Diagnoza WADOWICE 2018.pdf

2018
Centrum Działań Profilaktycznych
Ul. Kościuszki 39A 32-020 Wieliczka
Diagnoza lokalnych zagrożeń społecznych dla
gminy Wadowice

DIAGNOZA LOKALNYCH ZAGROŻEŃ SPOŁECZNYCH DLA GMINY WADOWICE 2018
Spis treści
1. Wprowadzenie do badania ......................................................................................................3
2. Metryczka Wadowic.................................................................................................................5
A. Opis miasta...........................................................................................................................5
B. Dane Miejskiego Ośrodka Pomocy Społecznej...................................................................11
3. Metodologia badania dorosłych.............................................................................................20
4. Diagnoza dorosłych ................................................................................................................21
A. Opis badanej próby ............................................................................................................21
B. Problemy społeczne występujące na terenie gminy Wadowice........................................24
C. Problem bezrobocia i wykluczenia społecznego ................................................................26
D. Problem alkoholowy...........................................................................................................35
E. Problem narkotykowy ........................................................................................................49
F. Zjawisko przemocy .............................................................................................................57
G. Cyberprzemoc.....................................................................................................................65
H. Ryzyko hazardu...................................................................................................................69
I. Podsumowanie i wnioski....................................................................................................73
5. Punkty sprzedaży....................................................................................................................76
B. Wyniki badania...................................................................................................................76
C. Podsumowanie i wnioski....................................................................................................91
6. Dzieci i młodzież .....................................................................................................................94
B. Problem przemocy z perspektywy młodych mieszkańców gminy .....................................97
C. Przemoc a relacje w rodzinie............................................................................................103
D. Alkohol a młodzi mieszkańcy Wadowic............................................................................108
E. Problem nikotynowy z perspektywy młodych mieszkańców gminy ................................113
F. Problem narkotykowy ......................................................................................................119
G. Dostępność używek oraz udział w działaniach profilaktycznych......................................126
H. Podsumowanie i wnioski..................................................................................................127
7. Nauczyciele...........................................................................................................................132
A. Opis badanej próby ..........................................................................................................132
B. Wyniki badania.................................................................................................................133
C. Podsumowanie i wnioski..................................................................................................145

2018 DIAGNOZA LOKALNYCH ZAGROŻEŃ SPOŁECZNYCH DLA GMINY WADOWICE
2 Centrum Działań Profilaktycznych
ul. Kościuszki 39A 32-020 Wieliczka
8. Rodzice................................................................................................................................. 147
A. Opis badanej próby.......................................................................................................... 147
B. Wyniki badań ................................................................................................................... 148
C. Podsumowanie i wnioski.................................................................................................. 157
9. Podsumowanie wyników badań na terenie gminy Wadowice................................................ 159

1. Wprowadzenie do badania
Współczesne społeczeństwo zmienia się bardzo gwałtownie w wielu sferach. Przemiany
obyczajowe, demograficzne, ekonomiczne i ekologiczne są wyzwaniem dla samorządów
i wymuszają konieczność dynamicznego rozwiązywania coraz to innych problemów
społecznych. W tak szybko zmieniającym się świecie polityka społeczna musi być
rozumiana jako dostosowane do warunków działania wpisane w samo funkcjonowanie
społeczeństwa, co oznacza budowanie demokratycznego, aktywnego społeczeństwa
lokalnego. Szczególnie istotna okazuje sie w tym kontekście profilaktyka marginalizacji i
wykluczenia społecznego oraz z reintegracja społeczna i zawodowa osób, rodzin i grup.
Osoby realizujące politykę społeczną muszą dostosowywać swoje struktury, narzędzia i
zasady działania do wszystkich aktualnych i przewidywanych uwarunkowań
gospodarczo-społecznych występujących w ich mieście. By miały możliwość realizacji tak
wymagających działań konieczne jest właściwe diagnozowanie problemów społecznych
występujących w zasięgu oddziaływania instytucji i organizacji pomocowych oraz
prognozowanie i praktyczne wykorzystanie tych badań.
Punktem wyjścia dla każde interwencji socjalnej jest diagnoza, stanowiąca niezbędny
element dobrze zaplanowanego procesu zmian. Diagnoza społeczna jest badaniem
odpowiadającym na pytanie „jak jest?” i „dlaczego tak jest?”, podejmowanym z
przesłanek społecznych i służącym praktycznym celom. Przeprowadzając diagnozę
pragniemy dowiedzieć się, jaki jest stan rzeczy, który zastaliśmy, i dlaczego jest on
właśnie taki. Identyfikujemy problemy, negatywne zjawiska czy niezaspokojone potrzeby
i na tej podstawie planujemy konieczną interwencję socjalną. Przedmiotem badania są
zdarzenia i sytuacje społecznie dotkliwe, celem – zmiana społeczna, efektem zaś –
przede wszystkim wnioski i zalecenia dla praktyki. Dodatkowo możemy zapytać badane
osoby czy grupy osób o opinię na temat tego, jakie są ich oczekiwania względem badanej
sytuacji. Wiedza, której dostarcza diagnoza, pozwala na adekwatne planowanie i
realizację działań oraz optymalne i efektywne wykorzystanie posiadanych zasobów.
Dlatego też jakość diagnozy jest tak istotna dla projektowania trafnych i adekwatnych do
rzeczywistości działań.

Opracowanie diagnozy społeczne najczęściej przeprowadzane jest w trakcie
przygotowania przez instytucje publiczne różnego rodzaju programów czy strategii i ma
stać się punktem wyjścia do dalszych prac. W pomocy społecznej konieczność ich
przeprowadzania uzasadniona jest również obowiązkiem ustawowym, wynikającym z
Ustawy z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej, która nałożyła na samorządy gmin
i powiatów obowiązek opracowania strategii rozwiązywania problemów społecznych, a
na samorząd województwa tworzenie strategii w zakresie polityki społecznej, których
częścią musi być diagnoza sytuacji społecznej. Diagnoza społeczna wykorzystywana jest
także w innych długofalowych planach działań, jak na przykład w programach
przeciwdziałania przemocy w rodzinie.
Niniejsze opracowanie ma na celu prezentację wyników badań socjalnych
przeprowadzonych na terenie Gminy Wadowice. Poniższa diagnoza opisuje zarówno
rodzaj, jak i skalę występowania określonych problemów społecznych. Jej analiza może
pozwolić na określenie kierunków działań związanych z rozwiązywaniem problemów
społecznych oraz tych, związanych z wykluczeniem społecznym na terenie miasta. Jako
najistotniejsze kwestie, które powinny zostać poddane szczegółowym badaniom
i analizom uznane zostały między innymi:
• Spożycie substancji psychoaktywnych
• Poglądy dotyczące spożycia alkoholu
• Skala problemów alkoholowych
• Problemy związane z narkotykami
• Skala bezrobocia
• Przemoc fizyczna oraz psychiczna
• Przemoc w rodzinie
• Zagrożenia związane z użytkowaniem Internetu
• Hazard

2. Metryczka Wadowic
A. Opis miasta
Gmina Wadowice położona jest na rzeką
Skawą, na Pogórzu Śląskim. Na terenie gminy
znajduje się 16 sołectw, a siedzibą Gminy są
Wadowice.
Gmina Wadowice to gmina miejsko-wiejska,
która liczy 38 041 mieszkańców, czyli zamieszkuje ją 23,8% ludności powiatu.
Powierzchnia gminy wynosi 113 km2. Gmina składa się z miasta Wadowice i 16 sołectw
we wsiach: Babica, Barwałd Dolny, Chobot,Chocznia, Gorzeń Dolny, Gorzeń Górny,
Jaroszowice, Kaczyna, Klecza Dolna, Klecza Górna, Ponikiew, Roków, Stanisław Górny,
Wysoka, Zawadka.

Rys.1 Położenie Gminy Wadowice
Cechą Gminy Wadowice, która jest ważna dla zrozumienia jej specyfiki jest połączenie w
ramach jednego organizmu samorządowego dwóch obszarów - miejskiego (miasto
Wadowice) i wiejskiego (szesnaście sołectw). Wyraźne na jej terenie jest zrastania
obszarów wiejskiego i miejskiego. Wieś przejmuje rolę siedliskową, przyjmuje funkcję
suburbium tracąc funkcję rolniczą, natomiast miasto zmniejsza liczbę mieszkańców.
Oznacza to zwiększenie ruchu samochodowego na drogach a co za tym idzie problemy
logistyczne i ekologiczne.
Wadowice pełnią istotną rolę w tej części regionu, są centrum wielu inicjatyw lokalnych
oraz o zasięgu ponad regionalnym, ośrodkiem administracji, kultury i edukacji, siedzibą
władz gminnych, jak również powiatowych. Przez obszar Gminy biegną dwa ważne szlaki
komunikacyjne o znaczeniu krajowym, krzyżujące się w Wadowicach, trasa Kraków –
Bielsko-Biała jako droga krajowa K-52 oraz Oświęcim – Sucha Beskidzka, biegnąca przez
teren gminy jako fragment drogi krajowej K-28 Zator – Medyka (granica państwa).
Odległość z Wadowic do stolicy województwa, Krakowa, wynosi 52 km
Gmina Wadowice ma 37 933 mieszkańców, z czego 51,5% stanowią kobiety, a 48,5%
mężczyźni. W latach 2002-2017 liczba mieszkańców wzrosła o 1,9%. Średni wiek
mieszkańców wynosi 40,4 lat i jest porównywalny do średniego wieku mieszkańców
województwa małopolskiego oraz porównywalny do średniego wieku mieszkańców całej
Polski.
Mieszkańcy gminy Wadowice zawarli w 2017 roku 192 małżeństw, co odpowiada 5,1
małżeństwom na 1000 mieszkańców. Jest to nieznacznie mniej od wartości dla
województwa małopolskiego oraz wartość porównywalna do wartości dla Polski. W tym
samym okresie odnotowano 1,0 rozwodów przypadających na 1000 mieszkańców.
30,0% mieszkańców gminy Wadowice jest stanu wolnego, 57,9% żyje w małżeństwie,
2,6% mieszkańców jest po rozwodzie, a 9,4% to wdowy/wdowcy.

Rys.2 Polska w liczbach
Gmina Wadowice ma ujemny przyrost naturalny wynoszący -19. Odpowiada to
przyrostowi naturalnemu -0,50 na 1000 mieszkańców gminy Wadowice. W 2017 roku
urodziło się 397 dzieci, w tym 47,9% dziewczynek i 52,1% chłopców. Współczynnik
dynamiki demograficznej, czyli stosunek liczby urodzeń żywych do liczby zgonów wynosi
1,18 i jest porównywalny do średniej dla województwa oraz znacznie większy od
współczynnika dynamiki demograficznej dla całego kraju.
61,1% mieszkańców gminy Wadowice jest w wieku produkcyjnym, 18,7% w wieku
przedprodukcyjnym, a 20,2% mieszkańców jest w wieku poprodukcyjnym.

Rys. 4 Polska w liczbach
Historia Wadowic jest długa i zawiła. Książę oświęcimski Jan I Scholastyk wydał w
Bytomiu, 27 lutego 1327 roku, akt zhołdowania swego księstwa królowi czeskiemu
Janowi Luksemburskiemu. Wśród wymienionych na pergaminowym dokumencie miast,
obok Zatora, Żywca i Kęt, znalazło się także miasto „Wadowicz”. Jest to pierwsza,
historycznie potwierdzona wzmianka o Wadowicach, które już wówczas posiadały prawa
miejskie.
Dopiero w 1564 roku Sejm Rzeczpospolitej zakończył długi proces wcielania księstwa
zatorskiego, a wraz z nim Wadowic, do Królestwa Polskiego. „Królewskie Wolne Miasto
Wadowice” zyskiwało kolejne przywileje a na przestrzeni XVI – XVIII wieku rozwijał się
miejski samorząd, z własną władzą policyjną, podatkową i sądowniczą.
Pod koniec XIX wieku do Wadowic przybyli Ojcowe Karmelici z o. Rafałem Kalinowskim,
późniejszym świętym, i wybudowali „na Górce” neoromański kościół oraz klasztor.
Z drugiej strony miasta, na Kopcu, w 1909 roku wznieśli swoje „Colegium Marianum”
księża Pallotyni. Oba zgromadzenia obok działalności duszpasterskiej zaczęły prowadzić

szkoły – Karmelici prywatne gimnazjum, a Pallotyni niższe seminarium. Pod koniec XIX
wieku w Wadowicach rozpoczęły także działalność siostry Nazaretanki, które założyły w
mieście ochronkę dla sierot oraz internat dla dziewcząt.
W listopadzie 1918 roku Wadowice wracają do odrodzonego państwa polskiego, po 146
latach niewoli, jako miasto powiatowe. Okres dwudziestolecia międzywojennego to dla
miasta przede wszystkim rozwój oświaty i kultury. W 1975 roku, w związku z reformą
administracyjną, Wadowice przestały pełnić funkcję stolicy powiatu. Ważkim
wydarzeniem, które sprawiło, że miasto stało się rozpoznawalne, był wybór Karola
Wojtyły na papieża. Kolejna reforma administracyjna w 1999 roku przywróciła
Wadowicom rolę miasta powiatowego.
Rys. 5 Plac Jana Pawła II w Wadowicach
W gminie Wadowice na 1000 mieszkańców pracuje 341 osób . 54,5% wszystkich
pracujących ogółem stanowią kobiety, a 45,5% mężczyźni.
Bezrobocie rejestrowane w gminie Wadowice wynosiło w 2017 roku 5,4% (6,2% wśród
kobiet i 4,7% wśród mężczyzn). Dużym zasobem gminy jest duża aktywność społeczna jej
mieszkanek.
W 2017 roku przeciętne miesięczne wynagrodzenie brutto w gminie Wadowice wynosiło
3 495,69 PLN, co odpowiada 77.20% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia brutto w
Polsce.

