveritardhe ushtar.
Kombësia e Kopernikut që nga shekulli i 19 u bë shkak për
shumë kundërshtime të ashpra. Një gje por është e qartë se ai
ishte ose polak, ose gjerman. Kjo gjë pasqyrohet në emrin e tij.
Në gjermanisht ai quhet përgjithsisht Nikolaus Kopernikus, për
shkak të versionit të latinizuar Copernicus nga
mbiemri Koppernigk. Polonisht ai quhet Mikołaj Kopernik.
Koperniku ishte biri i një gruaje gjermane, kombësia e të atit është
e paqartë. Qyteti i tij i lindjes Torn pak kohë pas lindjes së tij kaloi
nën sundimin e mbretit polak, kështu që ai formalisht njihet si
polak.

8. Isak Njuton
Isak Njuton (ang. Isaac Newton),( 25 dhjetor 1642 - 20 mars
1727 ) ishte një fizikant astronom,filozof,teolog matematicien
anglez i cili është konsideruar gjerësisht si një nga shkencëtarët
më me influencë të të gjitha kohërave dhe si një figurë kyçe në
revolucionin shkencor . Libri i tij Philosophiae Naturalis Principia
Mathematica ( " Principet Matematike të Filozofisë Natyrore ") ,e
botuar së pari në vitin 1687 , hodhi themelet për shumicën e
mekanikës klasike . Njutoni formuloi ligjet e levizjes dhe gravitetit
universal që dominoi pikëpamjen shkencëtarëve të universit fizik
gjatë tre shekujve të ardhshëm . Ai gjithashtu tregoi se nocionii i
objekteve në tokë dhe atë e trupave qiellorë mund të përshkruhet
nga të njëjtat parime . Njutoni ka ndërtuar teleskopin e parë
praktik që reflekton dhe ka zhvilluar teorine e ngjyrës në bazë të
vëzhgimit se një prizëm zbërthen dritën e bardhë në shumë
ngjyra të spektrit të dukshem. Ai ka formuluar edhe një ligj empirik
të ftohjes dhe ka studiuar shpejtësinë e zërit .

9. Gutenberg
Johan Gutenberg është gjerman i lindur në Mainz në
vitin 1397 dhe vdiq më 1468. Është shpikës epokal i
shkronjave lëvizëse. Ka shumë pak të dhëna për jetën e
tij, por dihet se nga ana e t'jatit i përkiste një shtrese të
pasur të patricëve të qytetit dhe se e ëma Else Virih, ishte
nga një familje e rëndomtë qytetare. Ndër zanatet të
shumta që aso kohe u zhvilluan në Mainz, ishte
argjendaria , punimi i kallëpve metalik për vula dhe
punimin e të hollave. Besohet se në punishtet ku
përpunohej metali, Gutenbergu e kishte mësuar zanatin, i
cili më vonë do të jetë shumë i dobishëm pë te, kur do të
shkrijë shkronja për shtypshkronjën e vet.