2. Czym jest Neon
Neon należy do grupy 18 pierwiastków,
gazów szlachetnych. Pierwiastek ten jest
najbardziej znany ze względu na jego
zastosowanie w lampach jarzeniowych i
szyldach reklamowych emitujących
charakterystyczny kolor jasno
pomarańczowo-czerwony. Neon został po
raz pierwszy odkryty w 1898 r. przez
brytyjskich chemików Sir Williama
Ramsaya (1852-1916) i Morrisa W.
Traversa (1872-1961) w ich laboratorium w
Londynie. Neon to również określenie na
rodzaj świecącego szyldu reklamowego
wypełnionego gazem o tej samej nazwie.
3. Rurka Geisslera
Szklana rurka wypełniona gazem
pod niewielkim ciśnieniem z
zatopionymi wewnątrz elektrodami
z platyny. Pod wpływem wysokiego
napięcia przyłożonego do elektrod
gaz emituje promieniowanie. Jest
stosowana do analizy widm gazów.
Została wynaleziona przez
Heinricha Geisslera w 1857 r.
5. Lata 50.
Na przełomie 1955/1956 roku zostały wydane nowe przepisy regulujące
stosowanie dużych form reklamy. Władze wydały również decyzję o
neonizacji co było przyczyną rozkwitu neonów. W 1955 roku w
Ministerstwie Handlu Wewnętrznego opracowano przepisy pozwalające
na reklamowanie towarów i usług. Postanowiono też założyć
państwowe przedsiębiorstwo „Reklama", które zaczęło działać w lutym
1956 roku i zajęło się reklamą we wszystkich jej aspektach. W 1955
roku w Ministerstwie Handlu Wewnętrznego opracowano przepisy
pozwalające na reklamowanie towarów i usług. Postanowiono też
założyć państwowe przedsiębiorstwo „Reklama", które zaczęło działać
w lutym 1956 roku i zajęło się reklamą we wszystkich jej aspektach. Co
dziś może wydawać się niezrozumiałe, ówczesna reklama nie miała
charakteru komercyjnego - neony stanowiły raczej dziedzinę sztuki
użytkowej. Projekty neonów musiały być zgodne z projektami
architektonicznymi.
6. Lata 60.
Po sprzyjającej dla neonów końcówce lat 50., w 1960 roku pojawiły się nowe
reguły dotyczące procesu neonizacji. Neony odtąd miały być tylko na głównych
arteriach największych miast w Polsce - w Warszawie przy Alejach Jerozolimskich,
Marszałkowskiej, Nowym Świecie i ich przecznicach. Postanowiono, że więcej
będzie neonów semaforowych, które w odróżnieniu od neonów elewacyjnych
montowane były nie wzdłuż elewacji budynku, ale w jej poprzek, co dawało
bardziej spektakularny efekt. Stowarzyszenie Architektów Polskich i Związek
Polskich Artystów Plastyków ustaliły listę projektantów upoważnionych do
projektowania neonów. W 1960r. zakład “Reklama” stał się głównym wykonawcą
neonów dla państwowych organizacji handlowych, a harmonogram prac był
ustalany przez Ministerstwo. Dzięki tym działaniom oraz zdobywanemu
doświadczeniu w trakcie produkcji poziom techniczny był coraz wyższy. Niestety
w drugiej połowie lat 60. gorsza sytuacja gospodarcza Polski zahamowała rozwój
świetlnej reklamy, a pieniędzy brakowało nawet na naprawy.
7. Lata 70.
Neony na nowo stały się modne w latach 70. Już w 1969 roku władze zleciły miejskim
wydziałom opracowanie szkiców projektowych neonizacji dzielnic. Powstał program
perspektywiczny rozwoju reklam neonowych, który przedstawiono do akceptacji
najwyższym ówczesnym władzom, czyli sekretarzowi Polskiej Zjednoczonej Partii
Robotniczej (PZPR). Projekt został przyjęty i stanowił podstawę do dalszych działań. W
1970 roku zlikwidowano Komisję ds. Koordynacji Reklamy, która działała przy wydziale
urbanistyki w Urzędzie Miasta. W jej miejsce w 1973 roku powołano Międzyresortową
Radę Reklamy pod auspicjami Ministerstwa Handlu Wewnętrznego. Powołano również
nowy urząd Naczelnego Plastyka Warszawy, który w miejsce uprzednio działającego
Naczelnego Architekta wydawał ostateczne pozwolenia na montaż neonów. W 1971 roku
powstały centralne plany neonizacji dla Warszawy przygotowane przez wszystkie władze
dzielnicowe. Neony lat 70. różniły się znacząco od tych wcześniejszych przede wszystkim
pod względem wymiarów - były dużo większe. Zdecydowanie było też więcej neonów
dachowych oraz wielkogabarytowych. Przeważały w większości litery blokowe (jako
bardziej czytelne), a zniknęły zawijasy, tak przecież charakterystyczne dla neonów lat 50.
8. Lata 1980-1989
Lata 80. to koniec epoki neonów, które znikały z polskich ulic z wielu powodów.
Przede wszystkim przyczynił się do tego kryzys gospodarczy, który rozpoczął się
jeszcze pod koniec lat 70., oraz trwający w latach 1981 - 1983 stan wojenny. Nie
bez wpływu dla neonów pozostał także powolny, lecz stały rozkład ekonomiczny i
polityczny PRL-u, a także oszczędności w zużyciu prądu. Estetyka ulic (a tylko do
takiej roli zostały w tym czasie sprowadzone neony) stała się potrzebą drugiej
kategorii. Choć produkcja reklam świetlnych trwała nadal, neony były uboższe i
oszczędne. Brakowało pieniędzy na regularne naprawy, w efekcie czego - niegdyś
piękne i dekoracyjne neony - straszyły niekompletnymi napisami.
9. Współczesność
Neony określane mianem niemodnej
reklamy powoli zaczynają wracać do
łask. Co więcej, coraz śmielej na ulice
miast - zwłaszcza Warszawy - wkraczają
nowe neonowe szyldy. W większości
proste, jednak raz za razem zdarza się
coraz ciekawszy projekt.