Wśród aktywnych zawodowo mieszkańców gminy Wadowice 4 355 osób wyjeżdża do
pracy do innych gmin, a 6 844 pracujących przyjeżdża do pracy spoza gminy - tak więc
saldo przyjazdów i wyjazdów do pracy wynosi 2 489.
27,6% aktywnych zawodowo mieszkańców gminy Wadowice pracuje w sektorze
rolniczym (rolnictwo, leśnictwo, łowiectwo i rybactwo), 34,0% w przemyśle i
budownictwie, a 14,7% w sektorze usługowym (handel, naprawa pojazdów, transport,
zakwaterowanie i gastronomia, informacja i komunikacja) oraz 1,5% pracuje w sektorze
finansowym (działalność finansowa i ubezpieczeniowa, obsługa rynku nieruchomości).
Cele polityki gminnej zawarte w Strategii Rozwoju Gminy Wadowice to realizacja działań
na rzecz:
• poprawy bezpieczeństwa socjalnego obywateli
• ograniczenia zjawiska bezrobocia poprzez wzmocnienie kompetencji i potencjału
osób, które ubiegają się o zatrudnienie
• wspierania i rozwijania działań na rzecz rodzin, rozwój systemu pieczy zastępczej
oraz wsparcie osób znajdujących się w sytuacji kryzysowej.

• rozwoju systemu wspierania osób starszych, długotrwale lub ciężko chorych
• wzmocnienia współpracy służb społecznych
• zmniejszenie zjawiska przemocy w rodzinie
• zmniejszenie rozmiaru problemu uzależnień
B. Dane Miejskiego Ośrodka Pomocy Społecznej
Pomoc społeczna jest instytucją polityki społecznej mającą na celu umożliwianie osobom
i rodzinom przezwyciężania trudnych sytuacji życiowych, których nie byłyby one w
stanie pokonać samodzielnie. W niniejszym rozdziale zostaną przedstawione dane, które
zostały nam dostarczone przez Miejski Ośrodek Pomocy Społecznej w Wadowicach.
Dane te to przede wszystkim źródła wtórne, czyli kartoteki rodzin oraz sprawozdania
Ośrodka. Ich przegląd pozwala na zapoznanie się z sytuacją wadowiczan, którzy
potrzebowali w ostatnich latach pomocy Miejskiego Ośrodka Pomocy Społecznej.
Niebieska Karta to dokument i związana z nim procedura, która ma na celu wspieranie
osób i rodzin doświadczających przemocy. W skład grupy osób pracujących z takimi
rodzinami zawsze wchodzi pracownik Miejskiego Ośrodka Pomocy Rodzinie. W związku z
procedurą „Niebieskiej Karty” w ostatnich trzech latach w Wadowicach sporządzono
następującą liczbę wniosków:
• 2015 rok – 83 wniosków

3.B.1 Wnioski „Niebieskiej Karty” sporządzone przez poszczególne instytucje
Ośrodek Pomocy Społecznej
Instytucją odpowiedzialną za realizację zadań z zakresu pomocy społecznej na terenie
Miasta Wadowic jest Ośrodek Pomocy Społecznej. Z jego pomocy korzysta znacząca
liczba rodzin będących w trudnych sytuacjach życiowych, których nie są one w stanie
pokonać, wykorzystując własne uprawnienia, zasoby i możliwości. Zadania w zakresie
pomocy społecznej, rodzaje świadczeń, zasady i tryb ich udzielania oraz organizację
pomocy społecznej określa ustawa z 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej oraz akty
wykonawcze do ww. ustawy.
Pomoc społeczna wspiera osoby i rodziny w wysiłkach zmierzających do zaspokojenia
niezbędnych potrzeb i umożliwia im życie w warunkach odpowiadających godności
człowieka. Zadaniem pomocy społecznej jest zapobieganie trudnym sytuacjom życiowym
przez podejmowanie działań zmierzających do życiowego usamodzielnienia osób i rodzin
oraz ich integracji ze środowiskiem.
Osoby i rodziny korzystające z pomocy społecznej są obowiązane do współdziałania w
rozwiązywaniu ich trudnej sytuacji życiowej.
6 5
9
0 0 1
1 0 0
2 1 3
74 72
61
2015 2016 2017
Instytucje zakładające "Niebieską Kartę"
MOPS KRPA Służba Zdrowia Oświata POLICJA

Z pomocy społecznej korzystają przede wszystkim te osoby, których dotyczą problemy
takie jak:
• Ubóstwo
• Bezrobocie
• Niepełnosprawność
• Długotrwałe lub ciężkie choroby
• Przemoc w rodzinie
• Alkoholizm lub narkomania
• Bezradność w kwestiach opiekuńczo wychowawczych oraz związanych
z prowadzeniem gospodarstwa domowego
• Zdarzenia losowe i sytuacje kryzysowe
• Klęski żywiołowe.
Rodzaje pomocy udzielanej przez OPS
a) 2015 ( ogółem 921)
• Świadczenia niepieniężne - 440
• Świadczenia pieniężne - 442
• Praca socjalna - 403
• Kontrakty socjalne - 109
b) 2016 ( ogółem 881)
• Kontrakty socjalne - 45
c) 2017 ( ogółem 864)
• Kontrakty socjalne – 28

Wyk. 3.B.2 Powody przyznawania pomocy społecznej
Ze względu na strukturę obiorców pomocy społecznej w Wadowicach można wyróżnić
następujące grupy:
2015 2016 2017
Niepełnosprawność 228 211 180
Bezrobocie 215 183 145
Zdarzenia lsowoe 2 1 1
Ubóstwo 245 226 198
Bezradność opiekunów 131 104 73
Osoby dotknięte
długotrwałą chorobą
320 299 273
Alkoholizm 71 81 82
Inne 19 17 10
0
50
100
150
200
250
300
350
Powody przyznawania pomocy społecznej

Wyk. 3.B.3 Struktura odbiorców pomocy społecznej
W ramach realizacji zadań nałożonych na Komisję Rozwiązywania Problemów
Alkoholowych działa również Podkomisja Interwencyjno-Motywująca, która przede
wszystkim zajmuje się otrzymanymi wnioskami o nałożenie obowiązku leczenia
odwykowego.
Głównym założeniem prac Komisji jest uświadomienie problemu oraz integracja działań
w zakresie terapii osoby uzależnionej i terapii członków rodziny osób uzależnionych.
Działalność Komisji związana jest z analizą i oceną zebranych informacji oraz rozmowami
motywującymi do leczenia odwykowego. Ponadto działania Komisji mają na celu
podejmowanie takich działań, które sięgają do przyczyn złej, a nawet tragicznej sytuacji
wielu rodzin, a mogą spowodować jej poprawę. W skład Komisji wchodzą osoby
zatrudnione w instytucjach lub organizacjach działających w zakresie profilaktyki
problemów alkoholowych, terapii uzależnień, pomocy społecznej, i porządku
publicznego.
Komisja może zlecić przeprowadzenie wywiadu środowiskowego oraz badanie biegłego
do spraw uzależnień, który wyda opinię w przedmiocie uzależnienia. Jeżeli biegły nie
znajdzie objawów uzależnienia, Komisja na tym kończy swoją pracę. Jeżeli biegły
stwierdzi, że występuje problem uzależnienia, Komisja ma obowiązek przekazać sprawę
156
112
80
43 38 39
54
67 58
260 256
241
9 7 6
13 13 11
214 204
181
0
50
100
150
200
250
300
2015 2016 2017
Struktura odbiorców pomocy społecznej
Pracujący Pracujący dorywczo Niepracujący
Na rencie
/emeryturze
Użytkownik gospodarstwa
rolnego
Własna działalność
gospodarcza
Pozostali

do Sądu Rodzinnego – może zapaść wyrok o zobowiązanie do podjęcia leczenia
odwykowego.
Działania Komisji Rozwiązywania Problemów Alkoholowych reguluje "Ustawa o
wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi". Na jej podstawie działa
powołana przez Burmistrza Wadowic Komisja. W skład Komisji wchodzą osoby
przeszkolone w zakresie profilaktyki i rozwiązywania problemów alkoholowych.
Komisja regularnie zbiera się na posiedzeniach, związanych z rozpatrywaniem spraw
dotyczących realizacji programu.
Na program działania składa się:
• motywowanie do terapii osób uzależnionych i współuzależnionych prowadzonej
przez terapeutów w Klubie Abstynenta oraz poradni odwykowej;
• diagnozowanie problemu alkoholowego poprzez kierowanie do biegłych z
dziedziny uzależnień w celu wydania opinii w przedmiocie uzależnienia.
• udzielanie informacji o chorobie alkoholowej i możliwościach jej leczenia
• udzielanie podstawowej opieki psychologicznej i prawnej
Członkowie komisji wzięli również udział w szkoleniach z zakresu:
1. 2015
• Zapobieganiu przemocy w rodzinie
• Wolontariatu
• Problemu niepełnosprawności
• Współpracy miedzy instytucjami pomocy społecznej
• Leczenia uzależnień
• Ustawy o pomocy społecznej
2. 2016
• Leczenia uzależnień
• Zapobieganiu przemocy w rodzinie (szkolenia obejmowały: procedurę NK, pracę
ze sprawcą, pracę z ofiarą, zagadnienie krzywdzonego dziecka, pracę Zespołu
Integracyjnego)
• Ustawy o pomocy społecznej

• Oprogramowania Sygnity do obsługi pomocy społecznej
3. 2017
• Zapobieganiu przemocy w rodzinie
• Zagadnienia Domów Pomocy Społecznej
• Stosowania wywiadu środowiskowego
• Interwencji kryzysowej
• Znajomości Ustawy o pomocy społecznej
• Rola pracownika socjalnego i asystenta rodziny
• Zagadnień stresu i wypalenia zawodowego pracowników socjalnych
• Oprogramowania Sygnity do obsługi pomocy społecznej
Realizacja Gminnego Programu Profilaktyki i Rozwiązywania Problemów Alkoholowych
na rok 2017 oraz zadań własnych gminy w obszarze przeciwdziałania narkomanii była
koordynowana przez Pełnomocnika Burmistrza ds. Profilaktyki i Rozwiązywania
Problemów Alkoholowych.
Zadania Programu realizowane były poprzez:
• Gminną Komisja Rozwiązywania Problemów Alkoholowych w Wadowicach
• Poszczególne wydziały Urzędu Miejskiego w Wadowicach
• Pełnomocnika ds. Realizacji Gminnego Programu Profilaktyki i Rozwiązywania
Problemów Alkoholowych oraz Przeciwdziałania Narkomanii
• Miejski Ośrodek Pomocy Społecznej w Wadowicach
• Zespół Interdyscyplinarny ds. Przeciwdziałania Przemocy w Rodzinie
• Policję
• Straż Miejską w Wadowicach
• Szkoły i placówki oświatowo-wychowawcze
• Świetlice środowiskowe/ socjoterapeutyczne
• Kuratorów sądowych i rodzinnych
• Ośrodki zdrowia oraz poradnie psychologiczno-pedagogiczne

• Partnerów zewnętrznych, w tym organizacje pozarządowe i biznesowe,
indywidualni realizatorzy
W roku 2017 w Wadowicach zrealizowano liczne pogramy pomocy psychologicznej,
antyalkoholowej, antyprzemocowej, antynarkotykowej oraz innych programów
profilaktycznych. Zajęcia te organizowano dla wszystkich grup wiekowych począwszy od
dzieci, a skończywszy na dorosłych. Nie zapomniano również o rodzinach osób
uzależnionych, narażonych na przemoc oraz o innych osobach wymagających wsparcia.
Poniżej kilka z programów zrealizowanych w 2017 roku w Wadowicach:
• Programów pomocy psychologicznej i psychoterapii dla osób uzależnionych od
alkoholu oraz osób współuzależnionych i DDA; Podmiot realizujący: Wadowickie
Stowarzyszenie Integracji Społecznej Klub Abstynentów „Victoria”; uczestnicy:
1333 osoby
• Prowadzenie działalności służącej podtrzymaniu abstynencji osób uzależnionych
od alkoholu, zapewniających tym osobom rozwój osobisty i reintegrację
społeczną oraz działań pomocowych na rzecz członków rodzin osób
uzależnionych oraz osób uwikłanych w przemoc w rodzinie; Podmiot realizujący:
Wadowickie Stowarzyszenie Integracji Społecznej Klub Abstynentów „Victoria”;
uczestnicy: ok. 2614 osób
• Realizacja programów pomocy psychologicznej i psychoterapii dla osób
doświadczających przemocy i osób stosujących przemoc; Podmiot realizujący:
Wadowickie Stowarzyszenie Integracji Społecznej Klub Abstynentów „Victoria”;
• Realizacja programów pomocy psychologicznej i terapii dla osób uzależnionych
od narkotyków i dopalaczy; Podmiot realizujący: Stowarzyszenie „Agrado”;
• Systematyczne prowadzenie zajęć i programów socjoterapeutycznych lub
opiekuńczo-wychowawczych dla dzieci i młodzieży z rodzin dysfunkcyjnych z
możliwością organizowania obozów socjoterapeutycznych (obozy te powinny być
integralnym elementem i stanowić uzupełnienie całorocznej pracy z dziećmi i

młodzieżą); Podmiot realizujący: TPD -Środowiskowe Ognisko Wychowawcze;
przeprowadzono 236 godzin zajęć i terapii dla 20 osób
Gmina i miasto Wadowice nie tylko w ostatnim roku czynnie prowadziły działania mające
na celu wyeliminowanie lub zmniejszenie ryzykownych zachowań wśród mieszkańców.
Od lat wspierane są licznie programy terapeutyczne, psychologiczne oraz profilaktyczne,
które mają za zadanie wspierać oraz edukować mieszkańców. Wśród licznych zajęć
organizowane były m.in.:
• Zapewnienie dzieciom z rodzin dysfunkcyjnych, zwłaszcza z rodzin z problemem
uzaIeżnień (alkohol, narkotyki) pomocy opiekuńczo-wychowawczej; zadanie
realizowane przez 4 świetlice w 2014 roku
• Prowadzenie działalności służącej podtrzymaniu abstynencji osób uzależnionych
od alkoholu, zapewniających tym osobom rozwój osobisty i reintegrację
społeczną oraz działań pomocowych na rzecz członków rodzin osób
uzależnionych oraz osób uwikłanych w przemoc w rodzinie; zadanie realizowane
w 2014, w którym udział wzięło 462 osoby
• Prowadzenie profilaktycznej działalności informacyjno - edukacyjnej w zakresie
rozwiązywania problemów alkoholowych wśród dzieci i młodzieży oraz
nauczycieli i rodziców; zadanie realizowane w 2015 roku
• Zorganizowanie i przeprowadzenie kampanii medialnej dotyczącej problematyki
alkoholowej i narkotykowej dla członków społeczności lokalnej w 2015 roku;
stworzono stronę, konkurs oraz liczne materiały informacyjne

3. Metodologia badania dorosłych
Badania zostały przeprowadzone z udziałem mieszkańców Gminy Wadowice z podziałem
na poszczególne grupy respondentów:
a) Dorośli mieszkańcy Wadowic
b) Sprzedawcy (w punktach sprzedaży alkoholu)
c) Nauczyciele uczący w lokalnych szkołach
d) Rodzice uczącej się młodzieży
e) Dzieci i młodzież wadowickich szkół
Badanie zostało przeprowadzone w 2018 roku.
Wyniki przedstawione w raporcie mają charakter procentowy, a ewentualne
dysproporcje (maksymalnie +/- 2%) związane są z zaokrągleniem do liczb całkowitych.

4. Diagnoza dorosłych
A. Opis badanej próby
Na terenie gminy przeprowadzone zostało wśród jej dorosłych mieszkańców anonimowe
badanie ankietowe (w formie elektronicznej oraz papierowej), w wyniku którego
otrzymano 302 prawidłowo wypełnionych kwestionariuszy. Wśród nich znalazło się 67%
kobiet i 33% mężczyzn. Grupa osób, które odpowiedziały na zadane w kwestionariuszu
pytania w dwóch trzecich złożona była z kobiet, które chętniej niż mężczyźni, czego
dowodzą badania, biorą udział w badaniach społecznych. Taki rozkład płci przekłada się
na wynik badania, uzyskujemy obraz rzeczywistości z punktu widzenia bardziej kobiet niż
mężczyzn. Jest to ważne ze względu na oczekiwane różnice poglądów między kobietami
a mężczyznami, wyraźne zwłaszcza w przypadku zagadnień społecznych. Postawy
społeczne kształtują się pod wpływem różnych czynników społeczno- kulturowych,
jednym z nich jest właśnie płeć. Społeczeństwo stosuje bowiem odrębne metody
wychowania zgodne z panującymi wzorcami kulturowymi ról płciowych.
Wyk. 3.A.1. Podział respondentów ze względu na płeć
Ankietowani zostali poproszeni również o odpowiedzi na pytania dotyczące ich wieku,
miejsca zamieszkania oraz wykształcenia.
Kobieta
67%
Mężczyzna
33%
PŁEĆ

Wyk. 3.A.2. Respondenci według wieku
Większość badanych osób to osoby młode w wieku do 45 lat – takiej odpowiedzi
udzieliło 80% respondentów. Trzech na pięciu ankietowanych to osoby w mające od 26
lat do 35 (30% odpowiedzi), a 38% to osoby powyżej 36 roku życia, ale nie starsze niż 45
lat. Te wyniki są również znaczące dla wyników ankiety. Nie przedstawiają one wcale
poglądów osób starszych, których to gminie Wadowice, jak i w całej Polsce, jest coraz
więcej1 i które są przedmiotem szczególnej troski polityki społecznej w gminie. Należy
zapytać, skąd bierze się ta dysproporcja w grupach wiekowych wypełniających ankietę i
jak można by ją bądź sposób jej przeprowadzania uczynić atrakcyjniejszym dla
najstarszych mieszkańców gminy, tak by również ich opinia stała się zauważalną i
znaczącą częścią kolejnej diagnozy. Zgodnie z badaniami CBOS z 2016 roku osoby w
wieku powyżej 65 lat rzadziej od innych należą do organizacji pozarządowych, rzadziej
angażują się w działania na rzecz innych. Jedynie 10,9% osób powyżej 65 roku życia i
16,7% w wieku 60-64 lat (przy średniej dla mieszkańców Polski 15,6%) zadeklarowało, że
w ciągu ostatnich dwóch lat zdarzyło się im zaangażować się w działania na rzecz
społeczności lokalnej (gminy, osiedla, miejscowości, w najbliższym sąsiedztwie). Wyniki
te są niepokojące i wymagają głębszej analizy.
1
Zgodnie z prognozą demograficzną dla Polski na lata 2008-2035 (GUS 2009) liczba Polaków zmniejszy się
o dwa miliony (z 38.107.000 do 35.993.000). W tym samym czasie gwałtownie wzrośnie (z 5.137.000 do
8.358.000) liczba osób starszych powyżej 65 roku życia. Oznacza to, że w przeciągu niecałych trzydziestu
lat, czyli jednego pokolenia Polaków odsetek osób starszych w populacji wzrośnie z 13,9% do 23,2%.
12%
30%
38%
18%
2%
18-25 lat 26-35 lat 36-45 lat 46-60 lat Ponad 60 lat
Wiek

Wyk. 3.A.3. Podział badanych osób według miejsca zamieszkania
Wśród ankietowanych, ponad połowa to osoby mieszkające w mieście – 59%
odpowiedzi. Pozostałe 41% to osoby zamieszkujące wieś.
Wyk. 3.A.4. Ankietowani według wykształcenia
Osoby, które zgodziły się wziąć udział w badaniu to w większości osoby z wykształceniem
wyższym magisterskim (44%). 32% osób posiada wykształcenie średnie, a blisko co piąta
wyższe licencjackie bądź inżynierskie (17%). 5% respondentów wybrało odpowiedź
„zawodowe”, a 2% „podstawowe” jako stopień posiadanego wykształcenia. Wśród
badanych nie znalazła się osoba ze stopniem naukowym.
Wieś
Miasto
41%
59%
Miejsce zamieszkania
2%
5%
32%
17%
44%
0%
Podstawowe
Zawodowe
Średnie
Wyższe licencjackie/inzynierskie
Wyższe magisterskie
Wyższe - stopień naukow
Wykształcenie

B. Problemy społeczne występujące na terenie gminy Wadowice
W dalszej części kwestionariusza respondenci poproszeni zostali o wyrażenie swojej
opinii dotyczącej stopnia występowania poszczególnych zagrożeń społecznych, które są
lub mogą być obecne na terenie gminy. Problem społeczny – taki stan społeczny, który
znaczna część społeczeństwa definiuje jako łamanie norm społecznych, będących dla
nich szczególnie cennymi. Normą społeczną może być w tym rozumieniu i zjawisko
pochodzące wyłącznie ze świata społecznego (jak np. bezrobocie) i takie, które powstaje
na styku działalności człowieka i świata przyrody (jak zatrucie środowiska naturalnego)2.
2
P. Matczak, PROBLEMY EKOLOGICZNE JAKO PROBLEMY SPOŁECZNE, Poznań 2000.
7%
7%
43%
20%
13%
9%
14%
11%
10%
16%
8%
17%
14%
38%
27%
17%
13%
24%
22%
14%
28%
13%
52%
50%
17%
39%
38%
43%
32%
45%
46%
40%
27%
23%
27%
3%
13%
30%
32%
28%
22%
29%
15%
44%
1%
2%
0%
1%
2%
4%
3%
1%
2%
1%
9%
0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100%
Ubóstwo
Bezrobocie
Zanieczyszczenie środowiska
Nadużywanie alkoholu
Narkotyki i/lub dopalacze
Wzrost przestępczości
Brak tolerancji
Kryzys rodzinny
Niewłaściwa opieka rodzicielska
Problemy mieszkaniowe
Hazard
Ważność problemów społecznych
Bardzo poważny Poważny Umiarkowany
Znikomy Nie występuje

Wyk. 3.B.1. Postrzeganie wybranych problemów społecznych
Z tabeli wyraźnie wynika, iż za największe problemy mieszkańcy Wadowic wskazują te,
związane z zanieczyszczeniem środowiska, alkoholizmem oraz problemami
mieszkaniowymi. Za nieco mniej poważne uznane zostały brak tolerancji, problemy
kryzys rodzinny oraz narkotyki/dopalacze.
Alkoholizm oraz zanieczyszczenie środowiska zostały wskazane jako problem bardzo
poważny przez kolejno 20% i 43% badanych. Jako poważny problem uznane one zostały
przez 27% i 38% mieszkańców. Z kolei problemy mieszkaniowe to bardzo poważny
problem dla 16%, a poważny dla 28% mieszkańców gminy.
Kolejnym bardzo ważnym problemem z punktu widzenia osób biorących udział
w badaniu jest brak tolerancji, odpowiedzi takiej udzieliło 14% badanych, a 24% uważa,
że jest to problem poważny. Jednak 3% respondentów jest zdania, że problem ten
w ogóle nie występuje.
Z powyższego wykresu wynika również, że mieszkańcy miasta zauważają występujące na
jego terenie problemy związane z kryzysem rodzinnym. 11% z nich odpowiedziało, iż
problem ten jest według nich bardzo poważny, a 22% uważa go za poważny problem
społeczny. Jednak 1% respondentów twierdzi, że w ogóle on nie występuje.
Badani wskazywali również często na narkomanię, która dla wielu mieszkańców może
być poważnym problemem. Takiej odpowiedzi udzieliło kolejno 13% mieszkańców. Przez
17% ankietowanych problem ten jest postrzegany jako poważne.
W porównaniu do wyników diagnozy przeprowadzonej przez nas w 2015 roku3
bezrobocie jako znaczący problem było wymieniane przez respondentów dużo rzadziej.
(wymieniło je aż 68% badanych w 2015 roku i tylko 21% w 2018). Rok 2015 był tym, w
którym zgodnie z danymi GUS bezrobocie rejestrowane wyraźnie spadało po czterech
latach wzrostu i dwuletnim okresie stagnacji lub lekkiego spadku. Rok 2018 to czas
bardzo niskiego bezrobocia, kolejne lata po 2015 przynosiły bowiem jego stały spadek.
W tej sytuacji oczywistym jest optymizm mieszkańców gminy Wadowice w myśleniu o
sytuacji możliwości zatrudnienia i zdecydowanie mniejsza waga problemów z nim
3
Centrum Działań Profilaktycznych –Diagnoza Wadowic, 2015 rok

związanych. Natomiast problemy mieszkaniowe oraz zanieczyszczenie środowiska wciąż
pozostają poważnym zagadnieniem dla wadowickiej społeczności. W 2015 roku
ankietowani określali problemy mieszkaniowe jako co najmniej poważne w 51%, a
zanieczyszczenie środowiska w 62%. Obecnie odnotowane w wynikach ankiety 81%
mieszkańców zaniepokojonych stanem środowiska naturalnego wskazuje na rosnącą
świadomość w tematyce ekologicznej. Najważniejszym tematem ekologicznym w
Wadowicach jest obecnie jakość powietrza w mieście. Na konferencji "Wadowice w
smogu. Edycja 2018” w Urzędzie Miejskim w Wadowicach zwrócono uwagę na fakt, że w
okresie grzewczym powietrze w mieście jest zdecydowanie gorsze niż w znanym z
zalegającego smogu Krakowie czy na górniczym Śląsku. Wyniki pomiarów wskazują na
stale utrzymujące się w mieście przekroczenia dopuszczalnych norm stężenia
rakotwórczego benzo(a)pirenu i pyłu zawieszonego PM10. Niewiele lepsza sytuacja jest
na terenach podmiejskich, gdzie wiele domów ogrzewanych jest złej jakości paliwem.
Wadowiczanie wyraźnie dostrzegają ten problem. Kwestia alkoholizmu, narkomanii oraz
braku tolerancji utrzymały się natomiast na podobnym poziomie.
Zjawiska alkoholizmu, kryzysu rodzinnego oraz narkomanii są często ze sobą powiązane
a nawet wynikają jedno z drugiego – np. konsekwencją alkoholizmu są trudne relacje
rodzinne oraz odwrotnie. Często także ludzie w ciężkich sytuacjach rodzinnych, z
poczucia bezsilności, bezradności, obniżonej samooceny sięgają po alkohol lub narkotyki.
Na uwagę zasługuje pozycja narkomanii wśród problemów społecznych – jest czwartym
najczęściej wskazywanym problemem uznawanym jako poważny lub bardzo poważny.
Samorząd powinien rozważyć kwestie podjęcia działań w tym zakresie.
C. Problem bezrobocia i wykluczenia społecznego
Kolejne pytania, jakie zadane zostały mieszkańcom w anonimowej ankiecie dotyczyły
problemu, jakim jest bezrobocie. Jest to jeden z największych problemów społecznych,
który jeszcze kilka lat temu był szczególnie dotkliwy na terenie Polski. Od roku 2014
rejestrowane bezrobocie w Polsce systematycznie spada i obecnie jest najniższe od 1990

roku. W powiecie wadowickim stopa bezrobocia jest niższa niż średnia w Polsce, wynosi
około 5%.
Utrzymujące się bezrobocie bardzo często jest powodem występowania również innych
problemów, a w szczególności mieszkaniowych, rodzinnych oraz związanych
z nadużywaniem alkoholu. Niestety rzeczywista skala występowania bezrobocia jest
bardzo trudna do zmierzenia, a to z uwagi na fakt, iż nie każda osoba bezrobotna jest
zarejestrowana w Urzędzie Pracy. Bardzo często wśród osób, które przez długi czas
pozostają bez zatrudnienia występuje niechęć do dalszych poszukiwań pracy. Poważnym
skutkiem bezrobocia, szczególnie jeżeli występuje ono przez dłuższy czas, jest ubożenie
rodziny, a to z kolei może doprowadzić do narastania konfliktów oraz napięć między
członkami rodziny, a także powoduje powstawanie patologii społecznych. Kolejnym
następstwem długotrwałego bezrobocia jest degradacja społeczna osób borykających się
z tym problemem. Powoduje także powstawanie poważnych obaw o własny los i
o możliwości przetrwania całej rodziny, jak również odbija się negatywnie na
samopoczuciu i stanie zdrowia bezrobotnego.
Mimo że z badań wynika, iż stopa bezrobocia w gospodarstwach domowych w Polsce
w ciągu ostatnich lat systematycznie maleje, jednak nadal w co piątej rodzinie (21%)
znajduje się przynajmniej jedna osoba bezrobotna. Około 30% dorosłych Polaków
przyznaje, że w przeszłości mieli oni przez dłuższy lub krótszy czas problemy ze
znalezieniem pracy. Badania przeprowadzone w marcu oraz kwietniu 2016 roku przez
CBOS wykazały, że 9% respondentów to osoby bezrobotne, z czego tylko co drugi jest
zarejestrowany w urzędzie pracy4.
Mieszkańcom zostały zadane pytania dotyczące występowania negatywnych następstw
występowania zjawiska bezrobocia. Pierwsze pytanie pozwoliło stwierdzić, wśród jak
wielu rodzin występuje ten problem.
4
http://www.cbos.pl/SPISKOM.POL/2016/K_070_16.PDF

Wyk. 3.C.1. Doświadczenie bezrobocia przez mieszkańców
23% badanych osób przyznaje, że wśród ich najbliższej rodziny, a dokładnie
w prowadzonym wspólnie gospodarstwie domowym znajduje się przynajmniej jedna
osoba bezrobotna. Należy zauważyć natomiast, że trzy lata wcześniej w 2015 roku
mieszkańcy Wadowic wskazywali w naszych badaniach, że w 40% rodzin jest osoba
szukająca bezskutecznie zatrudnienia. Obecnie 73% respondentów odpowiedziało,
że w ich rodzinach nie ma takich osób. 4% respondentów nie potrafiło udzielić
jednoznacznej odpowiedzi. Można więc uznać, że w rodzinach takich są osoby uczące
się, pracujące dorywczo lub z różnych przyczyn będące chwilowo bez zatrudnienia, na
przykład z powodu zmiany miejsca pracy.
W dalszej części ankiety mieszkańcy miasta odpowiadali na pytanie dotyczące tego, jaka
według nich jest szansa na znalezienie pracy przez osoby bezrobotne. 14%
respondentów uważa, że szanse na podjęcie pracy są niewielkie, a 2% stwierdziło, że jest
to trudno określić. Natomiast 32% ankietowanych uważa, że szanse na pracę są
„umiarkowane”, a więc nie można stwierdzić, aby były one duże lub małe. Taka
odpowiedź wynika zapewne z lokalnego zapotrzebowania rynku pracy oraz profilu osób
bezrobotnych. 52% osób określa szansę na znalezienie pracy jako duże lub bardzo duże.
23%
73%
4%
Tak Nie Trudno powiedzieć
Czy w Pani/Pana rodzinie
(gospodarstwie domowym) znajduje
się osoba bezrobotna?

Wyk. 3.C.2. Szansa na znalezienie pracy przez bezrobotnych
W przypadku analizowania sytuacji osób niepracujących ważne jest nie tylko
uwzględnienie ilości zarejestrowanych w Urzędach Pracy osób bezrobotnych, które to
szukają zatrudnienia, ale także osób, które nie pracują i pracy z różnych przyczyn nie
szukają. Są to na przykład matki małych dzieci, które nie mają możliwości zapewnienia
im opieki, gdyby zdecydowały się podjąć pracę. Takich osób jest w Polsce więcej niż w
większości krajów Unii Europejskiej. Eurostat podaje, że stosunek biernych zawodowo
do populacji w przedziale 25-64 lata wynosi w Polsce 24,5% i jest to piąty najgorszy
wynik w Unii Europejskiej5.
W kolejnym pytaniu respondenci zostali poproszeni o scharakteryzowanie sposobu
zarządzania dochodem w swoim gospodarstwie domowym.
12% respondentów przyznaje, że dochody, którymi dysponuje ich gospodarstwo
domowe są niewystarczające i nie pozwalają nawet na zaspokojenie bieżących potrzeb.
41% badanych mieszkańców zmuszonych jest do życia bardzo oszczędnie i między
innymi dzięki kupowaniu najtańszych produktów wystarcza im na wszystko. 25%
mieszkańców miasta biorących udział w badaniu uznało, iż dochody, które uzyskują
5
Dane za: https://ec.europa.eu/eurostat/statistics-explained/index.php?title=Employment_statistics/pl
(24.11.2018)
14%
38%
32%
14%
2%
Bardzo duża Duża Umiarkowana Niewielka Trudno
powiedzieć
Jaka jest, Pani/Pana zdaniem, szansa
znalezienia pracy przez bezrobotnych?

wystarczają na zaspokojenie wszystkich potrzeb, jednak w dalszym ciągu nie pozwalają
na oszczędzanie, pozostałe 22% respondentów może sobie pozwolić na zaoszczędzenie
pewnej części dochodów.
2015 2018
Wystarcza na wszystko i pozwala
na oszczędzanie
9% 22%
Wystarcza na wszystko, ale nie
pozwala na oszczędzanie
16% 25%
Żyjemy oszczędnie i dzięki temu
wystarcza na wszystko
53% 41%
Pieniędzy nie wystarcza na
zaspokajanie potrzeb
22% 12%
Tabela 3.C.1 Zmiany zamożności przez lata
Na podstawie zamieszczonej tabeli można zauważyć, że sytuacja materialna
mieszkańców Wadowic według ich własnej oceny poprawiła się w ciągu ostatnich trzech
lat. Z przeprowadzonych w 2015 roku badaniach aż 53% badanych potwierdzało, że
zmuszeni są do oszczędnego życia, ponieważ tylko dzięki takiemu pieniędzy wystarcza na
wszystko. Natomiast tylko 9% ankietowanych mogło oszczędzać, a 16% respondentów
wystarczało na wszystko, ale wciąż nie mogli oszczędzać.

Wyk. 3.C.3. Charakterystyka zarządzania dochodem w gospodarstwie domowym
Poprawiająca się sytuacja materialna wadowiczan powinna cieszyć ale wymaga także
namysłu, jak wykorzystać poprawę warunków materialnych tak, by skorzystały z niej
również osoby zagrożone wykluczeniem społecznym i te, które zmagają się z tak
poważnymi problemami jak uzależnienia czy przemoc. Dane Głównego Urzędu
Statystycznego pokazują, że poprawa warunków ekonomicznych skłania osoby
decydujące o wydatkach w gospodarstwach domowych do przeznaczania większej ilości
pieniędzy na "towary luksusowe", na które brakuje pieniędzy w okresach trudności
finansowych6. W przypadku rozsądnie prowadzonej polityki społecznej należy oczekiwać
raczej wsparcia najsłabszych i bardziej aktywnej walki z problemami społecznymi, które
to ułatwia dobra sytuacja gospodarcza regionu. Działania władz powinny zmierzać w
kierunku uczynienia obserwowanego wzrostu gospodarczego tzw. wzrostem
inkluzywnym, czyli takim, z którego korzystają wszystkie grupy społeczne.
Podsumowując wszystkie odpowiedzi udzielone przez ankietowanych należy jednak
zauważyć, że nadal stosunkowo niewielka część mieszkańców gminy ma możliwość
poczucia bezpieczeństwa w sferze ekonomicznej. Są to te rodziny, które mogą pozwolić
sobie na odkładanie pewnej części swoich stałych dochodów. Dla wielu mieszkańców
6
GUS, Dynamika sprzedaży detalicznej w październiku 2018 r, w: Informacje Sygnalne, 22.11.2018 r.
22%
25%
41%
12%
Proszę zaznaczyć określenie, które najlepiej
charakteryzuje sposób zarządzania
dochodem w Pani/ Pana gospodarstwie
domowym
Wystarcza na wszystko i
pozwala na oszczędzanie
Wystarcza na wszystko, ale
nie pozwala na oszczędzanie
Żyjemy oszczędnie i dzięki
temu wystarcza na wszystko
Pieniędzy nie wystarcza na
zaspokajanie potrzeb

Wadowic zarządzanie budżetem domowym, mimo opisanej tu sprzyjającej sytuacji
ekonomicznej w kraju, jest źródłem wielu stresów i nie pozwala na zgromadzenie
stosownego zabezpieczenia na wypadek niespodziewanych ale koniecznych wydatków.
Osoby najmniej zamożne zmuszone są do rezygnacji z często nawet podstawowych
artykułów, w związku z czym mogą odczuwać frustrację oraz bezsilność. Niestety zdarza
się, że w takich rodzinach pojawiają się, oprócz biedy, również inne negatywne zjawiska
społeczne, takie jak przemoc w rodzinie, czy alkoholizm.
Bardzo częstym, obok ubóstwa, problemem społecznym jest wykluczenie społeczne.
Z definicji jest to niezdolność do uczestnictwa w ważnych aspektach życia społecznego,
a także zerwanie więzi między jednostką a społeczeństwem. Nieuczestniczenie w życiu
społecznym nie jest jednak wyborem jednostki, a skutkiem przeszkód jakie stają jej na
drodze.
W następnej kolejności mieszkańcom zadano pytania dotyczące wykluczenia
społecznego, dzięki czemu poznano ich opinie dotyczące tego właśnie zjawiska. Pierwsze
pytanie odnosiło się do tego, które osoby według respondentów są najbardziej
zagrożone wykluczeniem społecznym.
Jak wynika z ankiety zdaniem badanych najbardziej narażone na wykluczenie społeczne
są osoby uzależnione oraz niepełnosprawne, uważa tak 38% i 35% ankietowanych. Na
kolejnym miejscu są to osoby starsze, taką odpowiedź wskazało 18% respondentów. Po
5% respondentów wskazało na osoby samotnie wychowujące dzieci oraz rodziny
wielodzietne jako najbardziej narażone na wykluczenie społeczne.

Wyk. 3.C.4. Osoby najbardziej zagrożone wykluczeniem społecznym
Wykluczenie społeczne jest złożonym pojęciem, którego zrozumienie wymaga
przynajmniej podstawowej wiedzy z zakresu nauk społecznych. W jednej z najbardziej
popularnych interpretacji, stworzonej przez Freda Mahlera za osobę wykluczoną
społecznie uważać należy tę, którą od większości obywateli odróżnia posiadanie
większości cech z poniższej listy:
1. Mniejszy udział we władzy i ograniczony dostęp do
podejmowania decyzji.
2. Mniej praw a więcej obowiązków.
3. Mniej możliwości wyboru a więcej ograniczeń.
4. Niższa pozycja ekonomiczna.
5. Mniejsze możliwości edukacyjne, zawodowe, wypoczynku
itp.
6. Większe narażenie na skutki społecznych nacisków i
kryzysów.
7. Dyskryminacja prawna.
8. Społeczne naznaczanie (napiętnowanie) i bycie obiektem
dyskryminacji.
Osoby niepełnosprawne
Osoby uzależnione
Osoby starsze
Rodziny wielodzietne
Osoby samotnie wychowujące dzieci
35%
38%
17%
5%
5%
Które osoby, według Pani/ Pana, są
najbardziej zagrożone wykluczeniem
społecznym?

Osoba taka znajduje się w niekorzystnym położeniu społecznym i jest stale
marginalizowana przez otoczenie społeczne7. Z całą pewnością można stwierdzić, że
osoby uzależnione od substancji psychoaktywnych zgodnie z tą definicją należy uznać za
wykluczone społecznie.
Potocznie wykluczenie najczęściej kojarzy się z odizolowaniem, czy też unikaniem kogoś
przez resztę danej grupy społecznej. Zdaniem badanych mieszkańców to osoby
uzależnione są najbardziej zagrożone wykluczeniem społecznym. Często ze względu na
stan upojenia alkoholowego, chwiejny chód, bełkotliwą mowę, ogólne zaniedbanie
higieny fizycznej i nieracjonalne zachowanie osoby będącej pod wpływem środków
odurzających, może ona być izolowana od pozostałych, unika się jej towarzystwa, nie
wpuszcza np. do lokali gastronomicznych, a w środkach komunikacji publicznej często
odsuwa się od takiej osoby. Uzależnienia bardzo często niszczą rodziny, doprowadzają
do ich rozpadu, a w skrajnych przypadkach mogą nawet być przyczyną bezdomności.
Bardzo często zdarza się, że osoba uzależniona zostaje sama ze swoim problemem
i dotyka ją wykluczenie społeczne. Problem uzależnienia od alkoholu jednej osoby w
rodzinie może stanowić również podwalinę dla wykluczenia z życia społecznego, nie
tylko osoby uzależnionej, ale też wszystkich pozostałych osób w niej żyjących.
Stopień wykluczenia społecznego i jego powszechność w odniesieniu do osób
niepełnosprawnych są problemami życia codziennego i w mniejszym lub większym
stopniu różnicują się w zależności od kraju. Obecnie pojawia się coraz więcej badań na
temat wykluczenia, w tym wykluczenia osób niepełnosprawnych. Najbardziej widoczne
są trzy obszary wykluczenia osób niepełnosprawnych z życia społecznego, a mianowicie
wykluczenie z systemu edukacji, dostępu do pracy oraz kultury.
Zazwyczaj ludzie, którzy znajdują się w trudnej sytuacji starają się szukać pomocy.
Dlatego też kolejne pytanie, które zostało zadane mieszkańcom Wadowic dotyczyło
tego, do kogo ich zdaniem mogą zwrócić się osoby dotknięte między innymi
wykluczeniem oraz innymi problemami społecznymi.
7
R. Szarfenberg, Pojęcie wykluczenia społecznego, za: http://rszarf.ips.uw.edu.pl/pdf/pojecie_ws.pdf
(25.11.2018).

Wyk. 3.C.5. Do kogo zwracają się osoby w trudnej sytuacji życiowej
Zdaniem zdecydowanej większości osób biorących udział w badaniu osoby będące
w trudnej sytuacji życiowej mogą przede wszystkim zgłaszać się do Ośrodka Pomocy
Społecznej (56%) lub rodziny (32%). Na trzecim miejscu znajdują się inne ośrodki i
placówki prowadzone przez organizacje pozarządowe, tą odpowiedź wskazało 5%
respondentów. Mniejszym zaufaniem mieszkańcy Wadowic darzą również fundacje
kościelne i Caritas, które wskazało 5% ankietowanych. Osoby biorące udział w badaniu
najrzadziej wskazywały na sąsiadów (2%) oraz inne ośrodki (2%).
D. Problem alkoholowy
Definicja uzależnienia od alkoholu zaproponowana przez Światową Organizację Zdrowia
(WHO) nazywa nią zespół objawów somatycznych behawioralnych i poznawczych, w
których picie alkoholu staje się priorytetem w stosunku do poprzednio ważnych
zachowań. Rozwinięty w pełni zespół uzależnienia od alkoholu cechują określone zmiany
nie tylko w sferze psychicznej czy fizycznej chorego, ale także, co jest szczególnie istotne
56%
32%
5% 3% 2% 2%
Do kogo mogą się, Pani/ Pana zdaniem,
zwrócić osoby w trudnej sytuacji życiowej?

w przypadku tej analizy, w dziedzinie jego zachowań społecznych8. Alkoholizm jest
jednym z najczęściej występujących problemów społecznych w naszym kraju. Na
podstawie przeprowadzonej ankiety należy uznać, iż również w Wadowicach zajmuje on
wysoką pozycję wśród występujących tu problemów. Nadużywanie alkoholu wywiera
negatywny wpływ na wiele dziedzin życia osoby uzależnionej, jak również jej otoczenia.
Dotyka członków rodziny, wpływa na funkcjonowanie lokalnej społeczności i często jest
przyczyną przemocy i cierpienia. Coraz częściej zdarza się, że po alkohol sięgają
nastolatkowie, a nawet dzieci.
W przeprowadzonym badaniu największa uwaga poświęcona została takim kwestiom,
jak:
• stopień wiedzy na temat alkoholu i stosunek do niego mieszkańców Miasta,
• czy w środowisku lokalnym występują zagrożenia (bójki, wandalizm) związane
z nadmiernym spożywaniem alkoholu,
• czy respondenci widzą jakieś zmiany dotyczące alkoholu na przestrzeni ostatnich
10 lat oraz czy posiadają wiedzę o działaniach władz związanych z tym
zagadnieniem.
Pierwsze pytanie w części ankiety dotyczącej alkoholu pozwoliło uzyskać odpowiedź na
pytanie w jakim wieku powinno się mieć możliwość zakupu napojów alkoholowych.
44% respondentów uznało, że prawo zakupu alkoholu od 18 roku życia powinno zostać
utrzymane . Potrzebę podniesienia wieku możliwości legalnego kupna alkoholu do 21
roku życia widzi aż 52% osób biorących udział w badaniu. Pozostałe 4% ankietowanych
uznało, że nawet osoby mające skończone zaledwie 16 lat powinni mieć legalny
i swobodny dostęp do alkoholu. Potrzebę podniesienia wieku, w jakim można legalnie
kupić alkohol, widzą zapewne ci respondenci, którzy są szczególnie zaniepokojeni
popularnością tej używki wśród młodych wadowiczan. Należy zauważyć jednak, że
podniesienie granicy wieku nie jest tożsame z uniemożliwieniem dostępu do alkoholu
dzieciom i młodzieży, obecne przepisy wyznaczają granicę 18 lat, a mimo to większość
młodych Polaków uważa, że samodzielny zakup alkoholu jest dla nich dostępny a nawet
łatwy. Zmiana możliwa byłaby tylko wtedy, gdyby przestrzeganie zakazu sprzedaży

alkoholu osobom niepełnoletnim stało się powszechne i traktowane przez sprzedawców
z pełną powagą i zrozumieniem problemu. Obecnie zakaz ten nie jest respektowany w
wielu miejscach. Podniesienie wieku, w jakim młody człowiek mógłby kupić legalnie
alkohol to idea w ostatnim czasie upowszechniana w Polsce przez Kościół Katolicki i być
może z tego powodu zdobywa coraz większą popularność.
Wyk. 3.D.1. Od jakiego wieku powinno się mieć prawo zakupu alkoholu
Mieszkańcy mieli również za zadanie wskazanie, czy ich zdaniem alkohol jest towarem
szczególnym i jego dostępność wymaga regulacji, czy też jest zwykłym produktem,
którego sprzedaż nie powinna być w jakiś specjalny sposób kontrolowana. W tym celu
ankietowani zostali poproszeni o odniesienie się do sześciu zadań, które Wadowice
powinno przeprowadzać na swoim terenie.
Od 16 roku życia
4%
Od 18 roku
życia
44%
Od 21 roku
życia
52%
Od jakiego wieku, według Pana/ Pani, powinno się mieć
prawo zakupu alkoholu?

Wyk. 3.D.2. Stosunek do działań władz
Mieszkańcy nie wyrażają się w sposób jednoznaczny o wydawaniu mniejszej ilości
zezwoleń na sprzedaż alkoholu – głosy „za” i „przeciw” rozkładają się stosunkowo
równomiernie. 38% mieszkańców chciałoby wydawania mniejszej ilości „koncesji”,
natomiast 33% jest temu przeciwna. 29% nie potrafiło opowiedzieć się za żadną stroną.
Polska jest krajem, w którym ilość punktów sprzedaży alkoholu jest wyjątkowo duża.
Zdaniem Światowej Organizacji Zdrowia (WHO) na jeden punkt sprzedaży napojów
alkoholowych powinno przypadać co najmniej 1000 osób. Dziś średnia dla całej Polski
to 273 osoby. Wieloletnie doświadczenie dotyczące tego zagadnienia na terenie Polski i
dane z wielu krajów pokazują, że tego typu kontrola jest nieskuteczna. Najlepszym
sposobem ograniczenia spożycia alkoholu jest ograniczenie liczby koncesji na jego
sprzedaż, co jest prawem gmin. Trzeba pamiętać, że ograniczenie ilości punktów
sprzedaży alkoholu to według badań naukowych jedna z najskuteczniejszych metod
19% 25%
54%
44% 41%
54%
19%
22%
28%
31%
23%
31%
29% 14%
10% 16%
12%
11%
24%
21%
4% 7%
8%
4%
9% 17%
4% 2%
15%
1%
Wydawać
mniej
zezwoleń
na
sprzedaż
alkoholu
Ograniczyć
dostępność
alkoholu
w
godzinach
nocnych
(22-6)
Cofać
więcej
,,koncesji"
na
sprzedaż
alkoholu
osobom,
które
łamią
prawo
Prowadzić
więcej
kontroli
punktów
sprzedaży
alkoholu
Wydzielić
obszar,
na
którym
będzie
można
spożywać
alkohol
,,pod
chmurką"
Realizować
więcej
programów
profilaktycznych
dla
dzieci
i
młodzieży
Czy uważa Pani, że Gminy Wadowice
powinna:
Zdecydowanie tak Raczej tak Nie mam zdania
Raczej nie Zdecydowanie nie

redukcji różnych problemów społecznych, generujących ogromne koszty w ochronie
zdrowia, pomocy społecznej czy wymiarze sprawiedliwości.
Blisko połowa badanych chciałaby ograniczenia dostępności alkoholu godzinach
nocnych lecz odmienne zdanie ma 38% ankietowanych.
Zdecydowana większość pytanych oczekuje od gminy cofania większej ilość pozwoleń na
handel alkoholem – tak stwierdziło 82% respondentów. Jedynie blisko co dziesiąty
mieszkaniec Wadowic jest odmiennego zdania.
Podobna sytuacja została zanotowana przy pytaniu o kontrolę punktów handlujących
alkoholem. Trzech na czterech ankietowanych chciałoby częstszych kontroli takich
miejsc.
Nieco mniej respondentów opowiedziało się za wydzieleniem specjalnych miejsc do
spożywania alkoholu „pod chmurką” – 64%. Przeciwnych takiemu postępowaniu jest
23% badanych.
85% mieszkańców oczekuje prowadzenia większej ilości zajęć profilaktycznych dla dzieci
i młodzieży. Nieliczni (5%) nie zgadza się z takim stwierdzeniem.
Odpowiedzi badanych na powyższe dwa pytania wskazują na fakt, że dorośli mieszkańcy
gminy chętnie widzieliby profilaktykę, jako działania, którym powinna być poddawana
młodzież i to jej, powinny dotyczyć ograniczenia. Możliwość ograniczenia dostępu do
alkoholu wszystkim mieszkańcom (czyli ograniczenie liczby pozwoleń na sprzedaż
alkoholu) cieszy się znacznie mniejszą popularnością, popiera je 38% badanych niż
podniesienie wieku potrzebnego do legalnego zakupu alkoholu do lat 21, które wspiera
54% respondentów. Należy dążyć do zmiany tego sposobu myślenia o profilaktyce,
która musi dotyczyć całej społeczności a nie być "pogadanką" kierowaną do dzieci i
młodzieży, by stała się działaniem przynoszącym pozytywne rezultaty.
Mieszkańcy gminy zostali zapytani również o to, czy ich zdaniem alkohol zawarty w winie
lub piwie jest mniej szkodliwy niż ten w wódce.

Wyk. 3.D.3. Szkodliwość alkoholu
Oczywiście alkohol jest tą samą substancją, bez znaczenia w jakim napoju się znajduje.
Różnice polegają tylko i wyłącznie na jego stężeniu w poszczególnych napojach. Opinie
stwierdzające, że alkohol znajdujący się w wódce jest bardziej groźny od tego zawartego
w piwie lub winie, wskazują na brak świadomości istniejących zagrożeń wynikających ze
spożywania napojów alkoholowych w jakiejkolwiek formie. Wśród mieszkańców
Wadowic objętych badaniem 84% posiada realną świadomość zagrożeń.
Mimo przeprowadzania na terenie gminy licznych zajęć profilaktycznych pozostaje grupa
ok. 16% osób, która nie potrafi poprawnie odpowiedzieć na pytanie czy alkohol w wódce
jest groźniejszy od tego w winie.
Następne pytanie, jakie zostało zadane w ankiecie dotyczyło tego, czy mieszkańcy gminy
widzą zmiany w obyczajowości spożywania alkoholu w swoim środowisku. Respondenci
zostali zapytani, czy ich zdaniem jego spożycie w ciągu ostatnich 10 lat wzrosło, zmalało,
czy też pozostało bez zmian. Z udzielonych odpowiedzi wynika, iż na terenie Wadowic
spożycie alkoholu w ostatnim czasie według 45% jej mieszkańców wzrosło. Jednak
niewiele mniej, ponieważ 42% ankietowanych uznało, że spożycie alkoholu nie zmieniło
się i tylko według 14% zmalało.
Tak
16%
Nie
84%
Czy uważa Pan/ Pani, że alkohol
zawarty w winie/piwie jest mniej
szkodliwy niż ten w wódce?

Wyk. 3.D.4. Spożycie alkoholu na przestrzeni ostatnich 10 lat
Zgodnie ze statystykami zamieszczonymi na stronach PARPA spożycie alkoholu w Polsce
na przestrzeni ostatnich 20 lat rzeczywiście rośnie, chociaż w tym czasie zdarzały się też
okresy, kiedy spożycie alkoholu zmniejszało się. W 1998 roku było to 7,02 litra alkoholu
na osobę, w 2017 aż 9,45 litra9. Ostatnie dane GUS pokazują także, że poprawiająca się
w ostatnich kilku latach sytuacja ekonomiczna skłania Polaków do częstszego zakupu
mocnych alkoholi, na popularności tracą natomiast wina10. Jeszcze ciekawsze są dane
uzyskane w międzynarodowym badaniu Institute for Health Metrics and Evaluation i
opublikowane w czasopiśmie "Lancet", które wskazują, że spożycie alkoholu w Polsce nie
jest szczególnie wysokie na tle innych krajów (Polska zajęła 30 pozycję na świecie), ale
zwraca uwagę powszechność jego spożywania. W Polsce zgodnie z wynikami badania
pije alkohol 94% osób w wieku 15-70 lat, co jest drugim wynikiem na świecie. Wśród
osób w wieku 15-19 lat (w ten sposób badacze zakreślili kategorie wiekowe), a więc w
grupie, której część nie ma prawa w Polsce kupić legalnie alkoholu, spożywa go aż 89%11.
Ta popularność alkoholu sprawia, że jest on bardzo widoczny w przestrzeni publicznej, a
jego spożywanie staje się często częścią kulturowej identyfikacji i jedynym sposobem
funkcjonowania w wielu sytuacjach społecznych.
9
http://www.parpa.pl/index.php/badania-i-informacje-statystyczne/statystyki (25.11.2018).
10
https://businessinsider.com.pl/wiadomosci/spozycie-alkoholu-w-polsce-dane-gus/zkndw0z
11
E. Gakidou, Ch. J. L. Murray, M. Naghavi, Alcohol use and burden for 195 countries and territories,
1990–2016: a systematic analysis for the Global Burden of Disease Study 2016, w: The Lancet. 23 Aug 2018
45%
14%
42%
Wzrosło Zmalało Nie zmieniło się
Czy Pani/ Pana zdaniem spożycie
alkoholu w środowisku lokalnym w
ciągu 10 ostatnich lat:

Dalsza część ankiety dotyczyła częstotliwości spożywania alkoholu przez respondentów.
Wyniki, jakie zostały otrzymane w odpowiedzi na to pytanie przedstawione zostały na
poniższym wykresie.
Wyk. 3.D.5. Częstotliwość spożywania alkoholu
Prawie co trzeci ankietowany zgodnie z deklaracjami spożywa alkohol rzadziej niż raz w
miesiącu, a więc można przypuszczać, że jest to okazjonalna sytuacja. 21% mieszkańców
Wadowic pije alkohol kilka razy w miesiącu. 17% ankietowanych pije alkohol raz w
miesiącu, a 11% raz w tygodniu. 9% robi to co najmniej kilka razy w tygodniu, jeśli nie
codziennie. W Wadowicach 12% badanych dorosłych osób deklaruje abstynencję, a jest
to dwukrotnie więcej niż w cytowanym powyżej badaniu Institute for Health Metrics and
Evaluation . Przyczyny takiego wyniku można szukać w nieproporcjonalnie dużej grupie
kobiet wśród badanych przez nas osób. Polki zgodnie z wynikami badań ponad
dwukrotnie częściej zachowują abstynencję niż Polacy12. Warto zauważyć, iż pomimo
tego, że mieszkańcy gminy uznają alkoholizm jako jeden z ważniejszych lokalnych
problemów, to do jego częstego spożywania przyznała się bardzo niewielka liczba osób
biorących udział w badaniu.
12
http://www.parpa.pl/download/JAK_PIJA_POLACY_INFO.pdf (25.11.2018).
W ogóle nie spożywam alkoholu
Rzadziej niż raz w miesiącu
Raz w miesiącu
Kilka razy w miesiący
Raz w tygodniu
Codziennie
Kilka razy w tygodniu
12%
30%
17%
21%
11%
4%
5%
Jak często spożywa Pan/ Pani alkohol?

Wyniki mieszkańców Wadowic w porównaniu z wynikami ogólnopolskich badań
przeprowadzonych przez CBOS13 różnią się w zakresie częstości picia. Badania
ogólnopolskie wskazały, że Polacy o wiele częściej spożywają alkohol – aż 27% przyznało
się do picia alkoholu 1-2 razy w tygodniu, a 21% kilka razy w miesiącu.
W dalszej części badania poznano opinie respondentów dotyczące tego, jaki alkohol jest
przez nich wybierany najczęściej.
Okazało się, że najczęściej spożywanym alkoholem jest wino. 43% badanych deklaruje
jego spożycie. Na drugim miejscu wśród preferencji ankietowanych znalazło się piwo, po
które sięga 31% respondentów. 18% stwierdziło, że najczęściej wybiera
likiery/whisky/gin itd., natomiast 8% - wódkę.
Wyk. 3.D.6. Rodzaj spożywanego alkoholu
Powyższe wyniki mieszkańców Wadowic odbiegają nieco od wyników ogólnopolskich, w
których to CBOS wskazywał, że najczęściej spożywanym alkoholem jest piwo (52%), a
następnie wino (21%) i wódka (17%).
Spożywanie alkoholu może być powiązane z agresywnym zachowaniem, które ujawnia
się w życiu społecznym w postaci bójek, awantur, pobić i stosowania wulgaryzm. Dlatego
13
CBOS – Postawy wobec alkoholu – sierpień 2010
31%
43%
8%
18%
Jaki alkohol Pan/Pani spożywa najczęściej?
piwo wino wódka likiery/whisky/gin i

właśnie w następnej kolejności badanych poproszono o określenie, jak osoby pijące
alkohol wpływają na poczucie bezpieczeństwa mieszkańców Wadowic.
Wyk. 3.D.7. Alkohol a bezpieczeństwo
55% ankietowanych stwierdziło, że osoby pijące alkohol w ich miejscu zamieszkania nie
stanowią zagrożenia dla ich bezpieczeństwa. 24% badanych uznało, że osoby
nadużywające alkoholu mogą stanowić zagrożenie dla innych i wpływają na
zmniejszenie się poczucia bezpieczeństwa mieszkańców gminy. 21% nie ma zdania na
ten temat.
Ponieważ część mieszkańców miasta uznała, że czuje pewne zagrożenie ze strony osób
nadużywających alkoholu, dlatego też w kolejnym pytaniu zostali oni poproszeni
o wskazanie negatywnych zjawisk związanych w tym problemem, których byli oni
świadkami w ostatnim czasie. W tym pytaniu respondenci mogli zaznaczyć kilka
odpowiedzi. Okazało się, że najczęściej wybierano głośne zachowanie młodzieży, tego
problemu doświadczyło 51% ankietowanych. Często wskazywano na awantury (34%)
oraz wandalizm (25%). 19% ankietowanych oświadczyło, że byli świadkami bójek, a 6%
doznało bezpośredniej krzywdy.
2015 2018
Tak
24%
Nie
55%
Nie mam zdania
21%
Czy osoby pijące alkohol w miejscu Pani/
Pana zamieszkania stanowią szczególne
zagrożenie dla bezpieczeństwa?

Awantura 37% 34%
Wandalizm 34% 25%
Bójka 23% 19%
Głośne zachowanie
młodzieży
65% 51%
Doznanie bezpośredniej
krzywdy
3% 6%
Żadne z wymienionych 17% 26%
Tabela 3.D.1 Wydarzenia związane z piciem alkoholu
Niekorzystne wydarzenia związane z piciem alkoholu na przestrzeni lat zdają się
zmniejszać szczególnie w przypadki aktów wandalizmu oraz głośnego zachowania
młodzieży. Różnica wynosi tu kolejno 9 punktów procentowych oraz 14 punktów
procentowych. Również awantury i bójki zmniejszają swą częstotliwość. Natomiast o 3
punkty procentowe więcej badanych doznało bezpośredniej krzywdy w 2018 roku.
Wyk. 3.D.8. Alkohol a negatywne zachowania
Badacze są dziś zgodni ze sobą, że istnieje zależność między agresywnym zachowaniem a
używaniem alkoholu. Wiele osób traktuje związek między piciem alkoholu a agresją jako
Awantura
Wandalizm
Bójka
Głóśne
zachowanie
młodzieży
Doznanie
bezpośredniej
krzywdy
Żadne
z
wymienionych
34%
25%
19%
51%
6%
26%
Którego z poniższych wydarzeń związanych ze
spożywanie alkoholu był/a Pan/i świadkiem w
ostatnim półroczu?

związek przyczynowy - to alkohol wywołuje agresję i zachowania problemowe.
Zachowania agresywne są dla nich bezpośrednim następstwem spożycia alkoholu. Takie
myślenie zakłada pogląd, że pijąc alkohol, wzmocnią własną agresywność. Naukowcy
natomiast do dziś nie rozstrzygnęli, jaki jest dokładnie charakter opisanego związku
przyczynowego. Alkohol u niektórych osób obniża próg wystąpienia zachowań
agresywnych, więc taka osoba pod wpływem alkoholu potrzebuje mniej powodów, by
stać się agresywną i gdy taki powód pojawi się reaguje gwałtowniej, ale wydaje się, że
nie jest to uniwersalna własność alkoholu14. Co znaczące badania pokazują, że alkohol
agresję zwiększa głównie u mężczyzn, którzy kulturowo mają przyzwolenie na większe i
częstsze okazywanie agresji. Opisane zjawiska sugerują, że spożywanie alkohol nasila
istniejące problemy osobowościowe jednostki i to ich rozwiązanie powinno być
podstawowym celem działań profilaktycznych.
Badając stosunek wadowiczan do tematu uzależnień i samych osób uzależnionych
zapytaliśmy ankietowanych również o to, jakie według nich są najlepsze sposoby na
wyleczenie alkoholika z uzależnienia. W tym pytaniu można było zaznaczyć jedną lub
więcej odpowiedzi.
Wśród mieszkańców miasta panuje przekonanie, że do wyjścia z alkoholizmu najbardziej
pomocna jest psychoterapia – takiej odpowiedzi udzieliło 55% respondentów. 50%
ankietowanych uważa, że do wyjścia z uzależnienia wystarczy silna wola, a 30%
opowiedziało się za przymusowym leczeniem zaleconym przez sąd lub zastosowaniem
tzw. ‘wszywki” (14% odpowiedzi). Jest to tabletka implantowana podskórnie,
zawierająca substancję czynną, która po połączeniu się z alkoholem wywołuje bardzo
wiele negatywnych, a także groźnych dla zdrowia i życia człowieka reakcji organizmu.
Tym samym poprzez obawę przed nieprzyjemnymi dolegliwościami zmusza ona do
zachowania abstynencji.
14
L. Cierpiałkowska, M. Ziarko, Psychologia Uzależnień - Alkoholizm, Wydawnictwa Akademickie i
Profesjonalne, 2010.

Wyk. 3.D.9. Sposoby wyleczenia z uzależnienia
41% ankietowanych uważa, że skutecznym sposobem na wyleczenie z nałogu jest
motywowanie przez najbliższych, a 8% wybrało odpowiedź związaną z wyrzuceniem
alkoholika z domu. 7% odpowiedzi skupiał się na szantażu partnera rozwodem.
Ankietowani zostali następnie poproszeni o odpowiedź na pytania o ogólny stosunek do
ilości punktów sprzedaży w Wadowicach oraz ocenę dostępności alkoholu przez
nieletnich.
Psychoterapia
Zastosowanie wszywki
Silna wola
Motywowanie przez najbliższych
Szantaż rozwodem
Groźba wyrzucenia z domu
Zmuszenie do leczenia przez sąd
55%
14%
50%
41%
7%
8%
30%
Jakie są Pani/ Pana zdaniem, sposoby na
wyleczenie alkoholika z uzależnienia?
3%
57%
40%
Czy Pana/Pani zdaniem liczba punktów
sprzedaży alkoholu w Gminie Wadowice (w
przeliczeniu na mieszkańc jest…
Niewystarczająca Odpowiednia Zbyt duża

Wyk. 3.D.10. Ocena ilości punktów sprzedaży alkoholu
Według ponad połowy badanych liczba punktów sprzedaży alkoholu w Wadowicach jest
odpowiednia. 3% ankietowanych uważa, że takich punktów jest za mało, natomiast dla
40% respondentów jest to zbyt duża ilość.
Polska jest krajem, w którym ilość punktów sprzedaży alkoholu jest wyjątkowo duża.
Zdaniem Światowej Organizacji Zdrowia (WHO) na jeden punkt sprzedaży napojów
alkoholowych powinno przypadać co najmniej 1000 osób. Dziś średnia dla całej Polski
to 273 osoby. Wieloletnie doświadczenie dotyczące tego zagadnienia na terenie Polski i
dane z wielu krajów pokazują, że tego typu kontrola jest nieskuteczna. Najlepszym
sposobem ograniczenia spożycia alkoholu jest ograniczenie liczby koncesji na jego
sprzedaż, co jest prawem gmin. Trzeba pamiętać, że ograniczenie ilości punktów
sprzedaży alkoholu to według badań naukowych jedna z najskuteczniejszych metod
redukcji różnych problemów społecznych, generujących ogromne koszty w ochronie
zdrowia, pomocy społecznej czy wymiarze sprawiedliwości.
Wyk. 3.D.11. Ocena dostępności alkoholu dla nieletnich
Mieszkańcy Wadowic w olbrzymiej większości (aż 84% respondentów udzieliło takiej
odpowiedzi) uważają, że dostępność alkoholu dla młodzieży poniżej 18 roku życia jest
bardzo duża raczej duża ograniczona niemal żadna
36%
48%
11%
5%
Jaka jest Pani zdaniem dostępność alkoholu
na terenie Gminy Wadowice dla młodzieży
poniżej 18 roku życia?

duża. 48% badanych uważa, że jest to dostępność raczej duża, a 36%, że jest bardzo
duża. 5% badanych stwierdziło, że nieletni nie mają prawie żadnej możliwości zakupu
alkoholu, jednak aż 11% uważa, że młodzi mieszkańcy Wadowic mają ograniczony
dostęp do zakupu alkoholu.
Dorośli wadowiczanie wydają się mieć dobry ogląd sytuacji nielegalnej sprzedaży
alkoholu nieletnim w swojej gminie. Ilość osób, które zdają sobie sprawę, że dzieciom i
młodzieży jest łatwo kupić alkohol mimo zakazu jego sprzedaży osobom poniżej
osiemnastego roku życia, jest duża. Problemem jest przekonanie tych osób, że
odpowiedzialność za profilaktykę uzależnień spoczywa na wyznaczonych osobach, a nie
całej społeczności.
E. Problem narkotykowy
Kolejna część badania, jakie zostało przeprowadzone wśród dorosłych mieszkańców
Wadowic dotyczyła problemu narkotykowego. Pomimo tego, iż nie ma jednoznacznej
definicji słowa „narkotyk”, jednak powszechnie przyjęło się, iż są to środki odurzające
oraz substancje psychoaktywne inne niż alkohol i tytoń, które wpływają na ośrodkowy
układ nerwowy zmniejszając jego wrażliwość. Zażywanie narkotyków ma na celu
wywołanie w organizmie odmiennych stanów świadomości, uzyskania określonego
nastroju, czy przeżycia euforycznych doznań.
Głównym przedmiotem naszego zainteresowania będą substancje nielegalne, których
produkcja, sprzedaż, czy posiadanie są zakazane przez prawo.
Pierwszym pytaniem w części ankiety dotyczącej narkotyków było pytanie o to, czy
w najbliższym otoczeniu mieszkańców miasta są osoby, które zażywają narkotyki.
9% osób biorących udział w badaniu odpowiedziało, że zna powyżej 10 osób
zażywających narkotyki. 13% stwierdziło, że w ich najbliższym otoczeniu znajduje się
około 10 takich osób, natomiast 17% badanych zna maksymalnie 5 takich osób. 12%

uznało, że zna jedną osobę zażywającą tego rodzaju substancje, natomiast 59% nie zna
nikogo, kogo dotyczyłby ten problem.
Wyk. 3.E.1. Powszechność zażywania narkotyków
Następnie interesowało nas, jak mieszkańcy postrzegają dostęp do narkotyków na
terenie Wadowic.
32% respondentów uważa, że nabycie środków odurzających jest raczej łatwe i nie
wymaga to dużego wysiłku, a 8% stwierdza, że jest oto łatwe i właściwie każdy może je
nabyć. 7% odpowiedziało, że według nich jest to raczej trudne lub bardzo trudne.
Według 3% ankietowanych nabycie tego rodzaju substancji na terenie Wadowic jest
trudne i wymaga wysiłku. Pozostałe 58% ankietowanych nie posiada żadnej wiedzy
dotyczącej dostępności narkotyków. W 2015 roku 52% respondentów uznało, że nie zna
ani jednej osoby zażywającej narkotyki. 13% znało jedną taką osobę, a 23% do 5 osób
spożywających narkotyki.
59%
12%
17%
3%
9%
0%
10%
20%
30%
40%
50%
60%
70%
Nikogo Jedną osobę Do 5 osób Do 10 osób Powyżej 10 osób
Ile zna Pan / Pani osób, które zażywają
narkotyki (w tym marihuanę i dopalacz)?

Wyk. 3.E.2. Powszechność zażywania narkotyków
Z powyższych danych wynika, że dostęp do narkotyków na terenie Wadowic nie jest
zbyt trudny, a wśród najbliższego otoczenia osób biorących udział w badaniu jest dość
duża liczba osób, które zażywają tego rodzaju środki. Pomimo tego aż 38%
respondentów uznało, że nie zna takich osób. Nie można tutaj wykluczyć tego, że wśród
nich są też tacy, którzy znają osoby zażywające narkotyki, ale nie wiedzą, że ten problem
ich dotyczy.
Wydatki publiczne to tylko część kosztów ponoszonych przez społeczeństwo W związku z
niedozwolonymi środkami odurzającym społeczeństwo ponosi stałe koszty, których
ważną częścią są wydatki publiczne na rozwiązywanie problemów narkotykowych.
Oprócz nich, dużo bardziej widoczne dla poszczególnych obywateli są koszty ponoszone
przez poszczególne jednostki, przez rodzinę, znajomych czy sąsiadów takie jak prywatne
płatności za opiekę medyczną. Społeczeństwo jako całość również ponosi te koszty,
kiedy wielu jego członków odnotowuje spadek produktywności lub musi opłacać koszty
finansowe wynikające z przedwczesnych zgonów i chorób wiążących się z zażywaniem
narkotyków. Ocena tych dodatkowych kosztów społecznych może umożliwić
skuteczniejsze przydzielanie zasobów na poszczególne działania. W krajach europejskich,
dla których istnieją dostępne dane, koszt społeczny związany z niedozwolonymi
środkami odurzającymi szacowane są zgodnie z Europejskim raportem narkotykowym
2017 na 0,1%-2% PKB.
Bardzo trudno
Raczej trudno
Trudno, wymaga to wysiłku
Raczej łatwo, nie wymaga to dużego wysiłku
Łatwo, właściwie każdy może nabyć
Nie wiem
1%
6%
3%
24%
8%
58%
Czy uważa Pan/Pani, że w Gminie Wadowice
nabyć narkotyki jest...

Kolejne pytanie miało na celu sprawdzenie, czy badani mają wiedzę dotyczącą tego,
gdzie mogą nabyć środki odurzające. Analizując odpowiedzi dotyczące dostępności
narkotyków okazuje się, że 14% badanych wie gdzie można je nabyć, natomiast wiedzy
na ten temat nie ma 86% ankietowanych.
Wyk. 3.E.3. Dostępność narkotyków
Według CBOS15 9% Polaków zna osoby rozprowadzające narkotyki, więc na tym tle
Wadowice wypadają jedynie nieznacznie gorzej. Natomiast w przypadku badań
przeprowadzonych w 2015 roku na terenie gminy Wadowice odsetek osób zażywających
narkotyki przynajmniej raz nieznacznie spadała – z 15% do 14%.
Biorąc pod uwagę powyższe dane można uznać, że odpowiedzi na pytanie dotyczące
możliwości nabywania narkotyków są nieco niższe niż w rzeczywistości. Może to wynikać
z faktu, iż dla większości osób, pomimo tego że jest to ankieta anonimowa, jednak
pytanie to jest krępujące i dlatego odpowiedzi na nie, nie we wszystkich przypadkach
były zgodne z prawdą.
15
CBOS – Postawy wobec narkotyków – styczeń 2011
14%
86%
Czy wie Pan/i, gdzie można kupić
narkotyki?
Tak Nie

Wyk. 3.E.4. Zażywanie narkotyków
Na pytanie dotyczące tego, czy osoby biorące udział w badaniu kiedykolwiek zażywały
środki odurzające powszechnie uznawane za narkotyki 18% udzieliło odpowiedzi
twierdzącej. 82% dorosłych mieszkańców utrzymuje, iż nigdy nie zdarzyło im się zażywać
narkotyków. W 2015 roku do zażycia kiedykolwiek substancji uznawanej za narkotyk
przyznało się nieco mniej, bo 15% badanych. Jest to niewiele w kontekście danych
europejskich (Zestawienie w oparciu o dane z 23 państw członkowskich UE oraz z
Norwegii, które uczestniczyły w edycji badania ESPAD z 2015 r.)16, które dowodzą, że
około 27% mieszkańców Unii Europejskiej w wieku od 15 do 64 lat, a więc ponad 93 mln
osób, przynajmniej raz w życiu spróbowała narkotyków. Przy czym należy koniecznie
pamiętać, o tym że monitorowanie prawidłowości i tendencji w odniesieniu do ukrytego
oraz piętnowanego zachowania, jakim jest zażywanie narkotyków, stanowi wyzwanie
zarówno praktyczne, jak i metodologiczne, więc świadome deklaracje, nawet w
anonimowej ankiecie, niewiele mówią o rzeczywistej skali zjawiska.
Respondenci zostali następnie poproszeni o odpowiedź na pytania dotyczące tego czy
znają i wiedzą o programach zapobiegania uzależnieniom od alkoholu i narkotyków
prowadzonych przez lokalne władze.
16
http://www.parpa.pl/images/file/Raport%20ESPAD%202015.pdf (27.11.2018).
18%
82%
Czy kiedykolwiek zażył/ a Pan/ii
środek uznawany za narkotyk?
Tak Nie

Wyk. 3.E.5. Wiedza mieszkańców o programach profilaktycznych w Wadowicach
Przeważająca większość mieszkańców nie kojarzy programów i działań w Wadowicach,
które mają zapobiegać i przeciwdziałać uzależnieniom od alkoholu i narkotyków – takiej
odpowiedzi udzieliło 80% badanych. Natomiast 20% zna i wie o takich działaniach.
Wyniki te pokazują, że w gminie Wadowice zawodzi komunikacja między samorządem a
zwykłymi mieszkańcami. Albo nie otrzymują oni wiadomości na temat programów
profilaktycznych, albo - co bardziej prawdopodobne - nie interesują się tym tematem i
nie czytają wiadomości zamieszczanych na stronach gminy lub ukazujących się w
lokalnej prasie. Bardzo istotne jest, by poprawić komunikację między Urzędem Gminy a
jej mieszkańcami.
Mieszkańcy, którzy wiedzą o akcjach władz lokalnych jako przykłady przytaczają głównie
zajęcia profilaktyczne prowadzone w szkołach oraz kluby AA i zajęcia z terapeutą.
20% 80%
1
Czy wie Pan/Pani jakie działania są
prowadzone na terenie gminy Wadowice, by
przeciwdziałać i zapobiegać uzależnieniom od
alkoholu i narkotyków?
Tak Nie

Wyk. 3.E.6. Oczekiwania mieszkańców wobec akcji profilaktycznych
Jednocześnie blisko połowa mieszkańców Wadowic oczekuje od lokalnych władz
przeprowadzania działań służących profilaktyce uzależnień. Przeciwnego zdania jest 10%
respondentów, natomiast 42% nie potrafiło jednoznacznie określić swojego zdania. Ten
wynik pokazuje dużą grupę mieszkańców (42%), którzy nie mają stanowiska w sprawie
zakresu działań gminy. Należałoby zapytać ją, co jest przyczyną ich wahania bądź
obojętności w tym zakresie. Czy odnoszą się krytycznie do prowadzonych programów,
czy też nie przywiązują wagi do projektów z zakresu profilaktyki uzależnień
prowadzonych na terenie Wadowic przez samorząd.
Osoby, które wyraziły zainteresowanie profilaktyką uzależnień od alkoholu i narkotyków
prowadzoną przez lokalne władze jako najczęstsze przykłady takich działań podają
częstsze patrole policyjne (szczególnie w godzinach nocnych), kontynuowanie akcji
tematycznych w szkołach, częstsze kontrole punktów sprzedaży oraz pikniki i festyny
poświęcone tematyce uzależnień. Mieszkańcy ci postrzegają profilaktykę jako metodę
kontroli społecznej (podobne wnioski można wysnuć czytając odpowiedzi na pytanie o
proponowane przez wadowiczan działania gminy dotyczące kontroli bądź ograniczenia
ilości punktów sprzedaży alkoholu). Współczesna, uznawana za najskuteczniejszą,
profilaktyka zachowań ryzykownych wśród młodych osób oparta jest natomiast nie o
kontrolę lecz o troskę i opiekę. Jest też duża grupa osób, która uważa, że najlepszym
sposobem radzenia sobie z zachowaniami ryzykownym jest budowanie poczucia
Tak
48%
Nie
10%
Nie mam zdania
42%
Czy oczekuje Pan/ Pani od władz lokalnych
działań służących ograniczeniu problemów
alkoholowych i narkotykowych?

zagrożenia uzależnieniem i podkreślanie szkodliwych skutków stosowania używek. Tego
typu profilaktykę profesjonaliści nazywają "informacyjną". Badania nad skutecznością
profilaktyki pokazują, że decyduje o niej nie ilość przekazanych informacji,
ale budowanie dobrej jakości relacji między ludźmi. Wbrew utartym opiniom
profilaktyczne nie jest to, co zawiera treści związane z zachowaniami ryzykownymi.
Profilaktyka to budowanie umiejętności samodzielnego myślenia, asertywności,
umiejętności radzenia sobie ze stresem i wspieranie spójności i bezpieczeństwa
wspólnot, z drugiej strony działania profilaktyczne to także budowanie środowiska, w
którym ludzie mają wiele alternatyw spędzania wolnego czasu, tak by używki nie
dominowały ich życia społecznego.
Ankietowani w kolejnym pytaniu zostali poproszeni o ocenę lokalnych działań
profilaktycznych.
Wyk. 3.E.7. Ocena lokalnych działań profilaktycznych
Co trzeci mieszkaniec Wadowic nie potrafił ocenić dotychczasowych działań
profilaktycznych prowadzonych w jego mieście. Jest to najprawdopodobniej powiązane z
4%
9%
25%
15%
11%
36%
Jak Pan/i ocenia dotychczasowe działania w
tym obszarze?

niską wiedzą i znajomością mieszkańców właśnie tych działań. Natomiast blisko co piąty
badany ocenił działania za niewystarczające. Według 13% respondentów akcje
przeprowadzane przez lokalne władze są wystarczające, a dla 25% są umiarkowanie
wystarczające. Z powyższych danych wynika, że mieszkańcy widzą jeszcze możliwość
zwiększenia zasięgu i metod prowadzonych działań.
F. Zjawisko przemocy
Skala zjawiska przemocy, zwłaszcza tej w rodzinie, jest niezwykle trudna do oszacowania,
ponieważ zachodzi w zamkniętym środowisku. Składa się na to wiele przyczyn, wśród
których są: brak udziału osób trzecich, opór i obawy ofiar przed wyjawieniem sytuacji na
zewnątrz, czy też obawy przed rozpadem rodziny. Problem ten jest niestety powszechny
i występuje w każdym kraju, a prowadzone na ten temat badania potwierdzają,
że nigdzie nie udało się zupełnie wyeliminować tego problemu.
W tej części ankiety mieszkańcom zostały zadane pytania dotyczące zjawiska przemocy.
Pierwsze z nich odnosiło się do występowania przemocy wśród osób, które ankietowani
znają osobiście.
Przemoc jest problemem, który dotyka wiele rodzin. Spośród ankietowanych 30%
deklaruje, iż zna jedną lub dwie takie rodziny. Kilka takich rodzin zna 14% biorących
udział w badaniu, również 8% zna dużo takich rodzin. 48% badanych uznała, że nie zna
ani jednej rodziny, w której istniałby problem przemocy.

Wyk. 3.F.1. Ilość rodzin dotkniętych przemocą
W 2015 roku 38% osób, stwierdziło, że zna jedną lub dwie rodziny, w których dochodzi
do różnych form przemocy, a 41% nie zna ani jednego takiego przypadku. 14% znało
kilka takich rodzin, a 7% wiele. Wydaje się, że w odczuciu badanych liczba rodzin, w
których występuje przemoc zmniejszyła się na przestrzeni ostatnich trzech lat.
W dalszej części badania okazuje się, że świadomość tego, jak powinno się postępować
w stosunku do osób, które doświadczają przemocy jest umiarkowana. 70% badanych
stwierdziło, że ma świadomość tego jak można takim osobom pomóc lub gdzie się udać
w przypadku zaistnienia takiej sytuacji. 30% respondentów nie wie jednak co mogą
zrobić. Oznacza to, że być może należy zastanowić się nad zwiększeniem liczby oraz
zakresu działań przeciw przemocy na terenie gminy.
30%
14%
8%
48%
Czy zna Pan/ Pani rodziny, w których
dochodzi do różnych form przemocy?
Tak, jedną lub dwie rodziny Tak, kilka takich rodzin
Tak, znam wiele takich rodzin Nie

Wyk. 3.F.2. Świadomość postępowania z ofiarami przemocy
Według dorosłych mieszkańców, to kobiety częściej wskazywane były jako ofiary
przemocy w rodzinie. Takiej odpowiedzi udzieliło 69% respondentów. Według 16% płeć
nie ma w tym przypadku znaczenia, ponieważ ofiarami przemocy są tak samo często
kobiety, jak i mężczyźni. 2% badanych wskazał na mężczyzn, a pozostałe 13% nie potrafi
powiązać płci z przemocą w rodzinie.
Według policyjnych statystyk dla całej Polski największą grupę ofiar przemocy domowej
stanowią kobiety. W 2016 roku przemocy w rodzinie doznało: 81 931 kobiet, 10 664
mężczyzn, 31 699 dzieci do lat 13 i 15 399 nastolatków od 13 do 18 roku życia (policja nie
podaje ich płci). Wśród sprawców było natomiast 82 425 mężczyzn, 3942 kobiety i 201
nieletnich. W statystykach Ogólnopolskiego Pogotowia dla Ofiar Przemocy w Rodzinie
Niebieska Linia z lat 2015-2016 czytamy, że „Większość spośród osób doznających
przemocy stanowią kobiety – ok. 95% (ok. 5% osób doznających przemocy to
mężczyźni). Sytuacja jest odwrotna, jeśli analizujemy płeć osób stosujących przemoc w
rodzinie, które zgłosiły się do Stowarzyszenia – ok. 88% to mężczyźni, a 12% kobiety”17.
17
http://www.sejm.gov.pl/Sejm7.nsf/InterpelacjaTresc.xsp?key=50D26482&view=null (27.11.2018).
70% 30%
1
Czy wie Pan/Pani, jak powinno się
postępować wobec osoby, która
doświadcza przemocy?
Tak Nie

Wyk. 3.F.3. Ofiary przemocy w rodzinie wg płci
Respondenci w 2015 roku o 2 punkty procentowe rzadziej odpowiadali, że kobiety
padają częściej ofiarami przemocy. 18% twierdziło, że ofiara przemocy można zostać bez
względu na płeć, a 1% uznało, że mężczyźni są bardziej narażeni na przemoc domową.
W kolejnym pytaniu ankietowani mieli za zadanie wskazać, jaki ich zdaniem, jest rodzaj
przemocy najczęściej występujący w rodzinie. Badani wskazali, że według nich jest to
przede wszystkim przemoc psychiczna – w ten sposób odpowiedziało 67% z nich. Na
przemoc fizyczną wskazało 29% ankietowanych, natomiast przemoc ekonomiczną
wybrało 4% badanych.
69%
16%
2%
13%
Kim według Pana/ Pani są ofiary przemocy
w rodzinie?
Trochę częściej kobiety
Równie często kobiety co
mężczyźni
Trochę częściej mężczyźni
Trudno powiedzieć

Wyk. 3.F.4. Rodzaje przemocy w rodzinie
Niestety przemoc bardzo często jest wciąż kojarzona przede wszystkim z aspektem
fizycznym. Nie należy jednak zapominać o tym, że przemoc w innych formach może być
równie katastrofalna w skutkach. Mowa tutaj przede wszystkim o przemocy psychicznej,
w której najczęściej wykorzystuje się takie aspekty, jak:
• Wyśmiewanie
• Poniżanie
• Zawstydzanie
• Krytykowanie
• Kontrolowanie
• Ograniczanie kontaktów z innymi
• Stosowanie gróźb
• Szantażowanie.
29%
67%
4%
0%
Fizyczny Psychiczny Ekonomiczny Seksualny
Jaki rodzaj przemocy jest wg
Pana/Pani najczęściej stosowany w
rodzinie?

Coraz częściej dostrzega się jednak przemoc na tle ekonomicznym. W Polsce istnieje
duża grupa kobiet, które nie posiadają własnych dochodów i najczęściej są uzależnione
od swoich partnerów, którzy stosują wobec nich różne formy przemocy ekonomicznej.
Przemoc wobec dzieci to zjawisko bardzo dobrze znane we wszystkich kręgach
kulturowych. Przez wieki było ono bagatelizowane, czasem nawet uważane za pewnego
rodzaju „ochronę” dziecka przed demoralizacją, wykolejeniem i zejściem na złą drogę.
Dopiero w XIX w. zajęto się badaniem wpływu stosowania przemocy wobec dzieci.
Prawdziwa i zasadnicza zmiana stosunku rodziców do dzieci i w konsekwencji
społeczeństwa dorosłych w stosunku do dzieci dokonała się głównie dzięki rozwojowi
psychologii, a przede wszystkim dzięki odkryciom Z. Freuda.
Dziś już wiemy doskonale, że przemoc może prowadzić do wewnętrznej destrukcji
i może być przyczyną wielu groźnych następstw. Dlatego tak ważna jest edukacja
w zakresie agresji i przemocy, zarówno wśród ludzi dorosłych, jak i młodzieży oraz dzieci,
które kształtują nowe pokolenie.
W części ankiety dotyczącej przemocy umieszczono kilka pytań dotyczących
negatywnych zachowań wobec najmłodszych. Jeszcze do niedawno uważano, że strach
przed rodzicami ułatwia wychowywanie dzieci. Obecnie pomimo ogólnej zmiany
trendów, nadal można spotkać osoby, które myślą w ten sposób. Mieszkańcom Wadowic
zadane zostało pytanie, które pozwoliło poznać ich poglądy dotyczące tej właśnie
kwestii.

Wyk. 3.F.5. Strach jako metoda wychowawcza
11% ankietowanych podziela pogląd, jakoby strach dziecka przed rodzicami miał być
pomocny, podczas jego wychowania. 89% badanych jest odmiennego zdania i uważa,
że strach nie powinien być traktowany jako jedna z metod wychowawczych. W 2015
roku odpowiedź na to pytanie była zbliżona: 13% uważało, że strach dziecka przed
rodzicami ułatwia wychowanie.
W kolejnym pytaniu okazało się, że 77% badanych nie uważa, aby surowe
wychowywanie dzieci pomogło im w ich późniejszym życiu. Pozostałe 23% jest
odmiennego zdania.
Tak
11%
Nie
89%
Czy, Pana/Pani zdaniem, strach
dziecka przed rodzicami ułatwia jego
wychowanie?
23% 77%
1
Czy, Pana/Pani zdaniem, surowe
traktowanie hartuje dziecko i pozwala
lepiej radzić sobie w życiu?
Tak Nie

Diagnoza WADOWICE 2018.pdf

Recomendados

Recomendados

Mais conteúdo relacionado

Semelhante a Diagnoza WADOWICE 2018.pdf

Semelhante a Diagnoza WADOWICE 2018.pdf (20)

Mais de AGRADO1

Mais de AGRADO1 (16)

Diagnoza WADOWICE 2018.pdf